Danıştay 9. Daire 2018/2100 Esas 2021/1142 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2018/2100
Karar No : 2021/1142

DAVACILAR : 1) ...İnşaat A.Ş
2) … İnşaat Tur. Nak. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLLERİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : Davacı şirketlerin oluşturduğu ortak girişim adına düzenlenen vergi, resim ve harç istisna belgesinin süresinin uzatılması istemiyle davacılar tarafından yapılan başvurunun, (mülga) Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü tarafından reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin ve dayanağı olduğu ileri sürülen, 18/05/2017 tarih ve 30070 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ'in (İhracat:2017/4) 8. maddesinin 5. fıkrasında yer verilen "Firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa müracaat etmeleri gerekmekte olup, belirtilen süre dışında yapılan müracaatlar değerlendirilmez" ibaresinin iptali istenilmektedir.

DAVACILARIN İDDİALARI :
Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğünce "Van-Çaldıran Ovası Drenajı 1. Grup Köyler" işi nedeniyle verilen 14/07/2015 tarih ve 608 sayılı, vergi, resim ve harç istisna belgesinin, belgenin alındığı tarihte yürürlükte bulunan, İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ (İhracat:2008/6) hükümlerine göre düzenlendiği ve söz konusu Tebliğ'in 8/3. maddesinde; belge konusu işin tamamlanmaması durumunda bu iş tamamlanıncaya kadar ek süre verilebileceğinin belirtildiği, bu Tebliğ'de süre yönünden herhangi bir sınırlandırma bulunmamasına karşın dava konusu düzenleme ile sonradan sınırlandırma getirildiği, belgenin geçerlilik süresinin uzatılması için, geçerlilik tarihinin sona ermesinden itibaren 3 ay içerisinde başvuruda bulunma şartının, mücbir sebep, olağanüstü hal veya öngörülemeyen bir aksaklık olması durumunda mağduriyete neden olacağı ve ihale yüklenicilerinin durumunu belirsiz hale getirip karışıklığa yol açacağı, dava konusu düzenlemeden, istisna belgesinin süresinin uzatılması için davalı idareye yapılan başvurunun reddi üzerine haberdar olunduğu, ihaleye ilişkin işin, yöre halkının çalışmalara izin vermemesi sebebiyle süresinde bitirilemediği ve durumun Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından da tespit edilip, iş bitim sürelerinin uzatıldığı, dolayısıyla kendilerinden kaynaklanmayan bir sebepten ihaleye ilişkin işin süresinde bitirilemediği, vergi, resim ve harç istisna belgesi süresinin uzatılması isteminin, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca uygun görülmesine karşın davalı idarece reddedilmesinin Anayasa'ya aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
28/06/2016 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren, İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ'de (İhracat:2008/6) süre yönünden herhangi bir düzenleme olmaması nedeniyle, dava konusu Tebliğ'de, olası suistimallerden kaynaklanan vergi kaybının önlenmesini teminen, süre uzatımı konusunda bu şekilde bir düzenleme yapıldığı, öte yandan, belge sahibi firmaların mevzuat değişikliği nedeniyle mağdur olmamaları için, Tebliğ'e eklenen geçici 1. madde ile "3 ay" şartı nedeniyle süre uzatımı alamayan firmalara 31/08/2017 tarihine kadar, gerekli bilgi ve belgelerle başvurmaları halinde süre uzatımına imkân tanındığı, ancak davacının bu süreleri de geçirdiği, haberdar olunmadığı ileri sürülen Tebliğ'in hem Resmi Gazete'de hem Bakanlık internet sayfasında ilan edildiği, bu itibarla davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ:
