Danıştay 8. Daire 2017/7642 Esas 2021/1362 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/7642
Karar No : 2021/1362

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Madencilik San. ve Tic. A.Ş.

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, ... İlçesi, ... Orman İşletme Şefliği sınırları içinde ir:... nolu IV.grup maden işletme ruhsatı sahibi olan davacı şirketten toplam 6.053,00 m² alan için, 2015 yılı için arazi tahsis bedeli olarak 1.039.221,86 TL istenilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Orman Genel Müdürlüğü işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; Orman Kanununun 16 ncı Maddesinin Uygulama Yönetmeliğinin geçici 1. maddesinde; yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce verilen izinlerin süre uzatımında ve devirlerinde, ayrıca devam eden izinlerde izin lehtarının talebi halinde bu yönetmelik hükümlerinin uygulanacağı ve buna uygun yeni taahhüt senedi alınacağının düzenlenmesi ve 19.04.2015 tarihli değişiklikle yönetmelikte, arazi izin bedelinin hesaplanmasında esas alınan ek 1 tablosunda yer alan ''maden tesis ve altyapı izinleri'' katsayısının 1 yerine 0,5 olarak değiştirilmesi karşısında; farklı tarihlerde olan izinlerin uzatılması durumda izin başlangıç tarihinin yeni Olur tarihinin olacağı, hesaplamanın yeni Olur verildikten sonra yapılması gerektiğinden ve ilgili yönetmeliğin Geçici 1.madde düzenlemesi gereğince "BAK" oranı uygulanması gerektiğinden, olur tarihi dikkate alınmadan ve BAK oranı uygulanmadan arazi tahsis bedeli hesaplanarak davacıda talep edilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmeyerek, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, usul yönünden davanın süresinde açılmadığını esas yönünden ise davaya konu edilen arazi izne bedellerinin hukuka uygun hesaplandığını, Orman Kanunu 16. maddesi Uygulama Yönetmeliğinde 09.04.2015 tarihinde değişiklik yapıldığını, bu değişiklik doğrultusunda bedel güncellemeleri ile ilgili olarak Orman Genel Müdürlüğünce 22.07.2015 tarihli genel yazı yayımlandığını. Söz konusu yazıda " 19.04.2015 tarihinden önce verilen ve izin başlangıç tarihi izin oluru ile aynı olan izinlerde, Yönetmeliğin 7. maddesinin 1. fıkrasındaki şartlar yerine getirilmiş olsun olmasın, olur tarihinde tahakkuk etmiş alınması gereken ilk yıl bedellerinin yeni katsayılara göre güncellenebileceğinin" belirtildiği dolayısıyla dava konusu işlemde başlangıç tarihli olur tarihleri dikkate alınmış ve bu tarihlerde yürürlükte olan 18.04.2014 tarihli Yönetmelikte belirtilen katsayılar dikkate alınarak hesapların yapıldığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ :Uyuşmazlık, ormanlık alanda açık işletme ve altyapı tesis izni belgesine istinaden yapılan madencilik faaliyetine ilişkin davacı şirkketten 1.039.221,86 TL arazi izin bedeli istenilmesine ilişkin işlemden kaynaklanmakta olup, İdare Mahkemesince dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
6831 sayılı Orman Kanunu'nun 16. Maddesinde, devlet ormanları içinde maden aranması ve işletilmesi ile madencilik faaliyeti için zorunlu; tesis, yol, enerji, su, haberleşme ve altyapı tesislerine, Çevre ve Orman Bakanlığınca bedeli alınarak izin verileceği ve maddenin uygulanması ile ilgili tanım, şekil, şart ve esaslar yönetmelikle belirleneceği düzenlenmiştir.
Arazi izin bedeli ise;18.04.2014 tarih ve 28976 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Orman Kanunu'nun 16. Maddesinin Uygulama Yönetmeliği'nin 3. maddesinde; verilen izinlerden orman idaresince alınacak kullanım bedeli olarak tanımlanmış, ''Bedellerin tespiti ve tahsili'' 20. maddesinde; Arazi izin bedelinin izin alanının metrekaresi, cari yıl ağaçlandırma birim metrekare bedeli, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan izin türü katsayısı Ek-1, ekolojik denge katsayısı Ek-2 ve il katsayısının Ek-3 çarpımlarının sonucu alınacak bedel olduğu belirtilmişmiştir.
Yönetmeliğin "mevcut izinlerin devamı" başlıklı geçici 1.maddesinde ise; '' (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce verilen izinlerin süre uzatımında ve devirlerinde,... ayrıca devam eden izinlerde izin lehtarının talebi halinde bu Yönetmelik hükümleri uygulanır ve buna uygun yeni taahhüt senedi alınır. ... (3) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce verilmiş izinlerde ise arazi izin bedellerinin arttırılması için uygulanan “Deflatör” veya “ÜFE” artış oranı yerine, “BAK” artış oranı uygulanır, bildirime gerek kalmaksızın izin başlangıç tarihinde defaten tahsil edilir. Ancak bu fıkradaki artış oranı 1/1/2015 tarihinden itibaren tahakkuk edecek bedellerin artırılması için uygulanır. (4) Bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce verilmiş izinlerden bu Yönetmeliğe göre izin verilemeyecek olanların süreleri yenilenmiş ruhsat süresi dikkate alınarak uzatılabilir.'' düzenlemelerine yer verilmiştir.
