Danıştay 8. Daire 2020/3797 Esas 2021/700 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/3797
Karar No : 2021/700

İSTEMDE BULUNAN: … Valiliği - …

KARŞI TARAF : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Siirt Belediye Meclisi'nce … yılı faaliyet raporu yetersiz bulunan Siirt Belediye Başkanı …'ın 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 26. maddesi uyarınca belediye başkanlığından düşürülmesi istemidir.

SAVUNMANIN ÖZETİ: … Bakanlığı'nın görevlendirdiği belediye başkan vekili tarafından oluşturulan belediye meclisinin demokratik bir karar vermesinin düşünülemeyeceği, … yılı faaliyet raporunun ret gerekçelerinin soyut nitelikte olduğu, imarla ilgili iş ve işlemlerin teftiş konusu olabileceği ama faaliyet raporunun reddini gerektirmediği, belediye alacaklarının takip ve tahsilinin Sayıştay ve Mülkiye Müfettişliğince teftiş edildiği, bunların takip ve tahsilinde gerekli özenin gösterildiği ileri sürülerek istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : İstemin reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : İstem; Siirt Belediye Meclisi tarafından … yılı faaliyet raporu yetersiz bulunan Belediye Başkanı …'ın, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 26'ncı maddesi uyarınca başkanlıktan düşürülmesine ilişkindir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Ek 2'nci maddesinde; belediyeler ile il özel idarelerinin seçilmiş organlarının organlık sıfatlarını kaybetmelerine ilişkin olarak yetkili mercilerden Danıştaya gönderilen dosyaların; belediye başkanlarının düşmesi istemine dair ise belediye başkanlarının savunmasının onbeş gün içinde alındıktan sonra veya bu süre içerisinde savunma verilmediği takdirde sürenin bittiği tarihte tekemmül etmiş sayılacağı; kararın, dosya üzerinden verileceği; bu kararlara karşı tebliğini izleyen günden itibaren onbeş gün içerisinde İdari Dava Daireleri Kuruluna itiraz edilebileceği, itirazın bir ay içerisinde sonuçlandırılacağı ve İtiraz üzerine verilen kararın kesin olacağı kurala bağlanmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 26'ncı maddesinin 4'üncü fıkrasında ise; belediye başkanınca meclise sunulan bir önceki yıla ait faaliyet raporundaki açıklamaların, meclis üye tam sayısının dörtte üç çoğunluğuyla yeterli görülmezse, yetersizlik kararıyla görüşmeleri kapsayan tutanağın meclis başkan vekili tarafından mahallin mülkî idare amirine gönderileceği, valinin, dosyayı gerekçeli görüşüyle birlikte Danıştaya göndereceği, yetersizlik kararının, Danıştayca uygun görüldüğü takdirde belediye başkanının, başkanlıktan düşeceği hükmüne yer verilmiştir.
674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 5393 sayılı Kanunun 45'inci maddesinde yapılan düzenleme ile belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesinin terör veya terör örgütlerine yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaştırılması veya tutuklanması ya da kamu hizmetinden yasaklanması veya başkanlık sıfatı veya meclis üyeliğinin sona ermesi hallerinde 46'ncı maddedeki makamlarca belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesi görevlendirileceği öngörülmüş; 46'ncı maddede de, belediye başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması ve yeni belediye başkanı veya başkan vekili seçiminin yapılamaması durumunda, seçim yapılıncaya kadar belediye başkanlığına büyükşehir ve il belediyelerinde İçişleri Bakanı, diğer belediyelerde vali tarafından görevlendirme yapılacağı kurala bağlanmış; görevden uzaklaştırma başlıklı 47'nci maddede ise; görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarında soruşturma veya kovuşturma açılan belediye organları veya bu organların üyelerinin kesin hükme kadar İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabileceği öngörülmüştür.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun genel gerekçesinde belirtildiği üzere; belediyelerin, yerinden yönetim ilkesi gereği kanunlarla kendisine verilen görev ve hizmetleri, kendi organlarının kararıyla ve kendi sorumlulukları altında etkili, verimli ve hizmet odaklı yönetim anlayışıyla yerine getirmeleri beklenilmektedir. Kanunda öngörülen bu amacın sağlanıp sağlanmadığının kontolü için de; belediye meclisinin, faaliyet raporunu değerlendirme, denetim komisyonu, soru, genel görüşme ve gensoru yoluyla bilgi edinme ve denetim yetkisini kullanmasının şartları Kanunda düzenlenmiş ve belediye başkanınca meclise sunulan bir önceki yıla ait faaliyet raporunun reddedilmesi durumunda uygulanacak prosedür belirlenmiştir.
