MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davalılar ... Tur. .... A.Ş vekili ve ... Otom. San. A.Ş vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
-K A R A R-
Davacı vekili, davalı tarafa ait yolcu otobüsünün, müvekkiline ait kamyona çaparak hasarladığını, davalı taraf aracının sürücüsünün olayda %100 kusurlu olduğunu, araç hasarının müvekkilinin kasko şirketince giderildiğini, ancak araçta değer kaybı oluştuğunu, müvekkilinin kazada hasarlanan kamyonuyla ticari faaliyette bulunduğunu, tamir süresince (yaklaşık 2 ay) kazanç kaybı oluştuğunu, müvekkilinin bu dönemde de araç şoförünün maaşını ödediğini, araçta yüklü olan ve kaza sebebiyle etrafa dağılan suntaların bir başka araçla nakledildiğini, ayrıca hamaliye ücreti ödendiğini, aracın brandasının zarar görmesi nedeniyle değiştirildiğini, müvekkilinin ..."da faaliyet gösterdiği işletmeden, kaza sebebiyle kaza mahalline (...) gidip, suntaların ve kamyonun nakliyesi işiyle uğraştığını, bu nedenle konaklama vb giderlerinin olduğunu, aracın kaza sebebiyle yakıt deposu hasarlandığından (su kanalına devrilmesi sonucu) yakıtın kaza mahalline döküldüğünü, 520 TL"lik yakıt deposunun yetkili serviste yenilendiğini belirterek şimdilik 5.000 TL değer kaybı, 3.000 TL kazanç kaybı, 100 TL sunta-nakliye-hamaliye bedeli, 100 TL branda bedeli, 100 TL konaklama vs bedeli, 100 TL yakıt bedeli olmak üzere toplam 8.400 TL"nın olay tarihinden işleyecek yasal faiziyle davalılardan (sigortacı kazanç kaybı dışındaki zararlardan poliçe limitiyle sorumlu olmak üzere) müşterek ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
Davalı ... Otom. Tic. San. A.Ş vekili, kusuru kabul etmediğini, zararlardan diğer davalı ... şirketinin sorumlu olduğunu tazminat talebinin fahiş ve soyut olduğunu, müvekkilinin kusur ve sorumluluğunun olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
Davalı ... Tur. .... A.Ş vekili, diğer davalı ... Otom. A.Ş ile müvekkili arasında yapılan taşıt sözleşmesine göre bu zararlardan aracın işleteni ... A.Ş"nin sorumlu olduğunu, aracın işleteni olmadıklarını, kusuru, tazminat taleplerini kabul etmediğini dayanağı olmayan tazminat talep edildiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Davalı ... vekili, sigortalının kusuru oranında azami teminat limitine kadar gerçek zarardan sorumlu olduklarını temerrüde düşmediklerini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, davalı ... hakkındaki davanın reddine, diğer davalılar hakkındaki davanın kabulü ile 8.223,47 TL tazminatın kaza tarihinden işleyecek yasal faiziyle davalı ... Tur. A.Ş ve ... Otom. San. A.Ş"den müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmiş; hüküm, davalılar ... Tur. .... A.Ş vekili ve ... Otom. San. A.Ş vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesinde, özellikle oluşa uygun olarak düzenlenen uzman bilirkişi raporunda belirtilen kusur oranının hükme esas alınmasında bir usulsüzlük bulunmamasına göre davalılar ... Tur. .... A.Ş vekili ile ... Otom. Tic. A.Ş vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Dava, trafik kazasından kaynaklanan maddi tazminat istemine ilişkindir. 6100 Sayılı HMK"nın 26.maddesi (HUMK 74.mad.) gereğince, hakim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. Duruma göre, talep sonucundan daha azına karar verebilir.
Davacı vekili, dava dilekçesinde diğer talepleri yanında şimdilik 100 TL sunta nakliye ve hamaliye gideri, 100 TL branda bedeli, 100 TL konaklama vs bedeli, 100 TL zayi olan akaryakıt bedelinin davalılardan tahsilini talep etmiş; yargılama sırasında bu taleplerini ıslahla artırmamıştır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda 2.360 TL sunta nakliye ve hamaliye gideri, 702 TL branda gideri, 876,49 TL akaryakıt gideri tespit edilmiş, konaklama gideri vs"nin ispatlanamadığı belirtilmiştir. Mahkemece, akaryakıt giderinin 1/2"si olan 438,25 TL, 2.360 TL sunta nakliye hamaliye gideri ve 702 TL branda giderinin ... şirketi dışındaki davalılardan tahsiline karar verilmiş olup davacı tarafın bu kalemlere ilişkin talebi aşılmıştır.
