Danıştay 8. Daire 2019/9944 Esas 2021/207 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/9944
Karar No : 2021/207

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Oto.işl. Gıda İnş. Turz. Teks. İth. İhrc. San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… K:.. sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mülkiyeti Ankara Büyükşehir Belediyesi'ne ait olan Gençlik Parkı Lunapark girişinde, Opera Binası akasında ve Gar girişinde yer alan toplam 405 araç kapasiteli otoparkları işleten davacı şirketin kiracılık ilişkisini sona erdiren Ankara Büyükşehir Belediyesi Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile bu Karar uyarınca davacı şirketin kira sözleşmelerinin feshedilerek anılan otoparklardan tahliyesine ilişkin işlemlerin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…., K:… sayılı kararda; alt kira sözleşmeleri ile işletilen otoparklara ilişkin Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanlığının Alo 153 şikâyet hattına gelen şikâyetler dikkate alınarak … tarihli ve …sayılı Belediye Meclisi Kararı ile bütün sözleşme ve protokollerin iptal edilip, işletme yetkisinin bir diğer belediye şirketi olan … A.Ş.'ye devrine karar verildiği; dava konusu işlemlerin kamu yararı maksadıyla tesis edildiği; öte yandan, … Ltd. Şti. ile imzalanan Protokolün de iptal edildiği ve anılan şirketin dava konusu otoparklara ilişkin işletme yetkisinin ortadan kalktığı nazara alındığında, asıl sözleşmenin iptaline bağlı olarak alt kira sözleşmesinin de dayanağının kalmadığı; bu itibarla, … Ltd. Şti.'ye yapılan işletme devri kapsamında alt kiracılar marifetiyle yürütülen otopark hizmetlerinin iyi işlememesi, vatandaşların şikâyetlerine sebep olması ve bu şikâyetlerin giderilememesi üzerine kamu yararı gözetilerek işletme devrinin ve mevcut protokollerin/sözleşmelerin iptaline ilişkin … tarihli ve … sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararında ve buna bağlı olarak davacının alt kira sözleşmesinin feshine ilişkin işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; 5216 sayılı Kanun'da, Büyükşehir Belediyelerine araç park yerlerini işletmek konusunda verilen yetki ve görevin kuracakları şirketlere devrine olanak sağlandığı gibi, şirketlere devredilen bu hizmetin kiralama yapılmak suretiyle özel kişiler eliyle de gördürülmesinin olanaklı hale geldiği, hizmetin asıl sahibi olan Büyükşehir Belediyelerinin hizmetini devrettiği şirketten geri alarak başka bir şirketine devretmesinde hukuken bir engel bulunmadığı, hizmeti devrettiği şirketin yetkisini sonlandırması halinde bu şirketin kurduğu kiracılık ilişkisinin tarafı durumuna geçerek kiracılık ilişkisini sonlandırma yetkisi de bulunduğu; ancak, Büyükşehir Belediyesinin mülkiyetinde bulunan taşınmazın işletmecisi olan davacının … (.. Ltd. Şti.) ile arasında düzenlenmiş olan kira sözleşmesi ile Borçlar Kanunu uyarınca kiracı-kiralayan ilişkisi kurulduğu, bundan sonra kiralananın tahliyesi konusunda Borçlar Kanunu'nda öngörülen hükümlerin uygulanması zorunluluğunun ortaya çıktığı, davacı şirketin kira sözleşmesinin usulüne uygun olarak feshedilebilmesi için öncelikle görevli ve yetkili adli yargıda kira sözleşmesinin feshi davası açılması gerektiği, bu davada verilecek karara göre uyuşmazlık konusu yerin tahliyesi yoluna gidilmesi gerekirken, Büyükşehir Belediye Meclisinin mahkemenin yerine geçerek kira sözleşmelerini tek taraflı olarak ve kamu gücüne dayanarak feshetmesi ve bu kararın kira sözleşmesinin iptali yolunda uygulanmasına yönelik olarak tesis edilen işlemlerde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
