Danıştay 6. Daire 2019/10556 Esas 2021/652 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/10556
Karar No : 2021/652

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Temizlik Gıda İnşaat Otomativ Turizm San. Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının redde ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istem: 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi ile 23. maddesi uyarınca 307.701,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı işleminin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın süre aşımı yönünden reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 03/10/2013 tarih ve E:2012/2133, K:2013/6705 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 21/11/2017 tarih ve E:2015/10675, K:2017/6212 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak; "Davaya konu … plakalı aracın Esenyurt Belediye Başkanlığı'na 'İş Makinalarına Ait Sözleşme' kapsamında kullanılmak üzere kiralandığı, kira sözleşmesinin 09/02/2011 tarihinde son erdiği ancak idari yaptırım kararı verilmesine neden olan fiilin 06/06/2011 tarihinde tespit edildiği, dolayısıyla fiilin işlendiği tarihte aracın kiralama kapsamında kullanılmadığının anlaşıldığı, ayrıca; Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği uyarınca, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/mahallin en büyük mülki amirine başvurarak gerekli izinleri almakla yükümlü oldukları, izin alma konusunda herhangi bir faaliyet, kişi veya kuruma muafiyet tanınmadığı, hafriyat dökümünün, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla imzalanan ve çevreyi kirletme sonucunu doğurmayan bir sözleşme kapsamında olması durumunda dahi, hafriyat dökümü işleminden önce ilgili belediyeden veya mahallin en büyük mülki amirinden gerekli izinlerin alınmasının zorunlu olduğunun anlaşıldığı belirtilerek, gerek dava konusu işleme sebep olan fiilin tespit edilmesi esnasında, gerekse açılmış olan dava esnasında, izni vermeye yetkili makam olan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığından hafriyat dökümüne ilişkin bir izin alındığına dair bilgi ve belge de sunulmadığı gerekçesiyle dava konusu yaptırım kararının, 2872 sayılı Çevre Kanunun 20. maddesinin (r) bendine ilişkin kısmında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Dava konusu işlemin 2872 sayılı Çevre Kanununun 23. maddesi uyarınca tekerrür nedeniyle artırım uygulanmasına ilişkin kısmı yönünden ise; tekerrüre esas alınan 18/10/2010 tarihli, 2011/228 sayılı ilk yaptırım kararına karşı açılan davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının, tarafların temyiz yoluna başvurmaması üzerine kesinleştiği, 06/07/2011 tarihli, 2011/506 sayılı ikinci yaptırım kararına karşı açılmış olan davada ise, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının temyiz ve kararın düzeltilmesi aşamalarından geçerek kesinleştiğinin anlaşıldığı" gerekçeleriyle dava konusu para cezasının 102.567,00- TL'lik kısmının iptaline, 205.134,00- TL'lik kısmı yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu para cezasının dayanağı olan tutanağın düzenlendiği tarihte … plakalı aracın dava dışı "… Taşımacılık ve Temizlik Hizmetleri Ltd. Şti." tarafından kiralandığı ve adı geçen şirket ile Esenyurt Belediye Başkanlığı arasında akdedilen "Hizmet Alım İşi Sözleşmesi" kapsamında Esenyurt Belediye Başkanlığı uhdesinde çalıştığı, dolayısıyla davaya konu fiilin kendileri tarafında işlenmediği, eksik inceleme yapıldığı, Mahkeme kararının usul ve yasaya aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının temyiz edilen kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı zabıta ekiplerince 06/06/2011 tarihinde düzenlenen tutanakla davacıya ait "…" plakalı araçla "İstanbul ili, Esenyurt ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi … Fabrikasının arkasına" izinsiz olarak hafriyat toprağı döküldüğü tespit edilmiş ve davacı şirkete, 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. Maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle aynı Kanununun 20.maddesinin (r) bendi ve 23. maddesi uyarınca İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 25/07/2011 günlü, 2011/531 sayılı idari yaptırım kararıyla para cezası verilmesinin üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının ''Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar'' başlıklı 38. maddesinin 7. fıkrasında ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 20. maddesinde kurala bağlanan, ''ceza sorumluluğunun şahsiliği'' ilkesi, herkesin kendi fiilinden sorumlu tutulmasını, cezanın yalnız, suçu işleyenlerle, iştirak edenlere verilmesini, suça katkısı bulunmayanlara ceza sorumluluğu yükletilemeyeceğini, hiç kimsenin işlemediği bir suçtan dolayı sorumlu tutulamayacağını, bir başkasının işlediği suçun, suçu işlemeyenlere sirayet edemeyeceğini ifade etmektedir. Ceza Hukukunun temel ilkelerinden biri olan bu ilkenin idari para cezaları için de geçerli olduğu konusunda kuşku bulunmamaktadır.
