Danıştay 13. Daire 2018/1612 Esas 2021/352 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2018/1612
Karar No : 2021/352

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … İdaresi Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

2- … Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. (…) Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : Özelleştirme kapsam ve programında olan ve İstanbul ili, Eyüp ilçesi, ... Mahallesi'nde bulunan, tapunun ... parselinde kayıtlı, 6.022,00 m² yüzölçümlü taşınmazın satış yöntemiyle özelleştirilmesini teminen gerçekleştirilen 26/02/2018 tarihli ihalenin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Danıştay Onüçüncü Dairesi'nin 2015/6344 sayılı esasına kayden açılan ve uyuşmazlığa konu taşınmazın da aralarında bulunduğu özelleştirme ihalesinin iptaline ilişkin davada, yürütmenin durdurulmasına karar verildiği hâlde taşınmazın yeniden ihaleye çıkarıldığı, ihaleye konu taşınmaza ilişkin olarak … Kadastro Mahkemesi'nin ... sayılı esasında açılan davanın derdest olduğu, anılan Mahkeme tarafından tapuya şerh düşülmesine karar verildiği, davanın tapu iptali ve tescili davası olduğu, lehe karar verilmesi durumunda tapunun kendi adına tescil edileceği, ihtilaflı olan taşınmazın satışa çıkarılmasının ekonomide verimlilik, kamu giderlerinde azalma sağlamayacağı, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un amacına aykırı olduğu, Hazine arazilerinin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na devredilerek 4046 sayılı Kanun'a göre satılmasının mevzuata aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALILARIN SAVUNMALARI : Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından, öncelikle usule ilişkin olarak, davacının dava açma ehliyeti ve davayı açmakta menfaati bulunmadığından davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği ileri sürülmektedir.
Esasa ilişkin olarak ise, taşınmazın özelleştirme kapsam ve programına alınmasına ve ihale ilanına karşı dava açılmadığı, Danıştay Onüçüncü Dairesi'nin 02/03/2017 tarih ve E:2015/6344 sayılı yürütmenin durdurulması kararına uygun olarak uyuşmazlığa konu taşınmazın diğer taşınmazlardan ayrı olarak ihaleye çıkarıldığı, ... Kadastro Mahkemesi'nin ... sayılı dosyasında ikinci kez yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunulduğu, davacının üçüncü bir kişiden protokol ile arazideki hakları devraldığı, bu kişinin zilyetliği bulunmadığından 2005 yılında davanın reddine karar verildiği, davacı ile üçüncü kişi arasında halef selef ilişkisi bulunduğundan kesin hükmün davacıyı da bağladığı, ihalenin mevzuata uygun olarak gerçekleştirildiği savunulmuştur.
... tarafından, öncelikle usule ilişkin olarak, davacının ihaleye katılmadığı, davayı açmakta menfaati bulunmadığından davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği ileri sürülmektedir.
Esasa ilişkin olarak ise, taşınmazın özelleştirme kapsam ve programına alınmasına ve ihale ilanına karşı dava açılmadığı, davacının derdest olduğunu ileri sürdüğü Hazine lehine sonuçlanan kadastro davasının yargılamanın yenilenmesi talebinden ibaret olduğu; Danıştay Onüçüncü Dairesi'nin 02/03/2017 tarih ve E:2015/6344 sayılı yürütmenin durdurulması kararı uyarınca, uyuşmazlığa konu taşınmazın diğer taşınmazlardan ayrı olarak yeniden ihaleye çıkarıldığı, 4046 sayılı Kanun'un 4. maddesinin son fıkrası uyarınca Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı Oluru ile ...'a yetki verildiği, ihale ilanının 19/01/2018 tarihinde Resmî Gazete ile üç ayrı gazetede ve idarelerinin web sitelerinde yayımlandığı, nihaî pazarlık görüşmeleri sonucunda alınan 20/02/2018 tarihli ihale komisyonu kararının 26/02/2018 tarihli Yönetim Kurulu kararıyla kabul edildiği, ihalenin mevzuata uygun olarak gerçekleştirildiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI … DÜŞÜNCESİ : Dava; özelleştirme kapsam ve programında olan ve İstanbul ili, Eyüp ilçesi, ... Mahallesindeki tapunun ... parselinde kayıtlı 6.022,00 m² yüzölçümlü taşınmazın satış yöntemiyle özelleştirilmesine ilişkin 26/02/2018 tarihli ihalenin iptali istemiyle açılmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; iptal davaları; idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmıştır.
