Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı feri müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, feri müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, davacının çalışmalarının Kuruma eksik bildirildiğini, davalı işverene ait işyerinde 2002 Kasım -2013 Eylül tarihleri arasında yılın 6 ayı aralıksız 30 gün, yılın 6 ayı 15 gün olacak şekilde çalıştığının tespitini istemiştir.
II-CEVAP:
Feri müdahil Kurum vekili, davanın reddini istemiştir.
Davalı şirket, davacının çalışmalarının aralıklı olduğunu ve bu çalışmalarının Kuruma bildirildiğini, hak düşürücü süre itirazında bulunduklarını beyanla, davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, açılan davanın kabulüne,
1... TC Kimlik nolu, ...sigorta sicil numaralı davacı ..."un Davalı ...Dış Ticaret A.Ş."ne ait ...sicil numaralı işyerinde. 01/10/2002-08/09/2003 tarihleri arasında asgari ücretle çalıştığı, toplam 248 gün çalıştığının, hizmetinin tamamının SGK"na bildirilmediği, bildirilmeyen 248 günlük çalışmasının bildirilmediğinin tespitine,
2... TC Kimlik nolu, ...sigorta sicil numaralı davacı ..."un Davalı ...Dış Ticaret A.Ş."ne ait 1064257.09 sicil numaralı işyerinde, 09/09/2003-15/04/2004 tarihleri arasında asgari ücretle çalıştığı, toplam 157 gün çalıştığının, 55 günlük çalışmasının SGK"na bildirildiği, 102 günlük çalışmasının SGK" na bildirilmediği, bildirilmeyen 102 günlük çalışmasının bildirilmediğinin tespitine,
3... TC Kimlik nolu, ...sigorta sicil numaralı davacı ..."un Davalı ...Dış Ticaret A.Ş. "ne ait ...sicil numaralı işyerinde, 16/04/2004-30/09/2006 tarihleri arasında asgari ücretle çalıştığı, toplam 675 gün çalıştığının, 30 günlük çalışmasının bildirildiği, 645 günlük çalışmasının SGK"na bildirilmediği, bildirilmeyen 645 günlük çalışmasının bildirilmediğinin tespitine,
4... TC Kimlik nolu, ...sigorta sicil numaralı davacı ..." un Davalı ...Dış Ticaret A.Ş. "ne ait...sicil numaralı işyerinde 01/10/2006-22/11/2010 tarihleri arasında asgari ücretle çalıştığı, toplam 1132 gün çalıştığının, 118 günlük çalışmasının SGK ya bildirildiği, 1014 günlük çalışmasının SGK"na bildirilmediği, bildirilmeyen 1014 günlük çalışmasının bildirilmediğinin tespitine,
5... TC Kimlik nolu, ...sigorta sicil numaralı davacı ..."un Davalı ...Dış Ticaret A.Ş. "ne ait...sicil numaralı işyerinde, 08/09/2011-24/09/2013 tarihleri arasında asgari ücretle çalıştığı, toplam 565 gün çalıştığının, 252 günlük çalışmasının SGK na bildirildiği, 313 günlük çalışmasının SGK"na bildirilmediği, bildirilmeyen 313 günlük çalışmasının bildirilmediğinin tespitine, karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesi, Aydın 1. İş Mahkemesi"nin 29.11.2018 tarih, 2014/468 Esas ve 2018/260 Karar sayılı kararına yönelik fer"i müdahil SGK Başkanlığı vekilinin istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Feri müdahil Kurum vekili, davanın hak düşürücü süre içinde açılmadığını, kurum kayıtları resmi ve yazılı belge niteliğinde olup, aksinin aynı nitelikte yazılı delillerle kanıtlanması gerektiğini, yerel mahkemenin salt tanık beyanlarına itibar ederek hüküm kurmasının doğru olmadığını belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Yasa"nın Geçici 7. maddesi atfı ile 506 sayılı Kanun’un 79/10 ve 5510 sayılı Kanun’un 86/9. maddeleridir. Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.

Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
506 sayılı Yasanın prim belgeleri başlıklı 79. maddesinde "(Değişik: 20/06/1987 - 3395/5 md., 29.07.2003-4958 / 37 md. Y.T. 06.08.2003) işveren, bir ay içinde çalıştırdığı sigortalının sigorta primleri ve destek primi hesabına esas tutulan kazançlar toplamı ve prim ödeme gün sayıları ile bu primleri gösteren ve örneği yönetmelikle belirlenen asıl veya ek belgeleri ait olduğu ayı veya dönemi takip eden ayın sonuna kadar Kuruma vermekle ve Kurumca istenilmesi halinde işyeri kayıtlarını ibraz etmekle veya sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren bir ay içinde yazılı olarak Kuruma bildirmekle yükümlüdür. İşverenin, sigortalıyı, 4857 sayılı İş Kanunu"nun 7 nci maddesine göre başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devretmesi halinde, sigortalıyı devir alan, geçici iş ilişkisi süresine ilişkin bu fıkrada belirtilen belgelerin aynı süre içinde işverene ait işyerinden Kuruma verilmesinden işveren ile birlikte müteselsilen sorumludur.
