Danıştay 7. Daire 2016/4125 Esas 2021/1359 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/4125
Karar No : 2021/1359

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Gıda Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı adına
… Gümrük Müdürlüğü …
VEKİLİ : Av….

İSTEMİN KONUSU : … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem: Davacı adına tescilli … tarih ve … sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi muhteviyatı eşyanın İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ'de öngörülen birim kıymete göre beyan edilmesi üzerine tahakkuk ettirilerek ödenen gümrük ve katma değer vergilerinin, eşyaya ait faturada gösterilen kıymete göre hesaplanan tutardan fazlasının 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesi kapsamında geri verilmesi istemiyle yapılan başvurunun gümrük müdürlüğünce reddine ilişkin karara karşı yapılan itiraz üzerine, gümrük müdürlüğüne hitaben yazılan "davacı şirketin başvurusunun reddedilmemesi, fatura kıymeti kadar kıymeti haiz kayıt belgesi veya gözetim belgesi ile başvurulduğu takdirde taleplerinin değerlendirileceği yönünde bildirimde bulunulması" gerektiği yolundaki Doğu Karadeniz Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğüne ait işlemin iptali ile fazladan ödendiği ileri sürülen vergilerin geri verilmesi istemiyle dava açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti: Dosyanın incelenmesinden, yurt dışı gider olarak beyan edilen tutara isabet eden vergilerin geri verilmesi istemiyle yapılan başvurunun Rize Gümrük Müdürlüğü tarafından reddedildiği, bu işleme karşı Doğu Karadeniz Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğüne yapılan itiraz üzerine anılan Bölge Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı ve Rize Gümrük Müdürlüğüne ithaflı yazısı ile, davacı şirketin başvurusunun reddedilmemesi ve fatura kıymeti kadar kıymeti haiz kayıt belgesi veya gözetim belgesi ile başvurulduğu takdirde taleplerinin değerlendirileceği yönünde davacıya bildirimde bulunulması gerektiğinin talimatlandırıldığı, davacı vekilinin bu yazının iptali ile fazladan ödendiği ileri sürülen vergilerin geri verilmesi istemiyle bakılan davayı açtığı, ancak sözü edilen bu yazının davacının hukuki durumunda bir değişiklik yaratacak kesin ve yürütülebilir nitelikte bir işlem olmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Gümrük müdürlüğünce tesis edilen red işlemine vaki itirazın reddine dair bölge müdürlüğü işleminde "yapılan başvuru neticesinde fatura kıymeti kadar kıymeti haiz kayıt belgesi veya gözetim belgesi ile başvurulduğu takdirde taleplerinin değerlendirileceği" yönündeki ifadeyle kesin olmayan bir cevap verildiği ve bu cevap başvurunun reddi niteliğinde olduğundan, kesin ve yürütülebilir nitelikte işlem olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Davanın, itiraz başvurusuna verilen kesin olmayan cevabın istemin reddi sayılarak açıldığının kabulü ve uyuşmazlığın esasının incelenmesi suretiyle karar verilmesi gerekirken, yukarıda özetlenen gerekçe ile verilen vergi mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Yedinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Davacı adına tescilli … tarih ve … sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi muhteviyatı eşyanın İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ'de öngörülen birim kıymete göre beyan edilmesi üzerine tahakkuk ettirilerek ödenen gümrük ve katma değer vergilerinin, eşyaya ait faturada gösterilen kıymete göre hesaplanan tutardan fazlasının 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesi kapsamında geri verilmesi istemiyle yapılan başvurunun gümrük müdürlüğünce reddine ilişkin karara karşı itiraz başvurusunda bulunulması üzerine, Doğu Karadeniz Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğünce, gümrük müdürlüğüne hitaplı olarak, "davacı şirketin başvurusunun reddedilmemesi, fatura kıymeti kadar kıymeti haiz kayıt belgesi veya gözetim belgesi ile başvurulduğu takdirde taleplerinin değerlendirileceği yönünde davacıya bildirimde bulunulması gerektiği'' yolunda tesis edilen işlem gümrük müdürlüğüne gönderilmiştir.
