Danıştay 8. Daire 2020/1160 Esas 2021/808 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/1160
Karar No : 2021/808

DAVACI : …
DAVALI : … Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : ...Üniversitesi Fizik bölümünde doktora eğitimine devam eden ve ...Üniversitesi Yönetim Kurulu'nun … günlü, … sayılı kararı ile 2547 sayılı Yükseköğretim Yasası'nın 35. maddesi uyarınca ...Üniversitesinde geçici süre ile görevlendirilmesine karar verilen davacının, sözü edilen geçici görevlendirme işleminin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından işleme konulması için yaptığı başvurusunun reddine ilişkin … günlü, … sayılı işlem ile dayanağı Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun ... günlü, ... sayılı "1416 sayılı Kanun uyarınca yurt dışına lisansüstü eğitime gönderilenlerin süresi içerisinde eğitimlerini tamamlayamamaları halinde öğretim görevlisi kadrolarına atanarak doktora eğitimi yaptırılmak üzere 2547 sayılı Kanun'un 35. maddesi uyarınca teklif gönderilmemesi" yolundaki kararının iptali ve 1400,00 TL maddi, 2000,00 TL manevi tazminat istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından, dava konusu edilen bireysel işlem ile dayanağı olan Yükseköğretim Kurul kararının, yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurları açısından hukuka aykırı olduğu, kamu yararı ve hizmet gereği olarak görevlendirmesinin yapılması gerektiği, görevlendirmesinin yapılmaması sebebiyle maddi ve manevi zarara uğradığı ileri sürülmüştür.
DAVALININ SAVUNMASI :
Yurt dışında eğitime gönderilen ve süresi içinde eğitimini tamamlayamadan yurda dönen davacının, ... Üniversitesinde mecburi hizmet yükümlüsü olduğu, dolayısıyla tesis edilen dava konusu işlemlerin hukuka uygun bulunduğu savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : İdari Dava Daireleri Kurulu kararı doğrultusunda dava konusu davacı başvurusunun reddine ilişkin bireysel işlem ile dayanağı Yükseköğretim Kurul Kararının iptaline, maddi ve manevi tazminat isteminin reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; halen ...Üniversitesi Fizik bölümünde doktora eğitimine devam eden ve ...Üniversitesi Yönetim Kurulu'nun … günlü, ...sayılı kararı ile 2547 sayılı Yükseköğretim Yasası'nın 35. maddesi uyarınca ...Üniversitesinde geçici süre ile görevlendirilmesine karar verilen davacı tarafından, sözü edilen geçici görevlendirme işleminin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından işleme konulması için yaptığı başvurusunun reddine ilişkin 18/03/2010 günlü, 9780 sayılı işlem ile dayanağı Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun ... günlü, ... sayılı, "1416 sayılı Kanun uyarınca Milli Eğitim Bakanlığı hesabına üniversiteler adına öğretim üyesi yetiştirilmek amacıyla yurt dışına gönderilen ve uzun süre yurt dışında kalınmasına rağmen sadece yüksek lisans diploması ile dönenlerin üniversiteleri dışında doktora eğitimi yaptırılmak üzere 2547 sayılı Kanun'un 35. maddesi uyarınca teklif gönderilmemesi" yolundaki kararının iptali ve 1.400,00 TL maddi, 2.000,00 TL manevi tazminat istemiyle açılmıştır.
Danıştay Sekizinci Dairesi'nin 16/04/2015 günlü, E:2010/3222, K:2015/3388 sayılı davanın reddine ilişkin kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 29/01/2018 günlü, E:2015/4026, K:2018/123 sayılı kararıyla bozulması üzerine dosyanın esası incelendi. 2547 sayılı Yükseköğretim Yasası'nın 35. maddesinde, "Yükseköğretim kurumları, kendilerinin ve yeni kurulmuş ve kurulacak diğer yükseköğretim kurumlarının ihtiyacı için yurtiçinde ve dışında kalkınma planı ilke ve hedeflerine ve Yükseköğretim Kurulunun belirteceği ihtiyaca ve esaslara göre öğretim elemanı yetiştirirler.
