Danıştay 6. Daire 2018/1953 Esas 2021/2586 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/1953
Karar No : 2021/2586

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNAN(DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVALI YANINDA MÜDAHİL: …Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.
VEKİLİ : Av. …, Av. …

İSTEMİN ÖZETİ: Danıştay Altıncı Dairesince verilen 22/09/2017 tarih ve E:2013/6161, K:2017/6490 sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

SAVUNMALARIN ÖZETİ :
Davalı …Büyükşehir Belediyesi tarafından, savunma verilmemiştir.
Davalı yanında müdahil … Yapı Endüstrisi ve Tic. A.Ş. tarafından, karar düzeltme isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Kararın düzeltilmesi isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
6545 sayılı Türk Ceza Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 27. maddesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununa eklenen Geçici 8. maddenin 1. fıkrası uyarınca uygulanmasına devam edilen anılan Kanunun 54. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine göre kararın düzeltilmesi istemi yerinde görüldüğünden, Dairemizin 22/09/2017 tarih ve E:2013/6161, K:2017/6490 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi.
Dava, Ankara ili, Çankaya ilçesi, … köyü, … Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/25000 ve1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliklerinin, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin ve bu planlara dayanılarak alanda parselasyon yapılmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Encümeninin .. tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; … Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı ilanına ilişkin Bakanlar Kurulunun 07.07.2010 tarih ve 2010/661 sayılı kararının Danıştay Altıncı Dairesinin E:2010/9726 sayılı dosyasında yürütmesinin durdurulmasına karar verildiğinden, dava konusu işlemlerin yasal dayanağının kalmadığı, öte yandan, … Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı 1/5000 ölçekli sınır onayına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılan davada, anılan işlemin Danıştay Altıncı Dairesinin 21.03.2012 tarih ve E:2011/5455 sayılı kararı ile yürütmesinin durdurulmasına karar verildiği, …Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı 1/1000 ölçekli uygulama imar planının onaylanmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılan davada da Danıştay Altıncı Dairesinin 23.01.2013 tarih ve E:2012/2974 sayılı kararı ile anılan işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar verildiği ve bu kararda, " öte yandan, 13/08/2010 onay tarihli nazım imar planının yanı sıra, daha sonra onaylandığı anlaşılan 14.03.2011 ve 17.10.2011 tarihli nazım ve uygulama imar planlarında, alan kullanım kararlarında çok küçük değişikliklerin yapıldığı, plan kararlarının zemin bölgeleri ile karşılaştırıldığı ve 13/08/2010 onay tarihli nazım imar planı ve uygulama imar planı ile 14.03.2011 tarihli nazım imar planı ve uygulama imar planları arasında fonksiyon büyüklükleri açısından önemli bir farkın bulunmadığı yolundaki bilirkişi kurulunun saptamaları göz önünde bulundurulmuş ve hukuka aykırı hususların dava konusu revizyon imar planlarında da mevcut olduğu belirlenmiştir." hususunun belirtildiği gerekçeleriyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş, bu karar davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlık konusu alanın Bakanlar Kurulunun 07.07.2010 tarih ve 2010/661 sayılı kararı ile kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı (…) ilan edildiği ve bu doğrultuda … sınırının Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve …sayılı kararıyla onaylandığı, anılan Bakanlar Kurulu kararı ile belediye meclisi kararlarına karşı açılan muhtelif davalarda, Danıştay Altıncı Dairesinin 22.03.2017 tarih ve E:2010/8487, K:2017/1945 sayılı, 22.03.2017 tarih ve E:2010/9720, K:2017/1946 sayılı, 22.03.2017 tarih ve E:2010/9732, K:2017/1944 sayılı, 22.03.2017 tarih ve E:2012/1196, K:2017/1950 sayılı, 22/03/2017 tarih ve E:2012/2485, K:2017/1951 sayılı kararları ile; dava konusu alanın, 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesi uyarınca aranan, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde bulunma, en az 5 ha. büyüklüğünde olma, büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde büyükşehir belediye meclisince ilan edilme, içerisinde kamu mülkiyetindeki alanların da bulunması durumuna bağlı olarak Bakanlar Kurulundan da karar alma şartlarını sağlandığı ve proje sınırının da 1/25000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planına aykırı olmadığı, bölgenin özellikleri yönünden ise, söz konusu