Danıştay 6. Daire 2017/4211 Esas 2021/817 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2017/4211
Karar No : 2021/817

DAVACI : … Odası
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı - …
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

DAVANIN KONUSU :
03/07/2017 tarih ve 30113 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 57 ve 66. maddelerinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Mimari projenin bütüncül olarak ifa edilmesiyle içmimarlık meslek alanı içerisinde bulunan bölümlerini de icra etmiş olmaları ve bu projelerin uygulanmasıyla ortaya çıkan iç mekanlar kamu zararına neden olduğu, içmimarlık mesleğini mimarların icra etmesi neticesinde, ülkemizde 54 üniversiteden mezun olan 54 bin içmimarın Anayasal hakkı olan kamu kurumlarında ve diğer alanlarında çalışma haklarının ihlal edildiği, mimarlık mesleği mensuplarının alanlarını genişletmesi ile rekabet koşullarının olumsuz etkilediği, içmimarlık yapan oda üyelerinin hazırlayarak belediyelere ruhsat almak üzere sunması gereken projelerin, rekabet kuralları ihlal edilerek mimarlar tarafından hazırlanmakta olduğu ve bunun içmimarları mağdur ettiği, Anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olduğu, mimarlık hizmetleri içerisinden mimari iç mekan düzenleme ve donanımı hizmetleri TMMOB'nin 12 Mart 2005 tarihli, 215 sayılı kararı ile içmimarlık mesleğinin faaliyet alanı içerisinde bulunan iç mekan düzenleme ve donanımı hizmetlerinin, içmimari planlama, sistem detayı donatım detayı, tefriş gibi argümanların mimari proje içerisinde mimar tarafından gösterilmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI : Davalı idarece davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'IN DÜŞÜNCESİ: Dava konusu Yönetmeliğin 57.maddesinde tanımlanan mimari projenin, yapılacak inşaat için ruhsat alınma aşamasında mimarlar tarafından hazırlanan ve yapının vaziyet planı, bodrum katlar dahil tüm kat planlarını, çatı planı ile bunlara ilişkin en az iki kesit ve yeteri sayıda görünüşü, gerektiğinde sistem kesitleri ve nokta detaylarını içeren avan ve tatbikat projelerini ifade ettiği, içmimarlar tarafından hazırlanan içmimarlık projelerinin ise mimari proje ile tasarlanmış olan bir mekanın içinde, kullanıcılara işlevsel, yapısal ve estetik ölçütlere göre en uygun tasarımın hazırlanıp sunulmasına yönelik olduğu, dolayısıyla mimari projenin içerisinde iç mekan tasarımlarının yer alamayacağı, içmimari projelerinin de İmar Kanunu ve ilgili yönetmelikler kapsamında ruhsata tabi olan işlemler arasında bulunmadığı anlaşıldığından, Yönetmeliğin 57.maddesi hükmü ile tanımlanan mimari proje ile içmimarlık projelerinin farklı hizmet alanlarına yönelik olması ve farklı disiplin alanlarında uzmanlaşmış kişilerce hazırlanmalarının gerekmesi nedeniyle, dava konusu düzenlemenin içmimarlık hizmetlerinin mimarlar tarafından yapılmasına olanak sağlamadığı, dolayısıyla içmimarlık mesleğinin kısıtlanmadığı, 66.maddesinde de mimari estetik komisyonunda en az bir mimarın yer alması gerektiği belirtilmiş olup mimari estetik komisyonunun teşekkülünde içmimarların yer alamayacağına dair hukuki bir engel bulunmadığından, dava konusu düzenlemelerde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ :
Dava, 03/07/2017 tarihli, 30113 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 57. ve 66. maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
3194 sayılı İmar Kanununun 38. maddesinin 2. fıkrasında, yapıların, mimari, statik ve her türlü plan, proje, resim ve hesaplarının hazırlanması ve bunların uygulanmasıyla ilgili fenni mesuliyetlerin, uzmanlık konularına ve ilgili kanunlarına göre mühendisler, mimarlar ile görev, yetki ve sorumlulukları yönetmelikle düzenlenecek olan fen adamlarınca düzenleneceği kuralı yer almıştır.