Öğretim elemanı yetiştirilmesi amacıyla üniversitelerin araştırma görevlisi kadroları, araştırma veya doktora çalışmaları yaptırmak üzere başka bir üniversiteye Yükseköğretim Kurulunca geçici olarak tahsis edilebilir. Bu şekilde doktora veya tıpta uzmanlık veya sanatta yeterlik payesi alanlar bu eğitimin sonunda kadrolarıyla birlikte kendi üniversitelerine dönerler...." hükmüne yer verilmiştir.
23/05/1997 günlü, 22997 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bir Üniversite Adına Diğer Bir üniversitede Eğitim Gören Araştırma Görevlileri Hakkında Yönetmeliğin 1. maddesinde, "Bu Yönetmeliğin amacı, bir üniversitenin gelişmiş eğitim programında, diğer Üniversitelerin
elemanlarının lisansüstü eğitim görme imkanını sağlamaktır." kuralı yer almış; 2. maddesinde de, "Bu Yönetmelik, bir üniversite kadrosuna dahil olup da, bir başka üniversitede lisansüstü öğretim gören araştırma görevlisini kapsar." düzenlemesi yer almıştır. Dosyanın incelenmesinden; davacının 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun uyarınca … Üniversitesi adına "Matematiksel Fizik" alanında master ve doktora eğitimi yapmak üzere Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderildiği, master eğitimini bitirdikten sonra doktora eğitimini tamamlayamadan yurda döndüğü, yurt dışında kaldığı sürenin iki katı kadar mecburi hizmet yükümlülüğü bulunmasından dolayı bu yükümlülüğü yerine getirilmesi amacıyla ve adına yurt dışına gönderildiği … Üniversitesi'nin ihtiyacının bulunmadığını bildirmesi üzerine, mecburi hizmet yükümlülüğünün ...Üniversitesi'ne devredilmesine karar verildiği, davacının adı geçen Üniversiteye bağlı … Meslek Yüksekokulu'nda araştırma görevlisi kadrosuna atandığı ve 05/02/2004 tarihinde görevine başladığı, bu arada davacının kendi girişimiyle kazandığı ...Üniversitesi Fizik Bölümündeki doktora eğitimine devam edebilmek amacıyla 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesi uyarınca ...Üniversitesi'nde geçici süreyle görevlendirme isteminin ...Üniversitesi Yönetim Kurulu'nun … günlü, ...sayılı kararıyla uygun bulunarak bu konuda Yükseköğretim Kurulu'nun görüşünün istenildiği, ancak Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun 24/03/2003 günlü toplantısında, mecburi hizmet devri yapılanlar hakkında üniversitelerce 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesine göre Kurul'a teklif gönderilmemesinin karara bağlandığından bahisle ...Üniversitesi'nin teklifinin değerlendirmeye alınmadığı; bu süreç içerisinde doktora eğitimine kendi isteği ile son veren davacının bu kez çıkan af yasasından yararlanarak ...Üniversitesi'ndeki doktora programına yeniden kayıt yaptırarak 12/11/2009 tarihinde Yükseköğretim Kurulu'na başvurarak 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesi uyarınca görevlendirme işleminin kaldığı yerden devamını istediği; bu istemin 18/03/2010 günlü işlemle reddi üzerine de hem bu işlemin hem de dayanağı Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun mecburi hizmet yükümlülüğü bulunanların bu yükümlülüklerini yerine getirdikleri üniversiteleri dışında doktora eğitimi yaptırılmak üzere 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesi uyarınca teklif gönderilmemesine ilişkin ... günlü, ... sayılı kararının iptali istemiyle bakılan davayı açtığı anlaşılmaktadır.
2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesinde, üniversitelerin araştırma görevlisi kadrolarının araştırma veya doktora çalışmaları yaptırmak üzere başka bir üniversiteye davalı idarece tahsis edilebilmesi hususunda davalı idareye takdir yetkisi tanındığı açık ise de; söz konusu Yasa maddesinde araştırma görevlileri için kadroların geçici olarak başka bir üniversiteye tahsisi konusunda herhangi bir istisnaya, ayrıma ya da sınırlandırmaya yer verildiğinden söz etmeye olanak bulunmadığından, 1416 sayılı Yasa uyarınca yurt dışına lisansüstü eğitime gönderilip süresi içerisinde eğitimlerini tamamlayamadan yurda dönenen ve mecburi hizmet yükümlülüğü devam edenlerin bu konudaki hak ve yetkilerinde eşitsizlik yaratacak nitelikte düzenlemelerin yapılamayacağı kuşkusuzdur.
