MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki “maddi ve manevi tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Kocaeli 3. İş Mahkemesince Yıldız Entegre A.Ş. aleyhine açılan davanın reddine, Yıldız Sunta MDF Orman Ürünleri San. Tes. İhr. Tic. A.Ş. ve Kurmaksan Mak. San. Tic. Ltd. Şti. aleyhine açılan davasının maddi tazminat yönünden kabulüne, manevi tazminat yönünden ise kısmen kabulüne dair verilen 13.05.2014 gün ve 2013/246 E.-2014/155 K. sayılı kararın temyizen incelenmesi davalı ... Mak. San. Ltd. Şti ve davalı ... Sunta MDF Orman Ürünleri A.Ş. vekillerince istenilmesi üzerine, Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 01.04.2015 gün ve 2014/17117 E., 2015/6887 K. sayılı kararı ile;
"...1-Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına, temyiz edenin sıfatına göre, temyiz eden davalılar ... Mak. San. Tic. Ltd. Şti. ile Yıldız Sunta MDF Orman Ürünleri San. Tes. İhr. Tic. A.Ş. vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki diğer temyiz itirazlarının reddine,
2-Dava 09.11.2002 tarihinde meydana gelen iş kazası sonucu % 43,20 oranında sürekli iş göremezliğe uğrayan sigortalının maddi ve manevi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece yöntemince kusur raporu alınması gerektiğine ilişkin Dairemiz bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda, Birleşen Kocaeli 4. İş Mahkemesinin 2014/155E sayılı dosyasındaki taleplerde dikkate alınmak suretiyle, Önceki gibi Yıldız Entegre Ağaç San Tic AŞ’ne yönelik davanın reddine, maddi tazminat isteminin kabulüne, manevi tazminat isteminin ise kısmen kabulüne karar karar verilmiş ve bu karar süresinde aleyhine hüküm kurulan davalılar ... Mak. San. Tic. Ltd. Şti. ile ... Sunta MDF Orman Ürünleri San. Tes. İhr. Tic. AŞ. Vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
Davacının iş kazası sonucu % 43,20 oranında sürekli iş göremezliğe uğradığı olayda davacının % 20, davalı ... Mak. San. Tic. Ltd. Şti’nin % 50 ve davalı ... Sunta MDF Orman Ürünleri San. Tes. İhr. Tic. AŞ’nin %30 oranında kusurlu olduğu, davalı ... Ağaç San Tic AŞ’nin ise kusurunun bulunmadığı dosya içeriğinden anlaşılmaktadır.
Gerek mülga B.K"nun 47 ve gerekse yürürlükteki 6098 sayılı T.B.K’nun 56. maddesinde hakimin bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi zarar adı ile ödenmesine karar verebileceği öngörülmüştür. Hakimin olayın özelliklerini göz önünde tutarak manevi zarar adı ile zarar görene verilmesine karar vereceği para tutarı adalete uygun olmalıdır. Hükmedilecek bu para, zarara uğrayanda manevi huzuru doğurmayı gerçekleştirecek tazminata benzer bir fonksiyonu olan özgün bir nitelik taşır. Bir ceza olmadığı gibi, mamelek hukukuna ilişkin zararın karşılanmasını da amaç edinmemiştir. O halde, bu tazminatın sınırı onun amacına göre belirlenmelidir. Takdir edilecek miktar, mevcut halde elde edilmek istenilen tatmin duygusunun etkisine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır. 26.06.1966 günlü ve 7/7 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı’nın gerekçesinde takdir olunacak manevi tazminatın tutarını etkileyecek özel hal ve şartlar da açıkça gösterilmiştir. Bunlar her olaya göre değişebileceğinden hakim bu konuda takdir hakkını kullanırken ona etkili olan nedenleri de karar yerinde objektif ölçülere göre isabetli bir biçimde göstermelidir.
Hakimin bu takdir hakkını kullanırken, ülkenin ekonomik koşulları tarafların sosyal ve ekonomik durumları paranın satın alma gücü, tarafların kusur durumu olayın ağırlığı davacının sürekli iş göremezlik oranı, işçinin yaşı, olay tarihi gibi özellikleri göz önünde tutması, hükmedilecek tutarın manevi tatmin duygusu yanında caydırıcılık uyandıran oranda olması gerektiği de söz götürmez.