Belediyenin seçilmiş organı olan belediye başkanının, yukarıda anılan 5393 sayılı Kanunun 26'ncı maddesi uyarınca düşürülmesine karar verilebilmesi için; belediye başkanı hakkındaki iddiaların somut gerekçelere dayanması, mevzuata uygun olmayan işlemler yapılarak görevin yürütülmesinde yetersiz kalınması, güvenilirliğinin yitirilmesi, belediye hizmetlerinin aksadığının ortaya konulması gibi önemli saptamaların bulunması gerektiği hususunda bir duraksama bulunmamaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 56'ncı maddesi hükümleri uyarınca hazırlanan, Siirt Belediyesi … yılı Faaliyet Raporunun, Siirt Belediye Meclisinin … tarihli ... Birleşiminin … Oturumunda, maddeleri ve tümü üzerinde yapılan genel görüşme ve oylama neticesinde oybirliği ile reddedilmesine karar verildiği, Siirt Valiliğince de, Faaliyet Raporunun yetersiz görülmesi üzerine 5393 sayılı Kanunun 26'ncı maddesine göre değerlendirme yapılmasının istenildiği anlaşılmaktadır.
Öte yandan Siirt Belediye Başkanı …'ın, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 47'nci maddesi gereğince … tarihli İçişleri Bakanı oluru ile daha önce görevden uzaklaştırıldığı bilgisine yer verildiği görülmektedir.
Siirt Belediye Başkanlığının … yılı Faaliyet Raporuna ilişkin Gerekçeli Rapor ve Belediyenin faaliyetlerine ilişkin dosyada yer alan bilgiler değerlendirildiğinde:
Belediyenin İl genelinde yapılan kaçak yapılaşmalara müdahale etmediği, imar değişikliklerinin mevzuata aykırı olduğu, Valilik ile Çevre ve Şehircilik İl müdürlüğünce yargıya taşınan imar düzenlemelerinin yargı kararı ile yürütmesinin durdurulduğu; belediye alacaklarının
takip ve tahsilinde gerekli işlemlerin yürütülmediği, buna bağlı olarak belediye vergi gelirlerinde bir önceki yıla oranla %12,68 oranında azalma olduğu; Sayıştay Başkanlığınca Siirt Belediyesi hakkında düzenlenen … yılı Denetim Raporunda ise: Belediye alacaklarının tahsili ve muhasebeleştirilmesi, vergi borcu, tahsilat kayıtları, amortisman, sosyal denge tazminatı uygulaması, otopark gelirleri, işçilerin yıllık izinleri, sözleşme tasarılarının mali kontrole tabi tutulmaması ve performans programının hazırlanmaması gibi konularda eleştiri ve mevzuata aykırılıkların belirtildiği hususuna yer verildiği görülmektedir.
Bu durumda, dosyada bulunan bilgi ve belgeler ile Valilik görüşünün incelenmesinden yetersizlik kararının hukuka uygun olduğu sonucuna varıldığından, Siirt Belediye Başkanının 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 26'ncı maddesi uyarınca belediye başkanlığından düşürülmesi isteminin kabulüne karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, 17.11.2020 tarihli ara kararına verilen cevabi yazılar ve dosyadaki belgeler incelenip, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Siirt Belediye Meclisi'nin, … yılında belediyenin gerçekleştirdiği faaliyetleri kapsayan faaliyet raporunun tüm maddeleri üzerinde yaptığı oylama neticesinde faaliyet raporunu yetersiz görerek oybirliğiyle reddetmesi üzerine … Valiliği tarafından gerekçeli görüşle birlikte anılan kararın Dairemize gönderilerek Siirt Belediye Başkanı …'ın 5393 sayılı Kanun'un 26. maddesi uyarınca belediye başkanlığından düşürülmesine karar verilmesi istenilmektedir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Meclisin bilgi edinme ve denetim yolları" başlıklı 26. maddesinde; "Belediye başkanınca meclise sunulan bir önceki yıla ait faaliyet raporundaki açıklamalar, meclis üye tam sayısının dörtte üç çoğunluğuyla yeterli görülmezse, yetersizlik kararıyla görüşmeleri kapsayan tutanak, meclis başkan vekili tarafından mahallin mülkî idare amirine gönderilir. Vali, dosyayı gerekçeli görüşüyle birlikte Danıştaya gönderir. Yetersizlik kararı, Danıştayca uygun görüldüğü takdirde belediye başkanı, başkanlıktan düşer." hükümleri yer almaktadır.
