Danıştay 6. Daire 2021/660 Esas 2021/782 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/660
Karar No : 2021/782

TEMYİZ EDEN MÜDAHİL
(DAVALI YANINDA) : … İnş. Taah. Maden İşletmeciliği San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Valiliği

KARŞI TARAF (DAVACILAR): 1- S.S. … Köyü … Kooperatifi
2- … Derneğini Temsilen …
3- … Köyü … Derneği
4- …
5- …
VEKİLLERİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ: Aydın İli, Kuşadası İlçesi, … Mahallesi mevkiinde … İnş. Taah. Mad. İşleme San. Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılacak olan ''Kalker Ocağı Kırma Eleme ve Harfiyat Geri Kazanım Tesisi Projesi'' ile ilgili olarak davalı idarenin … tarih ve … sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararı ile Kalker Ocağı projesi ile ilgili olarak … tarih ve … sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararının iptali istemiyle açılan davada; … tarihli ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararı yönünden davacılardan ... Derneği' bakımından süreaşımı nedeniyle davanın reddi, bu işleme ilişkin olarak diğer davacılar yönünden, … tarih ve … sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararına ilişkin olarak ise tüm davacılar yönünden dava konusu işlemlerin iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararına karşı müdahil şirketin temyiz isteminin incelenmeksizin reddi yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:…, Temyiz No:… sayılı kararının, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NERMİN …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, işin gereği görüşüldü:
İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
… İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:…, Temyiz No:… sayılı karar ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup, bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın ONANMASINA, kullanılmayan yürütmenin durdurulması harcının müdahilin istemi halinde iadesine, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 28/01/2021 tarihinde oyçokluğuyla, kesin olarak karar verildi.


KARŞI OY (X):
Aydın İli, Kuşadası İlçesi, … Mahallesi mevkiinde …İnş. Taah. Mad. İşleme San. Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılacak olan ''Kalker Ocağı Kırma Eleme ve Harfiyat Geri Kazanım Tesisi Projesi'' ile ilgili olarak davalı idarenin 12/09/2019 tarih ve E.201986 sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararı ile Kalker Ocağı projesi ile ilgili olarak ... tarih ve ... sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararının iptali istemiyle açılan davada; 11/10/2016 tarihli ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararı yönünden davacılardan ... Derneği' bakımından süreaşımı nedeniyle davanın reddi, bu işleme ilişkin olarak diğer davacılar yönünden, ... tarih ve ... sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararına ilişkin olarak ise tüm davacılar yönünden dava konusu işlemlerin iptali yolundaki ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararına karşı müdahil şirketin temyiz isteminin incelenmeksizin reddi yolunda ... İdare Mahkemesince verilen .. tarih ve E:..., K:..., Temyiz No:...sayılı kararı, müdahil şirket tarafından temyiz edilmiştir.
2577 sayılı Kanunun 48/6. maddesinde, "Temyiz dilekçesi verilirken gerekli harç ve giderlerin tamamının ödenmemiş olması halinde kararı veren; merci tarafından verilecek yedi günlük süre içerisinde tamamlanması, aksi halde temyizden vazgeçilmiş sayılacağı hususu temyiz edene yazılı olarak bildirilir. Verilen süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde, ilgili merci, kararın temyiz edilmemiş sayılmasına karar verir. Temyizin kanuni süre geçtikten sonra yapılması veya kesin bir karar hakkında olması halinde de kararı veren merci, temyiz isteminin reddine karar verir" hükmüne yer verilmiş olup, söz konusu mevzuat hükmünün değerlendirilmesinden, İdare Mahkemesine temyiz istemleri hakkında, harç ve gider yatırılmaması halinde, kesin bir kararın temyiz edilmesinde ve temyiz isteminin kanuni süre içinde yapılmaması halinde karar verme yetkisi tanındığı açıktır.
Açıklanan nedenlerle; ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:.., Temyiz No:... sayılı kararın kaldırılarak, davalı yanında temyiz isteminde bulunan müdahilin temyiz isteminin incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği oyuyla aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.


KARŞI OY (XX):