Orman Kanunu'nun 16. Maddesinin Uygulama Yönetmeliği'nde arazi izin bedelinin hesaplanmasında esas alınan ve Yönetmelik ekinde yer alan Ek 1 Tablosunda ''maden tesis ve altyapı izinleri'' katsayısının 1 olduğu öngörülmüş iken, 19.04.2015 tarihinde Yönetmelikte yapılan değişiklik ile söz konusu katsayının 0,5 olarak düzenlendiği ve bahsi geçen geçici maddede artış oranının 01.01.2015 tarihinden itibaren tahakkuk edecek bedellerin hesaplanmasında uygulanacağının düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Davacı tarafından her ne kadar 2015 yılı için arazi tahsis bedeli olarak 1.039.221,86 TL istenilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Orman Genel Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle dava açılsa da gerek 28.10.2015 tarihli itiraz dilekçesinde ve gerekse dava dilekçesinde, Orman Kanunu'nun 16. Maddesinin Uygulama Yönetmeliği'nde 19.04.2015 tarihli değişiklikle arazi tahsis bedeli hesaplama katsayılarında yapılan değişikliğin tarafına uygulanmasını talep ettiği ve Yönetmeliğin geçici 1. Maddesinde 2015 yılına ait miktarının, temdit talebinde bulunulması halinde yeni katsayı üzerinde hesaplanması gerektiği düzenlemesinin mevcut olduğu ve de söz konusu lehine düzenlemeden faydalanılması için bir süre kısıtlamasının mevcut olmadığı davacının 2577 sayılı Kanunun11. Maddesinde mevcut dava açma süresi ile kısıtlanmadan başvuruda bulunabileceği açıktır.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
İstanbul İli, ... İlçesi, ... Orman İşletme Şefliği sınırları içinde ir:... nolu IV.grup maden işletme ruhsatı sahibi olan davacı şirkete, ... tarih ve ... sayılı Olur, ... tarih ve … sayılı Olur ve … tarih ve … sayılı Olur ile 31.12.2014 tarihine kadar arazi kullanım izni verildiği, bu iznin 2015 yılı için temditi talebinde bulunan davacı şirketten, 1.039.221,86 TL tutarın arazi tahsis bedeli istenilmesi üzerine davacı şirketin 28.10.2015 tarihli dilekçe ile yeni Yönetmelik(19.04.2015 tarihli değişiklikle) gereği tanzim edilecek yeni taahhütnameye göre değişen oranlarla bir hesaplama yapılması gerektiği konusunda itirazda bulunduğu, İdare tarafından başvurusunun reddedilmesi üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7. maddesinde, Danıştayda ve idare mahkemelerinde idari dava açma süresinin, kural olarak yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden itibaren altmış gün olduğuna işaret edilmiş; 11. maddesinde, ilgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılmasının üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebileceği, bu başvurmanın işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durduracağı, altmış gün içinde bir cevap verilmezse isteğin reddedilmiş sayılacağı, isteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresinin yeniden işlemeye başlayacağı ve başvurma tarihine kadar geçmiş sürenin de hesaba katılacağı hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri çerçevesinde davacının arazi tahsis bedeli istenilmesi işleminin tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde dava açması ya da 2577 sayılı Kanun'un 11. maddesi uyarınca anılan işlemin geri alınması veya kaldırılması ya da değiştirilmesi istemiyle idareye başvurması ve başvurusunun reddi üzerine kalan sürede dava açması gerektiği açıktır.