alanın kanunun aradığı büyüklük şartını sağladığı, mevcut kullanımında düzensiz konut alanlarının bulunduğu, içinde tapulu veya imar affından yararlanmış gecekondu sahiplerine ait olmak üzere özel mülkiyete veyahut kamu mülkiyetine konu olan taşınmazların bulunduğu, alanın bir bölümünde zaman içinde oluşan ve günümüz şartlarının gerekli kıldığı barınma şartlarına uymayan gecekondulaşmadan bu süreçte arındırıldığı, ardından bölgenin ekonomik, sosyal, fiziksel ve çevresel durumunun uzun vadeli olarak geliştirilebilmesi, daha iyi barınma olanaklarının sağlanabilmesi, kentsel problemlerin çözümlenebilmesi, kapsamlı ve bütünleşik bir vizyon oluşturularak bu doğrultuda yapılacak uygulamalara ve faaliyetlere yön verilebilmesi amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim alanı kararının alındığı, bu haliyle alanın, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak ilan edilmesine dayanak alınan 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinde belirtilen, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa etmek amaçları ile örtüştüğü, esasen uyuşmazlıkta sorunun kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanının sınırından kaynaklanmadığı, sorunun imar planlarıyla öngörülen yapılaşma oranı ile beklenen amaçların proje sonucunda gerçekleşip gerçekleşmeceği ile ilgili olduğu ve bu hususların da sınır ilanından sonra yapılacak düzenlemelerle belirlilik kazandığı, nitekim alanda öngörülen yapılaşma ile ilgili kararların imar planlarıyla üretildiği ve uyuşmazlık konusu kentsel dönüşüm ve gelişim ilanı kararından sonra alanla ilgili yapılan 1/25000 ölçekli nazım, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonlarının iptali istemiyle Dairemizin E:2011/9112, E:2011/9113, E:2012/2472, E:2012/2974, E:2012/2976, E:2013/2072, E:2013/4832, E:2014/3595 sayılı dosyalarında açılan davalarda yapılaşma ile ilgili iddiaların değerlendirildiği, bu davanın konusunun da ''kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilanı'' ile ilgili olduğu, ayrıca dayanak kanun maddesinde de, bir alanın kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak ilan edilebilmesi için üzerinde mutlaka yapı bulunması gerektiği gibi bir koşulun aranmadığı hususları göz önünde bulundurulduğunda, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davaların reddine karar verildiği, bu kararların Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun sırasıyla 06.11.2019 tarih ve E:2018/121, K:2019/5049 sayılı, 06/11/2019 tarih ve E:2018/122, K:2019/5050 sayılı, 16/01/2019 tarih ve E:2017/3980, K:2019/13 sayılı, 16/01/2019 tarih ve E:2017/4080, K:2019/14 sayılı, 06/11/2019 tarih ve E:2018/368, K:2019/5051 sayılı kararları ile onanarak kesinleştiği, aynı doğrultuda Danıştay Altıncı Dairesinin 22.03.2017 tarih ve E:2010/9726, K:2017/1947 sayılı, 22.03.2017 tarih ve E:2010/9727, K:2017/1948 sayılı, 22.03.2017 tarih ve E:2011/5455, K:2017/1949 sayılı kararlarının da temyiz edilmeden kesinleştiği görülmektedir.
Bu haliyle uyuşmazlık konusu alanın kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilan edilmesine ve 1/5000 ölçekli sınır teklifinin onaylanmasına ilişkin dayanak işlemlerin yürürlükte olduğu anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan, … Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanına ilişkin ilk olarak Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin onaylandığı, devam eden süreçte ise, alanın çok sayıda imar planı değişikliğine tabi tutulduğu görülmekte olup, söz konusu planlama süreci kısaca aşağıda açıklandığı gibidir:
- Alana ilişkin ilk plan değişiklikliği olan 13.08.2010 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinde, 25 metre genişliğinde öngörülen yol alanı ana dağıtıcı yol olarak tasarlanmış, alanın üst kotlarına "konut alanı" ve "merkez alanı" kullanımları, İmrahor vadi tabanının yer aldığı orta kesimine park alanı ve rekreasyon alanı ile ilköğretim alanı, ortaöğretim alanı, kreş, sağlık tesisi alanı sosyokültürel tesis alanı, halk eğitim merkezi, dini tesis alanı şeklinde kamusal kullanımlar, İmrahor vadi tabanına yakın alt kotlara ise "konut alanı" ve "merkez alanı" kullanımları getirilmiş, bu şekilde, planlama alanının yaklaşık 41,61 ha. büyüklüğündeki kısmına "konut alanı", 10,75 ha. büyüklüğündeki kısmına "merkez alanı" işlevi getirilmiş, konut ve merkez alanlarında emsal, yükseklik gibi yapılaşma koşullarına yönelik herhangi bir belirleme yapılmayarak, imar planı değişikliklerine ait plan notlarında; toplam konut sayısının 5.809 adet, toplam inşaat alanının 1.300.000 m², toplam nüfusun 23.236 kişi olduğu, konut ve merkez alanlarında hmaks:serbest olduğu şeklinde düzenlemelere yer verilmiştir.