Aynı Kanunun "Belediye başkanlığının boşalması hâlinde yapılacak işlemler" başlıklı 45. maddesine 6758 sayılı Kanunla eklenen 2. fıkrasında; "Ancak, belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesinin terör veya terör örgütlerine yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaştırılması veya tutuklanması ya da kamu hizmetinden yasaklanması veya başkanlık sıfatı veya meclis üyeliğinin sona ermesi hallerinde 46 ncı maddedeki makamlarca belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesi görevlendirilir. Görevlendirilecek kişinin
seçilme yeterliğine sahip olması şarttır. Görevden uzaklaştırılan veya tutuklanan belediye meclisi üyesinin istifa etmesi halinde de bu fıkra hükümleri uygulanır. Bu fıkra gereğince belediye başkanı veya başkan vekili görevlendirilen belediyelerde bütçe ve muhasebe iş ve işlemleri valilik onayı ile defterdarlığa veya mal müdürlüğüne gördürülebilir. Bu belediyelerde belediye meclisi, başkanın çağrısı olmadıkça toplanamaz. Meclisin, encümenin ve komisyonların görev ve yetkileri 31 inci maddede belirtilen encümen üyeleri tarafından yürütülür." hükümlerine yer verilmiştir.
5393 sayılı Kanunun 56. maddesinde faaliyet raporuna ilişkin hükümler bulunmakta olup, buna göre, belediye başkanının, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 41 inci maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen biçimde; stratejik plân ve performans programına göre yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş performans ölçütlerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerini ve belediye borçlarının durumunu açıklayan faaliyet raporunu hazırlayacağı; faaliyet raporunda, bağlı kuruluş ve işletmeler ile belediye ortaklıklarına ilişkin söz konusu bilgi ve değerlendirmelere de yer verileceği, faaliyet raporunun Nisan ayı toplantısında belediye başkanı tarafından meclise sunulacağı, raporun bir örneğinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na gönderilip, kamuoyuna da açıklanacağı belirtilmektedir.
İstemin İncelenmesi:
Olayda, … yerel seçimlerinde Siirt Belediye Başkanı seçilen …'ın 5393 sayılı Kanun’un 47. maddesi gereğince 15.05.2020 tarihinde Bakanlık oluru ile görevden uzaklaştırıldığı, 06.06.2020 tarihinde toplanan (Kanun gereği belediye meclisinin görevini yürüten) belediye encümeninin memur üyelerinin, … yılında belediyenin gerçekleştirdiği faaliyetleri kapsayan faaliyet raporunun tüm maddeleri üzerinde yaptığı oylama neticesinde faaliyet raporunu yetersiz görerek oybirliğiyle reddettiği, Valilik tarafından Belediye Kanunu’nun 26. maddesi gereğince kararın Danıştay'ca değerlendirilmesi isteminde bulunulduğu anlaşılmaktadır.
Belediyenin seçilmiş organı olan belediye başkanının 5393 sayılı Kanun'un 26. maddesi uyarınca düşürülmesine karar verilebilmesi için, belediye başkanı hakkındaki iddiaların somut gerekçelere dayanması, hizmetleri kasıtlı olarak aksattığı, kişisel yarar sağladığı, yöre halkının yararına olmayan işlemler yaptığı, görevinde yetersiz olduğu ve güvenilirliğini yitirdiği gibi önemli belirlemelerin dayanakları ile ortaya konulması gerekmektedir.
