Danıştay 8. Daire 2017/4903 Esas 2021/772 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/4903
Karar No : 2021/772

Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : … Bakanlığı
Vekili : Av. …
Karşı Taraf (Davacı) : …

İstemin Özeti : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, .... Noteri olarak görev yapmakta iken .... Noterliğine atanan davacının, söz konusu atama kararının kendisine tebliğinden önce 11.05.2015 tarihli dilekçe ile atanma isteminden vazgeçmesi üzerine, Noterlik Kanunu'nun 30/3. maddesi gereğince atama ve nakil talebinden vazgeçmeye dair üçüncü hakkının yandığına ilişkin Adalet Bakanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, mevzuatta başka bir yere noter olarak atanabilmek için noterlere en son görev yapılan yerde en az iki yıl çalışma koşulunun getirildiği, bu sürenin tamamlanması halinde yeni bir noterliğe atanmak veya nakledilmek istemiyle başvuruda bulunanlara atama veya nakil kararının kendilerine tebliğinden önce üç defa vazgeçme hakkının tanındığı, ancak bu hakkın hangi koşullarda kullanılacağına ilişkin açık bir belirlemenin yapılmadığı, söz konusu hükmün vazgeçme hakkının kullanılmasını engellemeyecek, mesleğin yürütülmesinde zorunlu olan atama ve nakle ilişkin genel ilkelere de uygun olacak bir yaklaşımla ele alınmasının hakkaniyet gereği olacağı, buna göre özellikle görev yerini değiştirme talebinin geri alınması hallerinde, mesleğe başlarken veya mesleğin çeşitli dönemlerinde değişik görev yerlerinde meydana gelen üç defa vazgeçme halinin içtima ettirilerek bu durumda olanlara Noterlik Kanunun 30/3. maddesinin uygulanmasının ölçülü olmayan ve hakkaniyetle bağdaşmayan bir sonuç oluşturacağı, Noterlik Kanunun 30. maddesinin 3. fıkrasının 16.11.1989 tarih ve 3588 sayılı Kanun ile değiştirilmeden önceki halinde, atanma veya nakil isteklerinden vazgeçme hakkının iki defa kullanılabileceği, vazgeçilen isteklerden birinin atanmaya, diğerinin nakle ilişkin olması durumunda da aynı hükmün uygulanacağı, bu durumdaki kimselerin daha sonraki
atanma veya nakil isteklerinin nazara alınmayacağı yönünde kurala yer verildiği, anılan kuralın noterin değişik görev yerlerinde iken meydana gelen atama veya nakil taleplerinden vazgeçme halinin içtimasına imkan tanımakta iken; anılan kuralın değiştirilmesinden sonraki halinde bu içtima durumunun ortadan kaldırıldığı, bu nedenle maddenin yürürlükte olan hükmünün aynı görev yerinde üç defa nakil talebinde bulunup vazgeçme olarak anlaşılması gerektiği, bu açıklamalar çerçevesinde somut olay incelendiğinde, davacı noterin ilk vazgeçme dilekçesini 20.11.1978 tarihinde belge sahibi iken verdiği, bu nedenle vazgeçme hakkının atamadan sonra verdiği vazgeçme dilekçeleri ile birlikte değerlendirilemeyeceği, 10.04.2015 tarihli vazgeçme dilekçesinin ise, süresi geçtikten sonra verilmesi nedeniyle geçerli bir vazgeçme dilekçesi olarak kabul edilemeyeceği, 11.05.2015 tarihli vazgeçme dilekçesinin ise geçerli bir vazgeçme dilekçesi olarak bu hakkın kullanımında dikkate alındığında, davacının 1512 sayılı Kanun ile tanınan toplam üç vazgeçme hakkının dolmadığı anlaşıldığından, tesis edilen işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
1512 sayılı Noterlik Kanunu'nun "İlan" başlıklı 22. maddesinin birinci fıkrasında, "Boşalan, açılan veya dördüncü sınıftan üçüncü sınıfa geçirilen noterlikler Resmi Gazete’de ilan olunur." hükmü; "Atama usulü" başlıklı 27. maddesinin birinci fıkrasında, "Birinci sınıf noterliğe birinci sınıf, ikinci sınıf noterliğe birinci veya ikinci sınıf, üçüncü sınıf noterliğe birinci, ikinci veya üçüncü sınıf noterler arasından, 22 nci maddeye göre yapılan ilanları izleyen bir ay içinde başvuran isteklilerden birisi, Adalet Bakanı tarafından atanır. Noterlik belgesi sahiplerinin üçüncü sınıf bir noterliğe atanabilmesi, üçüncü veya daha üst sınıf noter isteklilerin bulunmamasına bağlıdır. İkinci ve üçüncü sınıf noterliklere atamada bir üst sınıftan olan noterlerin atanma isteği diğer isteklilere tercih edilir. Bulunduğu noterlikte iki yılını doldurmamış bulunan noterlerin atanma isteği nazara alınmaz." hükmü; 08.02.2008 tarih ve 26781 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5728 sayılı Kanunun 