Bu ilkeler gözetildiğinde davacı yararına hüküm altına alınan 45.000,00 TL manevi tazminatın fazla olduğu açıkça belli olmaktadır.
Davalıların zaman aşımına yönelik temyiz itirazlarına gelince; Davacının uyulan bozma ilamı öncesinde maddi ve manevi tazminat istemli davalarının süresi içerisinde açıldığı ve gene süresi içerisinde maddi tazminat isteminin ıslah suretiyle artırıldığı, Yargıtay bozma ilamından sonraki yargılama sırasında Kocaeli 4. İş Mahkemesinin 2014/155E sayılı birleşen davasındaki taleple ilgili olarak süresi içerisinde zaman aşımı def-inin ileri sürüldüğü uyuşmazlık konusu değildir. Uyuşmazlık bu tür davalarda Türk Borçlar Kanunu"nun 146. maddesi gereğince uygulanmakta olan 10 yıllık zaman aşımı süresinin hangi tarihte başlatılması gerektiği noktasında toplanmaktadır.
Uygulama ve öğretide kabul edildiği üzere, zamanaşımı failin ve zararın öğrenildiği tarihten başlatılmalıdır. Zarar görenin zararı öğrenmesi demek, zararın varlığı, mahiyeti ve esaslı unsurları hakkında bir dava açma ve davanın gerekçelerini göstermeye elverişli bütün hal ve şartları öğrenmiş olması demektir. Vücut bütünlüğünün ihlalinden doğan zarar, ancak bakım ve tedavi sonucunda düzenlenen hekim raporuyla belirli bir açıklığa kavuşur. Bedensel zararın gelişim, gösterdiği durumlarda zamanaşımına başlangıç olarak hastalık seyrinin yani gelişimin tamamlandığı tarihin esas alınması gerekir. Somut olayda kuyruk sokumu ve kalça kemiği kırılan davacı bakımından değişen ve gelişen bir durumun olmadığı 22.04.2004 tarihinden itibaren çalışabileceğine ilişkin 12.02.2004 tarihli raporla birlikte zararın öğrenildiği ortadadır.
Hal böyle olunca, 11.04.2014 tarihinde açılan Kocaeli 4. İş Mahkemesinin 2014/155E sayılı birleşen davasına karşı, davalılar tarafından süresi içerisinde ileri sürülen zamanaşımı def"i nin kabul edilerek birleşen Kocaeli 4. İş Mahkemesinin 2014/155E sayılı dava konusu ek maddi tazminat talebinin reddine karar verilmesi gerekirken, anılan dava ile talep edilen miktarı da kapsar biçimde maddi tazminat talebinin kabulüne karar verilmesi hatalı olmuştur.
Mahkemece yukarıda açıklanan maddi ve hukuksal olgular dikkate alınmadan, yazılı şekilde hüküm kurması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalılar ... Mak. San. Tic. Ltd. Şti. ile ... Sunta MDF Orman Ürünleri San. Tes. İhr. Tic. A.Ş. vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul olunmalı ve hüküm bozulmalıdır…"
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda mahkemece önceki kararda direnilmiştir.


HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü
Dava, iş kazası nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
Davacı vekili müvekkilinin davalı ... Ağaç Sanayi işyerinde diğer davalı .... Ltd. Şti’nin işçisi olarak çalışmakta iken 09.11.2002 tarihinde iş kazası geçirdiğini ve %43.2 oranında malul kaldığını, bu zararının giderilebilmesi için fazlaya dair hakkı ve dava hakkı saklı kalmak kaydıyla 1.000,00 TL maddi tazminatın kaza tarihinden itibaren yasal faiziyle davalı ...Ş. ile ... San. Ltd. Şti.’den tahsilini talep etmiştir.
Birleşen dosyada davacı vekili müvekkilinin davalı ... Sunta Sanayi işyerinde diğer davalı .... Ltd. Şti’nin işçisi olarak çalışmakta iken 09.11.2002 tarihinde iş kazası geçirdiğini ve % 43.2 oranında malul kaldığını, bu zararının giderilebilmesi için 1.000,00 TL maddi tazminatın kaza tarihinden itibaren yasal faiziyle davalı ... Sunta MDF Orman Ürünleri San. Tes. İth. İhr. ve Tic. A.Ş. tahsilini talep etmiştir.