03/07/2017 tarihli, 30113 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin yapı projeleri başlıklı 57. maddesinin 1. fıkrasında, Yapı sahibi veya vekilince 55 inci maddede sayılan belgelere göre ilgili kanun, plan, bu Yönetmelik, Türk Standartları, çevre şartları, fen, sanat ve sağlık kurallarına ve ilgili bütün mevzuat hükümlerine uygun olmak üzere bu maddede belirtilen projeler hazırlatılacağı ifade edilmiş; 2. Fıkrasında, "Mimari proje; mimarlar tarafından uygulama imar planına, parselasyon planına ve bu Yönetmelik esaslarına uygun olarak hazırlanır ve bu proje; vaziyet planı, kat irtifakına ve kat mülkiyetine esas paylaşım tablosu, bağımsız bölümler ile ortak alanların brüt inşaat alanı, eklentiler ve toplam yapı inşaat alanının yer aldığı metrekare cetveli, bodrum katlar dâhil olmak üzere bütün kat planları, çatı planı, kat ve çatı planlarına ilişkin bir tanesi ortak merdivenden geçmek üzere en az iki adet kesit ve yeteri sayıda görünüş, toprak kazı hesabı, gerektiğinde sistem kesitleri ve nokta detayları bulunan avan proje ve uygulama projeleri ve otopark, sığınak ve ağaç hesaplarından oluşur." hükmü getirilmiş, 24. fıkrası ise "Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli olup, bu kurum ve kuruluşlara ait projeleri yapan ve 17/6/1938 tarihli ve 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun uyarınca mühendislik ve mimarlık hizmeti verme ehliyetine sahip mimar ve mühendisler, meslek odasına kayıt ve büro tescili hakkındaki yükümlülüklere tabi değildir." şeklinde düzenlenmiş; Yönetmeliğin 66. maddesinin 3.bendinde, "İlgili idareler, gerekmesi halinde ilgili kamu kuruluşlarının da katılımıyla, uzmanlardan oluşan mimari estetik komisyonları kurar. Komisyon idare bünyesindeki en az biri mimar olmak üzere inşaat mühendisi, peyzaj mimarı, sanat tarihçisi, şehir plancısı ve harita mühendisinden oluşur." hükmü yer almıştır.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İçmimarlar Odası Serbest İçmimarlık Hizmetlerini Uygulama, Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliğinin tanımlar başlıklı 4. maddesinde, içmimarlık hizmetlerinin: "uygulamaya, yapmaya, kabule ve imzaya içmimarın yetkili ve yetkin olduğu ve bu Yönetmeliğin içmimarlık hizmetleri altında tanımlanan meslek uğraşısı konularında, her türlü araştırma, danışmanlık, müşavirlik, bilirkişilik, etüt, tasarım, plan, proje, rölöve, belirleme ve sunu hazırlanması ve bunların uygulanmasıyla ilgili her türlü denetim, kontrollük ve koordinasyon hizmetlerini, " ifade ettiği belirtilmiş, başlıca hizmet alanları ve uyulması gereken ilkeler başlıklı 5. maddesinde, içmimarın, hizmet konuları itibariyle, içmimarlık alanlarında yapı üretim, tadilat-düzenleme ve sürdürülebilirliği kapsamında iki ana birimde hizmet verdiği, içmimarın, içmekanların üretim sürecinde, birden fazla kimsenin katılımıyla, ilgili mevzuat dahilinde eser meydana getirdiği belirtilmiş ve başlıca hizmet alanları a) Yapı üretim sürecinde birlikte çalıştığı diğer uzmanlık alanları, alanlarına bağlı olarak teknik gereksinimlerle uyumlu estetik projelendirme, uygulama, danışmanlık ve müşavirlik hizmetleri, b) İç mekânların tadilat, tamirat, işlev değişikliği, yenileme, donatımı ve sürdürülebilirliği için, teknik gereksinimlerle uyumlu estetik projelendirme, uygulama, danışmanlık ve müşavirlik hizmetleri şeklinde tanımlanmıştır. Aynı maddenin 2. fıkrasında içmimarın, birinci fıkrada sayılan hizmetlerin verildiği yapının proje müellifiyle kanun ve yönetmeliklerin öngördüğü biçimde işbirliği içinde çalışacağı ve projenin eser haklarına saygılı