Anılan karar davalı tarafından temyiz edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacının fuzuli şagil konumunda olduğu, idareye intikal eden çok sayıda şikayetin önüne geçmek ve profesyonel hizmet anlayışı ile vergi kaybının engellenmesi için dava konusu işlemin tesis edildiği, belediye ile belediye taşınmazları arasındaki bağlantının özel hukuktaki mülkiyet ilişkisinden farklı olduğu, kiracının sözleşme kurallarına uymaması halinde kira sözleşmesinin tek taraflı olarak sona erdirilebileceği, davacının durumundaki pek çok kişi tarafından kiracılık sıfatının tespiti istemiyle sulh hukuk mahkemelerinde açılan davaların retle sonuçlandığı, yapılan iş ve işlemlerin hukuka ve kamu yararına uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeyerek işin gereği görüşüldü:


İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davalı idarenin … tarihi ve … sayılı kararıyla, otoparkların işletilme haklarının …Ltd. Şti.ne devredilmesine karar verildiği, bu kapsamda davalı idare ile belediye şirketi arasında protokol imzalandığı, … Ltd. Şti. tarafından işletme hakkı devredilen otoparkların çeşitli tarihlerde üçüncü kişilere kiralandığı; ancak, alt kira sözleşmeleri ile işletilen otoparklara ilişkin olarak, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın Alo 153 şikâyet hattına, "bazı kişilerden ücret alınıp bazılarından alınmadığı, otoparkların kirli ve bakımsız olduğu, uyarıların dikkate alınmadığı, engellilerden otopark ücreti alındığı, otoparkta çalışanların araçları ücretsiz alanlara ve bina önlerine çekerek vatandaşı rahatsız ettiği, kavga ederek huzuru bozduğu, ücret alınıp makbuz verilmediği, otoparkta çalışan kişilerin kaba, saba konuştukları, insanların onurunu kıracak davranışlar sergiledikleri, yüksek otopark ücretleri alındığı vb." nitelikte şikâyetler ulaşması üzerine …Ltd. Şti. ile yazışmalar yapılarak kira sözleşmelerine aykırı olumsuzlukların giderilmesinin istenildiği, şikâyetlerde değişiklik olmaması üzerine otopark uygulamasında yeniden düzenlemeye gidildiği; bu nedenle, dava konusu … tarih ve … sayılı Büyükşehir Belediye Meclis kararıyla, belediyece ve … Ltd. Şti.'nce kiralanmış, işletme hakları devredilmiş olan tüm otoparkların mevcut kira sözleşmelerinin ve protokollerin, kiracılık ve işletme haklarının iptal edilerek bu yerlerin işletme haklarının 5216 sayılı Kanunun 7.maddesinin 1. fıkrasının (f) bendi ile aynı Kanunun 26.maddesi gereğince belediye şirketi … A.Ş. Belediye Trafik Hizmetleri Makine Otomotiv İnş. Müh. Doğalgaz İç ve Dış Tic. San. A.Ş.'ye 25 yıl süreyle devredilmesine karar verildiği, alınan karar nedeniyle davacının kira sözleşmelerinin feshedilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun "Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları" başlıklı 7. maddesinde Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları belirtilmiş olup (f) fıkrasında "Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek" aynı maddenin (l) fıkrasında ise "Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek" kuralı yer almıştır.
Aynı Kanunun "Şirket kurulması" başlıklı 26. (Değişik: 29/3/2011-6215/21 md.) maddesinde ise "Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler. Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. (Ek cümle: 12/11/2012-6360/10 md.) Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir." hükmü yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davalı Büyükşehir Belediyesi tarafından … tarihi ve … sayılı büyükşehir belediye meclis kararıyla büyükşehir belediyesi yetkisi alanındaki otoparkların işletme haklarının … Ltd. Şti'ne devredildiği, bu amaçla davalı idare ile belediye şirketi arasında protokol imzalandığı, anılan belediye şirketince çeşitli tarihlerde 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca alt kira sözleşmeleri akdedildiği, davacının da alt kiracı sıfatıyla otopark işletmeciliği yaptığı, davalı belediyenin … tarih ve … sayılı kararıyla davalı idare ve … Ltd. Şti tarafından işletme hakları devredilen veya kiraya verilen tüm otoparklardaki kiracılık ve işletmecilik haklarının sona erdirildiği anlaşılmaktadır.