Birleşen dosyada davacı vekili müvekkilinin davalı ... Sunta işyerinde diğer davalı .... Ltd. Şti’nin işçisi olarak çalışmakta iken 09.11.2002 tarihinde iş kazası geçirdiğini ve %43.2 oranında malul kaldığını, Kocaeli 3. İş Mahkemesi’nin 2006/274 E. sayılı dosyasında davasının derdest olduğunu, iş kazasından dolayı bir nebze de olsa elem ve acısını manevi olarak giderebilmek için fazlaya dair haklı saklı kalmak kaydıyla 60.000,00 TL manevi tazminatın kaza tarihinden itibaren yasal faiziyle davalılardan tahsilini talep etmiştir.
Birleşen dosyada davacı vekili 11.04.2014 tarihli dava dilekçesinde 2006/274 E., 2012/253 K. sayılı tazminat dosyasının 19.06.2012 tarihinde karara çıktığını, Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 2012/17617 E. sayılı kararı ile bozulduğunu ve 2013/246 E. sayısına kaydedildiğini, müvekkilinin maddi zararının 176.919.67 TL olduğunu, 14.348.31 TL’sinin diğer dosyada talep edildiğinden, kalan 162.571.36 TL’sinin ek dava ile talep edilmesi gerektiğinden bakiye 162.571.36 TL ek maddi tazminatın kaza tarihinden itibaren yasal faiziyle davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
Davalı ... Sunta MDF Orman Ürünleri San. Tes İth. İhr. ve Tic. A.Ş. vekili davacının ... San. Ltd. Şti.’nin işçisi olduğunu, müvekkilinin işçisi olmadığını, 09.11.2002 tarihinde meydana gelen iş kazasının oluşumunda müvekkil firmanın kusuru bulunmadığını, diğer davalı ile aralarında asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunmadığını, davacının iş kazası geçirdiği tarihte yaptırılan işin anahtar teslimi bir iş olduğunu iddia ederek davanın reddinin gerektiğini savunmuştur.
Davalı ... Mak. San. Ltd. Şti. vekili meydana gelen iş kazasında müvekkilinin kusuru bulunmadığını, davacının % 44,2 oranında sakat kaldığı iddiasına itiraz ettiğini, maluliyetin yeniden belirlenmesi gerektiğini belirterek davanın reddinin gerektiğini savunmuştur.
Davalı ...Ş. vekili davacının müvekkilinin firmasında çalışmadığını ve davaya konu iş kazasıyla ilgilerinin olmadığını, bu durumun göz önüne alınarak husumet yokluğundan davanın reddinin gerektiğini savunmuştur.
Mahkemece 19.06.2012 tarihli ilk kararda davacının davalı ... Sunta MDF Şirketi"nin üst işverenliğinde davalı ... Şirketi"nin işçisi olarak çalışırken geçirdiği kaza sonrasında meslekte kazanma gücünü % 43,20 oranında yitirdiği, davalıların olayın oluşumunda % 80 oranında kusurlu olduğu, davacının Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanmayan ve istenebilecek maddi zararının 14.348,31 TL olduğu, bu nedenle maddi tazminat isteminin kabul edilmesi gerektiği, karar tarihi itibariyle 34 yaşında olan davacının bundan sonra yaşaması muhtemel ruhsal sorunlar, iyileşme süresinin uzunluğu, yaşamının geri kalanını sakat bir insan olarak sürdürmek zorunda kalması, olay sırasında ve tedavi aşamasında yaşaması kaçınılmaz bedensel acı ve ruhsal sıkıntılar, kaza öncesinde son derece olağan gelen bedensel faaliyetlerinin bir bölümünü bundan sonra yapamayacak olması gerekçesiyle ve davacının yanılgılı değerlendirme ile ... Entegre Ağaç Sanayi Anonim Şirketi aleyhine dava açmış olması sonucu davalı yönünden davanın reddedilmesi gerektiği gerekçesiyle A)1-Davalı ... Ağaç Sanayi Anonim Şirketi aleyhine açılan davanın REDDİNE, B)1-Davalılar ... Sunta MDF Orman Ürünleri Sanayi Tesisleri İmalat İhracat Ticaret Anonim Şirketi ve ... Makine Sanayi Limited Şirketi yönünden maddi tazminat davasının KABULÜNE, manevi tazminat davasının KISMEN KABULÜNE, 2- 14.348,31 TL maddi tazminat, 45.000,00 TL manevi tazminat olmak üzere toplam 59.348,31 TL’nin olay tarihi olan 09.11.2002 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılar ... Sunta MDF Orman Ürünleri Sanayi Tesisleri İmalat İhracat Ticaret Anonim Şirketi ve ... Makine Sanayi Limited Şirketi"nden müteselsilen alınarak davacıya verilmesine 3-Fazlaya ilişkin istemin reddine…” karar verilmiştir.