346. maddesi ile değişik "Atamadan önce vazgeçme" başlıklı 28. maddesinde, "Atanma veya nakil talebinde bulunan başvuru sahiplerinin, ilan süresinin bitimini müteakip onbeş gün içinde Adalet Bakanlığına veya Adalet Bakanlığına gönderilmek üzere Cumhuriyet başsavcılıklarına vazgeçme dilekçesi vermeleri halinde, atama işleminde değerlendirilir; aksi halde vazgeçme dilekçesi atama işleminde dikkate alınmaz." hükmü; "Göreve başlama, vazgeçme ve istifa etmiş sayılma" başlıklı 30. maddesinin birinci fıkrasında, "Noter sıfatı, noterliğe atama kararının tebellüğü ile kazanılır. Kendi sınıfında veya yukarı sınıfta başka bir noterliğe atanan veya nakledilen noter, atama yahut nakledilme kararını tebellüğ ettiği tarihte yeni noterlik sıfatını kazanmakla beraber eski noterlik sıfatı da sona erer."; ikinci fıkrasında, "Bir noterliğe atanan veya nakledilenler, atama veya nakledilme kararının tebliğinden itibaren bir ay içinde yeni görevlerine başlamak zorunluğundadırlar. Atanan veya nakledilen kimsenin bu süre içinde, haklı bir sebep olmaksızın göreve başlamaması veya atanma yahut nakledilme isteminden vazgeçme dilekçesinin, atama ve nakil kararının kendisine tebliğinden sonra Bakanlığa veya Cumhuriyet Savcılığına verilmesi halinde, bu kimse noterlik mesleğinden istifa etmiş sayılır."; üçüncü fıkrasında, "Bir noterliğe atanan kişi, atama veya nakil kararının kendisine tebliğinden önce Bakanlığa veya Cumhuriyet Savcılığına vereceği bir dilekçe ile isteminden vazgeçtiğini bildirebilir. Bu şekilde üç defa vazgeçenlerin daha sonraki atanma istekleri nazara alınmaz. Bunlar noterlik belgesi sahibi ise belgeleri iptal edilir. Atanma kararının tebliğinden önceki vazgeçmelerde yeniden ilan yapılmaksızın mevcut isteklilerden biri, 24, 27 ve 29 uncu maddelerdeki esaslara göre o noterliğe atanır." hükmü yer almaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden, .... Noterliği'nin 23.03.2015 tarihinde, Ankara 58. Noterliği'nin ise 24.03.2015 tarihinde yaş tahdidi nedeniyle boşalacağı, Noterlik Kanunu'nun 22. ve devamı maddeleri uyarınca birinci sınıf noterlerden bu noterliklere atanmaya istekli olanların ilan tarihinden itibaren 1 ay içinde başvurmaları gerektiğinin 05.02.2015 tarih ve 29258 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ilan ile duyurulması üzerine davacı tarafından .... Noterliği'ne atanma istemiyle başvuruda bulunulduğu, bilahare 10.04.2015 tarihli dilekçe ile atanma talebinden vazgeçtiği, ancak ilanın 1 aylık süresinin bitim tarihinden itibaren 15 günlük süre içinde 20.03.2015 tarihine kadar atanma talebinden vazgeçme dilekçesi verilmediğinden, vazgeçme talebinin Noterlik Kanunu'nun 28. maddesi uyarınca dikkate alınmayarak 24.04.2015 tarihli Bakan Olur'u ile sicil ve kıdem durumuna göre davacının .... Noterliği'ne atamasının gerçekleştirildiği, davacının atama kararının kendisine tebliği ile aynı gün 11.05.2015 tarihinde atanma isteğinden vazgeçtiğini bildirmesi üzerine atamadan sonra Kanuna göre sahip olduğu üç vazgeçme hakkından sonuncusunu kullandığının dava konusu işlemle bildirilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davacı hakkında tesis edilen atama işlemleri ile vazgeçme dilekçelerine ilişkin davalı idare tarafından savunma dilekçesi ekinde dava dosyasına sunulan bilgi ve belgeler incelendiğinde, a- Davacının belge sahibi iken … tarih ve … sayılı atama işlemi ile üçüncü sınıf ... Noterliği'ne atandığı, 20.11.1978 tarihinde bu işlemin tebellüğünden sonra davacının atama isteminden vazgeçtiği, b- .... Noteri iken 12.04.2011 tarihli dilekçe ile talebi doğrultusunda .... Noterliği'ne 16.06.2011 tarihli Bakan Olur'u ile atandığı, ancak bu atama işleminden vazgeçmeye dair herhangi bir belge sunulmadığı, c- .... Noteri iken .... Noterliği'ne atanmak istemiyle başvuruda bulunan davacının, Noterlik Kanunu'nun 28. maddesi uyarınca ilan tarihinin bitiminden itibaren 15 günlük süresi içinde 20.03.2015 tarihine kadar atamadan vazgeçmeye dair dilekçe vermediğinden, 10.04.2015 tarihinde verilen vazgeçme dilekçesinin dikkate alınmayarak 24.04.2015 tarihli Bakan Olur'u ile atamasının yapıldığı, söz konusu atama kararının tebliğ edildiği 11.05.2015 tarihinde atanma isteğinden vazgeçtiği görülmektedir.
Uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için alıntısı yapılan Kanun kuralında üç defa ile sınırlandırılan vazgeçme hakkının hangi hallerde kullanılabileceğinin belirlenmesi zorunlu bulunmaktadır.
Yukarıda değinilen Kanun hükümlerinin birlikte incelenip değerlendirilmesinden; bir kamu hizmeti olan noterlik sıfatı ve statüsü atanılan görev yerine göre belirlenmiş, başka bir yere noter olarak atanabilmek için en son görev yapılan yerde en az iki yıl çalışma koşulu getirilmiş, bu sürenin tamamlanması halinde yeni bir noterliğe atanmak veya nakledilmek için başvuranlara atanma veya nakil kararının kendilerine tebliğinden önce vazgeçme hakkı tanınmış ve bu hakkın kullanımı üç defa ile sınırlandırılmıştır.
Maddede vazgeçme hakkının hangi koşullarda kullanılacağına ilişkin açık bir belirleme yapılmamış ise de; bu hükmün, kamu hizmeti olarak nitelendirilen noterlik hizmetinin etkin ve sağlıklı yürütülmesi ile vazgeçme hakkının kullanımı arasındaki dengeyi sağlayacak şekilde uygulanması gerekmektedir.
Anılan maddenin 16.11.1989 tarihli ve 3588 sayılı Kanun ile değiştirilmeden önceki halinde yer alan; "Atanma veya nakil isteklerinden vazgeçme hakkı iki defa kullanılabilir. Vazgeçilen isteklerden birinin atanmaya, diğerinin nakle ilişkin olması halinde de aynı hüküm uygulanır. Bu durumdaki kimsenin daha sonraki atanma veya nakil istekleri nazara alınmaz.", hükmü atanma ve nakil istemlerinden vazgeçmenin, içtimaına imkan vermekte iken maddenin değiştirildikten sonraki halinde bu içtima durumu ortadan kaldırılmış; noterlik belgesi sahibi iken vazgeçme hali ile noter olarak atandıktan sonraki vazgeçme hali birbirinden ayrılmıştır. Nitekim maddede, noterlik belgesi sahibi iken üç defa vazgeçenlerin belgelerinin iptal edileceği, noter olarak atandıktan sonra atanma isteklerinden üç defa vazgeçenlerin ise daha sonraki atanma isteklerinin değerlendirilmeyeceği belirtilmek suretiyle bu duruma açıklık getirilmiştir.
Madde hükmünün aynı görev yerinde üç defa vazgeçme olarak anlaşılması gerekip gerekmediği hususuna gelince; İdare Mahkemesi kararında Noterlik Kanununun 30. maddesi hükmünün, aynı görev yerinde üç defa vazgeçme olarak anlaşılmasının hakkaniyete uygun olacağı belirtilmiş ise de, maddede yer alan düzenlemenin böyle bir yorumu elvermediği, maddenin noterliğe atandıktan sonra aynı veya değişik görev yerlerinde nakil isteminden toplam üç defa vazgeçilebileceği şeklinde anlaşılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Davalı Adalet Bakanlığı'nca temyiz dilekçesinde, davacının noter olarak göreve başladıktan sonra 20.09.1995 tarihli Olur ile .... Noterliği'ne atandığı ve bu atama emrini tebellüğ etmeden 11.10.1995 tarihli dilekçe ile atama isteğinden vazgeçtiği, öte yandan 16.06.2011 tarihli Olur ile .... Noterliği'ne atanan davacının bu atama emrini tebellüğ etmeden 20.06.2011 tarihli dilekçesi ile atama isteğinden vazgeçtiği, İdare Mahkemesince bu hususlar dikkate alınmadan temyize konu kararın verildiği ileri sürülmektedir.
Buna göre, davalı idarenin savunma dilekçesi ekinde yer almayan ve dava dosyasına sunulmayan davacı hakkında tesis edilmiş .... Noterliği'ne yapılan atama kararı ile bu kararın davacıya tebliğine ilişkin bilgi ve belgeler ile 16.06.2011 tarihli Olur ile .... Noterliği'ne atanan davacının bu atama işleminden ve .... Noterliği'ne yapılan atama işleminden vazgeçtiğine dair dilekçelerin yapılacak ara karar ile dava dosyasına sunulması sağlanarak yukarıda belirtilen gerekçeler doğrultusunda davacının .... Noterliğine yapılan atama işleminden vazgeçtiğine dair 11.05.2015 tarihli dilekçesine istinaden üçüncü vazgeçme hakkını kullandığından bahisle tesis edilen dava konusu işlemin Noterlik Kanunu'nun ilgili hükümleri de dikkate alınarak hukuka uygunluk denetiminin yapılması gerekirken, bu hususlar araştırılmaksızın eksik incelemeye dayalı İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle; ... İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 10/02/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.