Danıştay 12. Daire 2021/1910 Esas 2021/350 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1910
Karar No : 2021/350


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kütahya İli, … Kapalı Ceza İnfaz Kurumu'nda infaz ve koruma memuru olarak görev yapan davacının, "Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak" fiilini işlediğinden bahisle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125/E-(g) maddesi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına ilişkin Adalet Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu'nun … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; Kütahya İli, … İlçesi, …Tipi Kapalı Cezaevinde infaz koruma memuru olarak görev yapan davacı tarafından, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125/E-(g) maddesi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına ilişkin Adalet Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu'nun … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davanın reddine karar verildiği; UYAP ortamında yapılan sorgulamada davacı tarafından … İdare Mahkemesi'nin vermiş olduğu bu karara karşı temyiz yoluna başvurulmadığından kararın kesinleştiği, aynı işlemin iptali istemiyle Mahkemelerinin E:… esasına açılan davada, ... İdare Mahkemesi'nin karara bağlanan E:… sayılı dava dosyası ile görülmekte olan davanın tarafları, konusu ve sebebinin aynı olduğu anlaşıldığından, iş bu davanın esasının kesin hüküm nedeniyle incelenmesine hukuken olanak bulunmadığı gerekçesiyle, davanın kesin hüküm nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu, hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği ve memuriyete engel durumunun bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu belirtilerek, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinde atıf yapılan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun ilgili maddelerinde düzenlenen kesin hüküm, uyuşmazlığın esasını hükme bağlayan nihaî yargı kararlarının, kimse tarafından değiştirilememesini ve daha sonra açılan davalar bakımından bağlayıcı olmasını ifade eder. Taraflar arasındaki uyuşmazlığın bir daha dava konusu edilememesini ifade eden ve hukuki istikrar ve güvenliği sağlama amacı taşıyan kesin hüküm müessesesinin idari yargı düzenindeki yargılamalarda da dikkate alınması gerekmektedir. Buna göre, bir kararın maddi anlamda kesin hüküm niteliği taşıması hâlinde; tarafları, sebebi ve konusu aynı olan yeni bir dava açılması hukuken mümkün bulunmamaktadır. Temyizen bakılan uyuşmazlıkta da, kesin hüküm müessesesinin şartlarının oluştuğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Kütahya İli, … Kapalı Ceza İnfaz Kurumu'nda infaz ve koruma memuru olarak görev yapan davacının, hükümlüye ait parayı alıp geri vermemek suretiyle "Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak" fiilini işlediğinden bahisle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125/E-(g) maddesi uyarınca Adalet Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararıyla Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmıştır.
Davacı tarafından, anılan işlemin iptali istemiyle 22/09/2011 tarihinde açılan dava, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla reddedilmiş, temyiz isteminde bulunulmaması üzerine ise anılan karar kesinleşmiştir.
Aynı olaya ilişkin olarak davacı hakkında yapılan ceza yargılamasında ise, Yargıtay'ın bozma kararı üzerine davacının, … Ağır Ceza Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla görevi kötüye kullanma suçundan 10 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş ve bu karar temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir.
Davacı tarafından, Devlet memurluğundan çıkarılmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle temyizen bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Dava şartları" başlıklı 114. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde, "Aynı davanın, daha önceden kesin hükme bağlanmamış olması" dava şartları arasında sayılmış; "Dava şartlarının incelenmesi" başlıklı 115. maddesinde, "Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler. Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddeder."; "Hüküm, hükmün verilmesi ve tefhimi" başlıklı 294. maddesinin birinci fıkrasında, "Mahkeme, usule veya esasa ilişkin bir nihaî kararla davayı sona erdirir. Yargılama sonunda uyuşmazlığın esası hakkında verilen nihaî karar, hükümdür."; "Kesin hüküm" başlıklı 303. maddesinde ise, "Bir davaya ait şeklî anlamda kesinleşmiş olan hükmün, diğer bir davada maddi anlamda kesin hüküm oluşturabilmesi için, her iki davanın taraflarının, dava sebeplerinin ve ilk davanın hüküm fıkrası ile ikinci davaya ait talep sonucunun aynı olması gerekir." kurallarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nda "kesin hüküm (muhkem kaziye)" müessesesi düzenlenmemiş ve anılan Kanun'un 31. maddesinde, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun ilgili maddelerine atıfta bulunulan konular arasında bu müesseseye yer verilmemiş ise de, hukuki istikrar ve güvenliği sağlama amacı taşıyan kesin hüküm müessesesinin idari yargı düzenindeki yargılamalarda da dikkate alınması gerekmektedir.