Kararın davacı vekilinin ve davalılar ... Mak. San. Ltd. Şti. ile ... Sunta MDF Orman Ürünleri San. Tes İth. İhr. Ve Tic. A.Ş. vekillerinin temyizi üzerine hüküm Özel Dairece 09.04.2013 tarihli bozma kararında davanın kısmen kabulü ile hüküm altına alınan tazminatlara ilişkin esas alınan 06.01.2012 tarihli kusur raporunun oluşa uygun olmadığı, işçi sağlığı ve iş güvenliği konularında uzman 3 kişilik bilirkişi heyetinden oluşa uygun tekrar rapor alınması gerektiği gerekçesiyle hüküm bozulmuştur.
Yerel Mahkemece bozma ilamına uyulmasına karar verildikten sonra alınan 04.04.2014 tarihli bilirkişi raporuna itibar edilerek ve Kocaeli 4. İş Mahkemesi’nin 2014/155 E. sayılı birleşen dosyası da dikkate alınarak 13.05.2014 tarihli kararda “A)1-Davalı ... Ağaç Sanayi Anonim Şirketi aleyhine açılan davanın REDDİNE, B)1-Davacının davalılar ... Sunta MDF Orman Ürünleri Sanayi Tesisleri İmalat İhracat Ticaret Anonim Şirketi ve ... Makine Sanayi Ticaret Limited Şirketi aleyhine açtığı maddi tazminat davasının KABULÜNE, manevi tazminat davasının KISMEN KABULÜNE, 2- 176.919,67 TL maddi tazminat, 45.000,00 TL manevi tazminat olmak üzere toplam 221.919,67 TL’nin olay tarihi olan 09.11.2002 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılar ... Sunta MDF Orman Ürünleri Sanayi Tesisleri İmalat İhracat Ticaret Anonim Şirketi ve ... Makine Sanayi Ticaret Limited Şirketi"nden müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, 3-Fazlaya ilişkin istemin reddine…” karar verilmiştir.
Davalı ... Mak. San. Ltd. Şti ve davalı ... Sunta MDF Orman Ürünleri A.Ş. vekillerinin temyizi üzerine hüküm Özel Dairece başlık bölümünde açıklanan gerekçelerle bozulmuştur.
Yerel Mahkemece Özel Dairenin bozma ilamında belirttiği manevi tazminatın fazla olduğu yönündeki bozma gerekçesine uyularak davacı lehine 40.000,00 TL manevi tazminata hükmedilmekle birlikte, işgöremezlik oranının belirlenmesine yönelik açılan 2007/334 E. sayılı davanın 15.09.2011 tarihinde kesinleşmesi nedeniyle zamanaşımının başlangıcı yönünden bu tarihin esas alınması gerektiği, bu nedenle davacının 11.04.2014 tarihli dava dilekçesi ile talep ettiği maddi tazminatları yönünden zamanaşımının dolmadığı gerekçesiyle “1-Mahkememizce verilen 13/05/2014 tarihli 2013/246 esas 2014/155 karar sayılı hükmün maddi tazminata ilişkin hüküm kısmı yönünden kurulan kararda direnilmesine, 2-Davacının davalılar ... Sunta MDF Orman Ürünleri Sanayi Tesisleri İmalat İhracat Ticaret Anonim Şirketi ve ... Makine Sanayi Ticaret Limited Şirketi aleyhine açtığı maddi tazminat davasının KABULÜNE, manevi tazminat davasının KISMEN KABULÜNE, 3- 176.919,67 TL maddi tazminat, 40.000,00 TL manevi tazminat olmak üzere toplam 216.919,67 TL’nin olay tarihi olan 09.11.2002 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılar ... Sunta MDF Orman Ürünleri Sanayi Tesisleri İmalat İhracat Ticaret Anonim Şirketi ve Kur-Mak-San Makine Sanayi Ticaret Limited Şirketi"nden müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, 4-Davalı ... Ağaç Sanayi Anonim Şirketi aleyhine açılan davanın REDDİNE, 5- Fazlaya ilişkin istemin reddine…” şeklinde karar verilmiştir.