Uyuşmazlığın esasını, Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun, 1416 sayılı Yasa uyarınca yurt dışına lisansüstü eğitime gönderilenlerin süresi içerisinde eğitimlerini tamamlayamamaları halinde, haklarında öğretim görevlisi kadrolarına atanarak doktora eğitimi yaptırılmak üzere 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesi uyarınca teklif gönderilmemesine ilişkin dava konusu işlem oluşturmaktadır. Tüm bu açıklamalar karşısında, 1416 sayılı Yasa uyarınca yurt dışına lisansüstü eğitime gönderilip süresi içerisinde eğitimlerini tamamlayamadan yurda dönen ve mecburi hizmet yükümlülüğü devam edenler yönünden 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesinde yer almayan bir kısıtlama öngören, aynı hak ve yetkilere sahip olmalarına karşın, bu kişiler ile diğer araştırma görevlileri arasında eşitsizliğe yol açabilecek nitelikte kategorik bir düzenleme getirdiği anlaşılan, dava konusu düzenlemede ve buna dayalı bireysel işlemde üst hukuk normlarına ve hukuka uyarlık görülmemiştir.
Öte yandan, davalı idarece yargı kararı doğrultusunda ve yukarıda değinilen mevzuat çerçevesinde tanımlanan takdir yetkisi kapsamında davacının durumu yeniden değerlendirilerek bir işlem tesis edileceği açık olduğundan bu aşamada maddi ve manevi tazminat istemi hakkında bir karar verilmesine gerek bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu davacı başvurusunun reddine ilişkin bireysel işlem ile dayanağı Yükseköğretim Kurulu Kararının iptaline, maddi ve manevi tazminat isteminin reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY
Davacının, 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun uyarınca ... Üniversitesi adına "Matematiksel Fizik" alanında master ve doktora eğitimi yapmak üzere Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderildiği, master eğitimini tamamladığı ancak doktora eğitimini tamamlayamadan yurda döndüğü, yurt dışında kaldığı sürenin iki katı kadar mecburi hizmet yükümlülüğü bulunduğundan bu yükümlülüğün yerine getirilmesi amacıyla ve adına yurt dışına gönderilen ... Üniversitesi'nin ihtiyacının bulunmadığını bildirmesi üzerine, mecburi hizmet yükümlülüğünün ...Üniversitesi'ne devredilmesine karar verildiği, davacının adı geçen Üniversiteye bağlı … Meslek Yüksekokulu'nda araştırma görevlisi kadrosuna atandığı ve 05/02/2004 tarihinde görevine başladığı, bu arada davacının kendi girişimiyle kazandığı ...Üniversitesi Fizik Bölümündeki doktora eğitimine devam edebilmek amacıyla 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesi uyarınca ...Üniversitesi'nde geçici süreyle görevlendirme isteminin ...Üniversitesi Yönetim Kurulu'nun … günlü, ...sayılı kararıyla uygun bulunarak bu konuda Yükseköğretim Kurulu'nun görüşünün istenildiği, ancak Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun 24/03/2003 günlü toplantısında, mecburi hizmet devri yapılanlar hakkında üniversitelerce 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesine göre Kurul'a teklif gönderilmemesinin karara bağlandığından bahisle ...Üniversitesi'nin teklifinin değerlendirmeye alınmadığı; bu süreç içerisinde doktora eğitimine kendi isteği ile son veren davacının bu kez çıkan af yasasından yararlanarak ...Üniversitesi'ndeki doktora programına yeniden kayıt yaptırarak 12/11/2009 tarihinde Yükseköğretim Kurulu'na başvurarak 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesi uyarınca görevlendirme işleminin kaldığı yerden devamını istediği; bu istemin 18/03/2010 günlü işlemle reddi üzerine de hem bu işlemin hem de dayanağı Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun mecburi hizmet yükümlülüğü bulunanların bu yükümlülüklerini yerine getirdikleri üniversiteleri dışında doktora eğitimi yaptırılmak üzere 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesi uyarınca teklif gönderilmemesine ilişkin ... günlü, ... sayılı kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
Dairemizce verilen 16/04/2015 gün ve E:2010/3222, K:2015/3388 sayılı davanın reddine dair kararı, davacının temyiz istemi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 29/01/2018 gün E:2015/4026, K2018/123 sayılı kararı ile bozulmasına karar verilmiştir.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 46. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının Danıştay'da temyiz edilebileceği; 2575 sayılı Kanunun 38. maddesinde, İdari Dava Daireleri Kurulunca idari dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların temyizen inceleneceği; 2577 sayılı Kanunun 49. maddesinin 4. fıkrasında da, Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50. madde hükümlerinin kıyasen uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri uyarınca İdare mahkemelerinin bozmaya uymayarak eski kararlarında ısrar edebilmeleri mümkün iken, Danıştay Dava Dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyizen bozulması durumunda ısrar olanağı tanınmamıştır.