davranmakla yükümlü olduğu, içmimarın, adı geçen iç mekânda yaptığı proje ve uygulamanın müellifi ve eser sahibi olduğu hükme bağlanmıştır. Yönetmeliğin 6. maddesinde, içmimarın, bu Yönetmeliğin 5.maddesi kapsamında mesleğini iç mekâna bağlı kapalı ve yarı kapalı alanlarda, konfor koşulları, güvenlik ve işlevler üzerinden oluşturmaya, uygulama ve denetlemeye yetkili ve sorumlu olduğu belirtilmiş, 13. maddesinde, içmimarın görev, hak ve sorumlulukları düzenlenmiş, içmimarın, bu Yönetmelik kapsamında olan serbest içmimarlık hizmetleriyle ilgili olarak, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde belirtilen tadilat uygulamaları da dahil olmak üzere bütün uygulamalarında, içmimarlık hizmetinin başlamasından önce iş sahibiyle, eser sahibiyle ve/veya eser sahipliğini paylaşacağı şahıs ve/veya gruplarla sözleşme imzalamak zorunda olduğu, 14.maddesinde de, içmimarın, içmimarlık hizmetlerinin yerine getirilmesinde yapı bütünlüğünü ilgilendiren tadilat, giydirme, yenileme gibi konularda binanın proje müellifinden izin alması gerektiği düzenlenmiştir.
Yukarıda yer verilen düzenlemelerin değerlendirilmesinden, dava konusu Yönetmeliğin 57. maddesinde tanımlanan mimari projenin, yapılacak inşaat için ruhsat alınma aşamasında mimarlar tarafından hazırlanan ve yapının vaziyet planı, bodrum katlar dahil tüm kat planlarını, çatı planı ile bunlara ilişkin en az iki kesit ve yeteri sayıda görünüşü, gerektiğinde sistem kesitleri ve nokta detaylarını içeren avan ve tatbikat projelerini ifade ettiği, içmimarlar tarafından hazırlanan içmimarlık projelerinin ise mimari proje ile tasarlanmış olan bir mekanın içinde, kullanıcılara işlevsel, yapısal ve estetik ölçütlere göre en uygun tasarımın hazırlanıp sunulmasına yönelik olduğu, dolayısıyla mimari projenin içerisinde iç mekan tasarımlarının yer alamayacağı, içmimari projelerinin de imar kanunu ve ilgili yönetmelikler kapsamında ruhsata tabi olan işlemler arasında bulunmadığı anlaşıldığından, Yönetmeliğin 57. maddesi hükmü ile tanımlanan mimari proje ile içmimarlık projelerinin farklı hizmet alanlarına yönelik olması ve farklı disiplin alanlarında uzmanlaşmış kişilerce hazırlanmalarının gerekmesi nedeniyle, dava konusu düzenlemenin içmimarlık hizmetlerinin mimarlar tarafından yapılmasına olanak sağlamadığı, dolayısıyla içmimarlık mesleğinin kısıtlanmadığı, 66. Maddesinde de mimari estetik komisyonda en az bir mimarın yer alması gerektiği belirtilmiş olup, mimari estetik komisyonunun teşekkülünde içmimarların yer alamayacağına dair hukuki bir engel bulunmadığından, dava konusu düzenlemelerde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 57 ve 66.maddelerinin, mesleğin icrasını engellediği ileri sürülerek tümünün iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 57.maddesine ilişkin olarak;
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 22.maddesinde, yapı ruhsatiyesi almak için belediye, valilik bürolarına yapı sahiplerinin veya kanuni vekillerince dilekçe ile müracaat edileceği, dilekçeye sadece tapu (istisnai hallerde tapu senedi yerine geçecek belge), mimari proje, statik proje, elektrik ve tesisat projeleri, resim ve hesapları, röperli veya yoksa, ebatlı krokinin eklenmesinin gerekli olduğu, 38. maddesinin 2. fıkrasında da, yapıların, mimari, statik ve hertürlü plan, proje, resim ve hesaplarının hazırlanması ve bunların uygulanmasıyla ilgili fenni mesuliyetlerin, uzmanlık konularına ve ilgili kanunlarına göre mühendisler, mimarlar ile görev, yetki ve sorumlulukları yönetmelikle düzenlenecek olan fen adamlarınca düzenleneceği belirtilmiştir.
