Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/1891 Esas 2021/134 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1891
Karar No : 2021/134

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Petrol Ürünleri ve Otomotiv Tic. ve San. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Çanakkale ili, Gelibolu ilçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … sayılı parsele yönelik olarak yapılan mevzii imar planının onanmasına ilişkin Gelibolu Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile bu karara yapılan itirazın reddine ilişkin Gelibolu Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararına karşı açılan davanın iptalle sonuçlanarak kesinleşmesi üzerine, yargı kararının gereğinin yerine getirilerek, anılan taşınmaza verilen yapı ruhsatı ile dayanağı imar planının ve 2. sınıf gayri sıhhi müesseselere ait işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptali istemiyle yapılan başvurunun; yapı ruhsatı ve dayanağı imar planı yönünden reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 138. maddesinin 4. fıkrasına, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Kararların sonuçları" başlıklı 28. maddesine ve dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin (5). bendine yer verildikten sonra,
Dava konusu taşınmazın, ilk olarak, Gelibolu Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen mevzi imar planı ile "akaryakıt istasyon alanı" olarak belirlendiği, davacı şirket tarafından, karayolunun aynı yönünde kendine ait akaryakıt istasyonu bulunduğu ve her iki istasyon arasında olması gereken 1 km'lik mesafe şartının sağlanmadığı iddiasıyla, anılan mevzi imar planına yapılan itirazın, Gelibolu Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla reddedilmesi üzerine, söz konusu Belediye Meclis kararının iptali istemiyle dava açıldığı,
Açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesinin 10/04/2009 tarih ve E:2007/4287, K:2009/3904 sayılı bozma kararına uyularak, 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planı kapsamında kalan yerlerde mevzi imar planı yapılamayacağı gerekçesiyle anılan Belediye Meclis kararlarının iptali yönünde verilen Mahkemelerinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 27/01/2012 tarih ve E:2011/7880, K:2012/297 sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği,
Davacı tarafından, anılan Mahkeme kararının uygulanarak, mevzi imar planının ve buna dayalı ruhsatların iptal edilmesi istemiyle 05/02/2013 tarihli dilekçe ile davalı idareye başvuruda bulunulduğu,
Ancak, davalı idare tarafından tesis edilen … tarih ve … sayılı dava konusu işlemle; dava konusu taşınmazın 3. derece doğal sit alanında kalması nedeniyle, Mahkemece iptal edilen … tarih ve … sayılı Belediye Meclisleri kararının Çanakkale Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun onayına tabi olduğu ve gerekli şartlar sağlanmadığı için Koruma Kurulunca onaylanmadığı, bunun üzerine, Koruma Kurulunca belirtilen eksiklikler giderildikten sonra hazırlanan ve Belediye Meclislerinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilip yürürlüğe giren yeni mevzi imar planı doğrultusunda dava konusu taşınmaza yapı ruhsatının verildiği, dolayısıyla, davacı tarafından uygulanması istenen Mahkeme kararına konu olan Belediye Meclislerinin … tarih ve … sayılı kararının, Koruma Kurulunca onaylanmadığı için yürürlüğe girmediği, dava konusu yapı ruhsatının da Belediye Meclislerinin … tarih ve … sayılı kararıyla yürürlüğe giren yeni mevzi imar planına göre verildiği, … tarih ve … sayılı Belediye Meclisleri kararına karşı ise herhangi bir dava açılmadığının belirtildiği,
Olayda, davalı idare tarafından, Belediye Meclislerinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen mevzi imar planının, Çanakkale Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından onaylanmadığı için yürürlüğe girmediği ve hiçbir zaman hukuken geçerli bir idari işlem niteliği kazanmadığı, Koruma Kurulunca uygun görülen mevzi imar planı değişikliğine ilişkin … tarih ve … sayılı Belediye Meclisleri kararının hukuken yürürlükte olduğu, buna dayalı olarak verilen ruhsatların da geçerliliği olduğu ileri sürülmekte ise de, … tarih ve … sayılı Belediye Meclisi kararı ve bu karara karşı yapılan itirazın reddine ilişkin … tarih ve … sayılı Belediye Meclisi kararının iptali istemiyle açılan dava süreci devam ederken, ne ... İdare Mahkemesince, ne Mahkemelerince ne de Danıştay Altıncı Dairesince yapılan yargılama sürecinde, dava konusu parsele yönelik yeni bir mevzi imar planı yapıldığına ilişkin Belediye Meclisi kararı alındığına ilişkin bir bilginin, davalı idare tarafından anılan yargı mercilerine bildirilmediği,