Belediye meclisi tarafından … yılı faaliyet raporunun yetersiz görülmesine dayanak olan gerekçeli raporun incelenmesinden; … yılı içerisinde il genelinde kaçak yapılaşmalara müdahale edilmediği, yasalara uygun olmayan imar plan tadilatları yapıldığı, yapılan birtakım imar plan tadilatlarının iptali istemiyle idari yargıda davalar açıldığı, …9 mali yılı içerisinde belediye alacaklarının takip ve tahsili yönünde hiçbir işlem yapılmadığı, belediye gelirlerinin düşük olduğu, vergi gelirlerinde önceki yıla göre %12,68 oranında azalma meydana geldiği, belde halkının huzur, esenlik, sağlığına ve ilin gelişmesine yönelik olarak hiçbir proje yapılmadığı, çaba gösterilmediği; öte yandan 2019 yılı Sayıştay Denetim Raporu ile tespit edilen bazı hususlar da göz önüne alınarak faaliyet raporunun yetersiz olduğuna karar verildiği görülmektedir.
Dairemizin 17.11.2010 tarihli Ara Kararıyla, … Bakanlığı ve …Valiliği'nden Sayıştay ve Mülkiye Müfettişliğince belediyenin faaliyetlerine ve mali hususlara yönelik herhangi bir teftiş yapılıp yapılmadığı, faaliyet raporunun reddine gerekçe oluşturan fiillere ilişkin olarak İçişleri
Bakanlığı'nca soruşturma izni verilip verilmediği ve bu fiillerle ilgili Siirt Belediye Başkanı … hakkında başlatılmış herhangi bir soruşturma olup olmadığı sorularak buna ilişkin bilgi ve belgelerin gönderilmesi istenilmiştir.
Ara Kararımıza verilen cevap dilekçelerinin incelenmesinden; İçişleri Bakanlığı'nın 22.05.2020 tarihli özel teftiş onayı üzerine Siirt Belediyesi hakkında … tarihli …, … sayılı Özel Teftiş Raporu ile … tarih ve …, … sayılı Mali Durum Raporları'nın düzenlendiği, bu raporların Mülkiye Teftiş Kurulu Başkanlığı'nca İçişleri Bakanlığı'na sunulduğu, hala işlem gördükleri, yine Bakanlığın … tarihli teftiş onay emri üstüne mülkiye müfettişleri tarafından yazılan … tarihli yazılarda, yapılan teftiş sırasında 2019-2020 yılları içerisinde çeşitli tarihlerde yapılan imar plan değişikliklerinde hukuka ve ilgili mevzuata uyarlık bulunmadığı, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı yapılarla ilgili olarak 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca gerekli işlemlerin yapılmadığı ve Siirt Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla zamanında ödenmeyen su alacaklarının tahsilatının hızlandırılması ve borçlu abonelerin su borçlarını ödemeye teşvik edilmesi amacıyla, abonelerin tahakkuk etmiş gecikme zamlarından %90 oranında indirim yapılmasının karara bağlandığı, bu karar uyarınca 06.07.2020 tarihine kadar toplam 2.413 abonenin 761.903,83-TL tutarındaki gecikme faizinin silindiği ve bu şekilde belediye gelirlerinin azalmasına sebep olunduğunun belirtilmesi üzerine, söz konusu iddialara yönelik 4483 sayılı Kanun gereğince ön inceleme yapılabilmesi için … tarih ve …sayılı Bakanlık işlemiyle belediye başkanı, belediye meclis üyeleri ve diğer ilgili belediye görevlileri hakkında ön inceleme yapılması konusunda olur verildiği görülmektedir.
Öte yandan, Sayıştay'ın Siirt Belediyesi'ne yönelik yaptığı 2019 yılı denetimi sonrası düzenlenen raporda, belediyenin alacak hesabı, gelirler hesabı gibi çeşitli muhasebe kayıtları ve mali tablolarında muhasebeleştirme usul ve esaslarına aykırı işlemlerin yapılmasından dolayı mali tablolarda belirtilen hesapların gerçek duruma uygun olmadıklarının tespit edildiği, denetim görüşünü etkilemeyen tespitler kısmında da birtakım eksiklik ve yanlış uygulamalar bulunduğunun ortaya konulduğu, yine Sayıştay tarafından bütçe gelirlerinin yıllara göre sınıflandırılması sonucu, vergi gelirlerinde önceki yıla oranla %12,68 oranında bir azalış tespit edildiği, diğer gelirlerde ise artış söz konusu olduğunun belirtildiği anlaşılmaktadır.