03/07/2017 tarih ve 30113 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 57."(1) Yapı sahibi veya vekilince 55 inci maddede sayılan belgelere göre ilgili kanun, plan, bu Yönetmelik, Türk Standartları, çevre şartları, fen, sanat ve sağlık kurallarına ve ilgili bütün mevzuat hükümlerine uygun olmak üzere bu maddede belirtilen projeler hazırlatılır. (2) Mimari proje; mimarlar tarafından uygulama imar planına, parselasyon planına ve bu Yönetmelik esaslarına uygun olarak hazırlanır ve bu proje; vaziyet planı, kat irtifakına ve kat mülkiyetine esas paylaşım tablosu, bağımsız bölümler ile ortak alanların brüt inşaat alanı, eklentiler ve toplam yapı inşaat alanının yer aldığı metrekare cetveli, bodrum katlar dâhil olmak üzere bütün kat planları, çatı planı, kat ve çatı planlarına ilişkin bir tanesi ortak merdivenden geçmek üzere en az iki adet kesit ve yeteri sayıda görünüş, toprak kazı hesabı, gerektiğinde sistem kesitleri ve nokta detayları bulunan avan proje ve uygulama projeleri ve otopark, sığınak ve ağaç hesaplarından oluşur." hükmü ile "(24) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli olup, bu kurum ve kuruluşlara ait projeleri yapan ve 17/6/1938 tarihli ve 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun uyarınca mühendislik ve mimarlık hizmeti verme ehliyetine sahip mimar ve mühendisler, meslek odasına kayıt ve büro tescili hakkındaki yükümlülüklere tabi değildir." hükümlerine yer verilmiştir.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İçmimarlar Odası Serbest İçmimarlık Hizmetlerini Uygulama, Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliğinin tanımlar başlıklı 4. maddesinde, içmimarlık hizmetlerinin: "uygulama yapmaya, kabule ve imzaya içmimarın yetkili ve yetkin olduğu ve bu Yönetmeliğin içmimarlık hizmetleri altında tanımlanan meslek uğraşısı konularında, her türlü araştırma, danışmanlık, müşavirlik, bilirkişilik, etüt, tasarım, plan, proje, rölöve, belirleme ve sunu hazırlanması ve bunların uygulanmasıyla ilgili her türlü denetim, kontrollük ve koordinasyon hizmetlerini, "ifade ettiği belirtilmiş, başlıca hizmet alanları ve uyulması gereken ilkeler başlıklı 5. maddesinde, içmimarın, hizmet konuları itibariyle, içmimarlık alanlarında yapı üretim, tadilat-düzenleme ve sürdürülebilirliği kapsamında iki ana birimde hizmet verdiği, içmimarın, içmekanların üretim sürecinde, birden fazla kimsenin katılımıyla, ilgili mevzuat dahilinde eser meydana getirdiği belirtilmiş ve başlıca hizmet alanları a) Yapı üretim sürecinde birlikte çalıştığı diğer uzmanlık alanlarına bağlı olarak teknik gereksinimlerle uyumlu estetik projelendirme, uygulama, danışmanlık ve müşavirlik hizmetleri, b) İç mekânların tadilat, tamirat, işlev değişikliği, yenileme, donatımı ve sürdürülebilirliği için, teknik gereksinimlerle uyumlu estetik projelendirme, uygulama, danışmanlık ve müşavirlik hizmetleri şeklinde tanımlanmıştır. Aynı maddenin 2. fıkrasında içmimarın, birinci fıkrada sayılan hizmetlerin verildiği yapının proje müellifiyle kanun ve yönetmeliklerin öngördüğü biçimde işbirliği içinde çalışacağı ve projenin eser haklarına saygılı davranmakla yükümlü olduğu, içmimarın, adı geçen iç mekânda yaptığı proje ve uygulamanın müellifi ve eser sahibi olduğu hükme bağlanmıştır. Yönetmeliğin 6. maddesinde, içmimarın, bu Yönetmeliğin 5.maddesi kapsamında mesleğini iç mekâna bağlı kapalı ve yarı kapalı alanlarda, konfor koşulları, güvenlik ve işlevler üzerinden oluşturmaya, uygulama ve denetlemeye yetkili ve sorumlu olduğu belirtilmiş, 13. maddesinde, içmimarın görev, hak ve sorumlulukları