Bu durumda, davalı idarenin, dava konusu parsele yönelik mevzi imar planı açısından yeni bir karar almasına ve bu kararla eski kararın hukuken geçerliliğini kaybetmesine rağmen, bu hususun bildirilmeyerek yargı mercilerinin yanlış yönlendirildiği,
Öte yandan, uyuşmazlığın konusunun, yapılmak istenilen akaryakıt istasyonunun, dava konusu parselde mevzi imar planı ile yapılıp yapılamayacağı hususu olduğu, dolayısıyla görülmekte olan uyuşmazlığın Mahkemelerinin E:… esasında kayıtlı davanın devamı niteliğinde bulunduğu, Mahkemelerinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının gerekçesinde belirtildiği üzere 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planı kapsamında bulunan dava konusu parselde mevzi imar planı ile düzenleme yapılamayacağından … tarih ve … sayılı Belediye Meclisi kararı ile yürürlüğe konulan mevzi imar planının da hukuka aykırı olacağı,
Bu nedenle, Mahkemelerinin anılan kararının davacının talebi yönünde uygulanması gerektiği ve davacının, mevzi imar planının ve buna dayalı ruhsatların iptali istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 09/04/2019 tarih ve E:2014/3042, K:2019/2328 sayılı kararıyla;
Dava konusu parsele ilişkin olarak verilen yapı ruhsatının 04/09/2006, yapı kullanma izin belgesinin 21/05/2007 ve 2. sınıf gayri sıhhi müesseselere ait işyeri açma ve çalışma ruhsatının 23/05/2007 tarihinde düzenlendiği,
Dosya kapsamından, davacı tarafından, anılan işlemlere karşı dava açıldığına ilişkin bilgi ve belgeye rastlanmadığı gibi davacı tarafça bu işlemlerin hangi tarihte öğrenildiğinin de belirtilmediği,
İmar planlarına karşı açılan davalarda süre hususunun işlemin ilan tarihi dikkate alınarak değerlendirilmesi gerektiği, ancak, imar planlarına karşı uygulama işlemi niteliğindeki işlemler üzerine de dava açılabileceğinin yasal düzenlemeler ile hüküm altına alındığı,
Uyuşmazlıkta davalı idarece yapı ruhsatının dayanağı olan 04/01/2006 tarihli mevzi imar planının askı ilanının yapıldığı ileri sürülmekte ise de, ilana ilişkin belgeler dosya kapsamında yer almadığından, İdare Mahkemesince öncelikle bu hususun araştırılması gerektiği,
Dava konusu imar planına ilişkin askı ilanı yapıldı ise, İdare Mahkemesince davanın süresinde açılıp açılmadığının uygulama işlemlerinin tesis edildikleri tarihler dikkate alınarak değerlendirilmesi, davanın süresinde açıldığı sonucuna ulaşılması halinde ise dava konusu taşınmaz malikine dava ihbar edilerek uyuşmazlık hakkında bir karar verilmesi gerektiği sonucuna varılarak … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi ısrar kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; dava konusu işlemin iptali yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu parsele ilişkin olarak verilen yapı ruhsatının, yapı kullanma izin belgesinin ve işyeri açma ve çalışma ruhsatının 04/01/2006 tarihli mevzi imar planına dayanılarak düzenlendiği, davacının ise 04/01/2006 tarihli plana karşı herhangi bir itirazının olmadığı, bu durumda, İdare Mahkemesince davanın süresinde açılıp açılmadığının değerlendirilmesi gerektiği, dava konusu taşınmaz malikine davanın ihbarı yükümlülüğünün yerine getirilmediği, ayrıca, dava konusu parsele yönelik yapılan mevzii imar planının onaylanmasına ilişkin Belediye Meclislerinin … tarih ve … sayılı kararı ile bu karara yapılan itirazın reddine ilişkin Belediye Meclislerinin … tarih ve … sayılı kararına karşı açılan dava iptal hükmü ile sonuçlanarak kesinleşmiş ise de anılan Belediye Meclisleri kararının Koruma Kurulu tarafından onaylanmadığı için yürürlüğe girmediği, söz konusu imar planına dayalı olarak idarelerince tesis edilen herhangi bir işlem bulunmadığı, dava konusu alana ilişkin yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi ve iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatının … tarih ve … sayılı Belediye Meclisleri kararıyla onaylanan imar planına dayanılarak verildiği, yapı sahibinin kazanılmış hakkı bulunduğu, İdare Mahkemesince verilen iptal kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile … İdare Mahkemesi ısrar kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Davacı şirket tarafından, Çanakkale ili, Gelibolu ilçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … sayılı parsele yönelik olarak yapılan mevzii imar planının onanmasına ilişkin Gelibolu Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile bu karara yapılan itirazın reddine ilişkin Gelibolu Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararına karşı dava açılmıştır.
… İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiş ve bu karar, Danıştay Altıncı Dairesinin 27/01/2012 tarih ve E:2011/7880, K:2012/297 sayılı kararıyla onanarak kesinleşmiştir.
Davacı tarafından, yargı kararının gereğinin yerine getirilerek anılan taşınmaza verilen yapı ruhsat ile dayanağı olan imar planının ve 2. sınıf gayri sıhhi müesseselere ait işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptali istemiyle davalı idareye yapılan başvurunun, yapı ruhsatı ve dayanağı imar planı yönünden reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinin 1. fıkrasında; "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda; hakimin davaya bakmaktan memnuiyeti ve reddi, ehliyet, üçüncü şahısların davaya katılması, davanın ihbarı, tarafların vekilleri, feragat ve kabul, teminat, mukabil dava, bilirkişi, keşif, delillerin tespiti, yargılama giderleri, adli yardım hallerinde ve duruşma sırasında tarafların mahkemenin sükununu ve inzibatını bozacak hareketlerine karşı yapılacak işlemlerde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanır. Ancak, davanın ihbarı ve bilirkişi seçimi Danıştay, mahkeme veya hakim tarafından re'sen yapılır." hükmü yer almaktadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 63. maddesinde ise; ''Dava kendisine ihbar edilen kişi, davayı kazanmasında hukuki yararı olan taraf yanında davaya katılabilir.'' hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davanın ihbarı konusunda taraflardan birinin talebi olmasa bile, ihbarın Danıştay, mahkeme veya hâkim tarafından resen yapılması gerekmektedir. Ayrıca, yargılanan işlem olmakla birlikte, dava sonucunda verilecek karardan doğrudan etkilenecek kişiye ihbarda bulunulmayıp onun bilgisi dışında ve uyuşmazlığa ilişkin beyanları alınmadan davanın sonuçlandırılması, Kanun'un amir hükmünün ihlâli olacağı gibi, Anayasa'nın 36. ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 6. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının da ihlâli sonucunu doğuracağı açıktır.
Nitekim, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Menemen Minibüsçüler Odası/Türkiye kararında, yargıya erişim hakkının, AİHS'nin 6. maddesinin "yargılanma hakkı" ile ilgili birinci fıkrasının yalnızca bir yönünü oluşturduğuna, erişim hakkının etkin olabilmesi için, haklarına müdahale edilen bir kimsenin açık ve kesin bir şekilde bu işleme itiraz edebilmesi ve bu itirazların mahkemece tartışılabilmesi ve incelenmesi gerektiğine, İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinin mahkemeye erişim hakkını doğrudan etkilediğine işaret etmiştir.
Uyuşmazlıkta, davacının, Gelibolu Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen mevzi imar planı ile "akaryakıt istasyon alanı" olarak belirlenen alanın yakınında bulunan başka bir akaryakıt istasyonu sahibi olduğu, dava konusu taşınmazın, anılan Belediye Meclisi kararıyla "akaryakıt istasyon alanı" olarak belirlenmesinden, mevzuatta öngörülen; karayolunun aynı yönünde iki istasyon arasında en az 1 km mesafe bulunması gerektiği yönündeki şart sağlanmadığından menfaatinin ihlal edildiği ileri sürülerek, bu alanın "akaryakıt istasyon alanı" olarak belirlenmesine yönelik Belediye Meclis kararının iptal edilmesi gerektiği yönündeki talebi göz önünde bulundurulduğunda, bu konuda Mahkemece verilecek karardan, dava konusu taşınmaz maliki/akaryakıt istasyonu sahibi … Oto Ticaret ve Sanayi A.Ş.'nin hak ve menfaatinin etkileneceği açıktır.
Dolayısıyla, … İdare Mahkemesince, dava anılan Şirkete ihbar edildikten sonra dava hakkında bir karar verilmesi gerekmektedir.
Bu nedenle, davanın, taşınmaz malikine/akaryakıt istasyonu sahibine ihbar edilmeksizin, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi ısrar kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin … İdare Mahkemesinin temyize konu … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 28/01/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.