Yargıtay 8. Ceza Dairesi 2021/9169 Esas 2022/13732 Karar Sayılı İlamı

5237 sayılı TCK'nın 292. maddesinde düzenlenen hükümlü veya tutuklunun kaçması suçundan sanık ...'in, aynı Kanun'un 292/1, 293/1. maddeleri uyarınca 4 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına dair ... Asliye Ceza Mahkemesinin 06.02.2020 tarihli ve ...sayılı Kararının kesinleşmesini müteakip, 5271 sayılı Kanun'un geçici 5. maddesinin (d) bendinde yer alan "kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş" ibaresinin aynı bentte yer alan basit yargılama usulü yönünden Anayasa'ya aykırı olduğundan bahisle iptaline ilişkin Anayasa Mahkemesinin 25.06.2020 tarihli ve 2020/16 Esas, 2020/33 sayılı Kararı üzerine oluşan yeni duruma göre lehe olan hükümlerin uygulanmasına yönelik ... Cumhuriyet Başsavcılığınca yapılan uyarlama talebinin, dosyanın taraflarının ayrıntılı ve açık beyanının değerlendirilerek hükme bağlandığı, dosyanın geldiği aşama ve suçun sübutu bakımından genel hükümler dairesinde yargılama yapılmasının gerekli ve zorunlu olduğu belirtilerek basit yargılama usulünün uygulanamayacağı sebebiyle reddine dair ...Asliye Ceza Mahkemesinin 28.09.2020 tarihli, ...sayılı Ek Kararına karşı yapılan itirazın, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı sonrası dosyanın basit yargılama usulü yönünden değerlendirme yapılması gerektiğinden bahisle kabulü ile anılan kararın kaldırılmasına ilişkin mercii .... Ağır Ceza Mahkemesinin 12.10.2020 tarihli ve 2020/2021 değişik iş sayılı kararını kapsayan dosyası ile ilgili olarak;
5271 sayılı Kanun'un 251. maddesinde, "Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilir" şeklinde,
Geçici 5. maddesinde yer alan, "(1) Bu maddeyi ihdas eden Kanunla; ...c) 250 nci maddede düzenlenen seri muhakeme usulü ile 251. ve 252 nci maddelerde düzenlenen basit yargılama usulüne ilişkin hükümler, 1/1/2020 tarihinden itibaren uygulanır. d) 1/1/2020 tarihi itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü ile basit yargılama usulü uygulanmaz" şeklindeki düzenlemeler ile,
Anayasa Mahkemesinin 25/06/2020 tarihli ve .... sayılı kararı ile geçici 5. maddenin (d) bendinde yer alan “…kovuşturma evresine geçilmiş,…” ibaresinin aynı bentte yer alan “…basit yargılama usulü…” yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verildiği hususları birlikte değerlendirildiğinde,
Somut dosya kapsamında, sanığın mahkumiyetine konu suçun, 5271 sayılı Kanun'un 251. maddesi gereğince basit yargılama usulüne tabi olduğu, kararın
06.02.2020 tarihinde verildiği, Anayasa Mahkemesi'nin 25.06.2020 tarihli, .... sayılı kararının 19.08.2020 tarihli ve 31218 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdiği, 1982 Anayasasının 153/5. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi iptal kararlarının geriye yürümeyeceği, anılan kararın kovuşturma evresinin ise iptal kararı yürürlüğe girmeden sona erdiği ve mahkemesince karar verildiği anlaşılmakla, yürürlük tarihinden önce hükme bağlanmış veya kesinleşmiş kararlar hakkında yeniden uyarlama yargılaması yapılamayacağı gözetildiğinde, itirazın reddi yerine yazılı şekilde kabulüne karar verilmesinde isabet görülmediğinden bahisle 5271 sayılı CMK'nın 309. maddesi uyarınca anılan kararın bozulması lüzumu Yüksek Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğünün 01.03.2021 gün ve 2021/483 sayılı kanun yararına bozma istemine atfen Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 19.03.2021 gün ve KYB - 2021/29393 sayılı ihbarnamesi ile Dairemize tevdii kılınmakla incelendi.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Gereği görüşülüp düşünüldü:
5271 sayılı CMK'nın "basit yargılama usulü" başlıklı 251. maddesinde;
"(1) Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilir.
(2) Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını on beş gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir. Tebligatta duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilir. Ayrıca, toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilir.
(3) Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, Türk Ceza Kanunu'nun 61. maddesi dikkate alınmak suretiyle, 223. maddede belirtilen kararlardan birine hükmedilebilir. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir.
(4) Mahkemece, koşulları bulunması hâlinde; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.
(5) Hükümde itiraz usulü ile itirazın sonuçları belirtilir.
(6) Mahkemece gerekli görülmesi hâlinde bu madde uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir.
(7) Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmaz.
(8) Basit yargılama usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.
Geçici 5. maddesinde yer alan, "(1) Bu maddeyi ihdas eden Kanunla; ...c) 250 nci maddede düzenlenen seri muhakeme usulü ile 251 ve 252 nci maddelerde düzenlenen basit yargılama usulüne ilişkin hükümler, 01.01.2020 tarihinden itibaren uygulanır, d) 01.01.2020 tarihi itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü ile basit yargılama usulü uygulanmaz" şeklindeki düzenlemelere yer verilmiştir.
