Danıştay 6. Daire 2016/3881 Esas 2021/1949 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2016/3881
Karar No : 2021/1949

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR): 1- … 2- …
3- … 4- …
5- … 6- …
7- …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : … İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … 'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, Trabzon ili, Ortahisar ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazların bulunduğu alanda yapılan parselasyona ilişkin … tarih ve …sayılı belediye encümeni kararının iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 18. maddesinin uygulanması koşullarının bulunduğu, uygulamaya dayanak alınan 1/1000 ölçekli uygulama imar planına uyulduğu, davaya konu alanda yapılan imar planı değişikliğine dayalı olarak ikinci bir parselasyonun yapılmasının koşullarının oluştuğu, düzenleme alanındaki parsellerden düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmadığı, davacının tahsis alanının müstakil parsel tahsis edilmesine yeterli olmadığından hisseli tahsis edilmesinin mevzuata uygun olduğu, davacılara yapılan tahsisin İmar Kanununun 18 maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlenmesi İle İlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 10. maddesine uygun olduğu, düzenleme sınırının Yönetmeliğin 6. maddesine uygun belirlendiği, imar adalarında boş kalan kısımlar kadar yoldan ihdas yapıldığı, geriye kalan kısmının doğrudan yola verildiği ve buradaki ihdas alanının davalı idareye arsa kazandırma olarak değerlendirilemeyeceği, dayanak uygulama imar planında kamusal alanların (park, yol, çocuk bahçesi vb) azaltılması nedeniyle ihdas edilen alanların davalı idare adına tahsis edilmesi zorunluluğunun bulunduğu, davacıya fiili kullanım alanındaki yapısının bulunduğu alandan parsel tahsis edilmemesinin nedeninin park alanına isabet etmesinden kaynaklandığı, fiili kullanım alanına yakın parsel tahsis edilmesi nedeniyle eşdeğer alandan tahsisin gerçekleştiği, dava konusu parselasyonun dağıtıma ilkelerine ve kamu yararına uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş bu karar davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
İşlem tarihi itibariyle yürürlükte olan 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesinde: "İmar hududu içinde bulunan binalı veya binasız arsa ve arazileri malikleri veya diğer hak sahiplerinin muvafakatı aranmaksızın, birbirleri ile, yol fazlaları ile, kamu kurumlarına veya belediyelere ait bulunan yerlerle birleştirmeye, bunları yeniden imar planına uygun ada veya parsellere ayırmaya, müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre hak sahiplerine dağıtmaya ve re'sen tescil işlemlerini yaptırmaya belediyeler yetkilidir. Sözü edilen yerler belediye ve mücavir alan dışında ise yukarıda belirtilen yetkiler valilikçe kullanılır.
Belediyeler veya valiliklerce düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dağıtımı sırasında bunların yüzölçümlerinden yeteri kadar saha, düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında "düzenleme ortaklık payı" olarak düşülebilir. Ancak, bu maddeye göre alınacak düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların düzenlemeden önceki yüzölçümlerinin yüzde kırkını geçemez.
Düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyacı olan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk ve ortaöğretim kurumları, yol, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha, ibadet yeri ve karakol gibi umumi hizmetlerden ve bu hizmetlerle ilgili tesislerden başka maksatlarla kullanılamaz." hükmü yer almaktadır.
2981 sayılı Yasaya 3290 sayılıYasa ile eklenen Ek-1. maddesi; "İmar planı olan yerlerde, 9/5/1985 tarih ve 3194 sayılı İmar Kanununun 18 inci maddesi gereğince arsa ve arazi düzenlemelerinde, binalı veya binasız arsa ve arazilere bu Kanundan önce özel parselasyona dayalı veya hisse karşılığı satın alınan yerler dikkate alınarak müstakil, hisseli parselleri veya üzerinde yapılacak binaların daire miktarları gözönünde bulundurularak kat mülkiyeti esasına göre arsa paylarını sahipleri adlarına re'sen tecsil ettirmeye valilik veya belediyeler yetkilidir." hükmünü düzenlemiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte olan İmar Kanununun 18. maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlemesi ile İlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde düzenleme ortaklık payı; düzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyacı olan yol, meydan, park, yeşil saha, genel otopark gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tabi olmayan alanlar ile cami, karakol yarleri ve ilgili tesisler için kullanılmak üzere, düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların, düzenlemeden önceki yüzölçümlerinden düşülebilen miktar ve/veya zorunlu hallerde malikin muvafakatı ile tesbit edilen karşılığı bedel olarak tanımlanmış, aynı Yönetmeliğin 12. maddesinde düzenleme sahasında bulunan okul, hastane, kreş, belediye hizmet veya diğer resmi tesis alanı gibi umumi tesislere ayrılan alanların parselleri düzenlemeye giren parsellerin alanları oranında pay verilmek suretiyle hisselendirileceği düzenlenmiş,
"Düzenleme Sınırının Geçirilmesi" başlıklı 6. maddesinde de, "a) İskân sahasının bittiği yerlerde iskân sınırlarından,
b) İskân sahası içindeki yollarda yol ekseninden,
c) Cami ve karakol yerlerinin dış sınırından, yeşil alan ve genel otopark alanlarının düzenleme ortaklık payı oranı ve uygulamaya alınan parsel sınırına göre uygun görülecek yerinden geçirilir.