Bir iptal davasının açılabilmesi ve idari yargı mercilerinin bu davayı ön koşullar yönünden kabul edebilmesi için 2577 sayılı Yasa'nın 14. maddesi uyarınca dava dilekçesi "ehliyet" yönünden de incelenmektedir. Danıştayın istikrar bulan kararlarına göre, davacının subjektif dava açma ehliyetinin bulunduğunun kabulü için idari işlemin davacının meşru, kişisel ve güncel menfaatini ihlal etmesi gerekmektedir.
Dosyada yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden; özelleştirme kapsam ve programında olan, İstanbul ili, Eyüp ilçesi, ... Mahallesi, ... parsel sayılı taşınmazın (6.022,00 m²) satış yöntemiyle özelleştirilmesi için Özelleştirme İdaresi Başkanlığının … günlü, … sayılı yazısı ile 4046 sayılı Kanun'un 4. maddesinin son fıkrasındaki hüküm doğrultusunda ... Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. (...) Yönetim Kuruluna yetki verildiği, bu yetki çerçevesinde taşınmazın satış yöntemiyle özelleştirilmesine ilişkin … günlü, … sayılı ihale komisyonu kararının ... Genel Müdürlüğü'nün … günlü, … sayılı kararıyla onaylandığı, davacının söz konusu taşınmazı hak sahibinden temlik aldığını ileri sürerek bakılan davayı açtığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davacının sübjektif ehliyetinin ortaya konulabilmesi için söz konusu taşınmaz üzerinde hak sahibi olup olmadığının irdelenmesi gerekmektedir.
İstanbul ili, Eyüp ilçesi, ... Mahallesi, ... parsel sayılı taşınmazın, senetsizden satın alma ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği nedeniyle davada taraf olmayan üçüncü şahıs adına kadastro tespitinin yapıldığı, bu tespitin iptali istemiyle Maliye Hazinesi'nce açılan davada, ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … günlü, E:…, K:…. sayılı kararıyla, davacı ...'ün haklarını temlik aldığını ileri sürdüğü ... adına tapuya kayıt ve tesciline karar verildiği, anılan kararın Yargıtay ... Hukuk Dairesi'nce bozulması üzerine, bozma kararına uyularak ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla söz konusu taşınmazın bu sefer Hazine adına tapuya tesciline karar verildiği, bu kararın Yargıtay tarafından onandığı ve tashihi karar talebinin de reddedilerek 31/06/2006 tarihinde kararın kesinleştiği, daha sonra davacının ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 16/03/2002 tarihinde verdiği kararla taşınmazı tapuda adına tescil edilmesine karar verilen ...'den temlik aldığından kendini hak sahibi görerek yargılamanın iadesi talebinde bulunduğu ve bu talebinin de ... Kadastro Mahkemesi'nin … günlü, E:..., K:… sayılı kararıyla reddedildiği; sonuç olarak, davanın açılış tarihi olan 12/03/2018 tarihinde İstanbul ili, Eyüp ilçesi, ... Mahallesi, ... parsel sayılı taşınmazın Hazine adına kayıtlı olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda, dava tarihi itibarıyla İstanbul ili, Eyüp ilçesi, ... Mahallesi, ... parsel sayılı taşınmaz üzerinde hak sahibi olmadığı anlaşılan davacının, bu davayı açmakta meşru, kişisel ve güncel bir menfaati bulunmamaktadır.