Düzenleyici işlem kuralının iptali istemi yönünden; döviz kazandırıcı faaliyetlerin neler olduğu ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda Yasa ile yetkilendirilen davalı idare tarafından ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde vergi, resim ve harç istisnası uygulamasına yönelik kurallar ihtiva eden dava konusu Tebliğ düzenlemesiyle bu yetkinin kullanıldığı ve düzenlemede, yetkinin dayanağı Damga Vergisi Kanunu'nun Ek 2. maddesiyle Harçlar Kanunu'nun Ek 1. maddesine aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın kısmen reddine, davacılar hakkında davalı idarece tesis edilen bireysel işlemin iptali istemi yönünden ise; söz konusu işe ilişkin süre uzatım kararının bitim tarihinden itibaren üç ay içerisinde bildirilmemesi nedeniyle vergi, resim, harç istisnası belgesinin süre uzatımı için düzenleyici işlemde öngörülen üç ay içerisinde başvurma şartını kendisine atfedilecek bir kusur bulunmaksızın yerine getirememiş olan davacıların buna ilişkin isteminin reddinde isabet görülmediği gerekçesiyle bireysel işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ:
Dava; 18/05/2017 tarih ve 30070 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İhracat: 2017/4 sayılı İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ'in 8'inci maddesinin 5'inci fıkrasında düzenlenen "Firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa müracaat etmeleri gerekmekte olup, belirtilen süre dışında yapılan müracaatlar değerlendirilmez" ibaresinin iptali ile davacılar tarafından … tarih ve ...sayılı vergi, resim ve harç istisnası belgesine, ek süre verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğünün … tarih ve ...sayılı işleminin iptali istemine ilişkindir.
Anılan Tebliğ'in "Amaç" başlıklı 1'inci maddesinde; bu Tebliğ'in, 23/12/1999 tarihli ve 99/13812 sayılı Kararname eki Karar'a dayanılarak hazırlandığı belirtilmiştir.
İhracat: 2007/4 sayılı İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğin 8'inci maddesinin 5'inci fıkrasında firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa müracaat etmeleri gerektiği, belirtilen süre dışında yapılan müracaatların değerlendirilmeyeceği düzenlemesi yer almıştır.
23/12/1999 tarih ve 99/13812 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesine ekli İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Kararın 8'inci maddesinde; vergi, resim, harç istisna belgelerinin sürelerinin azami 18 ay olduğu, ancak, bu Karara istinaden Müsteşarlıkça yayımlanacak tebliğle belirlenen özellik arzeden satış ve teslimler ile hizmet ve faaliyetlere ilişkin belgelerin süresinin, proje süresi kadar tespit edilebileceği, bu belgelere, ilgili firmanın gerekçeli talebi üzerine ek süre verilebileceği, ayrıca, belge süresinin uzatılması kaydıyla, belge konusu işe ait hukuki ve mali işlemler sonuçlanıncaya kadar istisna uygulamasına devam edileceği, süre başlangıcının, vergi, resim, harç istisnası belgesinin tarihi olduğu, belge kapsamında ilk istisnanın uygulandığı tarihe kadar azami 3 (üç) ay olmak üzere Vergi, Resim, Harç İstisnası Belgesi süresinin uzatılabileceği, bu Karara istinaden Müsteşarlıkça yayımlanacak tebliğle belirlenen mücbir sebep ve fevkalade hal durumları nedeniyle, belge süresinin uzatılabileceği veya ek sürelere ilave olarak süre verilebileceği belirtilmiştir.
Tebliğ'in dayanağı olan Bakanlar Kurulu Kararı'nın 8'inci maddesinde; firmaların ek sürelerden yararlanabilmesine yönelik olarak bir süre sınırlaması öngörülmemesine karşın; İhracat:2017/4 sayılı Tebliğin 8'inci maddesinin 5'inci fıkrasında firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa müracaat etmeleri koşulu getirilmiş ve belirtilen süre dışında yapılan müracaatların değerlendirilmeyeceği kurala bağlanmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasa'sının 2'nci maddesinde, hukuk devleti ilkesi Cumhuriyetin niteliklerinden biri olarak sayılmıştır. Hukuk devletinde, idareye tanınan hiçbir yetki sınırsız olmayıp, idarenin bu yetkisini hukuk kurallarına uygun olarak kullanması gerekmektedir. Anayasanın, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğunu düzenleyen 125'inci maddesi, idarenin yetkisini hukuk devleti ilkesine uygun olarak kullanması gerektiğinin kanıtıdır.
