Danıştay 6. Daire 2017/5043 Esas 2021/1558 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2017/5043
Karar No : 2021/1558

KARARIN DÜZELTİLMESİNİ İSTEYEN(DAVALI) : … Bakanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

DİĞER DAVALI İDARE : … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : Danıştay Altıncı Dairesince verilen 06/04/2017 tarihli, E:2016/13474, K:2017/2356 sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 04.10.2012 tarihli 1/1000 ölçekli Fatih Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planının İstanbul İli, Fatih İlçesi, … Mahallesi, … Sokak, … pafta, ...ada, … (…) parsel sayılı (davacının taşınmazına komşu) taşınmaza ilişkin kısmının iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporu ve dava dosyasının birlikte incelenmesinden dava konusu planın anılan taşınmaza ilişkin kısmının üst ölçekli çevre düzeni planı ile nazım imar planına uygun olduğu, bununla birlikte, 1922 tarihli Pervitich Haritası ile 1966 tarihli hava fotoğraflarında taşınmazda 3 katlı konak tarzı bir yapı bulunduğu, bu haliyle … Sokak ile yapının güneyinde kalan … Tekkesi ve … Camii arasında görsel bir ilişkisi bulunduğu,, taşınmazın 2010 yılına kadar boş olduğu, sonrasında bir dönem açık otopark olarak kullanıldığı, 2013 yılında ise yapılaşma sürecinin başladığı, taşınmazın Dünya Kültür Mirası listesi ilan edilen alan içerisinde kaldığı gibi çevresinde, toprak altında ve üstünde niteliksel/anıtsal sivil mimarlık örneklerinin bulunduğu, böyle bir alanda yer alan taşınmazın mevcut olan arkeolojik izlerin ve görsel ilişkilerin korunacak şekilde yapılaşması gerektiği, taşınmaz için öngörülen yapılaşma ile taşınmazın arka kısmında kalan arkeolojik izlerin görsel etkisini kaybedeceği, bu nedenle taşınmazın tamamen yapılaşmaya kapatılması yerine, yapının doğudaki parsele bitişik nizamla bütünleşmesi, batısında mevcut olan su deposunun açık alan bırakılarak korunması, sokaktan arkeolojik kalıntıların, tarihi duvarın, … Camisi ile … Tekkesi'nin alıglanmasını sağlayacak şekilde prestijli bir mimari çözüm üretilmesi gerektiği, mevcut uygulamanın kamu yararına aykırı şekilde, arkeolojik verileri arka bahçede peyzaj elemanı olarak koruduğu ve kamusal erişimi kısıtladığı, bu nedenle kentsel arkeolojik sit alanlarının niteliği gereği yakın çevredeki diğer arkeolojik verilerle ilişkili olarak yeterli envanter çalışmasının yapılmaması, bulunan arkeolojik bulgular dikkate alınarak plan öngörülerinin yeniden değerlendirilmemiş olması, yapı-kütle-arkeolojik değerlerin sunumu ve kent yaşamına dahil edilmeyerek alana kamunun erişim ve gözetiminin sağlanmaması nedeniyle dava konusu planın anılan taşınmaza ilişkin kısmının şehircilik ilkelerine, uluslararası koruma ilkelerine ve kamu yararına uygun olmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davacının temyiz başvurusu üzerine Danıştay Altıncı Dairesince, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI: Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Düzeltilmesi istenen kararın usul ve yasaya uygun olduğu, ileri sürülen nedenlerin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesine uymadığı, bu nedenle istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Kararın düzeltilmesi isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine göre kararın düzeltilmesi istemi yerinde görüldüğünden Dairemizin 06/04/2017 tarihli, E:2016/13474, K:2017/2356 sayılı kararı kaldırılarak işin esası incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava dosyasının incelenmesinden 04.10.2012 tarihli 1/1000 ölçekli Fatih Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planının İstanbul İli, Fatih İlçesi, … Mahallesi, … Sokak, .. pafta, … ada, … (…) parsel sayılı (davacının taşınmazına komşu) taşınmaza ilişkin kısmının iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin 8. alt bendinde "Koruma amaçlı imar plânı: bu Kanun uyarınca belirlenen sit alanlarında, alanın etkileşim-geçiş sahasını da göz önünde bulundurarak, kültür ve tabiat varlıklarının sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda korunması amacıyla arkeolojik, tarihi, doğal, mimarî, demografik, kültürel, sosyo-ekonomik, mülkiyet ve yapılaşma verilerini içeren alan araştırmasına dayalı olarak; hali hazır haritalar üzerine, koruma alanı içinde yaşayan hane halkları ve faaliyet gösteren iş yerlerinin sosyal ve ekonomik yapılarını iyileştiren, istihdam ve katma değer yaratan stratejileri, koruma esasları ve kullanma şartları ile yapılaşma sınırlamalarını, sağlıklaştırma, yenileme alan ve projelerini, uygulama etap ve programlarını, açık alan sistemini, yaya dolaşımı ve taşıt ulaşımını, alt yapı tesislerinin tasarım esasları, yoğunluklar ve parsel tasarımlarını, yerel sahiplilik, uygulamanın finansmanı ilkeleri uyarınca katılımcı alan yönetimi modellerini de içerecek şekilde hazırlanan, hedefler, araçlar, stratejiler ile plânlama kararları, tutumları, plân notları ve açıklama raporu ile bir bütün olan nazım ve uygulama imar plânlarının gerektirdiği ölçekteki plânlardır." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1/5000 ölçekli Fatih Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı plan notlarının I-16 maddesi ile 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planının I-20 sayılı plan notunda "Tarihi Yarımadanın siluetinin korunması için; Korunması Gerekli Kültür Varlıkları Envanterinde yer alan eski eserlerin orijinal yükseklikleri korunmak şartıyla, Kara Surları İç Koruma Alanı Sınırları içinde bina yüksekliği Hmaks:6.50m.yi, +50 rakım sınırları üstünde kalan alanlarda bina yüksekliği Hmaks:9.50 m. yi, +40 ile +50 rakım sınırları içinde kalan alanlarda bina yüksekliği Hmaks: 12.50 m. yi geçemez. Tarihi Yarımada’da Hmaks:15.50 m. aşılamaz. Planda gösterilen ana arterlerdeki ticaret alanlarında Fatih İlçesinde Fevzipaşa, Millet Caddelerindeki yukarıda verilen esaslara uyulmak şartıyla +50 rakım sınırları üstünde kalan alanlarda bina yüksekliği Hmaks:12.50 m., +40 ile +50 rakım sınırları içinde kalan alanlarda bina yüksekliği Hmaks:15.50 m. dir. 1/1000 ölçekli planlarda, 1/500 ve 1/200 ölçekli Kentsel Tasarım Projelerinde; Korunması Gerekli Kültür Varlıkları Envanteri, Tarihi Yarımada Silueti, doğal çevre, anıt eser ve koruma bölgesi komşuluğu ve görsel etki alanları vb. özellikler göz önünde bulundurularak Koruma Kurulu kararı ile irtifalar belirtilen değerlerin altında verilebilir. Koruma Kurulu uygun kararı alınarak siluete girmeyen Vatan Caddesi cepheli Kentsel Çalışma Alanı, Kentsel Sosyal Altyapı ve Kentsel Teknik Altyapı Alanlarında, +50 rakım sınırları üstünde kalan alanlarda bina yüksekliği 3 Kat, +40 ile +50 rakım sınırları içinde kalan alanlarda bina yüksekliği Hmaks: 4 Kat, +40 rakım sınırları altında kalan alanlarda bina yüksekliği 5 Kat olarak değerlendirilir. Bu alanlarda kat yükseklikleri teknik zorunluluklar göz önünde bulundurularak, Koruma Kurulu uygun kararı alınarak İstanbul İmar Yönetmeliği çerçevesinde belirlenir." düzenlemesine yer verilmiştir.
