Mahkemesi : İş Mahkemesi


Davacı, murisi eşinden bağlanan 1479 sayılı Yasa kapsamındaki ölüm aylığının hesabında eşinin 1479 sayılı Yasa kapsamındaki 20 yıl 9 ay 10 günlük sigortalılık süresinin dikkate alınması gerektiğinin tespitini istemiştir.
Mahkemece, ilamında belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi...... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dosya içeriğinden, davacının murisi ..."in 21.05.1991 tarihli tahsisi talebine istinaden 01.06.1991 tarihinden itibaren bağlanan 1479 sayılı Yasa kapsamındaki yaşlılık aylığında, 01.10.1972-20.04.1982 tarihleri arasında 1479 sayılı Yasa kapsamında zorunlu, 20.04.1982-31.07.1982, 01.10.1982-30.11.1982, 01.01.1983-31.03.1983, 01.05.1983-30.06.1983, 01.08.1983-30.04.1984 tarihleri arasında isteğe bağlı, 01.05.1984-28.06.1984 tarihleri ile arasında zorunlu, 28.06.1984-01.10.1984 tarihleri arasında isteğe bağlı ve 01.10.1984-21.05.1991 tarihleri arasında ise 1479 sayılı Yasa kapsamında yeniden zorunlu sigortalılığı esas alınarak 6558 gün ve 55 yaşının gözetildiği, fakat davacı murisinin 23.05.2001 tarihli talebinde aslen kendisinin 01.07.1970-16.08.1984 tarihleri arasında ..."daki çalışmalarının da dikkate alınmasını talep etmesi üzerine, Kurumca davacı murisinin sigortalılık süresinin 01.07.1970-16.08.1984 tarihleri arasındaki çalışmalarını yurtdışında geçtiği için 17.08.1984-21.05.1991 tarihleri arasındaki zorunlu yurtiçi sigortalılık süresi ile birlikte bağlanan aylığı sözleşme kapsamında kısmi aylığa çevirdiği, sonrasında bağlanan ilk aylığın yersiz ödeme sayıldığı, davacı murisinin ise 08.01.2012 tarihinde vefatından sonra, 20.01.2012 tarihli talebine istinaden 01.02.2012 tarihinden itibaren davacıya bağlanan ölüm aylığında hisseli yaşlılık aylığında esas alınan sürelerin dikkate alınması ile 5086 gün üzerinden ölüm aylığının bağlandığı, eldeki daavnın ise murisin sigortalılık süresinin daha fazla olması gerektiğinden bahisle ölüm aylığının güncellenmesi istemi ile açıldığı anlaşılmakta
olup, mahkemece davacı murisinin yurtdışında iken burada zorunlu sigortalılığının bulunamayacağı yönünden yapılan irdeleme yerinde ise de isteğe bağlı sigortalılık yönünden yapılan irdeleme, yanılgılı değerlendirmeye dayalıdır.
Davaya konu uyuşmazlık davacı murisinin Kurumca sigortalı kabul edilmeyen isteğe bağlı sigortalılık sürelerine yönelik bulunmakta olup, bu tespitler çerçevesinde davanın yasal dayanağı, 1479 sayılı Yasanın 79. maddesi ile 35 ve devamı maddeleridir.
14.09.1971 tarihli resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 1479 sayılı Yasanın 79. maddesinde, en az 2 tam yıl bu Kanuna göre sigortalı bulunanların, kendilerine, daha önce malullük veya yaşlılık aylığı bağlanmamış olmak şartiyle, 24 üncü maddede belirtilen sigortalılık niteliğini kaybettiklerinde, Kuruma yazılı olarak istekte bulunmak suretiyle, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına isteğe bağlı olarak devam edebilecekleri hüküm altına alınmış iken, 19.04.1979 gün ve 2229 sayılı Yasa ile yapılan değişiklik ile, 24 üncü madde kapsamına girmeyenlerin aynı maddenin a, b, c fıkralarında sayılanlar dışındakiler ile ev kadınları ve Türkiye’de ikamet eden Türk asıllı yabancı uyrukluların, Kuruma yazılı olarak başvurmak suretiyle isteğe bağlı sigortalı olabilecekleri belirtilmiş, 22.03.1985 tarihinde yürürlüğe giren 3165 sayılı Yasa ile yapılan değişiklikle, bu kez, İsteğe bağlı sigortalılığın, sigortalının tescil talebinin Kuruma intikal ettiği tarih itibariyle başlayacağı, terk talebinin Kuruma intikal ettiği tarihte veya diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi olarak çalışmaya başlama ile sona ereceği, 02.08.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4956 sayılı Yasa ile getirilen düzenlemede de; bu Kanunun 24 üncü maddesinin (I) numaralı bendi kapsamına girmeyenlerden, aynı maddenin (II) numaralı bendinin (a) ve (c) alt bentlerinde sayılanlar dışında kalanların, ev kadınları ve Türkiye"de ikamet eden yabancı uyrukluların talepleri halinde isteğe bağlı sigortalı olabilecekleri, isteğe bağlı sigortalılığın, sigortalılık tescil talebinin Kuruma intikal ettiği tarih itibariyle başlayacağı ve terk talebinin Kuruma intikal ettiği tarihte veya diğer sosyal güvenlik kanunlarına tâbi olarak çalışmaya başladığı tarihten bir gün önce veya sigortalının toplam borcunun üç aylık prim ve ceza tutarından fazla olması halinde sigortalının daha önce ödediği primlerin tam olarak karşıladığı ayın sonu itibariyle sona ereceği hüküm altına alınmıştır.
Anılan yasal düzenlemeler çerçevesinde, Mahkemece, öncelikle davacı murisinin zorunlu sigortalılığı üzerinden fazla ödenen primleri olup olmadığı araştırılmalı, var ise bu fazla ödemelerin ileriye yönelik olarak ve davacı murisinin yurtdışında iken yurtiçinde isteğe bağlı sigortalı olmasına engel bir hükmün bulunmadığı da dikkate alınarak muris tarafından isteğe bağlı olarak ödenen 01.10.1972-16.08.1984 tarihleri arasındaki primlerin iade edilip edilmediği araştırılmalı, iadenin söz konusu olmadığı belirlenir ise ödemelerin geçerli olacağından hareketle isteğe bağlı sigortalılık süresinin davalı Kurumdan sorulması ve isteğe bağlı süreler dikkate alındığında davacının ölüm aylığının miktarının Kurumdan sorulması ile varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir
O hâlde, davacı avukatının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istem halinde davacıya iadesine, 09.03.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.