Dosyadaki bilgi ve belgelerden, ... tarihli dava konusu işlemin, davacı şirket yetkilisine 19.08.2015 tarihinde elden tebliğ edildiği, bu tarihten itibaren altmış gün içerisinde dava açmadığı ya da yukarıda belirtilen 2577 sayılı Kanun'un 11. maddesi uyarınca anılan işlemin geri alınması veya kaldırılması ya da değiştirilmesi için idareye başvurmadığı, ancak dava açma süresi olan 60 gün geçirildikten sonra 28.10.2015 tarihli itiraz dilekçesi ile istenen bedelin 240.446,56 TL olarak düzeltilmesinin isteyerek idareye başvurduğu; davalı idare tarafından cevap verilmemek suretiyle isteğin reddedilmesi üzerine 15.12.2015 tarihinde dava açıldığı anlaşılmakta olup; davada süre aşımı bulunduğu sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, süre aşımı nedeniyle davanın esasının incelenemeyeceği açık olup, dava konusu işlemin iptali yönündeki .... İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığından istinaf isteminin reddine dair kararın bozulması gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın İstanbul Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 04/03/2021 tarihinde kesin olarak oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :
(X)- İstanbul İli, ... İlçesi, ... Orman İşletme Şefliği sınırları içinde ir:... nolu IV.grup maden işletme ruhsatı sahibi olan davacı şirketten toplam 6.053,00 m² alan için, 2015 yılı için arazi tahsis bedeli olarak 1.039.221,86 TL istenilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Orman Genel Müdürlüğü işleminin iptali istenilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, IV.grup maden işletme ruhsatı sahibi olan davacı şirkete, 31.12.2014 tarihine kadar arazi kullanım izni verildiği, bu iznin 2015 yılı için temditi talebinde bulunan davacı şirketten, 1.039.221,86 TL tutarın arazi tahsis bedeli istenilmesi üzerine davacı şirketin 28.10.2015 tarihli dilekçe ile yeni yönetmelik(19.04.2015 tarihli değişiklikle) gereği tanzim edilecek yeni taahhütnameye göre değişen oranlarla bir hesaplama yapılması gerektiği konusunda itirazda bulunduğu, İdare tarafından başvurusunun reddedilmesi iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
6831 sayılı Orman Kanunu'nun 16. maddesinde; "Devlet ormanları içinde maden aranması ve işletilmesi ile madencilik faaliyeti için zorunlu; tesis, yol, enerji, su, haberleşme ve altyapı tesislerine, fon bedelleri hariç, bedeli alınarak Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verilir...... maddenin uygulanması ile ilgili tanım, şekil, şart ve esaslar yönetmelikle düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Arazi izin bedeli, 18.04.2014 tarih ve 28976 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Orman Kanunu'nun 16. Maddesinin Uygulama Yönetmeliği'nin 3. maddesinde, verilen izinlerden orman idaresince alınacak kullanım bedeli olarak tanımlanmış tanımlanmış yine aynı yönetmeliğin 20. Maddesinde, arazi izin bedelinin izin alanının metrekaresi, cari yıl ağaçlandırma birim metrekare bedeli, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan izin türü katsayısı Ek-1, ekolojik denge katsayısı Ek-2 ve il katsayısının Ek-3 çarpımlarının sonucu alınacak bedel olduğu belirtilmiştir.
Yönetmeliğin geçici 1. maddesinde ise; '' (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce verilen izinlerin süre uzatımında ve devirlerinde, ayrıca devam eden izinlerde izin lehtarının talebi halinde bu Yönetmelik hükümleri uygulanır ve buna uygun yeni taahhüt senedi alınır. (2) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce ruhsata dayanılarak izin verilmiş ve bu Yönetmeliğin tesis ve altyapı tesis tanımları içerisinde bulunmayan madencilik yapılarına, ruhsat süresi sonuna kadar izin verilebilir. (3) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce verilmiş izinlerde ise arazi izin bedellerinin arttırılması için uygulanan “Deflatör” veya “ÜFE” artış oranı yerine, “BAK” artış oranı uygulanır, bildirime gerek kalmaksızın izin başlangıç tarihinde defaten tahsil edilir. Ancak bu fıkradaki artış oranı 1/1/2015 tarihinden itibaren tahakkuk edecek bedellerin artırılması için uygulanır. (4) Bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce verilmiş izinlerden bu Yönetmeliğe göre izin verilemeyecek olanların süreleri yenilenmiş ruhsat süresi dikkate alınarak uzatılabilir.'' düzenlemelerine yer verilmiştir.
Orman Kanunu'nun 16. Maddesinin Uygulama Yönetmeliği'nde arazi izin bedelinin hesaplanmasında esas alınan ve Yönetmelik ekinde yer alan Ek 1 Tablosunda ''maden tesis ve altyapı izinleri'' katsayısının 1 olduğu öngörülmüş iken, 19.04.2015 tarihinde Yönetmelikte yapılan değişiklik ile söz konusu katsayının 0,5 olarak düzenlendiği anlaşılmaktadır
Bu durumda; Yönetmeliğin geçici 1.maddesinde; bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce verilen izinlerin süre uzatımında ve devirlerinde, bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanacağı ve buna uygun yeni taahhüt senedinin alınacağının düzenlenmesi ve 19.04.2015 tarihli değişiklikle yönetmelikte arazi izin bedelinin hesaplanmasında esas alınan Ek 1 Tablosunda yer alan ''maden tesis ve altyapı izinleri'' katsayısının 1 yerine 0,5 olarak değiştirilmesi karşısında; davacının maden işletme, altyapı ve tesis izni sonucu verdiği taahhüt senedinde belirlenen arazi izin bedelinin 2015 yılına ait miktarının, temdit talebinde bulunulması halinde yeni katsayı üzerinde hesaplanması gerektiği sunucuna ulaşıldığından, ve Yönetmelikte herhangi bir süre kısıtlaması da getirilmediğinden davacı tarafından bu yönde yapılan başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka ve hakkaniyete uyarlık görülmediğinden Bölge İdare Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu düşüncesiyle çoğunluk kararına katılmıyoruz.