Danıştay 10. Daire 2017/1797 Esas 2021/317 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2017/1797
Karar No : 2021/317

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği

KARŞI TARAF (DAVACI) : … adına …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince, davanın reddi yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın Danıştay Onuncu Dairesinin 28/04/2016 tarih ve E:2013/650, K:2016/2415 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda verilen ... İdare Mahkemesinin dava konusu işlemin iptaline ilişkin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dava, davacı dernek tarafından, Gümüşhane ilinde bulunan ... isimli Restaurant'ta 28/09/2011 tarihinde 13.00-17.00 saatleri arasında düzenlenmek istenen "Yüce Allah'ın Kur'anda İnsan İçin Müjdelediği Kurtuluş ve Mutluluk " konulu konferansın yasaklanmasına ilişkin Gümüşhane Valiliğinin … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince; olayda ...'nun konuşmacı olarak katılacağı "Yüce Allah'ın Kur'anda İnsan İçin Müjdelediği Kurtuluş ve Mutluluk " konulu konferansın Anayasa ile güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklerden olan "Düşünceyi açıklama özgürlüğü" kapsamında değerlendirilmesi gerektiğinden, ilgili yasal mevzuat hükümleri uyarınca toplantının düzenlenmesi halinde suç işleneceğine dair somut ve yakın bir tehlike bulunduğu ortaya sabit bir şekilde konulmaksızın, yeterli bigi ve belge olmaksızın varsayıma dayalı olarak kapalı yer tolantısının yasaklanmasında hukuka uyarlık bulunmadığı, diğer taraftan gerek 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu gerekse 2911 sayılı Kanun'un mülki idare amirine verdiği yetki çerçevesinde, il sınırları içinde gerekli güvenlik tedbirlerinin alınmasının ve ihtiyaç duyulduğunda toplantının dağıtılmasının idarenin görev ve yetkisi içinde olduğu, bu durumda dava konusu idari işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacı dernek tarafından düzenlenmesi planlanan konferansa başvuruda belirtilmese de, gerek benzer toplantılardan gerekse de davacı taraf dilekçesinden anlaşılacağı üzere, kendisinin peygamber olduğunu iddia eden İskender Erol Evrenosoğlu'nun düşünce, fikir ve faaliyetlerini yaymak maksadıyla internet aracılığıyla katılım sağlayacağını, bunun da İslam inancına mensup vatandaşlar arasında infiale ve fiziki saldırılara neden olabileceği, davacı dernek tarafından yapılmak istenen program benzeri farklı illerde düzenlenen toplantılarda hükümet komiseri olarak görevlendirilmiş olan müftülük görevlilerinin; "Toplantılarda anlatılan hususların İslam dininin temel değerlerine aykırı olduğu, bu değerleri tahrip eder nitelikte olduğu, gelecekte yapılmak istenen toplantılara izin verilmemesinin toplumun huzuru açısından yararlı olacağı" yönünde görüş bildirdikleri, daha önceki konuşmaları, yazı ve görüşleri de dikkate alınarak yapılmak istenen toplantının insanların dini duygularını rencide ve istismar edebileceği, toplumda infiale neden olabileceği, kitlesel tepki ve provokatif eylemlere zemin hazırlayabileceği gözetilerek kamu düzeninin, başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması ve suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, hukuka aykırı bulunan kararın temyizen incelenerek bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
Davacı dernek tarafından, Gümüşhane ilinde bulunan ... isimli Restaurant'ta 28/09/2011 tarihinde 13.00-17.00 saatleri arasında düzenlenmek istenen "Yüce Allah'ın Kur'anda İnsan İçin Müjdelediği Kurtuluş ve Mutluluk " konulu konferansın yasaklanmasına ilişkin Gümüşhane Valiliği'nin … tarih ve … sayılı işlemi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı
" başlıklı 34. maddesinde "Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir. Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla ve kanunla sınırlanabilir. Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir." hükmü bulunmaktadır.
2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'nun "Toplantının ertelenmesi veya bazı hâllerde yasaklanması" başlıklı 17. maddesinde "Bölge valisi, vali veya kaymakam, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla belirli bir toplantıyı bir ayı aşmamak üzere erteleyebilir veya suç işleneceğine dair açık ve yakın tehlike mevcut olması hâlinde yasaklayabilir." hükmü bulunmaktadır.
5442 sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 11. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte bulunan halinde "A) Vali, il sınırları içinde bulunan genel ve özel bütün kolluk kuvvet ve teşkilatının amiridir. Suç işlenmesini önlemek, kamu düzen ve güvenini korumak için gereken tedbirleri alır. Bu maksatla Devletin genel ve özel kolluk kuvvetlerini istihdam eder, bu teşkilat amir ve memurları vali tarafından verilen emirleri derhal yerine getirmekle yükümlüdür. ...
C) İl sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteaallik emniyetin, kamu esenliğinin sağlanması ve önleyici kolluk yetkisi valinin ödev ve görevlerindendir. ... Bu hususta alınan ve ilan olunan karar ve tedbirlere uymıyanlar hakkında 66 ncı madde hükmü uygulanır. ..." hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri çerçevesinde, il sınırları içinde huzur ve güvenliği, kişi dokunulmazlığını, tasarrufa müteaallik emniyeti, kamu esenliğini sağlamakla görevli valinin; mevcut hal ve şartları dikkate alarak ya da edinilen istihbarî bilgileri değerlendirerek, kamu düzenini bozabilecek, kamu güvenliğini tehlikeye düşürebilecek muhtemel olayları önlemek için tedbir alma yoluna gidebileceği ve bu kapsamda yapılacak gösteri, miting, konser gibi toplu etkinlikleri kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi ve başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla erteleyebileceği veya suç işleneceğine dair açık ve yakın tehlike mevcut olması halinde izin taleplerini reddedebileceği anlaşılmaktadır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 10. maddesinde kamu güvenliğinin korunması, kamu düzeninin sağlanması ve suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın, başkalarının haklarının korunması için gerekli olan bazı formaliteler, koşullar, sınırlamalar veya yaptırımlara tabi tutulabileceğinin ifade edildiği, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin de çeşitli kararlarında ortak bir Avrupa din anlayışının olmadığını vurgulayıp, taraf devletlerin dine hakaret içeren ifadeleri sınırlamada daha geniş ulusal takdir marjına sahip olduğunu kabul ettiği görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, düzenlenecek konferansın asliye hukuk mahkemesi kararı ile sicilden terkin edilen MİHR (Medeniyet, İrfan, Hayr, Ref) Vakfının kurucuları arasında yer alan, yayın ve toplantılarında kendini Mehdi, İmam, Halife, Resul vb. şekilde nitelendirerek İslam inancına mensup vatandaşların tepkisine neden olabilecek fikirler savunan ...'nun öğretilerini yayma amacı taşıdığı anlaşıldığından, daha önceki konuşmaları, yazı ve görüşleri de dikkate alınarak yapılmak istenen toplantının insanların dini duygularını rencide ve istismar edebileceği, toplumda infiale neden olabileceği, kitlesel tepki ve provokatif eylemlere zemin hazırlayabileceği "dini inanç, felsefi görüş ve mezhep" farklılıkları ile halkı kin ve düşmanlığa sevk edebilecek konuşmaların yapılabileceğinin gözetilerek kamu düzeninin, başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması ve suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesi, 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/02/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.