Nitekim, özelleştirme kapsamına alınan … Limanı'nın 49 yıl süre ile işletme hakkının devredilmesine, … Termik Santrali ve bu davanın konusunu oluşturan taşınmazın da aralarında yer aldığı diğer bazı taşınmazların Grup-1 varlıkları adı altında satış yöntemiyle özelleştirilmesine yönelik 30/11/2015 tarihinde yapılan ihalenin ve ihale komisyonu kararının iptali istemiyle aynı davacı tarafından açılan davada, Danıştay Onüçüncü Dairesi'nin 07/02/2018 günlü, E:2015/6344, K:2018/324 sayılı kararının temyizen incelenmesi sonucunda, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 19/06/2018 günlü, E:2018/1303, K:2018/3215 sayılı kararıyla Daire kararının bozulmasına ve davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararı ile aralarında uyuşmazlığa konu taşınmazın da bulunduğu bir kısım taşınmazların özelleştirme kapsam ve programına alınmasına, söz konusu taşınmazların satış yöntemiyle özelleştirilmelerine ve satışın, varlık satışı suretiyle gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
4046 sayılı Kanun'un 4. maddesinin son fıkrası uyarınca, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı Başkanlık Oluru ile, özelleştirme kapsam ve programında bulunan İstanbul ili, Eyüp ilçesi, ... Mahallesi'nde bulunan, tapunun ... parselinde kayıtlı, 6.022,00 m² yüzölçümlü taşınmazın satış yöntemiyle özelleştirilmesi konusunda ... Yönetim Kurulu'na yetki verilmiştir.
... Yönetim Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararıyla teşkil edilen Değer Tespit Komisyonu'nun … tarih ve … sayılı kararında, ihaleye konu taşınmaza ilişkin olarak düzenlenen değer tespit raporunda uygulanan ekspertiz değeri ve tasfiye değeri metotlarından, ekspertiz değeri referans değer alınmış, ... Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı Oluru ile de taşınmazın "Satış" yöntemi uygulanmak suretiyle "Pazarlık Usulü" ile özelleştirilmesi için ihaleye çıkarılmasına karar verilmiştir.
Söz konusu taşınmazın satış yöntemiyle özelleştirilmesini teminen 24/08/2017 tarih ve 30164 sayılı Resmî Gazete'de ihale ilanı yayımlanmıştır.
26/02/2018 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye 6 (altı) istekli tarafından teklif verildiği, ... tarih ve ...sayılı ihale komisyonu kararında, "... Taşınmazın en yüksek teklifi veren ... Proje Yapı Endüstrisi ve Danışmanlık Ltd. Şti.'ye ihale şartnamesi çerçevesinde 52.000.000,00-TL bedel ile satılmasına..." karar verilmiş; ... Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı kararıyla, 26/02/2018 tarih ve 2018/04 sayılı ihale komisyonu kararının onaylanmasına ve ihale sonuçlarının Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na sunulmasına karar verilmiştir.
Bakılan dava, İstanbul ili, Eyüp ilçesi, ... Mahallesi'nde bulunan, tapunun ... parselinde kayıtlı, 6.022,00 m² yüzölçümlü taşınmazın satış yöntemiyle özelleştirilmesini teminen gerçekleştirilen 26/02/2018 tarihli ihalenin iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:

USUL YÖNÜNDEN:
Davalı idareler tarafından, davacının dava açma ehliyetinin bulunmadığı ileri sürülmüş ise de, davaya konu taşınmazla ilgili olarak adli yargıda açılan 3402 sayılı Kadastro Kanunu uyarınca yapılan kadasro çalışmalarına itiraz neticesinde verilen yargı kararı nedeniyle yargılamanın iadesi talebine ilişkin davanın, işbu davanın açıldığı tarih itibarıyla devam ettiği anlaşıldığından, dava konusu işlem ile davacının makûl menfaat alâkasının, dolayısıyla dava açma ehliyetinin bulunduğu sonucuna varılmıştır.

