Mahkemesi :İş Mahkemesi
...

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, (Kapatılan) 21.Hukuk Dairesi bozma ilamına uyularak ilamında belirtilen gerekçelerle kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davacı, davalılardan Kurum ve ... Lojistik Kargo Hizmetleri ve Tic. A.Ş. avukatları tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, davacının davalı işverenlere ait işyerinden 1989 ile 02/10/2010 tarihleri arasında sürekli çalıştığının ve Kurum’a bildirilmeyen sürelerin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece davalı ... Tarım San.ve Tic. A.Ş yönünden açılan hizmet tespiti davasının husumet nedeni ile reddine, davalılar ... Lojistik Kargo Hizmetleri ve Ticaret A.Ş. ile Sosyal Güvenlik Kurumu yönünden davanın kısmen kabulüne - kısmen reddine, davacı ..."in, davalı ... Lojistik Kargo Hizmetleri ve Ticaret A.Ş."ye ait işyerinde, 01/01/1989 - 31/05/2010 tarihleri arasında, her yıl Haziran, Temmuz ve Ağustos ayları haricinde asgari ücret ile çalıştığının ve sigortasız geçen bu çalışmaların sigortalı sayılması gerektiğinin tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
Mahkemece 25/12/2012 günlü kararı (Kapatılan) 21.Hukuk Dairesince eksik araştırma yapıldığı gerekçesiyle bozulduğu, bozma sonrası keşif yapılıp tekrar tanık dinlendiği, ancak eksikliklerin giderilemediği, çalışmanın mahiyetinin tam anlamıyla açığa kavuşturulmadığı anlaşılmıştır.
Mahkemece, her ne kadar bozma ilamına uyulmuş ise de, bozma ilamının gerekliliklerinin yerine getirildiğinden bahsedilmesi mümkün değildir.
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Yasanın Geçici 7. maddesi kapsamında uygulama alanı bulan 506 sayılı Yasanın 79/10 maddesidir. 506 sayılı Yasanın 6. maddesinde ifade edildiği üzere sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve feragat edilemez. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi karşısında, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olduğu, bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğunun gözetilmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Uyuşmazlık, somut olayda fiili çalışma olgusunun ispatı konusunda, Mahkemece yapılan inceleme ve araştırmanın hükme yeterli bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
Somut olayda, işin sürekli veya sezonluk nitelikte olup olmadığı eksiksiz bir şekilde araştırılmadan eksik araştırma ve inceleme sonucu verilen karar isabetsiz olmuştur.
Bozmadan sonra yapılan yargılamada her ne kadar davalı iş yerinde keşif yapılmışsa da davalı işyerinin kapsam ve kapasitesi tam olarak belirlenememiştir.
Yapılacak iş;
- Davacı davalılar ... Tarım San. ve Tic. A.Ş. ye ait depoda diğer davalı nezdinde yük taşıma işi yapmış olduğunu iddia etmesi karşısında söz konusu davalılar arasındaki hukuki ilişki açıklıkla ortaya konulmalı, buna ilişkin varsa diğer bilgi ve belgeler getirtilmeli, aralarında asıl işveren - alt işveren veya vekalet ilişkisinin olup olmadığı belirlenmeli, davalı işyeri bünyesinde geçtiği ileri sürülen çalışmalarla ilgili görevlendirmelerin kim tarafından yapıldığı, hizmet yerine getirilirken emir ve talimatların kimden alındığı, izin, sevk v.b. işlemlerin kim tarafından gerçekleştirildiği, yapılan iş ve çalışma şekli ile ilgili tasarrufta bulunma yetkisinin kimde olduğu, hizmetlerin ayrı ayrı her iki işverene bağlı olarak geçip geçmediği hususları saptanmalıdır.
-Davacının kendi nam ve hesabına bağımsız çalışıp çalışmadığı bu yönde piyasa hamallarının bağlı bulunduğu ...Hamallar Odası veya Yük Taşıyıcıları Odası vs. gibi bir oda veya dernek varsa davacının kaydı olup olmadığı sorulmalı,
- Davalılar ... Tarım San. ve Tic. A.Ş. ait Şanlıurfa’da tescilli işyerlerinin uyuşmazlık dönemi bordrolarını getirterek resen bordro tanığı seçip dinlemek, o işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu, yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli.
-Mahkemece kesin süreye rağmen ticari defter ve kayıtlar ibraz edilmediğinden mevcut delil durumuna göre karar verildiği belirtilmişse de hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğu ve resen araştırma yapılması gerektiği gözetilerek davalı ... Lojistik Kargo Hiz. Tic. A.Ş. ticari defter ve kayıtlar istenmeli müzekkere akibetleri araştırmalıdır. Eksiklikler giderildikten sonra üniversitelerin işletme ve ziraat mühendisliği bölümlerinden belirlenecek bilirkişiler ve mali müşavirden oluşan üç kişilik heyet ile mahallinde tekrar keşif yapılarak davalı iş yerinin defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılarak iş yerinin kapasitesinin belirlenmesi, iş yerinde kadrolu hamala ihtiyaç bulunup bulunmadığı, taşıma ve yükleme işinin nasıl ve kimlere yaptırıldığı, davalıya ait işyerinde işlerin iş yerine bağlı sürekli hamallarla mı yoksa piyasa hamallarıyla mı yapıldığı, hergün hamala ihtiyaç olup olmadığı davacıya her gün iş verilip verilmediği, ödenen ücretlerin miktarı ve nasıl ödendiği (günlük, haftalık, aylık) hususlarını belirleyerek ödemelerin ne şekilde yapıldığı, yargılamaya konu işle ilgili olarak gübreleme sezonunun ne kadar sürdüğü, davacının kadrolu hamal olduğu sonucuna varılması halinde günde kaç saat çalışmış olabileceğini belirlenmeli, giderek haftalık ve aylık çalışma sürelerini tespit etmek, kısmi süreli çalıştığının kabulü halinde 4857 sayılı İş Kanunu’nun 63. maddesi gereğince 7,5 saat çalışma bir günlük çalışma hesabı ile kaç iş gününe karşılık olduğu hususunu açıkça saptayarak açık ve infaza elverişli şekilde Mahkemece bir hüküm kurmalıdır.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davacı, davalı kurum ve davalı ... Lojistik Kargo Hiz. Tic. A.Ş. tarafların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz edenlerden davacıya ve davalı ... Lojistik Kargo Hizmetleri ve Tic. AŞ"ne iadesine, 09/03/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.