Bu durumda mahkemece, davacı tarafın talebi ile bağlı kalınarak sunta nakliye-hamaliye gideri, akaryakıt gideri ve branda gideri olarak toplam 300 TL"sını geçmeyecek şekilde davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu gibi hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
3-Davacı aracı 2005 model ... kamyon olup 7.10.2010 tarihinde meydana gelen kazada, davalı tarafa ait yolcu otobüsünün arkadan çarpması sonucu direksiyon hakimiyeti kaybedilerek yolun sağındaki su kanalına girip sağa yan yatarak devrilmiştir. Davacı aracının dava dışı kasko şirketince ... A.Ş) davacıya 27.992 TL araç hasarı ödenmiştir. Aracın kasko ... bedeli 70.000 TL olup hasarlı araç kazadan sonra 3.kişiye 30.000+KDV üzerinden satılmıştır. Noter satış senedinde aracın kasko değeri 56.380 TL olarak gösterilmiştir.
Davacı vekili, müvekkilinin ..."da kamyonla ticari faaliyette bulunduğunu belirterek şimdilik araçta oluşan 5.000 TL değer kaybı, 3.000 TL kazanç kaybı ile kamyonda yüklü suntaların kaza mahalline dağılması sebebiyle bunların hamaliye vasıtasıyla bir başka kamyona yüklenip nakliye edildiğini belirtip buna dair 2.360 TL tutarında fatura var ise de; şimdilik 100 TL nakliye ve hamaliye gideri, aracın devrilmesi sonucu akaryakıt deposunun delinerek araçtaki yakıtın akarak zayi olduğundan bahisle şimdilik 100 TL akaryakıt gideri, aracın brandası kullanılmaz hale geldiğinden şimdilik 100 TL branda bedeli (buna dair 702 TL tutarlı fatura olsada) ve müvekkilinin ..."dan kaza mahalli olan Sivrihisar"a giderek orada bir başka araç temin edip suntaları bu araca yükleterek nakliye işlemlerini yaptırması, yine hasarlı aracı oradan aldırıp onarıma vermesi için gerekli sürede Sivrihisar"da konakladığını, çeşitli masraflar yaptığını ileri sürerek şimdilik 100 TL konaklama gideri vs"nin davalı sigortacı kazanç kaybı dışındaki diğer zararlardan poliçe limitiyle sınırlı sorumlu olmak üzere tahsilini talep etmiştir.
Davalı taraf, kusuru oranında meydana gelen gerçek zarardan sorumludur. Gerçek zararın konusunda uzman bilirkişi marifetiyle yöntemine uygun şekilde belirlenmesi, raporun denetime elverişli olması gerekmektedir. Davacı aracının hasarına ilişkin dava dışı ... A.Ş nezdinde düzenlenen hasar dosyası getirilmiştir. Bilindiği gibi aracın onarım masrafları taşıtın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşar ya da taşıt onarım kabul etmez ise araç tam hasara uğramış yani pert olmuş sayılır. Bu durumda aracın olay tarihindeki 2.el piyasa raiç değeri ile hasarlı haliyle olay tarihindeki değeri (sovtaj değeri) arasındaki fark davacı zararı olup talep halinde davalılar bundan sorumlu tutulur. Bu konuda ekonomik olan zarar kabul edilir. Davacı tarafın tercihi (aracın onarımını istemesi ya da onarımını yaparak aracı kullanması) önem arzetmez. İş bu davada araç hasarı talep edilmemiş, ancak değer kaybı istenmiştir. Aracın pert olup olmaması burada önemlidir. Çünkü pert olan araç için değer kaybı talep edilemez. Bu nedenle aracın hasar dosyası da gözetilerek aracın pert ya da onarımından hangisinin ekonomik (uygun) olduğu hususunda bilirkişi incelemesi yapılması gerekir. Aracın onarımının ekonomik olması durumunda, değer kaybı, aracın olay tarihindeki 2.el piyasa raiç değeri (aracın km"si, somut olayda 715.200 km"de olduğu belirtilmiştir) modeli, kullanım tarzı, önceden hasarlı olup olmadığı vs gözönünde tutularak) ile aracın gerekli onarımları yapıldıktan sonraki haliyle piyasa değeri arasındaki farktır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda değer kaybı bu yönteme göre belirlenmemiştir.