ESAS YÖNÜNDEN:
İLGİLİ MEVZUAT:
4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un "Amaç ve Kapsam" başlıklı 1. maddesinin işlem tarihindeki (A) fıkrasında, bu Kanun'un amacının, bu maddede sayılan "kuruluşların" ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak için özelleştirilmesine ilişkin esasları düzenlemek olduğu; 2. maddesinde, özelleştirme uygulamalarında esas alınacak ilkeler düzenlenerek, 1. fıkrasının (b) bendinde, "Kuruluşların özelliklerine ve içinde bulundukları şartlara göre özelleştirme yöntemlerinin belirlenmesi" ilkesinin esas alınacağı; maddenin son fıkrasında, Kanun'daki amaç ve ilkeler doğrultusunda alınacak kararlarda öncelikler ile bunların tâbi olacağı özelleştirme uygulamalarına ilişkin esas ve usullerin, kuruluşların nitelikleri ve ülke ekonomisinin gerektirdiği şartlar da dikkate alınarak Özelleştirme Yüksek Kurulu'nca belirleneceği kurala bağlanmış; 3. maddesinin 2. fıkrasında Kurul'un görevleri sayılarak, (a) bendinde, Kanun'un 1. maddesinde sayılan kuruluşların özelleştirme kapsam ve programına alınmasının, (c) bendinde, kuruluşların, satış, kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri ayni hakların tesisi ve işin gereğine uygun sair hukukî tasarruflar ile devredilmelerine ilişkin özelleştirme yöntemlerinden hangisi ile özelleştirileceğini belirlemenin ve özelleştirme programına alınan kuruluşların "satış, kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri ayni haklarının tesisi ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflarla gerçek ve/veya özel hukuk tüzel kişilerine devredilmesi" yöntemleriyle yapılan ihaleler sonucunda ihale komisyonlarınca verilen nihai kararları onaylamanın Kurul'un görevleri arasında olduğu; işlem tarihindeki "Özelleştirme İdaresi Başkanlığının Kuruluş ve Görevleri" başlıklı 4. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendinde, idarenin, Kurul tarafından verilen görev ve yetkilerle ilgili konularda karar vermek ve gerekli işlemleri yürütmekle görevli olduğu; son fıkrasında, idarenin, hizmetin ifası için yarar gördüğü hâllerde usul ve esaslarını açıkça belirlemek kaydıyla 4. maddenin (a), (b), (h), (ı) ve (m) bentlerinde yazılı konularda özelleştirme programındaki kuruluşlara yetki verebileceği; 18. maddesinin son fıkrasının 2. ve 3. cümlelerinde ise, özelleştirme programındaki kuruluşun özelleştirme işlemlerinin bu Kanun'un 4. maddesinin son fıkrasına istinaden yürütülmesi durumunda, ihale işlemlerinin, ilgili kuruluşun karar almaya yetkili organlarının kararı ile kuruluş ita amirinin başkanlığında oluşturulacak komisyon tarafından maddede belirtilen esaslar çerçevesinde yapılacağı kurallarına yer verilmiştir.