Normlar hiyerarşisine göre, yukarıdan aşağıya doğru "Anayasa", "Kanun", "Kanun Hükmünde Kararname", "Tüzük", "Bakanlar Kurulu Kararı", "Yönetmelik" ve "diğer alt düzenleyici işlemler" şeklinde sıralanan normlardan, altı kademede yer alanın, üst kademedeki norma aykırı olması veya onun kapsamını aşan yada daraltan düzenlemeler içermesi mümkün değildir. Bu sıralamanın doğal bir sonucu olarak, normlar hiyerarşisinde üst kademede yer alan yasal kurallara aykırı düzenleyici tasarrufların idare tarafından yürürlüğe konulmasının açıklanan ilkeye aykırılık oluşturacağı tartışmasızdır.
Bu itibarla; kanunla verilen yetki aşılarak vergi, resim, harç istisnası belgesinin süresinin uzatılabilmesi için belge süresi sonundan itibaren üç ay içerisinde yapılmayan müracaatların değerlendirilmeyeceğine dair İhracat: 2017/4 sayılı İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ'in 8'nci maddesinin 5'inci fıkrasında yer alan "Firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa müracaat etmeleri gerekmekte olup, belirtilen süre dışında yapılan müracaatlar değerlendirilmez" ibarede normlar hiyerarşisine ve hukuk devleti ilkesine uyarlık bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, hukuka aykırı olduğu sonucuna varılan düzenleyici işleme dayanılarak tesis edilen 14/07/2015 tarih ve ...sayılı vergi, resim, harç istisnası belgesine ek süre verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğünün ...tarih ve ...sayılı işleminde de isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın kabulü ile davaya konu Tebliğ'in 8'inci maddesinin 5'inci fıkrasında yer alan "Firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa müracaat etmeleri gerekmekte olup, belirtilen süre dışında yapılan müracaatlar değerlendirilmez" ibaresi ile Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğünün ...tarih ve ...sayılı işleminin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ:
Davacı şirketlerin oluşturduğu ortak girişimin 10/07/2017 tarihinde süresi biten, vergi, resim ve harç istisnası belge süresinin 15/11/2019 tarihine kadar uzatılması istemiyle davacıların yaptığı başvurunun reddine ilişkin (mülga) Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğünün ...tarih ve ...sayılı işleminin ve dayanağı olduğu ileri sürülen; 18/05/2017 tarih ve 30070 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ'in (İhracat: 2017/4) 8. maddesinin 5. fıkrasında yer verilen "Firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa müracaat etmeleri gerekmekte olup, belirtilen süre dışında yapılan müracaatlar değerlendirilmez" ibaresinin iptali istenilmektedir.

İNCELEME VE GEREKÇE:

İlgili Mevzuat:
3505 sayılı Kanun'un geçici 2. maddesinde; ihracat teşvik belgesine bağlanan döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemlerin ve bu işlemlerle ilgili olarak düzenlenen kağıtların, 31/12/2003 tarihine kadar damga vergisi ve harçtan istisna edildiği, bu maddenin uygulanması bakımından döviz kazandırıcı faaliyetlerin neler olduğunun ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Devlet Bakanı ile Maliye Bakanlığı tarafından birlikte tespit edileceği düzenlenmiştir.
3505 sayılı Kanun'da yer alan ve süresi 2003 yılı sonunda biten döviz kazandırıcı işlemlere yönelik istisna, 02/01/2004 tarih ve mükerrer 25334 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 5035 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Damga Vergisi Kanunu'na Ek 2'nci madde, Harçlar Kanunu'na ise Ek 1'inci madde eklenerek sürekli hale getirilmiştir.
Damga Vergisi Kanunu'nun Ek 2'nci maddesi ile Harçlar Kanunu'nun Ek 1'inci maddesinde; döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemlerle ilgili olarak düzenlenen kâğıtların damga vergisinden ve harçlardan müstesna olduğu, aynı maddelerin son fıkrasında da, bu maddenin uygulanması bakımından döviz kazandırıcı faaliyetlerin neler olduğunun ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı tarafından birlikte tespit edileceği kuralı bulunmaktadır.