Bunun yanı sıra, … tarih ve … sayılı Siirt Valiliği yazısında faaliyet raporunun reddine gerekçe oluşturan fiillere ilişkin olarak İçişleri Bakanlığı'nca verilmiş bir soruşturma izninin bulunmadığı belirtilmektedir.
Yukarıda yer verilen bilgilerin ve dosyaya sunulan faaliyet raporunun değerlendirilmesinden; faaliyet raporlarının, belediye başkanınca hazırlanan ve belediye meclisince kabul edilen stratejik plan ve performans programına göre yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş performans ölçütlerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ve meydana gelen sapmaların nedenleri ile belediye borçlarının durumunu açıklamaya yönelik düzenlendiği; bu itibarla, söz konusu rapordaki açıklamaların değerlendirilmesi sırasında bu hususlar gözetilerek bir yeterlilik-yetersizlik kaanatine varılması gerektiği açık olup; olayda, yetersizlik kararına ilişkin gerekçeli raporda belirtilen fiillere yönelik İçişleri Bakanlığı'nca verilmiş bir soruşturma izninin bulunmadığı, yetersizlik kararına gerekçe oluşturan imar uygulamaları ve belediye gelirlerinin azalmasına yönelik birtakım iddiaların ise henüz ön inceleme aşamasında olduğu, idari, cezai ya da yargısal bir denetim sürecinden geçerek kesin olarak ortaya konulmadığı; yine raporda ortaya konulan %12,68 oranındaki vergi gelirlerinde meydana gelen azalmanın Sayıştay … yılı Denetim Raporu'nda yer aldığı, ancak söz konusu raporda azalan bu gelir yanında artan diğer gelirlerin de bulunduğu belirtilip bütçe gelirlerinin 2018 yılına oranla toplamda %1,6 oranında arttığı tespitinde bulunulduğu, mülkiye müfettişleri tarafından yazılan 16.07.2020 tarihli yazılara göre Siirt Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla su abonelerinin tahakkuk etmiş gecikme zammı alacaklarının silinmesine bağlı olarak belediyenin zarara uğratıldığı belirtilmiş ise de, bu iddiaların da henüz ön inceleme aşamasında olduğu ve bahsi geçen kararın belediyenin ödenmeyen su alacaklarının tahsilatını hızlandırmak amacıyla tesis ediliği, dolayısıyla doğrudan yöre halkının veya belediyenin zararına hareket etme amacının bulunduğundan söz edilemeyeceği, Sayıştay'ın … yılı Denetim Raporu'nda ortaya koyduğu bazı yanlış uygulama ve muhasebeleştirme hatalarının yetersizlik kararının gerekçesinde yer aldığı ve fakat bu hususların belediye başkanınca yürütülen faaliyetlerin performans ölçütlerine göre hedef ve gerçekleşme durumuna etkisinin veya hangi yönlerden yetersizliğe sebep olduğunun açıklanmadığı, diğer yandan, gerekçeli raporda il için herhangi bir projenin yapılmadığına işaret edilmekle birlikte Siirt Belediyesi … yılı faaliyet raporunda belediye tarafından yürütülen projelerden bahsedildiği, performans sonuçları tablosunda dönem sonunda gerçekleşen projelerin sayısal veya oransal olarak gösterildiği; sonuç olarak, yetersizlik kararına gerekçe oluşturan iddiaların somut, kesin ve açık olarak dayanaklarıyla ortaya konulamadığı kanaatine varılmaktadır.
Bu durumda, …yılı faaliyet raporunun yetersiz görülmesine dayanak olan gerekçeli raporda belirtilen hususların Belediye Kanunu'nun 26. maddesinde öngörülen belediye başkanının başkanlıktan düşmesine neden olacak nitelikte olmadığı anlaşıldığından, istemin reddi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Siirt Belediye Başkanı …'ın belediye başkanlığından düşürülme isteminin reddine,
2. Bu kararın tebliğini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na itiraz yolu açık olmak üzere,
09/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.