- İkinci olarak, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile uyuşmazlık konusu alana ilişkin 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri onaylanmış, söz konusu imar planı değişiklikleri ile, önceki (13.08.2010 onay tarihli) imar planında öngörülen 25 metre genişliğindeki yolun güzergahı, topografyaya bağlı olarak alanın üç tarafını çevreleyecek şekilde değiştirilmiş, planlama alanında öngörülen yollar 30,91 ha.'dan 16,99 ha.'ya, donatı alanları 37,63 ha.'dan 17,95 ha.'ya düşürülmüş, buna karşılık "konut alanı" ve "merkez alanı" kullanımlarının büyüklüğü 52,36 ha.'dan 86,08 ha.'ya çıkarılmış, bu kapsamda vadi tabanına yakın olan alt kotlardaki konut alanları ile üst kotlardaki konut ve merkez alanları güneye doğru genişletilmiş, vadi tabanın yer aldığı orta bölüm temelde park ve rekreasyon alanı olarak öngörülmüş, yanı sıra bu alana ilköğretim alanı, ortaöğretim alanı, kreş, sağlık tesisi alanı, sosyokültürel tesis alanı, halk eğitim merkezi, dini tesis alanı şeklinde kamusal kullanımlar getirilmiş, bu plan revizyonlarında da konut ve merkez alanlarında emsal, yükseklik gibi yapılaşma koşullarına yönelik herhangi bir belirleme yapılmamış, önceki (13.08.2010 onay tarihli) imar planı notlarında yer verilen konut adedine ve nüfus sayısına ilişkin düzenlemeler kaldırılarak, plan notlarında; toplam inşaat alanının 1.300.000 m², brüt nüfus yoğunluğunun 170 k/ha olduğu, konut ve merkez alanlarında hmaks:serbest olduğu, konut adedinin vaziyet planı ile belirleneceği şeklinde düzenlemelere yer verilmiştir.
- Üçüncü olarak, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve …sayılı kararı ile uyuşmazlık konusu alana ilişkin 1/25.000 ölçekli nazım, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri onaylanmış, belediye meclisi kararında; alanın batısında öngörülen 25 metre genişliğindeki taşıt yolunun topografyaya uyumlu hale getirilmesi, jeolojik analizler dikkate alınarak donatı alanlarında düzeltme yapılması ve parselasyon aşaması için mülkiyet verilerine göre plan onama sınırında kısmi düzeltmeler yapılması gerektiğinden plan değişikliklerinin yapıldığı belirtilerek, bu doğrultuda 17.10.2011 onay tarihli 1/25.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile, … Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı sınırı söz konusu plana işlenmiş ve bu sınır içinde kalan alanın üst kotu ile vadi tabanına yakın alt kotu "konut alanı" kullanımına, bu 2 konut bölgesi arasında kalan orta bölüm ise "rekreasyon alanı" kullanımına ayrılmış, 17.10.2011 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile, planlama alanındaki ana yol bağlantılarının tasarımı ve donatı alanlarının konumu değiştirilmiş, ancak konut ve merkez alanları ile donatı alanlarının büyüklükleri, toplam inşaat alanı, brüt nüfus yoğunluğu gibi temel plan kararlarında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
- Dördüncü olarak, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile uyuşmazlık konusu alana ilişkin 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri onaylanmış, belediye meclisi kararında; mevcut imar planlarındaki yolların fiziki olarak arazide uygulanmasına imkan bulunmadığı, yol güzergahında, buna bağlı olarak imar adalarının formunda ve donatı alanlarının yer seçiminde değişiklikler yapılması gerektiği, yürürlükteki planda öngörülen toplam nüfus veya yapı yoğunluğu kararlarında bir değişiklik yapılmadığı şeklinde açıklamalara yer verilmiş olup, önceki planlardan farklı olarak, kuzeydeki ve güneydeki 25 metre genişliğindeki taşıt yollarını birbirine bağlayan ve vadi tabanına yakın bölümdeki konut alanı ile rekreasyon alanlarını birbirinden ayıran yol kaldırılmış, buna karşılık fonksiyonların büyüklüğü, yapı ve nüfus yoğunluğu ile uygulamaya yönelik diğer plan kararlarında herhangi bir değişiklik yapılmayarak, önceki imar planlarının temel kararları korunmuştur.