2872 sayılı Çevre Kanununun ''Tanımlar'' başlıklı 2. maddesinde; ''Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi'' ifade edeceği, ''Kirletme yasağı'' başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.''; ''İdari nitelikli para cezaları'' başlıklı 20. maddesinin ''r'' bendinde de; ''Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.''; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; "Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.", 23. maddesinde ise; "Bu Kanunda idari para cezaları, bu cezaların verilmesini gerektiren fiilerin
işlenmesinden itibaren üç yıl içinde birinci tekrarında bir kat, ikinci ve müteakip tekrarında iki kat artırılarak verilir" hükümlerine yer verilmiş bulunmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; dava konusu para cezasına dayanak alınan 06/06/2011 tarihli tutanakta, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının "..." plakalı araçla döküldüğünün tespit edildiği ve araç malikine ilişkin yapılan araştırmada Beşiktaş Emniyet Müdürlüğü Trafik Tescil Büro Amirliği'nden edinilen veri sonucunda aracın sahibi olan davacı şirkete davaya konu yaptırım kararının uygulandığı görülmektedir. Dava ve temyiz dilekçelerinde, anılan tespit tutanağının düzenlendiği tarihte aracın davacı şirketin tasarrufunda olmadığı, dava dışı "... Taşımacılık ve Temizlik Hizmetleri Ltd. Şti."ye kiralandığı ve anılan şirket ile Esenyurt Belediye Başkanlığı arasında akdedilen hizmet alımı sözleşmesi kapsamında kullanıldığı ileri sürülmekte, Mahkemenin 13/03/2018 tarihli ara kararı ile Dairemizin 05/11/2020 tarihli ara kararına cevaben dosyaya sunulan bilgi ve belgelerden bahse konu aracın, 01/01/2011 tarihli sözleşme ile dava dışı ... Taşımacılık ve Temizlik Hizmetleri Ltd. Şti.'ye kiralandığı ve anılan şirket İle Esenyurt Belediye Başkanlığı arasında 31/12/2010 tarihinde akdedilen … sayılı ihale kayıt numaralı ve 16/01/2012 son bulma tarihli "Hizmet Alımına Ait Sözleşme" kapsamında kullanıldığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, dava konusu işlemin dayanağı olan tutanağın düzenlendiği 06/06/2011 tarihinde, bahse konu aracın … sayılı ihale kapsamında, dava dışı Esenyurt Belediye Başkanlığı tarafından kullanılmakta olduğu sabittir. Cezaların şahsiliği ilkesi gereğince, ceza sorumluluğunun, idari para cezasına konu olan fiili işleyen kişiye ait olması gerektiğinden, başkaları tarafından gerçekleştirilen hafriyat taşıma ve dökümü sebebi ile davacı şirket adına para cezası uygulanmasında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Bu itibarla dava konusu işlemin kısmen iptaline, kısmen davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararının, temyize konu redde ilişkin kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen iptaline, kısmen reddine ilişkin temyize ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının davanın reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 27/01/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.