Kazanç kaybı talebine gelince;
Davacının ..."da kamyonla ticari faaliyette bulunduğu belirtilmiş ise de; tam olarak hangi faaliyette bulunduğu anlaşılamamıştır. Davacının yaptığı işe ve bu işten elde ettiği gelire dair tüm resmi belge, bilgi, vergi kaydı ticari defter, kayıt, makbuz, fatura vs belgelerin ve giderlerine ilişkin tüm belgelerin getirilmesi, davacının tüm giderleri mahsup edilerek günlük net kazancının (kazaya karışan aracın kullanılamaması sebebiyle oluşan) konusunda uzman bilirkişi (mali müşavir, muhasebeci vs gibi) marifetiyle tespit edilmesi gerekir.
Aracın kaza sonucu brandasının hasarlanıp hasarlanmayacağı, hasarlanmışsa, onarımının mümkün olup olmadığı, onarımı mümkün değilse yeni branda bedelinin ne olacağı, aracın onarımının ekonomik ve uygun bulunması halinde oluşan hasarların kaç günde tamir edileceği, makul tamir süresinin ne olacağı (bu süre için toplam kazanç kaybı zararının hesaplanması gerektiğinden), araçta yakıt deposu hacmine göre ne kadar yakıt alacağı, yakıtın ne kadarının olay mahalline kadar kullanılmış olduğu, yakıt deposunda hasar meydana gelip gelmediği, yakıt deposunda hasar varsa bu sebeple yakıtın kaza sonucu tamamının zayi olup olmayacağı ve zayi olan yakıt miktarının olay tarihi itibariyle değeri, davacı aracının kazada hasarlanması sonucu, kamyonda yüklü olan ve olay mahalline dağılan suntaların bir başka araca yüklenmesi için gereken hamaliye gideri ile bir başka araçla yükün gönderildiği yere kadar makul nakliye giderinin denetime elverişli şekilde uzman bilirkişi marifetiyle tespiti gerekir. Hükme esas alınan bilirkişi raporu soyut olup hüküm kurmaya elverişli değildir.
Bu durumda mahkemece, İTÜ veya Karayolları fen heyetinden seçilecek hasar konusunda uzman bilirkişi kurulundan yukarıda açıklandığı şekilde değer kaybı, aracın tamir süresi, branda zararı, akaryakıt zararı, suntaların bir başka araca yüklenmesi için gerekli hamaliye gideri ile suntaların gideceği yere kadar ki nakliye gideri konularında ve ayrıca davacının günlük net kazanç kaybının tesbiti için (onarım süresince) mali müşavir veya muhasebeci bilirkişiden, tüm dosya kapsamına göre ayrıntılı, açıklamalı, denetime elverişli, önceki bilirkişi raporunun da irdelendiği bir rapor alınarak sonucuna göre davacı tarafın talebi de (her kalem zarar için ayrı ayrı gözönünde bulundurularak) aşılmayacak şekilde hüküm kurulması gerekirken yazılı olduğu biçimde eksik inceleme ile karar verilmesi doğru görülmemiştir.
4-Davalı ...., davalı taraf aracının ... şirketidir. Davacı vekili kazanç kaybı dışında kalan-diğer zararlarının bu davalıdan da poliçe limiti ile sınırlı olarak tahsilini talep etmiştir. Davalı trafik sigortası şirketi kaza sonucu 3.kişiye ait araçta meydana gelen gerçek zarardan; bir başka ifadeyle araçta doğrudan oluşan zarardan ve varsa 3.kişiye ait araçtaki emtia zararından sorumludur. Araçla doğrudan ilgisi olmayan 3.kişinin şahsında oluşan kazanç kaybı gibi zararlar ... poliçesinin kapsamı dışındadır. Bu hale göre, davacı taleplerinden değer kaybı, branda zararı ve kaza nedeniyle yakıt deposunun delinmesi sonucu yakıtın akıp zayi olması sebebiyle meydana gelen zararlardan sorumlu ise de; konuklama gideri (zaten ispatlanamadığından reddedildi), kazanç kaybı ve davacının ikame araç temini ile kamyondaki suntaları gönderme ile hamaliye giderinden sorumluluğu bulunmamaktadır. Bu zararlar 3.kişinin şahsında oluşan zararlardır, doğrudan kaza sonucu araçla ilgili olarak meydana gelen zararlardan değldir, dolaylı zararlardır.