18/05/2017 tarih ve 30070 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ'in (İhracat: 2017/4) 8. maddesinin 5. fıkrasında, "Firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa müracaat etmeleri gerekmekte olup, belirtilen süre dışında yapılan müracaatlar değerlendirilmez" düzenlemesine yer verilmiştir.
Söz konusu düzenlemenin dayanağını; 31/12/1999 tarih ve 23923 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 23/12/1999 tarih ve 99/13812 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Karar oluşturmaktadır. Anılan Karar'ın yürürlüğe konulması ise; Yüksek Planlama Kurulu'nun, 23/12/1999 tarih ve 99/78 sayılı Rapor'u üzerine, 27/06/1963 tarih ve 261 sayılı İhracatı Geliştirmek Amacı ile Vergilerle İlgili Olarak Hükümetçe Alınacak Tedbirlere Dair Kanun'un değişik 1'inci; 28/07/1967 tarih ve 933 sayılı (Mülga) Kalkınma Planının Uygulanması Esaslarına Dair Kanun'un 3/C; 20/02/1930 tarih ve 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun'un değişik 1'inci; 14/05/1964 tarih ve 474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanun'un değişik 2'nci maddeleri ile 02/02/1984 tarih ve 2976 sayılı Dış Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre, Bakanlar Kurulunca kararlaştırılmıştır.
23/12/1999 tarih ve 99/13812 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'na ekli, İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Kararın "Belge Süresi ve Ek Süreler" başlıklı 8. maddesinde; vergi, resim, harç istisna belgelerinin sürelerinin azami 18 ay olduğu, ancak bu Karar'a istinaden Dış Ticaret Müsteşarlığınca yayımlanacak tebliğle belirlenen, özellik arz eden satış ve teslimler ile hizmet ve faaliyetlere ilişkin belgelerin süresinin, proje süresi kadar tespit edilebileceği, bu belgelere, ilgili firmanın gerekçeli talebi üzerine ek süre verilebileceği, ayrıca belge süresinin uzatılması kaydıyla, belge konusu işe ait hukuki ve mali işlemler sonuçlanıncaya kadar istisna uygulamasına devam edileceği, süre başlangıcının, vergi, resim, harç istisnası belgesinin tarihi olduğu, belge kapsamında ilk istisnanın uygulandığı tarihe kadar azami 3 (üç) ay olmak üzere vergi, resim, harç istisnası belgesinin süresinin uzatılabileceği, bu Karar'a istinaden Dış Ticaret Müsteşarlığınca yayımlanacak tebliğle belirlenen mücbir sebep ve fevkalâde hâl durumları nedeniyle, belge süresinin uzatılabileceği veya ek sürelere ilave olarak süre verilebileceği belirtilmiştir.

Dava Konusu Tebliğ'in İncelenmesi:
Hukukumuzda kanunlar, genel kurallar içerdiğinden bunların özel durumlara uygulanabilmesi için daha özel ve somut, ayrıntılı düzenleyici işlemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Kanunların uygulanabilmesi için kanunların verdiği yetki çerçevesinde idare, düzenleme yetkisini kullanmaktadır. Kanunun tanıdığı takdir yetkisinin sınırları içinde belli olasılıklar öngörerek bu olasılıkların gerçekleşmesi halinde iradesini hangi yönde kullanacağını önceden takdir edip ilan etmek de idarenin takdir yetkisinin kullanılmasından başka bir şey değildir.
Yürürlükteki kanunlara aykırı olmamak kayıt ve şartıyla idarenin genel ve asli bir düzenleme yetkisine sahip olduğu, bir idare hukuku ilkesi olarak kabul edilmiştir. İdarenin bu yetkisi; kamu hukukunun gerektirdiği hallerde, ülke genelinde uygulama birliği sağlamak, işlemleri düzenli yürütmek, kanunların uygulanmasından ortaya çıkan tereddütleri gidermek, yasaların uygulamasını göstermek ve bu konuda açıklamalar getirmek için kullanılabilmektedir.