Aynı Kanun'un "Özelleştirme Yöntemleri, Değer Tespiti, İhale Yöntemleri" başlıklı 18. maddesinin 1. fıkrasının (A) bendinde özelleştirme yöntemleri, (B) bendinde değer tespiti, (C) bendinde ihale komisyonlarının oluşumu ile ihale usul ve işlemlerine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Buna göre, özelleştirme programına alınan kuruluşların değer tespiti çalışmalarının bu Kanun'a göre idarece oluşturulan değer tespit komisyonları tarafından yürütüleceği; değer tespit komisyonunun değer tespit çalışmalarını, özelleştirilecek kuruluşun niteliği, gördüğü hizmetin özelliği, gelecekteki nakit akımı potansiyeli, faaliyette bulunduğu sektör ve pazarın özellikleri, sahip olduğu sınaî, ticarî ve sosyal tesisler, makine araç ve gereçler, teçhizat, malzeme ve hammadde ile yarı mamul ve mamul madde stokları, her türlü taşınır ve taşınmaz malları, vasıfları ve hâlihazır durumları, senetli ve senetsiz bütün alacak ve borçları ile bilumum hak ve yükümlülükleri ve özelleştirilecek kuruluşa uygulanacak özelleştirme yöntemini de dikkate alarak uluslararası kabul görmüş olan; indirgenmiş nakit akımları (net bugünkü değer), defter değeri, net aktif değeri, amortize edilmiş yenileme değeri, tasfiye değeri, fiyat/kazanç oranı, piyasa kapitalizasyon değeri, piyasa değeri/defter değeri, ekspertiz değeri, fiyat/nakit akım oranı metodlarından en az ikisini uygulamak suretiyle yürüteceği; bu maddenin (A) bendinde yer alan özelleştirme yöntemlerinin uygulanmasına ilişkin ihale işlemlerinin bu Kanun'a göre oluşturulan ihale komisyonları tarafından yürütüleceği kurala bağlanmış; ihale usulleri arasında sayılan pazarlık usulünün kurallarına yer verilmiştir.
4046 sayılı Kanun'un 37. maddesinde, bu Kanun hükümleri gereğince yapılacak uygulamalar ile ihale usullerine ilişkin esasların idarece çıkarılacak yönetmelikle belirleneceği kurala bağlanmış olup, Özelleştirme Uygulamalarında Değer Tespiti ve İhale Yönetmeliği'nin 16. maddesinin 2. fıkrasında, 4046 sayılı Kanun'un 4. maddesinde göre verilen yetki çerçevesinde ilgili kuruluş tarafından gerçekleştirilen ihale işlemlerinin, ihale işlem sonuçları ve bu sonuçlara ilişkin kuruluş yetkili organı kararının, ilgisine göre Özelleştirme İdaresi Başkanı'nın veya Kurul'un onayına sunulacağı belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat kuralları uyarınca, özelleştirme kapsam ve programına alınan kuruluşların varlıklarının, satış, kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri ayni haklarının tesisi ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflarla gerçek ve/veya özel hukuk tüzel kişilerine devredilmesi yöntemleriyle özelleştirilmelerinin, ekonomide verimlilik artışı, kamu giderlerinde azalma sağlamak amaçlarıyla yapılabileceği, bu kapsamda, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nca, hizmetin ifası için yarar görülen hâllerde usul ve esaslarını açıkça belirlemek kaydıyla Kanun'da sayılan hususlarda özelleştirme programındaki kuruluşlara yetki verilebileceği açıktır.
Bu itibarla, uyuşmazlığa konu taşınmazın 4046 sayılı Kanun uyarınca verilen yetki çerçevesinde ihaleye çıkarıldığı, ihaleye 6 istekli tarafından teklif verildiği, ihalede teklif edilen bedelin referans alınan değerin üzerinde olduğu ve ihale sürecinin mevzuata uygun olarak gerçekleştirildiği dikkate alındığında, 4046 sayılı Kanun'da yer alan usul ile ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlama amacına uygun olarak gerçekleştirilen ihalede hukuka aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan, davacı tarafından, ... Kadastro Mahkemesi'nin ... sayılı esasına kayıtlı davanın derdest olduğu gerekçesiyle söz konusu taşınmazın satışa çıkarılmasının 4046 sayılı Kanun'un amacına uygun olmadığı ileri sürülmüş ise de, ihaleye konu taşınmazla ilgili olarak 3402 sayılı Kadastro Kanunu uyarınca yapılan kadasro çalışmalarına itiraz neticesinde verilen yargı kararı nedeniyle yargılamanın iadesi talebiyle açılan davada, ... Kadastro Mahkemesi'nin … tarih ve E:..., K:… sayılı kararıyla, yargılamanın iadesi talebinin reddine karar verildiği, anılan kararın ... Hukuk Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği görüldüğünden, bu iddiaya itibar edilmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 28/01/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.