Ancak, imar plânlarında gösterilmiş düzenleme sınırları varsa bu durum dikkate alınır.
Düzenleme sınırının herhangi bir parseli iki veya daha fazla parçaya bölmesi halinde; sınır, bu parçalardan düzenleme sahası dışında kalan başka bir imar adasına girmeyenleri varsa bunları da içine alacak şekilde geçirilir. Parsel büyük ise, ifraz yapılarak ifraz sınırından geçilir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Parselasyon işlemiyle, imar planı, plan raporu ve imar yönetmeliği hükümlerine göre, imar adasının tüm biçim ve boyutu, yapı düzeni, inşaat yaklaşma sınırı ve bahçe mesafeleri, yapı yüksekliği ve derinliği, yerleşme yoğunluğu, taban alanı ve kat alanı katsayısı, arazinin kullanma şekli, mülk sınırları, mevcut yapıların durumu göz önüne alınmak suretiyle üzerinde yapı yapmaya elverişli imar parseli oluşturulmasının amaçlandığı, uygulamayla birlikte düzenleme sınırı içerisinde bulunan yol, yeşil alan gibi kamusal alanların bedelsiz olarak kamuya kazandırılması için imar parsellerinde oluşacak değer artışı karşılığı olarak belirlenen düzenleme ortaklık payı oranında taşınmazlardan kesinti yapılabileceği anlaşılmaktadır. Düzenleme ortaklık payı oranının belirlenmesinde, düzenlemeye alınan taşınmazların toplam büyüklüğü ile düzenleme sınırı içerisinde kalan kamusal alanların büyüklüğü önem arz etmektedir.
Yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların plan, fen, sağlık ve çevre koşullarına uygun oluşmasını sağlamak amacıyla düzenlenmiş olan 3194 sayılı Yasanın 18. maddesiyle ilgili idareye, düzenlemeye tabi tutulan taşınmaz maliklerinden, götürülen hizmetten dolayı bir karşılık alma yetkisi verilmekte ve kamu alanları için bedelsiz olarak alınan bu kısıma karşılık malikin kalan taşınmazı tasarrufuna özgülenmekte olduğundan, imar planı kararı ile arzdaki fiili kullanımı sona eren daha önce kamu hizmeti için kullanılan kadastral yolların, imar planı ile kamu hizmetine ayrılan alanların bulunması karşısında, parselasyon işlemiyle yine kamu hizmetleri alanına tahsis edilmesi gerekmektedir.
Düzenleme sahasında kadastral aşamada maliki olmadığı, kapanan yollardan ihdas suretiyle adına tescili yapılan taşınmazlar bakımından ilgili idarenin, kadastral taşınmaz malikleri gibi nitelendirilmesi söz konusu değildir. Başka bir ifadeyle belediyenin kadastral maliki olmadığı, Tapu Kanununun 21. maddesi uyarınca yoldan ihdas ederek maliki olduğu taşınmazlar 3194 sayılı Yasanın 18. maddesinin uygulanması sırasında kamu alanına terk edilmelidir.
Dosyanın incelenmesinden, düzenleme sahasında kapanan yollar nedeniyle 19104,60 m2 yoldan ihdas alanı bulunduğu, bu alanın bir kısmının yol alanında kullanıldığı geriye kalan kısmının ise davalı idare adına tahsisi edildiği, düzenleme sınırının da park alanları düzenleme sahasının dışında kalacak şekilde geçirildiği anlaşılmıştır. Her ne kadar bilirkişi raporunda, dayanak uygulama imar planında kamusal alanların (park, yol, çocuk bahçesi vb) azaltılması nedeniyle ihdas edilen alanların davalı idare adına tahsis edilmesi zorunluluğunun bulunduğu değerlendirilmiş ise de, düzenleme sınırının mevzuata uygun olarak belirlenip belirlenmediği, düzenleme sınırının hemen bitişiğinde bulunan bir kısım park alanlarının başka bir düzenlemeye dahil olup olmadığı, bu şekilde, söz konusu ihdas alanlarının düzenleme sınırı geniş tutulmak suretiyle yine kamu alanlarında kullanılma imkanı olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, 3194 sayılı Kanununun 18 maddesiyle beraber, 2981 sayılı Kanunun Ek-1. maddesinin uygulama koşullarının bulunup bulunmadığı, ayrıca, davacılara kadastral parsellerinden (bilirkişi raporunda 140 metre mesafede olduğu belirtilmiştir) uzaktan tahsis yapılmasının teknik veya hukuki bir zorunluluktan kaynaklanıp kaynaklanmadığının da incelenmesi gerekmektedir.
Bu durumda, yeniden bilirkişi raporu alınarak yukarıda belirtilen hususların açıklığa kavuşturulması suretiyle dava hakkında karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararın BOZULMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 gün içinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 16/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.