- Beşinci olarak, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin .. tarih ve … sayılı kararı ile uyuşmazlık konusu alana ilişkin 1/25.000 ölçekli nazım, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri onaylanmış, belediye meclisi kararında, önceki imar planlarının uygulanması aşamasında ortaya çıkan ihtiyaçların karşılanabilmesi ve planlama alanının topografik yapısı itibariyle mevcut ulaşım ağının arazi yapısı ile daha uyumlu hale getirilebilmesi amacıyla yapıldığı belirtilen 1/25.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile, uyuşmazlık konusu alan "kentsel dönüşüm öngörülen alan" sınırı içerisinde belirlenmiş ve bu alana "kısmen konut alanı", "kısmen merkezi iş alanı", "kısmen kentsel ve bölgesel park alanı", "kısmen kentsel sosyal donatı alanı" kullanımları getirilmiş, ayrıca alt kademe imar planlarında öngörülen 25 metre ve 15 metre genişliğindeki taşıt yolları üst 1/25.000 ölçekli nazım imar planına aktarılmış, bu doğrultuda 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile, … Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı sınırı içerisinde yer almayan tescil harici 25 ha. büyüklüğündeki alan plan onama sınırı içine dahil edilerek, "park ve rekreasyon alanı" kullanımına ayrılmış, bu şekilde büyüklüğü 185 ha.'dan 210 ha.'ya çıkarılan planlama alanında nüfus artışı oluşmaması amacıyla, nüfus hesabında kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı büyüklüğünün esas alınacağına yönelik plan notu getirilmiş, bir önceki imar planlarında alanının batı tarafında öngörülen 25 metre genişliğindeki yolun güzergahı kaydırılmış, buna bağlı olarak dini tesis alanı ile park ve rekreasyon alanı işlevlerinin konumu değiştirilmiş, ayrıca İmrahor vadi tabanına yakın alt kotlarda öngörülen konut alanlarının bir kısmı merkez alanına çevrilmiş ve vadi tabanının yer aldığı orta bölümde ayrılan park ve rekreasyon alanı ile vadi tabanına yakın alt kotlarda ayrılan konut alanlarının bir kısmı "özel spor tesisleri alanına" dönüştürülerek, bu alanlarda spor tesislerine hizmet etmek üzere konaklama tesisleri, otel, pansiyon, rezidans, günübirlik tesisler, eğlence merkezi vb. kullanımların yer alabileceği şeklinde plan notu ilave edilmiş, söz konusu değişiklikler haricinde, planlama alanının genelinde öngörülen toplam inşaat alanı, yapı ve nüfus yoğunluğu ile uygulamaya yönelik diğer plan kararlarında herhangi bir değişiklik yapılmayarak, önceki imar planlarının temel kararları aynen korunmuştur.
- Altıncı olarak, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile uyuşmazlık konusu alana ilişkin 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri onaylanmış, söz konusu imar planı değişiklikleri ile yol alanın güzergahında kısmi değişiklikler yapılmış ve önceki imar planında rekreasyon alanı kullanıma ayrılan bir kısım alan plan onama sınırı dışına çıkarılmış, bunun dışında planlama alanının genelinde ayrılan donatı alanlarının miktarı, konut ve merkez alanı fonksiyonlarının konumu, büyüklüğü, içerisinde yer alabilecek kullanımlar, nüfus ve yapı yoğunluğu gibi temel plan kararlarında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
Diğer taraftan, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı kararları ile onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine karşı açılan muhtelif davaların bir kısmına, uyuşmazlık konusu alanın kentsel dönüşüm ve gelişim proje alan sınırı içinde belirlenmesine ilişkin Bakanlar Kurulunun 07.07.2010 tarih ve 2010/661 sayılı kararına karşı açılan davalarla bağlantılı olması nedeniyle Danıştay Altıncı Dairesinin E:2011/9112, E:2011/9113, E:2012/2472, E:2012/2974, E:2012/2976, E:2013/2072, E:2013/4832, E:2014/3595 sayılı dosyalarında ilk derece mahkemesi olarak bakılmıştır.
Dairemizin 23/01/2013 tarih ve E:2011/9112 sayılı, 23/01/2013 tarih ve E:2011/9113 sayılı, 23/01/2013 tarih ve E:2012/2472 sayılı, 23/01/2013 tarih ve E:2012/2974 sayılı kararları ile; uyuşmazlık konusu alana ilişkin 13.08.2010 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine karşı Danıştay Altıncı Dairesinin E:2011/9112 sayılı dosyasında açılan davada, mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporu ile dosya içerisinde yer alan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden; kentsel dönüşüm ve gelişim proje alan sınırının fiziki, sosyal ve ekonomik analizlere dayalı olarak belirlenmediği, hangi faktörler ve özellikler bağlamında bu sınırın geçirilmiş olduğunu değerlendirmenin mümkün olmadığı, sınırın saptanmasının, analizlere, hatta devamındaki fizibilite ve yaklaşımlara dayalı olarak belirlenmemesi halinde, daha sonraki aşamaların sağlıklı işlemesinin mümkün olmadığı, dava konusu sınır saptama işleminden sonra gelen planlama çalışmalarından da somut olarak görülebildiği gibi okul, hastane vb. kullanım yoğunluğu yüksek pek çok donatı alanının zemin yapısı uygun olmayan veya önlemli alanda yer aldığı, bu durumun kamu güvenliği açısından çok büyük bir risk taşıdığı, jeolojik ve jeoteknik raporlarda alanın yüzde 80-85 gibi kısmının yerleşmeye uygun olmadığı veya önlemli alan veyahut afete maruz bölge olduğuna işaret edilirken ve alanın yaklaşık % 60'ı kamu alanı iken, bu alanların planlama kararları ile yapılaşmaya açılabilme yolunun açıldığı, özellikle jeolojik ve jeoteknik analizler, teknik risk değerlendirmeleri yapılmadan, mülkiyet deseninin içeriği, mekândaki dağılımı irdelenmeden, kararlar planlama sistemi içinde değerlendirilip, kamu yararına uygun olup olmadığı saptanmadan gerçekleşen sınır onaylama işleminin, kamunun yol gösterici niteliğini zedeleme, sağlıklı ve güvenli çevre oluşturma görevine aykırı uygulamaları başlatma tehlikesini içerdiği, kısaca, analizlerden ve planlama sisteminden bağımsız süreçler ile sınır saptama işlevi ile kamunun kamu yararına aykırı sonuçları tetikleme olasılığının bulunduğu, belirsizlik kaynaklı, analizlerden, değerlendirmelerden ve planlama sisteminden bağımsız, kamu yararının gerçekleşmesine, sağlıklı çevrelerin ve güvenli mekânların oluşmasına engel olan, herkese güvenlik sunmayan, eşitliği zedeleyen uygulamalara yol açma tehlikesi barındırdığından, kentsel dönüşüm ve gelişim alanı sınırının onaylanmasına ilişkin dava konusu işlemlerinin şehircilik ilkelerine ve kamu yararına uygun olmadığı, öte yandan, 13/08/2010 onay tarihli nazım ve uygulama imar planının yanı sıra, daha sonra onaylandığı anlaşılan 14/03/2011 ve 17/10/2011 tarihli nazım ve uygulama imar planlarında, alan kullanım kararlarında çok küçük değişikliklerin yapıldığı, plan kararlarının zemin bölgeleri ile karşılaştırıldığı ve 13/08/2010 onay tarihli nazım ve uygulama imar planı ile 14/03/2011 tarihli nazım ve uygulama imar planları arasında fonksiyon büyüklükleri açısından önemli bir farkın bulunmadığı yolundaki bilirkişi kurulunun saptamalarının göz önünde bulundurulduğu ve hukuka aykırı hususların dava konusu revizyon imar planlarında da mevcut olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemlerin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiş, anılan kararlara davalı idare tarafından yapılan itiraz üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 27/06/2013 tarih ve YD İtiraz No:2013/313, 2013/316, 2013/317, 2013/327 sayılı kararlarıyla; üniversitelerin ilgili bölümlerinden seçilecek aralarında meteoroloji ve jeoloji mühendisliği öğretim üyelerinin de bulunduğu yeni bir bilirkişi kurulu aracılığıyla mahallinde yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması suretiyle uyuşmazlığın çözüme kavuşturulması gerektiğinden, itiraza konu Daire kararında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle itirazın kabul edilmesine, yürütmenin durdurulması kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.