Davalıların sorumluluğu yasadan kaynaklanan müteslil sorumluluk ve aralarındaki münasebetle ihtiyari dava arkadaşlığıdır. Müteselsil borçluluk niteliği itibariyle bölünebilen bir edimin birden fazla borçlusundan herbirinin edimin tamamını ifa etmekle yükümlü olduğu bir borçluluk türü olup, borçlulardan birinin edimin tümünü ifa ederek alacaklıyı tatmin etmesi halinde, evvelce mevcut olmasa dahi ifayı gerçekleştiren borçlu ile diğer borçlular arasında bir hukuki ilişki doğacaktır. Alacaklıyı tatmin eden bir borçlu, kendisine isabet eden paydan daha fazla bir ödeme bulunduğu takdirde bu fazlalık ölçüsünde diğer borçlulara başvurabilecektir. Bu durum bir borçlunun alacaklıyı tatmin etmesi halinde diğer borçluların da alacaklı karşısında alacaklının tatmin edilmesi ölçüsünde borçtan kurtulmalarının (BK 145/1 md.) doğal bir sonucudur. Buna bağlı olarak yasa koyucu da alacaklıyı tatmin eden borçlunun kendi payından fazla ödemede bulunması durumunda bu fazlalık ölçüsünde diğer borçlulara başvurabileceğini açıkca düzenlemiştir.(BK 146/1 md). Bu şekilde belirlenen hak o borçlunun rücu hakkıdır. Yasa koyucu kendi payından fala ödemede bulunan bir borçluya tanıdığı rücu hakkını kuvvetlendirmek amacıyla (BK 146/1 md.) halefiyete de yer vermiştir. Açıklanan maddi hukuk hükümleri, usul hukukunda dava olarak tezahür etmektedir. Müteselsil borçlular arasındaki ihtiyari dava arkadaşlığı nedeniyle hükmü temyiz etmeyenler hakkında lehe yada aleyhe verilen kararın kesinleştiği düşünülebilir ise de; kesinleşme sorumluluk davasına ilişkin olup, ardından görülecek rücu davası yönünden, yani borçlular arasındaki iç ilişki yönünden hüküm ifade etmez. Rücu davası dikkate alındığında, davalılar ... Tur. .... A.Ş vekili ile davalı ... Otom. Tic. A.Ş vekilinin hükmü temyizde hukuki yararları bulunduğu aşikardır.
Zira sorumluluk davasındaki karar kesin hüküm oluşturmaz ise de rücu davası yönünden sorumluluk davasının kararı güçlü delil oluşturmaktadır. Hakkında güçlü delil oluşan davalıların rücu davası yönünden sorumluluk davası hükmünü diğer müteselsil borçlu aleyhine temyiz etmelerinde hukuki yararları vardır. İhtiyari dava arkadaşlarının sonradan birbirlerine karşı açacakları rücu davasında, esas alınacak mahkeme kararı, ihtilaf henüz önünde iken doğru olarak oluşmalı ve mahkeme davalıların ne oranda sorumlu tutulup tutulmayacaklarını sorumluluk davası sırasında halletmelidir. Bu kabul tarzı rücu davasında haksız yere temyiz edenler aleyhine güçlü delil oluşturmaması yönünden doğru olduğu gibi, usul ekonomisi, yönünden de tarafları tatmin edecektir. Temyiz etmeyen tarafların usulü müktesep hakları da mahkemece icrai nitelikte bir hüküm kurulmayacağı, bozma sonrası kararın gerekçesinde, haklarındaki karar temyiz edilmediğinden kesinleşen davalıların da sorumluluk derecesinin tespit edilmesiyle yetinileceği dikkate alındığında, ihlal edilmemiş olacaktır. (... HGK 2009/16-428-483 sayılı ilamı).