(Ek: 25.08.1999-4447/11 md. Y.T. 01.01.2000) Ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını açıklayan bilgi ve belgelerin işverence prim bildirgelerine eklenmesi şarttır.
(Ek: 25.08.1999-4447/11 md. Y.T. 01.01.2000) Sigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin Kuruma verilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin Kurumca geçerli sayılmaması halinde, otuz günden az bildirilen sürelere ait primler Kurumca re"sen tahakkuk ettirilerek 80 inci madde hükümlerine göre tahsil olunur. Uygulamanın usul ve esasları altı ay içinde yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir. ...." hükmü ile,
5510 sayılı Yasanın prim belgeleri ve iş yeri kayıtları başlıklı 86. maddesinde " (Değişik birinci fıkra: 15/7/2016-6728/48 md.) Bu Kanunun 4 üncü ve 5 inci maddesine tabi sigortalılar ile sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalılar için işverenlerce Kuruma verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, verilme süresi ve diğer hususlar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
İşveren, işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere on yıl süreyle, kamu idareleri otuz yıl süreyle, tasfiye ve iflâs idaresi memurları ise görevleri süresince, saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde onbeş gün içinde ibraz etmek zorundadır.
İşverenin, sigortalıyı, 4857 sayılı İş Kanunu"nun 7 nci maddesine göre başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devretmesi halinde, sigortalıyı devir alan, geçici iş ilişkisi süresine ilişkin birinci fıkrada belirtilen belgelerin aynı süre içinde işverene ait işyerinden Kuruma verilmesinden, işveren ile birlikte müteselsilen sorumludur.

(Değişik dördüncü fıkra: 21/3/2018-7103/67 md.) Ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmayan ve ücret ödenmeyen sigortalıların eksik gün nedeni ve eksik gün sayısı, işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesiyle beyan edilir. Sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını gösteren eksik gün nedenleri ile bu nedenleri ispatlayan belgelerin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, saklanması ve diğer hususlar Kurumca çıkarılan yönetmelikle belirlenir......" hükmü düzenlenmiştir.
Yukarıdaki açıklamalar ve yasal mevzuat çerçevesinde, somut olayda, davacının hizmet dökümünde eksik gün neden kodunun işverence puantaj kayıtlarına ve ücretsiz izin olarak gösterildiği ancak bu kayıtlar Kurumdan getirtilmeden ve yeteri kadar bordro tanığı dinlenmeden, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmadan yazılı şekilde karar verilmesi, bozma nedenidir.
Mahkemece, re"sen araştırma ilkesi ışığında; Kurumdan, puantaj kayıtları, ücret ödeme bordroları, ücretsiz izne ilişkin kayıtlar dosyaya getirtilmeli, puantaj, imzalı ücret bordrolarındaki imzalar ile ücretsiz izin dilekçelerindeki imzalar mukayese edilmeli, imzaların davacının el ürünü olup olmadığı araştırılmaldır. Davaya konu dönem kapsamında sigortalının çalıştığı iş yerindeki bordrolu tanıklar re"sen belirlenerek bilgi ve görgülerine başvurulmalı, sigortalının hangi tarihte işe başladığı, hangi tarihlerde ara verdiği, işten ayrıldığı, işyerindeki çalışmanın mevsimlik olup olmadığı, davacının da hangi tarihlerde çalıştığı, varsa çalışmanın kesintiye uğradığı dönem net olarak belirlenmelidir.
Kabule göre, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun “Taleple bağlılık ilkesi” başlığını taşıyan 26"ncı maddesinde hakimin, tarafların istem sonuçlarıyla bağlı olduğu, ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremeyeceği açıklanmış olmakla, hukuk yargılamasına “istemle bağlılık” ilkesi egemen kılınmıştır. Bu çerçevede; davacı 2002 Kasımdan itibaren çalıştığının tespitini istemiş, ancak mahkemece, talep edilen süreyi aşacak şekilde davacının 01/10/2002’den itibaren çalıştığının tespitine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirir.
O halde, feri müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK"nın 373/1. Maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 21.06.2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.