Doktrinde, bütün unsurları gözönünde bulundurulmak suretiyle vergi hukukunda idarenin takdir yetkisi; vergi idaresinin, üst hukuk kuralları tarafından yetkisinin bağlanmadığı, nasıl hareket edeceğinin kesin bir şekilde belirtilmediği durumlarda, mevcut çözüm yollarından kamu yararını gerçekleştirmede kendisine en elverişli görülenlerden birini, bunun kullanılış usûlünü ve harekete geçeceği zamanı tayin hususunda veya kendisine tanınan söz konusu yetkiyi kullanıp kullanmama konusunda, yargı denetimi dışında kalmaksızın sahip olduğu serbest hareket edebilme ve karar alabilme yetkisi olarak tanımlanmaktadır.
Anayasa Mahkemesine göre de; vergi ve malî yükümlülüklere ilişkin yasalarda uygulamaya yönelik kuralların idarî düzenleyici metinlere bırakılması yasama organının takdir alanı içinde olup, yasa koyucu bu tür kuralları vergi yasalarında ayrıntılı düzenleyebileceği gibi, çerçevesini belirleyerek idarî düzenlemelere de bırakabilecektir.
Şekil unsurunun hazırlanış biçimini oluşturan usûl konusunda, vergi idaresinin kural olarak takdir yetkisinin bulunduğu sonucuna ulaşılmakta olup, vergi idaresine usûl ve esasların belirlenmesi konusunda yetki veren hükümlerin çoğu, hukuka uygun olarak ayrıntıların düzenlenmesine yönelik verilen, son derece gerekli yetkiler niteliğindedir. Ancak bazen, verilen yetkinin vergilemenin esasını etkileyebilecek genişlikte olduğu durumlara da rastlanmaktadır. İstisna ve muafiyet uygulamalarına yönelik verilen yetkiler bu niteliktedir.
Dosyanın incelenmesinden, Tebliğ'in 8. maddesinin 5. fıkrası ile getirilen ve dava konusu edilen, "Firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa müracaat etmeleri gerekmekte olup, belirtilen süre dışında yapılan müracaatlar değerlendirilmez" şeklindeki düzenlemeye, değişiklik öncesinde mevzuatta ek süre taleplerine ilişkin süre yönünden bir düzenleme olmaması nedeniyle ortaya çıkan; firmaların, süresi dolan belgelere ilişkin taahhüt kapatma işlemleriyle ilgili yükümlülüklerini ihmal etmeleri veya resen kapatılmış olsalar dahi belgenin süresinin bitiminden çok uzun süre sonra, resen kapatmanın iptali ve süre uzatımı için başvurabilmeleri gibi suistimallerden kaynaklanan vergi kaybının önlenmesi amacıyla ihtiyaç duyulduğu görülmektedir.
Davacılar tarafından, dava konusu Tebliğ'deki düzenlemenin, Kanun'a aykırı olduğu, konuya ilişkin önceki düzenlemelerde süre yönünden herhangi bir kısıtlama bulunmamasına karşın söz konusu Tebliğ kuralı ile getirilen kısıtlama ile kapsamın daraltıldığı belirtilerek hukuka aykırılığın oluştuğu ileri sürülmekte ise de; döviz kazandırıcı faaliyetlerin neler olduğu ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda Yasa ile yetkilendirilen davalı idare tarafından ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde vergi, resim ve harç istisnası uygulamasına yönelik kurallar ihtiva eden dava konusu Tebliğ düzenlemesiyle, bu yetkinin kullanıldığı ve düzenlemede, yetkinin dayanağı olan, Damga Vergisi Kanunu'nun Ek 2. maddesiyle Harçlar Kanunu'nun Ek 1. maddesine aykırılık bulunmadığı anlaşılmaktadır.