Bunun üzerine Danıştay Altıncı Dairesinin E:2011/9112 sayılı dosyasında, yeni bilirkişi heyeti aracılığıyla mahallinde yeniden yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda; dava konusu imar planları ile … Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanında üçlü bir yapının oluşturulduğu ve bu yapının 13.08.2010 onay tarihli planla başlayan planlama süreci boyunca tüm planlarda korunduğu belirtilerek, uyuşmazlık konusu planlama alanının üst kotlarında "konut alanı" ve "merkez alanı" kullanımlarının getirildiği bölüm "A Bölgesi", İmrahor Vadi tabanına yakın alt kotlarda "konut alanı" ve "merkez alanı" kullanımlarının getirildiği bölüm "B Bölgesi", İmrahor Vadi tabanın içerisinde yer aldığı orta bölüm ise "C Bölgesi" olarak adlandırılmış, dava konusu imar planlarına ilişkin tespit ve değerlendirmeler, sınıflandırılan bu üç bölge üzerinden ayrı ayrı yapılmıştır. Söz konusu bilirkişi raporunda özetle;
Plan kademelenmesi yönünden, 2007 yılı onaylı 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planında “ağaçlandırılacak alan” kullanımına yönelik geliştirilen ilkelerde açık bir şekilde söz konusu alanlarda yapı yapılamayacağı belirtilmesine rağmen, 1/25.000 ölçekli planda ağaçlandırılacak alan kullanımı öngörülen C Bölgesinde çeşitli nitelikte ve büyüklükte eğitim, sağlık ve sosyal amaçlı yapılar ile teknik altyapı yapılarının öngörüldüğü, bu tutumun üst ölçekli planın ilke ve stratejilerine aykırı olduğu, yeterli inceleme ve araştırmalar yapılmadan alanın karakterini değiştirecek arazi kullanım kararı değişiklikleri yapıldığı, bu durumun bir yandan 2007 yılı onaylı 1/25.000 ölçekli nazım imar planının genel ilkelerine ve mekansal stratejileri kapsamında plan bütünlüğüne aykırı olduğu, diğer yandan alt ölçekli planlar olan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile fiili durum oluşturulduğu, bunun sonucunda plan kademelenmesinin tersine işletildiği, bunun planlama ilkelerine, şehircilik esaslarına ve kamu yararına aykırı olduğu,
Hava koridoru işlevi yönünden; hava kirliliği tehlikeli düzeylere ulaşmış olan Ankara ilinin kentsel yayılma alanında, hava sirkülasyonunun kesilmemesinin gerekli ve önemli olduğu, diğer bir deyişle, hem … Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı olarak belirlenen yüksek kotlu proje bölgesinin hem de arazinin düşük kotlu bölgesini oluşturan İmrahor Vadisinin, bir yerleşim alanına temiz hava taşıyan veya bir yerleşim alanındaki kirli havayı şehir dışına taşıyan, hava akımını kanalize eden topoğrafik yapılar olarak tanımlanabildiği, ayrıca İmrahor Vadisinin yaklaşık olarak kuzeydoğu - güneybatı istikametinde uzandığı, “… Kentsel Dönüşüm Projesi Kapasite Artışı Alan Genişlemesi ve Hazır Beton Tesisi ÇED Başvuru Dosyası”na göre, İmrahor Vadisinin ve yamaçlarının 1975-2010 yılları arasındaki rüzgar esme sayılarına göre Ankara’nın yıllık rüzgar gülündeki hakim rüzgarlar yönünde olduğu, bu nedenle Haymana, Gölbaşı, Bala, Elmadağ, Kalecik gibi ilçeleri için hava koridoru olduğu, dava konusu alanın üst kotundaki A bölgesinde birbirine paralel üç sıra kesintisiz yapı bloğu ve iki adet çok yüksek kule projelendirildiği, bina blokları arasında ya hiç boşluk bulunmadığı ya da bulunan boşlukların bir sonraki bina sırası tarafından kapatıldığı, birbirine paralel olarak oluşturulan üç sıra bina bloğunun, duvar etkisi yaparak rüzgar için büyük bir engel oluşturduğu ve çevresinde hava kirleticilerinin birikmesine neden olduğu, dolayısıyla bölgenin ve kentin hava kalitesini olumsuz yönde etkileyeceği,
Sürdürülebilir çevre yönünden; son yıllarda proje etki alanında bulunan Mogan ve Eymir Göllerinin yüksek kotlarda işletilmeye başlanıldığı, ancak analizlerde önerilen sel kapanlarının henüz yapılmadığı ve yapımına yönelik de henüz herhangi bir gelişmenin bulunmadığı, İncesu Sel kapanı çıkışındaki kapalı kesitli kanalda ve proje alanının da bulunduğu Eymir Gölü-İncesu Sel Kapanı arasındaki ana dere yatağında herhangi bir ıslah çalışması yapılmadığı göz önüne alındığında, yalnızca bölgede değil, aynı zamanda Ankara ilinin belirli kesimlerinde de taşkın riskinin oldukça yüksek olduğu, dava konusu alanın 760 metre güneybatısında Eymir Gölü, doğu sınırında 15 ila 1000 metre arasında değişen mesafede İmrahor Deresi yer almakta olup, alanının güney ve doğu yamaçlarının İmrahor Deresinin beslenme havzası içerisinde bulunduğu, ayrıca DSİ Bölge Müdürlüğü'nün 14.06.2010 tarihli yazısına göre alanın güneyinde 4.249 m2'lik alanın da taşkın sahası içerisinde kaldığı, dava konusu proje alanında tek taraflı ve hiçbir bilimsel/teknik çalışmaya dayanmayan arazi müdahalesinin hem kendisi hem de çevresindeki yerleşim yerleri için taşkın riskini artırdığı, afete maruz bu bant içerisinde yapılaşmaya asla izin verilmemesi ve derenin doğal akışını engelleyecek, arazi topografyasını değiştirecek herhangi bir çalışma yapılmaması gerektiği, uyuşmazlık konusu alanda