Yukarıdaki açıklamalar gözönüne alınarak somut olaya bakıldığında; davalı ... Otom. Tic. A.Ş adına trafikte kayıtlı, davalı ... Tur. .... A.Ş firması adına çalıştırılan yolcu otobüsü, davalı ..."ne trafik sigortalıdır. Davacıya ait araçla, davalı tarafa ait araç arasında meydana gelen kazada, davacı aracı hasarlanmış, davacı vekili şimdilik 5.000 TL değer kaybı, 100 TL sunta hamaliye ve nakliye gideri, 100 TL branda bedeli, 100 TL konaklama bedeli, 100 TL akaryakıt bedeli toplamı 5.400 TL"nın tüm davalılardan, 3.000 TL kazanç kaybının ... şirketi dışındaki diğer davalılardan tahsilini talep etmiştir.
Hükme esas alınan bilirkişi raporlarında, davalı aracının dava dışı sürücüsünün %100 kusurlu olduğu, davacı aracında 2.372,25 TL değer kaybı, 2.350,98 TL kazanç kaybı, 2.360 TL sunta nakliye ve hamaliye gideri, 702 TL branda gideri, 876,49 TL akaryakıt gideri hesaplanmış, mahkemece aracın deposunun tam dolu olduğu kanıtlanmadığından akaryakıt giderinin 1/2"si olan 438,25 TL akaryakıt zararı olduğu kabul edilerek toplam 8.223,47 TL tazminatın davalılar ... A.Ş ile ... A.Ş"den tahsiline, davalı ... hakkındaki davanın, dolaylı zararlardan ... şirketi sorumlu olmayacağından reddine karar verilmiştir.
Hüküm sadece ... şirketi dışındaki davalılar vekillerince temyiz edilmiş olup, hükmü temyize gelmeyen davacı ... davalı ... şirketi yönünden kesinleşmiştir.
Davalı ... şirketi lehine, usulü müktesep hak oluşmuştur. Davacı tarafın temyizi bulunmadığından, davalılar ... A.Ş ve ... A.Ş vekillerinin temyizi üzerine davalı ... şirketinin, teminat kapsamında bulunan değer kaybı, branda zararı, yakıt zararından sorumluluğu cihetine gidilemez. Zaten bunun icrai kabiliyeti de bulunmamaktadır. Davalılar ... A.Ş ve ... A.Ş davalı ... şirketinin de sorumlu olduğu değer kaybı, branda zararı ve akaryakıt zararından tek başlarına sorumlu tutulmuşlardır. Davalı sigortacıdan aralarındaki iç ilişkiye göre bunu rücu edebilirler. Açıklanan gerekçelerle rücu davası ile borçlular arasındaki iç ilişki ve usul ekonomisi dikkate alındığında kararın temyizinde davalılar ... A.Ş ve ... A.Ş"nin hukuki yararının bulunduğunun kabulü zorunlu olduğu gibi hakkındaki karar kesinleşen davalı sigortacının poliçe teminat limiti ile sınırlı sorumlu olmak üzere değer kaybı, branda ve akaryakıt giderinden sorumluluğuna ilişkin değerlendirme yapılarak (3 nolu bozma sebebine göre tespit edilecek bu zararlarla ilgili) davalılar ...Tur. .... A.Ş ve ... Otom. Tic. A.Ş ile davalı ... arasındaki iç ilişkide geçerli olmak üzere; davalı ..."nin poliçe limitiyle sınırlı sorumlu olmak üzere, davacı aracında meydana gelen (3 nolu bozma bendinde belirtilen şekilde tespit edilecek) değer kaybı, branda zararı ve akaryakıt zararından, davalılar ... Tur. .... A.Ş"ne ve ... Otom. Tic. A.Ş"ne karşı sorumlu olduğu hususunun tespiti ile yetinilmesi, bu şekilde icrai nitelikte bir hüküm kurulmayarak, davacıya karşı, davalı ... şirketi yönünden usulü kazanılmış hakkında ihlal edilmemesi gerektiğinden hükmü bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda 1 nolu bentte açıklanan nedenlerle davalılar ... A.Ş vekili ile ... Otom. Tic. A.Ş vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, 2, 3 ve 4 nolu bentlerde açıklanan nedenlerle davalılar ... Tur. .... A.Ş vekili ile ... Otom. Tic. A.Ş vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün temyize gelen davalılar lehine BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalılara geri verilmesine 11.6.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.