Mahkemesi : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
...

Dava, itibari hizmet süresi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekili ve davalılar ...Teknik Hizmetler San Ve Tic. A.Ş., ...Yayın Holding A.Ş. ve ...vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili ve davalılar ...Gaz.Dergi Basım Yay..San. ve Tic. A.Ş., ...Yayın Holding A.Ş., ...Teknik Hizm. San. Ve Tic.A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı ... Gazetesi ... Matbaası işyerinde, matbaa bilgi işlem sorumlusu olarak çalıştığı 12.08.1998-26.06.2008 arasında geçen ve işverenler tarafından davalı Kuruma bildirilen 506 sayılı kanun kapsamındaki çalışmalarına, aynı kanunun Ek 5. maddesi kapsamında itibari hizmet süresi verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Merkez Gaz. Dergi Basım Yay. San.Tic. A.Ş. vekili özetle, davacının, müvekkil ... Gaz.Dergi Basım Yay. San.Tic. A.Ş’de 01.10.2002 tarihinde “Bilgi İşlem Sorumlusu” olarak işe başladığını, işyeri adresinin ... olduğunu, gazetenin basıldığı Pursaklar semtinde bulunan matbaada herhangi bir çalışmasının söz konusu olmadığını, çalışmalarının tamamının değil ancak bir kısmının itibari hizmet kapsamında olabileceği bu nedenle bildirilen çalışmaların ne kadarlık bölümünün itibari hizmet süresi kapsamında geçtiğinin iş koşullarına göre belirlenmesi gerektiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
SGK vekili, aleyhe hususları kabul etmeyerek, davanın reddini savunmuştur.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesince “..., Yargılama ve dosya kapsamına göre, davacının davalılara ait matbaada çalıştığı, keşif ve bilirkişi incelemesi ile davacının yaptığı işte çalışma koşullarının fiziki etkenlerin belirlenip yasada belirtilen itibari hizmete ilişkin her iki koşulun davacı açısından gerçekleştiği, davalıları dosyamız davalıları olan başka bir çalışan tarafından açılıp sonuçlanan davaya ilişkin Ankara 15. İş Mahkemesi 2011/439 E , 2012/499 K ve tarafları farklı olsa da aynı işyerinde yapılan keşif ve yargılamaya ilişkin 3. İş Mahkemesi 2014/1365 E, 2015/477 K sayılı onanıp kesinleşmiş dava dosyalarının çalışma koşulları açısında emsal nitelikte olduğu, bu haliyle davacının davalılara ait işyerinde geçen ve uzman bilirkişi kurulu raporunda belirtilen dönemlere göre çalışma süresi açısından itibari hizmetten yararlandırılmasına ilişkin aşağıdaki hüküm kurulmuştur. “ gerekçesi ile, “...Davanın kabulü ile,
Davacının davalı işverenlere ait işyerlerinden kuruma bildirilen 12/08/1998-24/04/2008 tarihleri arası 3494 gün için formüle göre 3494x0,25=873,50 günlük sürenin 506 sayılı yasaya 2098 sayılı yasa ile eklenen ek 5. maddesi kapsamında itibari hizmet süresi olarak eklenmesi gerektiğinin tespitine,
Davacının davalı işyerlerinde çalıştığı dönem ve süreleri gösterir şekilde 28/11/2018 tarihli bilirkişi raporu ve 6-7. Sayfadaki tablonun hükmün eki olarak alınmasına, ...” karar verilmiştir.