İmrahor Vadi yatağının ağır yerleşim baskısı altında olduğu, derelerin doğal akışını engelleyen yapıların ve sık yön değiştirmelerin dere hidroliğini olumsuz yönde etkileyeceği, … Kentsel Dönüşüm Alanında İmrahor Vadi tabanında bulunan ve önlemli alan (ÖA) olarak ifade edilen alanda, derenin ıslah edilmediği ve başka bir önlemin alınmadığı, dere ıslah edilse bile hemen kıyısındaki mevcut iki bina gibi sıfır giriş yüksekliğine sahip binaların asla güvenli olmadığı, projenin vadi kısmındaki (B ve C Bölgeleri) yapılaşma için "taşkın risk haritasının" yapılıp yapılmadığının belirsiz olduğu, proje alanının düşük kotunun hemen dere kıyısında olması nedeniyle, bu noktanın mutlak risk (yani kırmızı kot) alanında olması ihtimalinin yüksek olduğu, ayrıca 2011 yılı onaylı yerleşime uygunluk haritasında … Mahallesinin güneye bakan yamaçlarına düşen yağışın feyezan anında yamaç sellenmesi tehlikesi yaratacağının belirtildiği, bu alanların önlemli alan 5.19 olarak gösterildiği, yamaç sellenmesine yönelik DSİ'den alınacak görüşe bağlı kalınarak yapılaşmaya gidilmesi gerektiği halde, dere ıslahı yapılmak ve taşkından korunma yapıları inşa edilmek suretiyle çevredeki yerleşimlerin taşkından korumasına yönelik gerekli önlemlerin alınmadığı, mevcut devlet politikaları ve konuya ilişkin yasal düzenlemeler tümüyle yok sayılarak, söz konusu alanın plan tadilatı ile bloklar halinde inşaata açıldığı, İmrahor Deresinin hemen kıyısında bulunan taşınmazda farklı subasman seviyesi belirlenmesi gerekirken "sıfır giriş" şeklinde yapılan inşaatların tehlikeli bir yapay taşkın riski oluşturduğu, bu durum ileride telafisi mümkün olmayan ve bugünden net bir şekilde öngörülebilen hayati bir risk oluşturduğundan yer seçimi açısından uygun olmadığı,
Alanın jeolojik ve hidrojeolojik nitelikleri yönünden; Alanla ilgili 2 adet jeolojik-jeoteknik etüt raporunun bulunduğu, bunlardan ilkinin … Etüt ve Müşavirlik Ltd. Şti. tarafından, dava konusu alanın büyük bir kısmı (1,524,736.000 m²'si) için hazırlanmış ve 24.02.2005 tarihinde mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü tarafından onaylanmış olan imar planına esas jeolojik ve jeoteknik etüt raporu, ikincisinin ise 2011 yılında … Zemin Araştırma Proje Ltd. Şti. tarafından 902 parsele ait ilave ve revize imar planına esas hazırlanan jeolojik-jeoteknik etüt raporu olduğu, bu raporlara göre, tamamen ayrışmış, şistlerden, yamaç molozu ve birikinti konisinden oluşan ve doğal eğimi %30'dan fazla olan alanlar ile aktif heyelanları kapsayan alanların yerleşime uygun olmayan alan olarak değerlendirildiği, yapılan sismik etüt çalışmasına göre alanda eski ve yeni heyelan yapılarının varlığının söz konusu olduğu, etüt raporunda da belirtildiği gibi, dava konusu alanda yüksek eğimli bölgelerde heyelan riski bulunduğu ve bu alanların kesin bir şekilde yerleşime uygun olmadığı, dava konusu planlama süreci boyunca ve sonunda Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli ve … sayılı kararı ile onanmış olan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planları ile A ve B bölgelerinde konut ve merkez kullanımlarında heyelan riski bulunan alanların yapılaşmaya açıldığı, diğer yandan C Bölgesinde birçok sosyal ve teknik altyapı alanının heyelan riskli alanlarda ayrıldığı, söz konusu alanların yapılaşmaya açılması durumunda kişilerin can güvenliğinin tehlike altında olacağı, aynı durumun "özel spor tesis alanı" ile "park ve rekreasyon alanları" için de geçerli olduğu, C Bölgesinde öngörülmüş olan park ve rekreasyon alanlarında E=0,05 yapı yoğunluğu ile yapılaşma öngörüldüğü, yapı yoğunluğu düşük bir düzeyde olsa da, restoran, kafe, eğlence, sportif ve rekreatif kullanımlara ilişkin yapılar üretilmesinin, alanın aktif yeşil alan olması ve kullanıcılar tarafından kullanılması anlamına geleceği, heyelan riski olan bir bölgenin kullanıcılara açılmasının can güvenliği riski oluşturacağı, bu nedenle C Bölgesinin kesin bir şekilde yapılaşmadan uzak tutulması için "pasif yeşil alan" olarak düzenlenmesi gerektiği, 2011 yılı onaylı jeolojik-jeoteknik etüt raporunda vadi tabanına yakın alanlarda şişme olduğunun, bu alanların oturma açısından sorunlu olduğunun belirtildiği, can güvenliği yönünden tehlike içerebilecek olan vadi tabanına yakın bölgelerin önceki 22.06.1992 yılı onaylı 1/5000 ölçekli nazım imar planında olduğu gibi yapılaşmadan uzak tutulması gerektiği, Eymir ve Mogan Gölleri ile başlayıp İmrahor Vadisi ile devam eden doğal yapının parçası olan vadi tabanına yakın bölgelerin yapılaşmaya açılmasının, bölgenin doğal yapısını olumsuz etkileyeceği, yüksekteki A Bölgesinde yer alan yapılaşmalarda ise, jeolojik etütlerde belirtilen mühendislik önlemlerine uyulmuş olduğu, yerleşime uygun olmayan alanlarda ve afete maruz alanlarda herhangi bir yapılaşmaya gidilmediği, heyelan riski olan yerlerde gerekli önlemlerin alındığı, tespit ve değerlendirmelerine yer verilmiştir.