Bu nedenle, bozma kararı gözönünde bulundurularak, yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
2547 sayılı Yükseköğretim Yasası'nın 35. maddesinde, "Yükseköğretim kurumları, kendilerinin ve yeni kurulmuş ve kurulacak diğer yükseköğretim kurumlarının ihtiyacı için yurtiçinde ve dışında kalkınma planı ilke ve hedeflerine ve Yükseköğretim Kurulunun belirteceği ihtiyaca ve esaslara göre öğretim elemanı yetiştirirler.
Öğretim elemanı yetiştirilmesi amacıyla üniversitelerin araştırma görevlisi kadroları, araştırma veya doktora çalışmaları yaptırmak üzere başka bir üniversiteye Yükseköğretim Kurulunca geçici olarak tahsis edilebilir. Bu şekilde doktora veya tıpta uzmanlık veya sanatta yeterlik payesi alanlar bu eğitimin sonunda kadrolarıyla birlikte kendi üniversitelerine dönerler.
................." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME
Davacının geçici görevlendirme işleminin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından işleme konulması için yaptığı başvurusunun reddine ilişkin 18/03/2010 günlü, 9780 sayılı işlem ile dayanağı Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun ... günlü, ... sayılı kararının iptali isteminin incelenmesi:
Olayda uyuşmazlığın özünü, Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun, 1416 sayılı Yasa uyarınca yurt dışına lisansüstü eğitime gönderilenlerin süresi içerisinde eğitimlerini tamamlayamamaları halinde, haklarında öğretim görevlisi kadrolarına atanarak doktora eğitimi yaptırılmak üzere 2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesi uyarınca teklif gönderilmemesine ilişkin dava konusu işlem oluşturmaktadır.
2547 sayılı Yasa'nın 35. maddesi uyarınca, üniversitelerin araştırma görevlisi kadrolarının araştırma veya doktora çalışmaları yaptırmak üzere başka bir üniversiteye davalı idarece tahsis edilebilmesi hususunda idareye takdir yetkisi tanındığı açık ise de; söz konusu Yasa maddesinde araştırma görevlileri için kadroların geçici olarak başka bir üniversiteye tahsisi konusunda herhangi bir istisna ya da sınırlandırma söz konusu olmadığından, 1416 sayılı Yasa uyarınca yurt dışına lisansüstü eğitime gönderilip süresi içerisinde eğitimlerini tamamlayamadan yurda dönenlerin bu konudaki hak ve yetkilerinde eşitsizlik yaratacak nitelikte düzenlemelerin yapılamayacağı kuşkusuzdur.

Bu itibarla, 1416 sayılı Yasa uyarınca yurt dışına lisansüstü eğitime gönderilip süresi içerisinde eğitimlerini tamamlayamadan yurda dönenler yönünden 2547 sayılı Yasa'nın 35.maddesinde yer almayan bir kısıtlama öngörüldüğü açık olup, aynı hak ve yetkilere sahip olmalarına karşın, bu kişiler ile diğer araştırma görevlileri arasında eşitsizliğe yol açabilecek nitelikte kategorik bir düzenleme getirildiği sonucuna varıldığından, bu haliyle dava konusu düzenlemede ve buna dayalı bireysel işlemde üst hukuk normlarına ve hukuka uyarlık bulunmamıştır.