Davalı idarenin … tarih ve … sayılı işlemi sebebiyle söz konusu otoparklarda alt kira sözleşmeleriyle kiracı olarak otopark işletmeciliği yapan şahıslarca "kiracılık sıfatının tespiti" istemiyle davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na karşı Sulh Hukuk Mahkemesi nezdinde açılan davalarda Mahkemece, kiralanan taşınmazda asıl kiraya verenin Ankara Büyükşehir Belediyesi, kiracının … Ltd. Şti olduğu, Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla tüm otoparkların işletme haklarının … A.Ş.'ye 25 yıl süre ile devredilmesi ve asıl kira sözleşmesinin (protokolün) iptal edilmesi nedeniyle alt kira sözleşmesinin de sona erdiği, bu sebeple davalı idare tarafından davacıya gönderilen tahliye isteminin haklı nedene dayandığı, davacının kiracılık sıfatının asıl kira sözleşmesinin sona ermesi ile son bulduğu sonuç ve kanaatine varılarak istemin reddine karar verildiği (… Sulh Hukuk Mahkemesi … tarih, E…., K…. sayılı kararı) görülmektedir.
Öte yandan, alt kira sözleşmeleri ile işletilen otoparklara ilişkin olarak, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın Alo 153 şikâyet hattına, "bazı kişilerden ücret alınıp bazılarından alınmadığı, otoparkların kirli ve bakımsız olduğu, uyarıların dikkate alınmadığı, engellilerden otopark ücreti alındığı, otoparkta çalışanların araçları ücretsiz alanlara ve bina önlerine çekerek vatandaşı rahatsız ettiği, kavga ederek huzuru bozduğu, ücret alınıp makbuz verilmediği, otoparkta çalışan kişilerin kaba, saba konuştukları, insanların onurunu kıracak davranışlar sergiledikleri, yüksek otopark ücretleri alındığı vb." nitelikte dava dosyasına da sunulan şikâyetlerin geldiği anlaşılmaktadır.
Bakılan uyuşmazlıkta, davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 5216 sayılı Kanun'un 26. maddesi hükümleri uyarınca otoparkların işletme haklarının belediye şirketine devredilebileceği ve hizmetin asıl sahibi olan davalı idarece kamu yararı ve hizmet gerekleri yönünden gereklilik ortaya çıkması halinde yapılan devrin geri alınmasına karar verilebileceği açık olup; olayda da, davalı idarenin kendisine gelen şikâyetleri dikkate alıp, otoparkların işletme haklarını … Ltd. Şti'nden geri alarak bu amaçla yapılmış protokolün iptaline karar verdiği; ancak, protokolün iptal edilmesiyle birlikte davalı idarenin alt kira sözleşmesinin tarafı haline gelmesinin, alt kira sözleşmesinin … Ltd. Şti. ile davacı arasında akdedilmiş olması ve belediyelerin kiralama işleri konusunda yasal sınırlamalara ve özel düzenlemeye tabi olması nedeniyle hukuken mümkün bulunmadığı, yukarıda yer verilen Sulh Hukuk Mahkemesi kararında da belirtildiği üzere, alt kira ilişkisinin protokol ilişkisinden bağımsız düşünülemeyeceği; zira alt kiracının kendisine tanınan hakları, dayanağı olan üst ilişki sebebiyle kullandığı (davacı ile … Ltd. Şti. arasında akdedilen sözleşmede de protokol hükümlerinin kira sözleşmesinin dayanağı ve bir parçası olduğunun kabul edildiği görülmektedir.), davacının kiracılık ilişkisinin de, davalı idare ile … Ltd. Şti arasındaki protokolün iptaliyle birlikte sona erdiği, bu sebeple dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmaktadır.
Kaldı ki, belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre yürütülmesi esas olup, olayda otoparkların ihale yapılmaksızın üçüncü kişilere kiralandığı görüldüğünden, bu yönden de dava konusu işlemde sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davalı idareye iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 21/01/2021 tarihinde kesin olarak oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :
X- Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Bu nedenle, temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği görüşüyle aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyoruz.