Danıştay 6. Daire 2020/6904 Esas 2021/717 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/6904
Karar No : 2021/717

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNAN TARAFLAR : 1- (DAVACI) … Madencilik İnşaat San. ve Tic. A. Ş.
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI) … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
2- … Madencilik İnşaat San. ve Tic. A. Ş.

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının onanmasına dair Danıştay Altıncı Dairesinin 04/03/2020 tarih ve E:2019/16336, K:2020/3228 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi ile 23. maddesi uyarınca idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 24/12/2013 tarihli, E:2012/7402, K:2013/10155 sayılı kararı ile bozulması üzerine, bozmaya uyularak dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 21/11/2017 tarihli, E:2015/8222, K:2017/6214 sayılı kararı ile bozulması üzerine, bozmaya uyularak … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararda; faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine/taşınmasına neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşlarının bu atıkların üretilmesinden/taşınmasından önce ilgili belediyeye/mahallin en büyük mülki amirine başvurarak gerekli izinleri almakla yükümlü oldukları, izin alma konusunda herhangi bir faaliyet, kişi veya kuruma muafiyet tanınmadığı, hafriyat dökümünün/taşınmasının, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla olsa dahi, hafriyat dökümü/taşınması işleminden önce ilgili belediyeden veya mahallin en büyük mülki amirinden gerekli izinlerin alınması zorunlu olduğu, gerek dava konusu işleme sebep olan fiilin tespit edilmesi esnasında, gerekse açılmış olan dava esnasında, izni vermeye yetkili makam olan İstanbul Büyükşehir Belediyesinden hafriyat dökümüne ilişkin bir izin alındığına dair bir belge ve belge bulunmadığı gibi davacı tarafından da herhangi bir bilgi belgede ibraz edilmediği, tekerrüre esas alınan ilk fiil nedeniyle davacıya 93.186,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin 23.06.2011 tarih ve 2011/472 sayılı işlemin, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E…, K… sayılı kararı ile iptal edildiği, davacı şirkete ait araçla izinsiz hafriyat döküldüğü sabit olduğundan, davacı şirkete idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemin 95.235,00-TL tutarındaki temel para cezasına dair kısmında hukuka aykırılık bulunmadığı, ancak, tekerrüre esas alınan işlemin Mahkeme kararıyla iptal edilmiş olması nedeniyle, artırım yapılmasının dayanağı kalmadığından, işlemin para cezasının bir kat artırılmasına yönelik 95.235,00-TL'lik kısmının iptaline, 95.235,00-TL'lik kısım yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davacının temyiz başvurusu üzerine Danıştay Altıncı Dairesince, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.

TARAFLARIN İDDİALARI: 1- Davacı tarafından; Danıştay Altıncı Dairesince temyiz üzerine verilen kararın Danıştay İdari dava Daireleri Kurulu kararlarına aykırı olduğu, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun E:2015/2117, K:2018/710 ve E:2015/1828, K:2018/711 sayılı kararlarının aynı iş kapsamında verilen cezalara ilişkin olduğu, davaya konu olaydan hiçbir farklılık göstermediği, bu olay bakımından emsal nitelikte olduğu, davacı tarafından hafriyat üretilmesinin söz konusu olmadığı, çalışmanın yol çalışmasının zorunlu bir gereği olduğu, kirletme yasağının ihlal edilmediği, ihaleden sonra plan ve projelerin hazırlanıp İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına gönderildiği ve onaylandıktan sonra uygulamaya geçildiği, dolgu yapılması için gerek ihaleyi yapan Esenyurt Belediyesi gerekse plan ve projeleri uygun gören İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından her türlü izin ve onayın verildiği ve dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
2- Davalı idare tarafından, İdare Mahkemesince hükme esas alınan ... İdare Mahkemesinin E:… sayılı kararına karşı Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu nezdinde karar düzeltme yoluna başvurulduğu, kararın henüz kesinleşmediği, bu dosyada bekletici mesele yapılması gerektiği, tekerrüre esas cezada izinsiz hafriyat döküldüğünün tutanak ile tespit edildiğinden tekerrür şartının oluştuğu ileri sürülmektedir.