Bu doğrultuda, Danıştay Altıncı Dairesinin 30/11/2017 tarih ve E:2011/9112, K:2017/10269 sayılı, 30/11/2017 tarih ve E:2011/9113, K:2017/10271 sayılı, 30/11/2017 tarih ve E:2012/2472, K:2017/10272 sayılı, 30/11/2017 tarih ve E:2012/2974, K:2017/10273 sayılı, 30/11/2017 tarih ve E:2012/2976, K:2017/10274 sayılı, 30/11/2017 tarih ve E:2013/2072, K:2017/10275 sayılı, 30/11/2017 tarih ve E:2013/4832, K:2017/10270 sayılı, 06/11/2018 tarih ve E:2014/3595, K:2018/8855 sayılı kararları ile, yukarıda detaylarına yer verilen bilirkişi raporu hükme esas alınarak; dava konusu imar planlarında öngörülen yapılaşma koşulları nedeniyle A bölgesinde hava sirkülasyonunun olumsuz etkileneceği, Ankara ilinin mevcut hava kirliliği probleminin hem bölgede hem de kent genelinde artacağı, dolayısıyla kentin hava kalitesinin olumsuz yönde etkileneceği anlaşıldığından, anılan imar planları ile A bölgesinde öngörülen yapılaşma koşullarının bu yönüyle şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına aykırı olduğu, B Bölgesi yönünden yapılan değerlendirmede, bu bölgenin jeolojik, hidrojeolojik, çevresel ve meteorolojik veriler bakımından uygun alan olmadığı, gerekli önlemler alınmaksızın yapılaşmaya açılmasının can ve mal güvenliği açısından büyük risk taşıdığı anlaşıldığından, dava konusu imar planlarının B Bölgesine ilişkin kısmında da hukuka uyarlık bulunmadığı, C Bölgesi yönünden yapılan değerlendirmede ise, içerisinde jeolojik ve jeoteknik veriler bakımından yerleşime uygun olmayan alanların yapılaşmasına olanak verilen kısmı hariç olmak üzere, alanın yapılaşmaya kapalı park ve rekreasyon alanı kullanımlarına ayrılması yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığından, dava konusu imar planlarının A ve B Bölgelerine ilişkin kısmı ile C bölgesinde yerleşime uygun olmayan alan notasyonu ile gösterilmesine rağmen yapılaşma öngörülen alanlar yönünden iptaline, diğer kısımlar yönünden davanın reddine karar verilmiş, bu kararlar Danıştay İdari Dava Dairelerinin sırasıyla 06/11/2019 tarih ve E:2018/2327, K:2019/5053 sayılı, 06/11/2019 tarih ve E:2018/2547, K:2019/5054 sayılı, 06/11/2019 tarih ve E:2018/2559, K:2019/5055 sayılı, 06/11/2019 tarih ve E:2018/2575, K:2019/5057 sayılı, 06/11/2019 tarih ve E:2018/2567, K:2019/5056 sayılı, 06/11/2019 tarih ve E:2018/2253, K:2019/5052 sayılı kararları ile onanarak kesinleşmiştir.
Bu itibarla, yukarıda detaylarına yer verilen planlama süreci ile bu planlara karşı açılan davalarda Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararlar ve gerekçeleri göz önünde bulundurulmak suretiyle işin esası hakkında yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 25/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.