Kesin hüküm, uyuşmazlığın esasını hükme bağlayan nihaî yargı kararlarının, kimse tarafından değiştirilememesini ve daha sonra açılan davalar bakımından bağlayıcı olmasını; bir başka anlatımla, taraflar arasındaki uyuşmazlığın bir daha dava konusu edilememesini ifade eder.
Öte yandan, yargı yerince kanunda gösterilen usullerle verildikten ve olağan kanun yollarından geçerek veya kanun yollarına başvurma süreleri geçirilmek suretiyle, uyuşmazlığı nihaî olarak sonuçlandırıp şekli anlamda kesinleştikten sonra, anılan kararın, tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir başka davada verilecek kararla değiştirilemeyeceğini ifade etmekte ve maddi anlamda kanuni bir gerçeklik olarak kabul edilmektedir.
Buna göre, bir kararın maddi anlamda kesin hüküm niteliği taşıması hâlinde; tarafları, sebebi ve konusu aynı olan yeni bir dava açılması hukuken mümkün bulunmamaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 10. maddesinde, "İlgililer, haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için idari makamlara başvurabilirler.” düzenlemesi yer almaktadır.
İdare Hukuku ilkelerine göre, ilgililer bir kanuni düzenleme veya değişiklik nedeniyle; Anayasa Mahkemesince verilen iptal kararı uyarınca ya da genel ve düzenleyici nitelikteki bir idari işlemin iptali yolundaki kararın, herkes için hüküm ifade edeceği gerçeğinden hareketle ve söz konusu düzenleyici işlem nedeniyle daha önce menfaati ihlal edilen veya kişisel hakkı etkilenen kişi olarak, haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 10. maddesi kapsamında idari makamlara her zaman başvurabilirler.
Davacının, 05/01/2015 tarihinde yeniden infaz ve koruma memuru olarak atanma istemiyle yaptığı başvurusunun davalı idarenin … tarih ve … sayılı işlemiyle 657 sayılı Kanun'un 92. maddesi kapsamında uygun görülmediğinden bahisle reddedildiği, bu işlemin iptali ile infaz ve koruma memurluğundan çıkarılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle 09/12/2015 tarihinde açtığı davada … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı dilekçe ret kararı üzerine 12/08/2016 tarihinde yenilenen dilekçede Devlet memurluğundan çıkarılmasına ilişkin Adalet Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu'nun … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiş olduğundan; davacının 05/01/2015 tarihli başvurusunun her ne kadar 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 10. maddesi kapsamında yapılan bir başvuru niteliğinde olduğu açık ise de, iptali istenilen işlem, bu başvuru üzerine tesis edilen 06/02/2015 tarihli işlem değil, 14/04/2011 tarihli işlem olduğundan, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin, ... İdare Mahkemesi'nin E:… sayılı dava dosyasında görülen davanın tarafları, konusu ve sebebinin aynı olduğu anlaşıldığından, iş bu davanın esasının kesin hüküm nedeniyle incelenmesine hukuken olanak bulunmadığından bahisle kesin hüküm nedeniyle incelenmeksizin reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair kararının gerekçesi yerinde bulunmamakta ise de, sözü edilen husus sonucu itibarıyla hukuka uygun bulunan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte bulunmamıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın kesin hüküm nedeniyle incelenmeksizin reddine dair … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının YUKARIDA BELİRTİLEN GEREKÇE ile ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 02/02/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.