B-BAM KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince,”... Mahkemece, mahallinde keşif yapılmış, tanıklar dinlenmiş, uzman bilrkişi raporu alınmış, aynı işyerinde çalışmakta olan işçiler tarafından açılan emsal nitelikteki dosyadaki keşif tutanağı ve bilirkişi raporları irdelenmiş, davacının davalılara ait matbaa işyerinde çalıştığı dönemlere ilişkin raporla belirlenen sürelerin kuruma bildirildiği, taraflar arasında sürelere ilişkin ihtilaf bulunmadığı, böylece hak düşürücü sürenin geçtiğinden bahsedilemeyeceği, bir kısım bildirimler bilgi işlem sorumlusu olarak yapılsa da dinlenen bordro tanıklarının beyanlarına göre, zamanın teknolojik koşullarının yetersizliğinden, davacının asıl görevlendirildiği yerin matbaanın bulunduğu yer olduğu, ara ara idari işlerin yapıldığı şehir merkezindeki ofiste bulunduğu, böylece dosyamız kapsamına göre davacının çalıştığı işyerinin matbaa ve ofset baskı işlerinin yapıldığı, davacının yaptığı işe ve bulunduğu yere göre işyerinde yeterli havalandırma bulunmadığı, suni ışık ile çalışmanın gerçekleştirildiği, işyerinin fiziki büyüklüğü ve yeterli havalandırma olmamasının ortaya çıkacak zararlı kimyasal buharın çalışanlarca solunup olumsuz etkilenmelerine neden olduğu, davacının çalıştığı paketleme ve sevkiyat bölümününde işyerindeki bu olumsuz koşullardan etkilendiği, çalışma koşulları itibariyle ve fiziksel dış etkenlere göre davacının olumsuz etkenlere maruz kaldığı belirlenmekle, mahkemenin maddi vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve yasaya aykırılık bulunmadığından davalı Kurum ve davalılar ...Teknik Hizmetler San ve Tic. A.Ş., ...Yayın Holding A.Ş. ve ...vekillerinin istinaf başvurularının reddine karar vermek gerekmiştir.” gerekçesi ile, “...1-Davalı SGK ve davalılar ...Teknik Hizmetler San ve Tic. A.Ş., ...Yayın Holding A.Ş. ve ...Gazete Dergi Basım Yay. San ve Tic. A.Ş vekillerinin istinaf istemlerinin HMK 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine,...” karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
...Gaz. Dergi Basım Yay. San. ve Tic. A.Ş., ...Yayın Holding A.Ş., ...Teknik Hizm. San. ve Tic. A.Ş. vekili, ihtilaf konusu dönemde bilgi işlem sorumlusu olarak görev yapmış olan davacının, matbaada çok kısıtlı bir süre çalışabileceği, bu nedenle de basım işinden kaynaklı zararlı etkilere maruz kalamayacağını belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
Davalı Kurum vekili, davacı sigortalı hakkında yapılan Kurum işlemlerinde hukuka aykırı bir husus bulunmadığından davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne hükmedilmesinin hatalı olduğunu beyanla kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
İtibari hizmet süresi, ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanların erken yıpranmaları nedeniyle daha erken emekli olabilmeleri için kanun koyucu tarafından belirlenmiş erken emeklilik sağlayan düzenlemelerden biridir. İtibari hizmet süresi fiilen olmayan ancak kanun koyucu tarafından verilen imkân nedeniyle varsayılan bir sürenin sigortalılık süresine eklenmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun’un Ek 5’inci maddesi:
“506 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılanların, aşağıda sayılan görevlerde geçen sigortalılık sürelerine, bu sürelerin her tam yılı için, hizalarında gösterilen süreler, sigortalılık süresi olarak eklenir.
Sigortalılar Hizmetin Geçtiği Yer Eklenecek Süre
I-a) 212 sayılı Kanunla değiştirilen 5953 sayılı basın mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki münasebetleri düzenliyen kanun kapsamına tabi olarak çalışan sigortalılar.
5953 sayılı Kanunu Değiştiren 212 sayılı Kanunun birinci maddesi kapsamıma giren, 90 gün,
b) Basın kartı yönetmeliğine göre basın kartına sahip olmak suretiyle gazetecilik yaparken, kamu kurumlarına giren ve bu kurumlarda meslekleriyle ilgili görevlerde istihdam edilen sigortalılar.
Basın müşavirlikleri
II - (Değişik bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.)
Basım ve gazetecilik işyerlerinden 1475 sayılı Kanun ve değişikliklerine göre çalışan sigortalılar,
a) Solunum ve cilt yoluyla vücuda geçen gaz veya diğer zehirleyici maddelerle çalışılan iş yerleri,
b) Fazla gürültü ve ihtizaz yapıcı makine ve aletlerle çalışarak iş yapılan işyerleri,
c) Doğrudan doğruya yüksek hararete maruz bulunarak çalışılan işyerleri,
d) Fazla ve devamlı adali gayret sarf edilerek iş yapılan işyerleri,
e) Tabii ışığın hiç olmadığı ve münhasıran suni ışık altında çalışılan işyerleri,
f) Günlük mesainin yarıdan fazlası saat 20.00"den sonra çalışılarak yapılan işyerleri
III - (Ek bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.) Denizde Gemi adamları, gemi ateşçileri, kömürcüler, dalgıçlar.
IV - (Ek bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.)
1. Çelik, demir ve tunç döküm,
(...)*, fabrika,
2. Zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz da çalışanlar, maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde,
3. Patlayıcı maddeler yapılmasında,
4. Kaynak işlerinde çalışanlarda,
Kesirlerin hesaplanmasında tam yıl 360 gün olarak alınır. Fiilen çalışılmış güne eklenecek itibari hizmet günü sayısının bulunmasında (Çalışılan gün sayısı x 0,25) formülü uygulanır.” Düzenlemesini içermektedir.