Gümrük müdürlüğü tarafından davacıya ithafen düzenlenen yazı ile de, bölge müdürlüğü işleminin davacının itiraz başvurusuna verilen cevaba ilişkin olduğu açıklanmak suretiyle yazı ekinde tebliğ edilmesi üzerine, davacı tarafından yapılan başvuruya kesin olmayan cevap verildiğinden bahisle, itirazın Doğu Karadeniz Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğünce reddedildiğinin kabulü suretiyle, bu işlemin iptali ile fazladan ödendiği ileri sürülen vergilerin geri verilmesi istemiyle davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun "Vergilerin Geri Verilmesi veya Kaldırılması" başlığını taşıyan Beşinci Bölümü'nde yer alan 210. maddesinde, bu Kanun'da geçen, geri verme deyiminin, ödenmiş olan gümrük vergilerinin tamamen veya kısmen geri ödenmesi; kaldırma deyiminin, henüz ödenmemiş olan gümrük vergilerinin tamamen veya kısmen alınmamasına karar verilmesi anlamını taşıdığı kurala bağlanmış; 211. maddesinde, kanunen ödenmemeleri gerektiği halde ödenmiş olduğu belirlenen gümrük vergilerinin geri verileceği, kanunen tahakkuk ettirilmemeleri gerektiği halde tahakkuk ettirilen gümrük vergilerinin kaldırılacağı hükme bağlanmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun “İdari makamların sükutu” başlıklı 10. maddesinde, ilgililerin, haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için idari makamlara başvurabilecekleri; altmış gün içinde bir cevap verilmezse isteğin reddedilmiş sayılacağı; ilgililerin altmış günün bittiği tarihten itibaren dava açma süresi içinde, konusuna göre Danıştay'a, idare ve vergi mahkemelerine dava açabilecekleri; altmış günlük süre içinde idarece verilen cevap kesin değilse ilgilinin bu cevabı, isteminin reddi sayarak dava açabileceği gibi, kesin cevabı da bekleyebileceği; bu takdirde dava açma süresinin işlemeyeceği; ancak, bekleme süresinin başvuru tarihinden itibaren altı ayı geçemeyeceği; dava açılmaması veya davanın süreden reddi hallerinde, altmış günlük sürenin bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap verilirse, cevabın tebliğinden itibaren altmış gün içinde dava açabileceği düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen hükümler uyarınca, eşya gümrükten çekildikten sonra yanlışlıkla alındığı veya fuzulen tahsil olunduğu açıkça anlaşılan vergilerin, yükümlülerinin talebi üzerine veya re'sen geri verilmesi anılan düzenlemeler ve hukuk devleti olmanın gereğidir.
Ayrıca, Gümrük Kanunu'nda öngörülen idari itiraz prosedürü tamamlanmadan idari yargı yoluna başvurulamayacağı gibi, yükümlülerin itirazlarının da otuz gün içinde karara bağlanarak sonucunun ilgilisine tebliği yasal bir zorunluluk olduğundan; bu sürenin kesin cevap verilmeden geçirilmesi halinde, idari başvurunun zımnen reddedildiğinin kabulü gerekir. Aksi halde, idari başvuruların, kesin cevap verilmemek suretiyle sürüncemede bırakılması ve dolayısıyla, hak arama özgürlüğünün kısıtlanması sonucunu doğuracak uygulamaların ortaya çıkması kaçınılmazdır.
Gümrük Kanunu uyarınca işlem tesis edilmesi istemiyle veya idarece re'sen veyahut ilgililerin isteği üzerine tesis edilen işlemlere karşı idareye yapılacak başvuru yollarının yöntem ve süreleri ile kendisine başvuruda bulunulan idarenin cevap verme süreleri, anılan Kanun'da, genel hükümlerden (İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 10. maddesindeki esaslardan) ayrı olarak düzenlenmiştir. Bu nedenle, Gümrük Kanunu kapsamındaki idari davaya konu olabilecek işlemlerin oluşumunun, başvuru usulleri ve süreleri konusunda özel kanun niteliği taşıyan hükümlerine göre, bu Kanun'da hüküm bulunmayan hallerde ise, genel kanun niteliğindeki 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 10. ve 11. maddeleri hükümlerine göre belirlenmesi gerekmektedir.
Olayda, davacı tarafından ödenen tutarın iadesi istemiyle 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesi kapsamında yapılan başvurunun gümrük müdürlüğünce reddine ilişkin karara karşı süresi içinde yapılan itiraz başvurusunun kesin olarak reddi niteliği taşımayan bölge müdürlüğü işleminin tebliğ edilmesinden sonra izlenecek usulün ne olması gerektiğine dair, 4458 sayılı Kanun'da herhangi bir düzenleme bulunmadığından, 2577 sayılı Kanun'un 10. maddesinde yer alan, idareye yapılan başvuru üzerine verilen cevabın kesin olmaması halinde, ilgilisinin bu cevabı, istemin reddi sayarak dava açabileceği yolundaki hükmün uygulanması gerekir.
Bu nedenle, davanın, itiraz başvurusuna verilen kesin olmayan cevabın istemin reddi sayılarak açıldığının kabulü ve uyuşmazlığın esasının incelenmesi suretiyle karar verilmesi gerekirken, yukarıda özetlenen gerekçe ile verilen vergi mahkemesi kararında yasal isabet bulunmamıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Temyiz isteminin kabulüne,
2…. Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. Yargılama giderlerinin yeniden verilecek kararda karşılanması gerektiğine,
5. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 02/03/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.