1/5000 ölçekli nazım imar planının I-16 plan notunun iptali istemiyle açılan davanın ... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararıyla reddine karar verilmiş, bu kararın temyiz edilmesi üzerine anılan karar Danıştay Altıncı Dairesince verilen 21.12.2015 tarihli, E:2014/5180, K:2015/7687 sayılı kararla H. Prost Planı ile Tarihi Yarımadanın sit ilan edilmesine kadar geçen süreçte yapılan imar plan ve uygulamaları da dikkate alındığında, anılan plan notunun +40 rakımın altında kalan yerler, +40 ile +50 rakım arasında kalan yerler ve +50 rakımın üstünde kalan yerlere göre kademeli olarak sırasıyla 15,50 metre, 12,50 metre ve 9,50 metre şeklinde yükseklik sınırlamaları getirilmesinin, Korunması Gerekli Kültür Varlıkları Envanteri, Tarihi Yarımada Silueti, doğal çevre, anıt eser ve koruma bölgesi komşuluğu ve görsel etki alanları vb. özellikler göz önünde bulundurularak Koruma Kurulu kararı ile irtifalar belirtilen değerlerin altında verilebilmesinin, Fevzipaşa ve Millet Caddesi gibi Tarihi Yarımadanın ulaşım şemasının ana kurgusunu oluşturan ve Tarihi Yarımada bütününe hizmet veren önemli kamu kuruluş ve sosyal donatıların yer aldığı akslarda yapılaşma koşullarına ilişkin istisnalar getirilmesinin imar mevzuatına, koruma esaslarına, şehircilik ilkelerine uygun olduğu gerekçesi eklenmek suretiyle onanmış, Danıştay Altıncı Dairesinin 30.12.2016 tarihli, E:2016/8934, K:2016/9999 sayılı kararıyla kararın düzeltilmesi isteminin reddine karar verilmiştir.
Öte yandan, 1/1000 ölçekli Tarihi Yarımada Fatih Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planının I-20 plan notunun imar mevzuatına, koruma esaslarına, şehircilik ilkelerine uygun olduğu sonucuna varıldığı, bu sebeple Dairemizin 09/10/2017 tarihli, E:2017/28, K:2017/7301 sayılı kararıyla anılan plan notunun iptaline yönelik ... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararının bozulduğu görülmüştür.
Dava konusu imar planlarıyla bölgeye yönelik dava konusu koruma amaçlı uygulama imar planında üst ölçekli plan kararlarından başlayarak koruma planlaması çalışmalarında +30,+40 ve +50 kotları olarak belirlenen değerler esas alınarak maksimum yapılaşma yükseklikleri belirlenmesi suretiyle tarihi yapılı çevrenin silüetinin korunmaya çalışıldığı ve bu doğrultuda plan kararlarının üretildiği, zemin kotlarına göre plan kararı olarak azami yapı yüksekliğinin belirlenmesi ve tüm Tarihi Yarımadada bütüncül bir yaklaşımla plan kararlarının oluşturulmasında şehircilik ve koruma ilkelerine aykırı bir durum bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu taşınmazın yapılaşma hakkı kısıtlanmadan komşuluğunda bulunan tarihi yapıların görünürlüğünün sağlanabileceği dikkate alındığında dava konusu imar planının iptaline ilişkin mahkeme kararında isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, dava konusu işlemin dayanağı 30.12.2011 tarihli 1/5000 ölçekli Fatih Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Nazım İmar Planının İstanbul İli, Fatih İlçesi, … Mahallesi, … Sokak, … pafta, … ada, … (…) parsel sayılı (davacının taşınmazına komşu) taşınmaza ilişkin kısmının iptali istemiyle açılan davada, davanın reddi yolundaki ... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararın Danıştay Altıncı Dairesinin 09/02/2021 tarihli E: 2017/2144,K:2021/1557 sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği görülmüştür.
Diğer taraftan, İdare Mahkemesince yeniden yapılacak yargılama sonucunda verilecek karar menfaatlerini etkileyebileceğinden, 2577 sayılı Kanunun 31. maddesinin yollamada bulunduğu 6100 sayılı Kanunun 61. maddesi uyarınca davanın, taşınmaz maliklerine ihbar edilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 54. maddesine uygun bulunan davalının karar düzeltme isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptaline ilişkin, ... İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 09/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.