düzenlenmiş, içmimarın, bu Yönetmelik kapsamında olan serbest içmimarlık hizmetleriyle ilgili olarak, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde belirtilen tadilat uygulamaları da dahil olmak üzere bütün uygulamalarında, içmimarlık hizmetinin başlamasından önce iş sahibiyle, eser sahibiyle ve/veya eser sahipliğini paylaşacağı şahıs ve/veya gruplarla sözleşme imzalamak zorunda olduğu, 14.maddesinde de, içmimarın, içmimarlık hizmetlerinin yerine getirilmesinde yapı bütünlüğünü ilgilendiren tadilat, giydirme, yenileme gibi konularda binanın proje müellifinden izin alması gerektiği düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen düzenlemelerin değerlendirilmesinden, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 57.maddesinde tanımlanan mimari projenin, yapılacak inşaat için ruhsat alınma aşamasında mimarlar tarafından hazırlanan ve yapının vaziyet planı, bodrum katlar dahil tüm kat planlarını, çatı planı ile bunlara ilişkin en az iki kesit ve yeteri sayıda görünüşü, gerektiğinde sistem kesitleri ve nokta detaylarını içeren avan ve tatbikat projelerini ifade ettiği, içmimarlar tarafından hazırlanan içmimarlık projelerinin ise mimari proje ile tasarlanmış olan bir mekanın içinde kullanıcılara işlevsel, yapısal ve estetik ölçütlere göre en uygun tasarımın hazırlanıp sunulmasına yönelik olduğu, dolayısıyla mimari projenin içerisinde iç mekan tasarımlarının yer alamayacağı, içmimari projelerinin de İmar Kanunu ve ilgili yönetmelikler kapsamında ruhsata tabi olan işlemler arasında bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda dava konusu yönetmelik hükmü ile tanımlanan mimari proje ile içmimarlık projelerinin farklı hizmet alanlarına yönelik olması ve farklı disiplin alanlarında uzmanlaşmış kişilerce hazırlanmalarının gerekmesi nedeniyle, dava konusu düzenlemenin içmimarlık hizmetlerinin mimarlar tarafından yapılmasına olanak sağlamadığı, dolayısıyla içmimarlık mesleğinin kısıtlanmadığı sonucuna ulaşıldığından, düzenlemede mevzuata ve hukuka aykırılık görülmemiştir.
Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 66. maddesinin 3.bendine ilişkin olarak;
İLGİLİ MEVZUAT:
Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 66. maddesinin 3.bendinde, "İlgili idareler, gerekmesi halinde ilgili kamu kuruluşlarının da katılımıyla, uzmanlardan oluşan mimari estetik komisyonları kurar. Komisyon idare bünyesindeki en az biri mimar olmak üzere inşaat mühendisi, peyzaj mimarı, sanat tarihçisi, şehir plancısı ve harita mühendisinden oluşur." hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı tarafından, hiçbir mimarlık dersi almayan inşaat mühendislerine yer verilmiş olmasına karşın içmimarların mimari estetilk komisyonlarında bulunmamalarının hukuka aykırı olduğu ifade edilmekte ise de, davalı idare savunmasında, Yönetmelik taslağının … tarihli, … sayılı yazı ile kurum ve kuruluşlara gönderildiği, içmimarlar Odasının … tarih ve … sayılı yazılarında mimari estetik komisyonlarına içmimarların eklenmesi hususunda bir görüş sunulmadığı belirtilmiştir.
Yukarıya alıntılanan hükme ilişkin uyuşmazlık, içmimarların mimari estetik komiyonunda yer alıp alamayacaklarına ilişkindir. Madde metninde komisyonda en az bir mimarın yer alması gerektiği belirtilmiş olup mimari estetik komisyonunun teşekkülünde içmimarların yer alamayacağına dair hukuki bir engel bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3.Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
4.Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 01/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.