TARAFLARIN SAVUNMALARI : 1- Davacı tarafından, düzeltilmesi istenen kararın usul ve yasaya uygun olduğu, ileri sürülen nedenlerin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesine uymadığı, bu nedenle istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
2- Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile Mahkeme kararının temel para cezasına dair kısmının bozulması, temel para cezasına 2872 sayılı Kanunun 23. maddesi uyarınca tekerrür uygulanmasına ilişkin kısmının ise onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanunun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Altıncı Dairesinin 04/03/2020 tarih ve E:2019/16336, K:2020/3228 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı şirket ile Esenyurt Belediye Başkanlığı arasında "Esenyurt İlçesi içerisinde muhtelif cadde ve sokaklarda" yol yapımı çalışmasına dair 365 gün süreli 05/11/2009 tarihli "Yol Yapım Sözleşmesi" imzalanmış ve 09/11/2009 tarihinde Esenyurt Belediye Başkanlığı tarafından davacıya yer teslimi yapılmıştır.
Davalı idare görevlileri tarafından düzenlenen 07/01/2010 tarihli tutanak ile; … plakalı kamyonla "… Mah., … Cad., … Sitesi yanına" izinsiz hafriyat döküldüğü tespit edilmiştir.
Dava konusu 23/06/2011 tarih ve 2011/471 sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı işlemi ile davacı şirkete 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi ve 23. maddesi uyarınca tekerrür uygulanmak suretiyle 190.470-TL para cezası verilmiştir.
Bunun üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.
Esenyurt Belediye Başkanlığı tarafından davalı idareye yazılan 09/01/2012 tarih ve 77/323 sayılı yazı ile, davaya konu tutanak ile tespit yapılan sahadaki işin belediyelerinin kontrolü altında yapıldığı, yol yapım çalışması kapsamında projesine uygun olarak kazıdan çıkan malzeme ile projesinde belirlenen yerlere dolgu yapıldığı, yol yapım işi kapsamında sözleşmeye uygun olarak işlem yapıldığı belirtilerek davaya konu para cezasının iptal edilmesi talep edilmiştir.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun ''Tanımlar'' başlıklı 2. maddesinde; ''Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi'' ifade edeceği, ''Kirletme yasağı'' başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.''; ''İdari nitelikli para cezaları'' başlıklı 20. maddesinin ''r'' bendinde de; ''Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.''; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; "Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.", hükümlerine yer verilmiş bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Tekerrüre esas alınan, 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 8. maddesi ve Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerini ihlal ettiğinden bahisle, aynı Kanun'un 20/r maddesi uyarınca davacıya idari para cezası verilmesine ilişkin 23/06/2011 tarih ve 2011/472 sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı işleminin iptali istemiyle açılan davada, dava konusu işlemin iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… K:… sayılı ısrar kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 19/12/2019 tarih ve E:2019/1279, K:2019/6727 sayılı kararıyla onandığı da görüldüğünden temyize konu İdare Mahkemesi kararının, temel para cezasına 2872 sayılı Kanunun 23. maddesi uyarınca tekerrür uygulanmasına ilişkin kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Kararın, temel para cezasına ilişkin kısmına gelince;
Yukarıda ver verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökmelerinin yasaklandığı ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin Büyükşehir Belediyesinden alınması yükümlülüğünün olduğu anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, 2872 sayılı Çevre Kanununun ihlal edilip edilmediği ve ilgilisine idari para cezası verilip verilmeyeceği değerlendirmesi yapılırken, söz konusu faaliyetin bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucunu doğurup doğurmadığının bu faaliyetle sınırlı olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; davacı şirket ile Esenyurt Belediye Başkanlığı arasında "Esenyurt İlçesi içerisinde muhtelif cadde ve sokaklarda" yol yapımı çalışmasına dair 365 gün süreli 05/11/2009 tarihli "Yol Yapım Sözleşmesi"nin imzalandığı, 07/01/2010 tarihli tutanak ile … plakalı kamyonla "… Mah., … Cad., … Sitesi yanına" izinsiz hafriyat döküldüğünün tespit edildiği, Esenyurt Belediye Başkanlığının 09/01/2012 tarih ve 77/323 sayılı yazısında davaya konu tutanak ile tespit yapılan sahadaki işin belediyelerinin kontrolü altında yapıldığı, yol yapım çalışması kapsamında projesine uygun olarak kazıdan çıkan malzeme ile projesinde belirlenen yerlere dolgu yapıldığı ve yol yapım işi kapsamında sözleşmeye uygun olarak işlem yapıldığının belirtildiği, hafriyat dökümü eyleminin anılan "Yol Yapım Sözleşmesi" alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış herhangi bir tespitin de bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda; 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre, özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökülmesi yasaklanmış ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin alınması yükümlülüğü olmakla birlikte; anılan "Yol Yapım Sözleşmesi", … Belediye Başkanlığının … tarih ve … sayılı yazısı ile çevre denetim tutanağında tespit edilen eylemin sözleşmeye konu çalışma alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış herhangi bir tespit de bulunmadığı dikkate alındığında; dava konusu işleme konu faaliyetin izinsiz olarak gerçekleştirildiğinden ve çevreyi kirletme sonucu doğurduğundan söz edilemeyeceğinden, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Nitekim, "Esenyurt İlçesi içerisinde muhtelif cadde ve sokaklarda" yol yapımı çalışmasına dair 365 gün süreli 05/11/2009 tarihli "Yol Yapım Sözleşmesi" kapsamında izinsiz hafriyat dökümü yapıldığından bahisle verilen para cezalarının iptali istemiyle gerek davacı gerekse başka bir davacı tarafından açılan davalarda; Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 01/03/2018 tarihli, E:2015/2117, K:2018/710 sayılı kararı ile, 01/03/2018 tarihli, E:2015/1828, K:2018/711 sayılı kararı da bu yönde olup, 2872 sayılı Çevre Kanunun ihlal edilip edilmediği değerlendirmesi yapılırken, idari para cezasına konu eylemin, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucu doğurup doğurmadığının, bu eylemle sınırlı olarak dikkate alınması gerektiğine karar verildiği görülmektedir.
Bu itibarla, temyize konu İdare Mahkemesi kararının temel para cezasına ilişkin kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin kabulüne, davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2.Yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin kısmen iptaline, davanın kısmen reddine ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temel para cezasına 2872 sayılı Kanunun 23. maddesi uyarınca tekerrür uygulanmasına ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Kararın, temel para cezasına ilişkin kısmının ise BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 28/01/2021 tarihinde onamaya ilişkin kısmı yönünden oybirliğiyle, bozmaya ilişkin kısım yönünden oyçokluğuyla karar verildi

(X) KARŞI OY:
Karar düzeltme dilekçesinde ileri sürülen hususlar, Danıştay Altıncı Dairesince verilen 04/03/2020 tarih ve E:2019/16336, K:2019/3228 sayılı kararın temel para cezasına ilişkin kısmının kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden, karar düzeltme isteminin reddi gerektiği oyu ile bozmaya ilişkin kısım yönünden Dairemizin çoğunluk kararına katılmıyorum.