Dava Konusu Bireysel İşlemin İncelenmesi:
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; idarenin, yasalarla kendisine görev olarak verilen kamu hizmetlerinin ifasında; önce gerekli teşkilatı kurmak, bu teşkilatın ayni, şahsi ve mali imkan ve araçlarını hizmete hazır tutmak, hizmetin ifası sırasında zamanında ve gereği gibi işlemesini devamlı olarak gözetmek ve kontrol etmek zorunda olduğu açıktır.
Bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde veya işleyişindeki nesnel nitelikli bozukluk, aksaklık veya boşluk olarak tanımlanabilen hizmet kusuru; hizmetin kötü işlemesi, geç işlemesi veya hiç işlememesi hallerinde gerçekleşmekte ve idarenin tazmin yükümlülüğünün dahi doğmasına yol açmaktadır. Bu bağlamda hizmet kusuru, özel hukuktaki anlamından uzaklaşarak nesnelleşen, anonim bir niteliğe sahip, bağımsız karekteri olan bir kusur olup, hizmet kusurundan doğan sorumluluk, idarenin sorumluluğunun doğrudan ve asli nedenini oluşturmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce ...ihale kayıt numarası ile ihale edilen ve davacıların oluşturduğu ortak girişimin uhdesinde kalan "Van Çaldıran Ovası Drenajı 1. Grup Köyler" işi nedeniyle 10/07/2017 bitiş tarihli vergi, resim, harç istisnası belgesinin verildiği, yöre halkının çalışmalara müsaade etmediği hususunun ihale makamınca; 19/04/2016, 19/05/2016, 19/06/2016, 12/09/2016 ve 12/04/2017 tarihli tutanaklar ile tespit edildiği, ihale makamınca verilen, 25/10/2017 tarih ve 737267 sayılı yazıda, bitim tarihi ötelenen işe ilişkin vergi, resim ve harç istisna belgesi süresinin 15/11/2019 tarihine kadar uzatılmasının uygun olacağının belirtilmesi üzerine davacıların, 15/12/2017 tarihinde, istisna belgesinin süresinin uzatılmasına yönelik yaptıkları başvurunun, söz konusu belgenin süresinin 10/07/2017 tarihinde sona erdiği ve bu tarihten itibaren işleyen üç aylık müracaat süresi içerisinde başvurulmadığı belirtilerek, Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğünün ...tarih ve ...sayılı işlemiyle reddedilmesi üzerine, bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda, her ne kadar, davacılar tarafından, vergi, resim, harç istisna belgesinin süresinin uzatımı için, düzenleyici işlemde öngörüldüğü şekilde, belgenin süresinin bitim tarihinden itibaren üç ay içerisinde başvurulmamış ise de, süresinde başvuru yapılamamasının davacılara atfedilecek bir kusurdan kaynaklanmadığı anlaşıldığından, davacıların başvurusunun reddi yolunda tesis edilen dava konusu işlemde isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ'in (İhracat:2017/4) 8. maddesinin 5. fıkrasında yer alan "Firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa müracaat etmeleri gerekmekte olup, belirtilen süre dışında yapılan müracaatlar değerlendirilmez" ibaresinin iptali istemine ilişkin kısmı yönünden DAVANIN REDDİNE,
2. Davacıların istisna belgesi süresinin uzatımına ilişkin talebinin reddine ilişkin ...tarih ve ...sayılı işlemin İPTALİNE,
3. Peşin yatırılan karar harcının mahsubundan sonra kalan …-TL'nin davacılardan tahsiline, gereği için Vergi Dairesi Müdürlüğüne harç tahsil müzekkeresi yazılmasına,
4. Dava kısmen ret, kısmen iptal kararı ile sonuçlandığından, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …TL yargılama giderinin ..-TL'sinin davalı idare tarafından davacılara ödenmesine, kalan kısmın davacılar üzerinde bırakılmasına, varsa artan posta giderinin, karar kesinleştiğinde iadesine,
5. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca takdir edilen …-TL vekâlet ücretinin davacılardan alınarak davalı idareye verilmesine, …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay Vergi Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 22/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.