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31 inci maddesinin yollamada bulunduğu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 66 ncı maddesinde, "Üçüncü kişi davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında ve ona yardımcı olmak amacıyla, tahkikat sona erinceye kadar, fer’î müdahil olarak davada yer alabilir.", 68 nci maddesinde, "Müdahale talebinin kabulü hâlinde müdahil, davayı ancak bulunduğu noktadan itibaren takip edebilir. Müdahil, yanında katıldığı tarafın yararına olan iddia veya savunma vasıtalarını ileri sürebilir; onun işlem ve açıklamalarına aykırı olmayan her türlü usul işlemlerini yapabilir. Mahkeme, katıldığı noktadan itibaren, taraflara bildirilen işlemleri müdahile de tebliğ eder." 69 uncu maddesinde, "Müdahilin de yer aldığı asıl davada hüküm, taraflar hakkında verilir. Fer’î müdahilin, tarafla rücu ilişkisinde, asıl davadaki uyuşmazlık hakkında yanlış karar verildiği iddiası dinlenilmez." hükümleri yer almıştır.
Yukarıda belirtlen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; davaya müdahaleyi, görülmekte olan davada, hakkı davanın sonucuna bağlı olan kişinin kendi hukuki yararını korumak için, davanın tarafı olmadan, davayı kazanmasında yararı bulunan tarafın yanında ve ona yardımcı olarak davaya müdahalesine imkan veren bir hukuki kurum olarak tanımlamak mümkündür.
Buna göre, davacı ya da davalı idare yanında davaya katılma mümkün olup, davacı yanında davaya katılan üçüncü kişilerin, dava konusu işlem aleyhine ayrıca dava açma hakkı bulunmasına rağmen, davalı idare yanında davaya katılanların, yargı kararı üzerine tazminat davası dışında yeni bir dava hakkı bulunmamaktadır. Tazminat davasının da çoğu zaman uğranılan zararı gidermekten uzak olduğu da bilinen bir gerçektir. İptal davalarında idari işlemin iptali davalı yanında davaya katılanın hak ve menfaatini doğrudan etkileyecek olmasına karşın, davada taraf olarak yer almayan müdahilin hak ve menfaatini koruyabilmesi, davalı idarenin tutum ve kapasitesine bağımlı durumdadır. Netice itibariyle idari davalarda davacı yanında davaya katılan ile davalı idare yanında davaya katılanın hukuki durumları farklılık arzetmektedir.
Bu bağlamda, davaya katılanın kanun yoluna tek başına gidebilmesi hususunun, davacı yanında davaya katılan ile davalı yanında davaya katılan açısından farklı değerlendirilmeli ve idari işlem doğrudan hak ve menfaatini etkilemesine rağmen doğrudan taraf olma imkanı olmayan, yani dava açma hakkı olmayan kişilerin, davalı idare yanında davaya katılması halinde, davalı idare temyiz yoluna başvurmasa bile, müdahilin yanında yer aldığı idarenin aleyhine sonuç doğurmayacak şekilde, dava sonunda verilen hükmü tek başına temyiz edebileceğinin kabul edilmesi gerekmektedir. Aksi durum, Anayasa'nın "Hak Arama Hürriyeti" başlıklı 36. maddesine ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) "Adil Yargılanma" başlıklı 6. maddesine aykırı olacaği gibi, davaya müdahalenin etkin işletilememesi, idari işlemin hukuka uygunluğunun denetlenmesini kısıtlayıcı bir sonuç yaratacaktır.
Bu itibarla davalı yanında davaya katılanın temyiz talebinin, Anayasanın 90 ıncı maddesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6 ncı maddesi ve AİHM içtihatları çerçevesinde değerlendirilerek bir karar verilmesi gerekmektedir.
Nitekim, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Menemen Minibüsçüler Odası/Türkiye kararında, yargıya erişim hakkı veya diğer bir deyimle hukuk davası açma hakkının, AİHS'nin 6. maddesinin "yargılanma hakkı" ile ilgili birinci fıkrasının yalnızca bir yönünü oluşturduğu, erişim hakkının etkin olabilmesi için, haklarına müdahale edilen bir kimsenin açık ve kesin bir şekilde bu işleme itiraz edebilmesi ve mahkemece tartışılabilmesi ve incelenmesi gerektiği, İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinin mahkemeye erişim hakkını doğrudan etkilediğine işaret etmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; Aydın İli, Kuşadası İlçesi, ... Mahallesi mevkiinde ... İnş. Taah. Mad. İşleme San. Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılacak olan ''Kalker Ocağı Kırma Eleme ve Harfiyat Geri Kazanım Tesisi Projesi'' ile ilgili olarak davalı idarenin ... tarih ve... sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararı ile Kalker Ocağı projesi ile ilgili olarak ... tarih ve ... sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararının iptali istemiyle açılan davada; ... tarihli ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararı yönünden davacılardan ...Derneği' bakımından süreaşımı nedeniyle davanın reddi, bu işleme ilişkin olarak diğer davacılar yönünden, ... tarih ve ... sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararına ilişkin olarak ise tüm davacılar yönünden dava konusu işlemlerin iptali yolundaki ...İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:...sayılı kararına karşı müdahil şirketin temyiz isteminin incelenmeksizin reddi yolunda... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:..., Temyiz No:... sayılı kararın, müdahil şirket tarafından temyiz edildiği görülmektedir.
Bu durumda, ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:..., Temyiz No:... sayılı kararın kaldırılarak, davalı yanında temyiz isteminde bulunan müdahilin iddiaları tartışılmak suretiyle işin esası hakkında değerlendirme yapılması gerektiği oyuyla Dairemizce verilen karara katılmıyorum.