Öte yandan, davalı idarece davacının bireysel durumu değerlendirilerek, yukarıda yer verilen Yasa hükmü ile öngörülen takdir yetkisi çerçevesinde işlem tesis edilebileceği de açıktır.
Davacının işlem sebebiyle zarara uğradığını ileri sürdüğü 1400,00 TL maddi, 2000,00 TL manevi tazminat isteminin incelenmesi:
Anayasa'nın 125. maddesinde, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu belirtilmiştir.
İdarenin, hizmet kusuru nedeniyle sorumlu tutulabilmesi için tek başına hizmet kusurunun varlığı yeterli olmayıp, bunun yanında idari işlem veya eylemden bir zarar doğmuş olması ve idari eylem veya işlemle zarar arasında bir illiyet bağının kurulabilmesi gerekmektedir. Başka bir anlatımla zarar ile idari işlem veya eylem arasında bir bağın varlığı şart olup, ancak zarar doğuran işlem veya eylemin idareyle ilişkisinin kurulmasından sonra zararın tazmini yoluna gidilmesi mümkün bulunmaktadır.
İdare yürütmekle görevli olduğu kamu hizmetleriyle doğrudan veya dolayısıyla ilgili olmak üzere birtakım kararlar almaktadır. Hukuk devleti sisteminde idare kamu hizmetleriyle ilgili fiil ve hareketlerini daima idari kararlara ve tasarruflara dayandırmak durumundadır.
Kamu hizmetlerini yürütmekle mükellef olan idarenin hukuka bağlılığı nedeniyle mevzuata uygun kararlar alması hukuki idarenin gereğidir. İdarenin hukuka ve mer'i mevzuata aykırı bir karar alması esasen bir hizmet kusuru teşkil eder. Bu durumda genel olarak bir tasarrufun iptalini gerektirecek derecede hukuka ve mevzuata aykırılık bulunması durumunda, bu tasarrufun uygulanmasından doğacak zararlardan dolayı hakları ihlal edilenler, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 12. maddesi uyarınca işlemin iptali ile birlikte veya ayrı olarak hizmet kusuru esaslarına göre idare aleyhine tazminat davası açma hakkına sahip olurlar. Bununla birlikte, iptal davası ile tam yargı davası arasında her zaman zorunlu bir bağın mevcut olduğunu söylemek mümkün değildir. Başka bir ifadeyle idari işlemin mevzuata herhangi bir aykırılığı dolayısıyla işlemin iptal edilmesi, idarenin muhakkak surette sorumluluğunu gerektiren bir hizmet kusuru işlediği sonucuna götürmemektedir.
Diğer bir anlatımla, işlemin iptalini gerektiren her hukuki yanlışlığı ve aykırılığı her zaman hizmet kusuru olarak niteleme olanağı bulunmamaktadır. İdare işleminin yapılması ve uygulanmasında hizmet kusuru işlenmiştir diyebilmek için saptanan hukuki sakatlığın bir dereceye kadar ağır ve önemli olması gerekmektedir. İdarenin işleyebileceği türden, olağan nitelikteki hukuki yanlışlık ve aykırılıklar hizmet kusuruna yol açmadığı gibi, idari işleme veya eyleme
muhatap olan kişinin tutum veya davranışının olaydaki etkisi de idarenin sorumluluğunun yanında ayrıca değerlendirilmektedir.
Tüm bu veriler ışığında, olayda idareyi tazminle yükümlü kılacak bir ağırlıkta idareye atfı ve izafesi kabil bir kusurun varlığından söz etmeye olanak bulunmadığından davacının maddi ve manevi tazminat isteminin reddi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu davacının geçici görevlendirme işleminin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından işleme konulması için yaptığı başvurusunun reddine ilişkin … günlü, … sayılı işlem ile dayanağı Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun ... günlü, ... sayılı kararının İPTALİNE,
2. Davacının işlem sebebiyle zarara uğradığını ileri sürdüğü … TL maddi, … TL manevi tazminat isteminin REDDİNE
3. Dava kısmen iptal kısmen ret ile sonuçlandığından haklılık oranına göre ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin yarısı olan tutarının davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, geri kalan tutarın davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 11/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.