Bu yönüyle davanın yasal dayanağı, 506 sayılı Kanunun Ek 5’inci maddesidir. Anılan maddeye göre, sigortalıların itibari hizmetten yararlanabilmesi için iki koşulun birlikte gerçekleşmesi gerekir. Birinci koşul sigortalının Basım ve gazetecilik iş yerlerinde çalışması, ikinci koşul ise; II. bendin (a-f) alt bendlerinde yazılı fiziksel dış etkenlerin ve olumsuz çalışma koşullarının olayda ayrıca gerçekleşmesidir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davacının 12.08.1998-29.02.2000 tarihleri arasında ... nolu işyerinden, 01.03.2000-01.03.2001 tarihleri arasında ... nolu işyerinden, 26.02.2001-30.09.2002 tarihleri arasında ... nolu işyerinden, 01.10.2002-31.10.2005 tarihleri arasında ... nolu işyerinden, 01.11.2005-30.09.2007 tarihleri arasında ... nolu işyerinden, 01.10.2007-30.04.2008 tarihleri arasında ... nolu işyerinden bildirimlerinin olduğu, davacının bilgi işlem sorumlusu olarak çalıştığı, mahkemece “esenboğa yolu 13.km Sabah tesisleri pursaklar/ ankara adresinde yapılan keşif ve bu keşifte dinlenen tanık beyanları ile yapılan tespitler doğrultusunda alınan bilirkişi raporunda, işyerinde 506 sayılı Yasanın Ek 5.maddesinin II.bendinde yer alan basım işleri yapıldığı, solunum ve cilt yolu ile vücuda geçen gaz,toz veya diğer zehirli maddelerle çalışılan işyeri olduğu kanaatinin belirtildiği anlaşılmıştır.
Uyuşmazlık, davacının farklı işyeri numaraları altında bildirilen ihtilaf konusu dönemde, çalıştığı tüm işyerlerinin basım işi niteliğinde olup olmadığı ve davacının davalı iş yerlerinde geçen çalışmaları yönünden itibari hizmetten yararlanıp yararlanamayacağı noktasında toplanmaktadır.
Mahkemece, davacının bilgi işlem sorumlusu olarak çalıştığı dava konusu dönemde, bildirim yapılan işyerlerinin niteliği ve davacının bu işyerlerinde itibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektirir koşullarda geçen çalışmaları ayrı ayrı belirlenmeksizin karar verilmesi hatalı olup öncelikle, davalı işverenlerden davacıya ait şahsi dosya celp edilerek, davacının baskı-basım işyerindeki görevi ve süresi, davalı işverenler ile arasında aynı konuda dava bulunmayan bordro tanıkları belirlenerek, işyerinde itibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektirir koşullarda bildirimi yapılan sigortalılar bulunup bulunmadığı araştırılarak, varlığı halinde, çalışma ortamı yönünden beyanlarına başvurulması gereği üzerinde durularak, davacının hangi bölümde çalıştığı, hangi aralıklarla üretim bölümünde bulunduğu, üretim bölümünde olmadığı zaman nerede bulunduğu ayrı bir odası olup olmadığı, odasının üretim bölümünde olup olmadığı veya üretim bölümüne açılıp açılmadığı, odanın kimyasallara maruz kalıp kalmadığı, ayrı bir havalandırması olup olmadığı, bölümler arası geçişi sağlayan kapıların konum ve büyüklükleri çalışma esnasında anılan kapıların kapalı olup olmadığı ve kapatılmış ise hangi tarihten itibaren kapatıldığı belirlenerek, işyerlerini kapsamı, çalışma düzeni ve koşulları ile yapılan işin niteliği, özellikleri ve buna bağlı olarak hangi olumsuz dış etkenlere maruz kalındığı, talep edilen tüm çalışma süresinin itibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektirip gerektirmediği, gürültü ve ihtizaz yapıcı makine ve aletlerdeki çalışma düzeniyle, çalışmanın gerçekleştiği saatler, gürültü düzeyi ve kullanılan maddelerin, insan sağlığı için tehlike sınırı gözetilerek, yargısal denetime elverir biçimde ortaya konulan rapor alınarak, varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekir.
O halde, davalı Kurum ve davalı işverenler vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının HMK"nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılardan ...Teknik Hizmetler San ve Tic. A.Ş., ...Yayın Holding A.Ş. Ve ...ye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 09/03/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.