Anayasa Mahkemesinin 25.06.2020 tarihli ve 2020/16 esas, 2020/33 sayılı kararı ile geçici 5. maddenin (d) bendinde yer alan “...kovuşturma evresine geçilmiş,...” ibaresinin aynı bentte yer alan “...basit yargılama usulü...” yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verilmiştir.
Aynı şekilde Anayasa Mahkemesinin 16.03.2021 tarihli, 31425 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 14.01.2021 tarihli, 2020/81 Esas, 2021/4 sayılı iptal kararı ile yargılama aşamasında olup, henüz kesinleşmiş hükümle sonuçlanmamış dosyalar yönünden, ceza miktarı üzerinde fail lehine etki doğuracağı, bu nedenle belirli bir tarih itibariyle hükme bağlanmış olan dosyalarda basit yargılama usulünün uygulanmamasının Anayasa’nın 38. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle 7188 sayılı Yasanın 31. maddesiyle eklenen Geçici 5. maddenin (d) bendinde yer alan "...hükme bağlanmış..." ibaresinin de iptaline karar verilmiştir.
İncelenen dosyada; sanık hakkında, ... Asliye Ceza Mahkemesinin 06.02.2020 tarihli ve 2019/616 Esas, 2020/115 sayılı Kararı ile 5237 sayılı TCK.nın 292/1, 293/1. maddeleri uyarınca 4 ay 15 gün hapis cezasına hükmedildiği, anılan kararın sanığın yüzüne karşı verilip istinaf edilmeden 03.03.2020 tarihinde kesinleştiği, ... Cumhuriyet Başsavcılığının Anayasa Mahkemesinin iptal kararına göre oluşan lehe durum nedeniyle hükümlü hakkında verilen ilamda basit yargılama usulünün uygulanmasına ve infazın durdurularak uyarlama kararı verilmesine ilişkin talebine istinaden ...Asliye Ceza Mahkemesinin 28.09.2020 tarihli ek kararıyla, genel hükümler dairesinde yargılama yapılmasının zorunlu olduğu belirtilerek talebin reddine karar verildiği, Afyonkarahisar 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 12.10.2020 tarih ve 2020/2021 değişik iş sayılı kararında ise bu talebe ilişkin, "Anayasa Mahkemesi iptal kararının maddi ceza hukuku anlamında sanık lehine sonuç doğurmaya elverişli olduğundan ve 5237 sayılı TCK.nın 7. maddesi ve 5271 sayılı CMK.nın 251. maddesi uyarınca dosyanın basit yargılama usulünün uygulanıp uygulanmayacağı yönünden değerlendirilmesi zorunluluğu olduğundan, basit yargılama usulü uygulanıp uygulanmayacağı ve buna göre infazın durdurulup durdurulmayacağı konusunda değerlendirme yapmak üzere itirazın kabulü ile .... Asliye Ceza Mahkemesinin 25.09.2020 ...Esas, 2020/115 Karar sayılı ek kararının kaldırılmasına" karar verildiği anlaşılmakla, 7188 sayılı Kanunun 31. maddesinde yer alan geçici 5/1-d. maddesi ile “01.01.2020 tarihi itibariyle kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü ile basit
yargılama usulü uygulanmaz.” şeklinde sınırlama getirilmiş ise de, Anayasa Mahkemesinin 19.08.2020 tarih ve 31218 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 25.06.2020 tarihli ve 2020/16 Esas, 2020/33 sayılı iptal kararı ile “...kovuşturma evresine geçilmiş...” ibaresine ilişkin esas incelemenin aynı bentte yer alan “...basit yargılama usulü...” yönünden Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verildiği, böylece “kovuşturma evresine geçilmiş basit yargılama usulü uygulanabilecek dosyalar yönünden iptal kararı” verildiği, her ne kadar Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarının geriye yürümemesi ve 5271 sayılı CMK.da yapılan değişikliklerin derhal uygulanması ilkesi geçerli olsa da, iptal kararının gerekçesinin sonuçları itibariyle maddi ceza hukukuna ilişkin bir normun iptaline ilişkin olduğu, nitekim Anayasa Mahkemesinin iptal kararında da bu hususun, "ceza miktarını etkileyen yargılama kurallarında failin lehine olan düzenlemelerin geçmişe uygulanmaması, suçta ve cezada kanunilik ilkesiyle bağdaşmayacağı" şeklinde açıkça belirtildiği anlaşılmakla, 5271 sayılı CMK.nın 251/3. maddesinde "Basit yargılama usulü uygulanan dosyalarda sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir." şeklindeki düzenleme gereği maddi ceza hukuku anlamında sanık lehine sonuç doğurmaya elverişli olduğundan ve 01.01.2020 tarihinden önce dosyada hüküm verilmemiş olduğu da dikkate alınarak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin "Kanunsuz ceza olmaz." başlıklı 7. maddesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Suç ve cezalara ilişkin esaslar" başlıklı 38. maddesi ile 5237 sayılı TCK.nın 7. ve 5271 sayılı CMK.nın 251. maddeleri uyarınca dosyanın "Basit Yargılama Usulü" yönünden değerlendirilmesinde zorunluluk bulunması nedeniyle ...Ağır Ceza Mahkemesinin 12.10.2020 tarihli ve 2020/2021 değişik iş sayılı kararında bir isabetsizlik görülmemiştir.
Adalet Bakanlığının kanun yararına bozma istemine dayalı Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen ihbarname içeriği açıklanan nedenlerle yerinde görülmediğinden kanun yararına bozma isteminin REDDİNE, dosyanın Adalet Bakanlığına gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 06.10.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.