Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalı ve fer’i müdahil vekillerince istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince davalı ve fer’i müdahil Kurum vekilinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı ve fer’i müdahil Kurum vekillerince temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili; müvekkilinin davalının işlettiği ... isimli dükkanda 01/06/2011 tarihinden beri işçi olarak çalıştığını, sigortalı işçi olması gerektiği halde SGK"na bildirimin yapılmadığını, işe başladığından itibaren 1.000,00 TL maaş aldığını, müvekkilinin sigortalı yapılmasında ısrar etmesi sebebiyle yaşanan tartışma sonucu 10/12/2015 tarihinde işveren tarafından işten çıkarıldığını belirterek müvekkilinin davalı firmada işe başlama tarihinin ve çalışma süresi ile ücretlerinin tespit edilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II- CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde özetle; iş yerinde 2. el eşya alım satımı yaptığını, küçük bir işletme olan işyerinde davacının işleri kötü gidince mallarını kendi dükkanına satmak için 2011-2012 tarihleri arasında dükkanına geldiğini, davacının kendisinin yanında işçi sıfatıyla çalışmadığını, aralarında işçi işveren ilişkisi olmadığını, davacının canı istediğinde ..."ya gittiğini ve uzun zaman kaldığını, davacının amacının mallarını kendisine ait dükkanda satıp memleketi ..."ya dönmek olduğunu, sattığı malın parasını kendisinni aldığını, dükkanın masraflarına katıldığını, kendilerinin ortak olarak çalıştıklarını, en son ..."ya ailesinin yanına gittiğini söyleyerek ..."dan ayrıldığını, işten çıkarma yada işe almanın söz konusu olmadığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
III- MAHKEME KARARI
A- İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Davanın kısmen kabulü ile, davacının davalıya ait ... sicil numaralı işyerinde asgari ücretli olarak 01/06/2011-25/07/2015 tarihleri arasında çalıştığının ve sigortasız geçen bu sürenin sigortalı hizmetinden sayılması gerektiğinin tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine, karar verildi.
B- BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Dosya kapsamı, delil durumu itibariyle, ... 1. İş Mahkemesi 2019/39 Esas 2019/1113 Karar sayılı kararında mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesi bakımından usul ve esas yönünden yasaya aykırı bir durum bulunmamasına göre, davalı vekilinin ve feri müdahil Kurum vekilinin istinaf başvurusunun HMK"nun 353/1-b.1 maddesi gereğince ayrı ayrı esastan reddine, karar verildi.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davalı vekili tarafından; ilk derece mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu, eksik inceleme ile karar verildiğini, davacının eylemli olarak çalışmadığını beyan ile mahkeme kararının bozulması talep istemiştir.
Feri müdahil vekili; sigortalılığın oluşumu yönünden çalışma olgusunun varlığının zorunlu olduğunu, tespit davalarında kamu düzenine ilişkin olduğundan titizlikle davranılması gerektiğini beyan ile mahkeme kararının bozulmasını istemiştir.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
Eldeki davada; davacı, davalıya ait işyerinde 01.06.2011-10.12.2015 tarihleri arasında ayda 1000 TL maaşla çalıştığının tespitini talep etmiş, Mahkemece davanın kısmen kabulüyle, davacının davalıya ait ...sicil numaralı işyerinde asgari ücretle 01.06.2011-25.07.2015 tarihleri arasında geçen hizmetlerinin tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiş ise de, yapılan araştırma ve inceleme hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir.
Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu yasal düzenleme ve açıklamalar ışığı altında inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, davacının hizmet döküm cetvelinin incelenmesinde, talebe konu dönemde, davalı işyerince sigortalı hizmet bildirimlerinin yapılmadığı, davacının 03.12.2013 ile 31.08.2014 tarihleri arasında, Ek-5 tarım sigortalısı olduğu, ...sicil sayılı dosyada işlem gören davalıya ait işyerinin 01.09.2015 tarihinde Kanun kapsamına alındığı, mahiyetinin 2. el eşya alım ve satımına ilişkin olduğu, davalının 21.03.2005 tarihinden itibaren vergi mükellefi olduğu ve halen devam ettiği, davacının 29.06.2012 tarihinden itibaren yeşil kartlı olduğu, bordro tanığı olarak ifadesine başvurulan ...’nın, davalı işverenlik nezdinde sigortalı hizmet bildirimlerinin 01.09.2015-31.08.2016 tarihleri arasında olduğunun görüldüğü, davacının talebine konu dönemi kapsayacak şekilde, işyeri tescilinin olmamasından kaynaklı bordro tanığının mevcut olmadığı, mahkemece davacı, davalı tanıkları ile kollukça tespit edilen komşu isyeri tanıklarının dinlendiği, dinlenen davacı tanıklarının benzer ifadelerinde davacının davalı işyerinde çalıştığını beyan ettikleri, dinlenen diğer tanıklarından bir kısmının davacı ile davalı arasında iş ilişkisinin olup olmadığı konusunda bilgi sahibi olmadıklarını belirtmeleri bir kısmının ise davacıyı tanımadıklarını beyan ettiklerinin anlaşılması karşısında, çalışma olgusunun varlığı ve sürekliliği ile kabulü noktasında tanık ifadelerinin olumlu kanaat edinmeye yeterli olmadığı görülmektedir.
Mahkemece dava konusu dönemi kapsayacak şekilde, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan komşu işyeri çalışanları, bu işyerlerinden bordroya geçmiş çalışanlar re"sen tespit edilerek bilgi ve görgülerine başvurulmalı, çalışma iddiasına ilişkin tanık beyanları arasındaki çelişkiler giderilmeli, davanın nitelikçe kamu düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilerek, davalı işverenlik yönünden Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri yöntemince araştırılmak suretiyle, uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalı ve fer’i müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının HMK"nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalıya iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 21/06/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.