Direnme hükmünü davalı ... Mak. San. Ltd. Şti vekili ve davalı ... Sunta MDF Orman Ürünleri A.Ş. vekili temyize getirmektedir.
Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; iş kazası nedeniyle maddi ve manevi tazminat talebinde bulunan davacı vekilinin 11.04.2014 tarihinde açtığı (ek maddi tazminat) birleşen dosyadaki maddi tazminat talepleri yönünden zamanaşımının gerçekleşip gerçekleşmediği noktasında toplanmaktadır.
Uygulama ve öğretide kabul edildiği üzere, zamanaşımı failin ve zararın öğrenildiği tarihten başlatılmalıdır.
Bilindiği üzere, bazı hallerde gerek zararı doğuran eylem veya işlemin ne olduğu ve kim tarafından gerçekleştirildiği ve gerekse zararın kapsam ve miktarı aynı anda ve tam bir açıklıkla belirlenebilir. Böyle durumlarda zarar görenin uğradığı zararın varlığını, zarar verenin kim olduğunu, kapsam ve miktarının neden ibaret bulunduğunu öğrendiği andan itibaren zarar verenden bunun tazminini isteme hakkının doğacağı ve bu hakkına ilişkin yasal zamanaşımı süresinin de o tarihte başlayacağı açıktır. Bu bağlamda herhangi bir eylemden doğan zararın tümü bir birlik teşkil eder, birbiriyle ilgisi olmayan bağımsız zararların bir toplamı olarak görünmez, dolayısıyla zararın kapsamı ve tutarının belli olmaması zamanaşımının başlamasına engel oluşturmaz. Başka bir ifadeyle, zararın öğrenilmesi onun kapsamının değil, varlığının öğrenilmesi anlamındadır. Zararın varlığı, niteliği ve esaslı unsurları hakkında bir dava açmaya, o davayı ciddi ve objektif bir şekilde desteklemeye, gerekçelerini göstermeye elverişli yeterli hal ve şartların öğrenilmesi, zararın öğrenilmiş sayılması için yeterlidir.
Buna karşılık ortaya çıkan zarar, kendi özel yapısı içerisinde sonradan değişme eğilimi gösteriyor, kısaca zararı doğuran eylem veya işlemin doğurduğu sonuçlarda (zararın nitelik veya kapsamında) bir değişiklik ortaya çıkıyor ise artık, “gelişen durum” ve dolayısıyla, gelişen bu durumun zararın nitelik ve kapsamı üzerinde ortaya çıkardığı değişiklikler (zarardaki değişme) söz konusu olacaktır. Böyle hallerde zararın kapsamını belirleyecek husus gelişmekte olan bu durumdur ve bu gelişme sona ermedikçe zarar henüz tamamen gerçekleşmiş olamayacağı için zamanaşımı süresi bu gelişen durumun durduğunun veya ortadan kalktığının öğrenilmesiyle birlikte işlemeye başlayacaktır.
Önemle belirtilmelidir ki, burada sözü edilen “gelişen durum” kavramı uygulamada çoğu kez yanlış anlaşıldığı şekilde, doğan zararın kapsamının zarar görence tam olarak öğrenilmesinin herhangi bir nedenle geciktiği (Örneğin, buna ilişkin bilirkişi raporunun geç alındığı) durumlara ilişkin olan, böylesi bir durumu ifade eden bir kavram değildir. Başka bir anlatımla, gelişen durum kavramı salt zarar doğuran işlem ya da eylemin sonuçlarının gelişmesini ve bu nedenle zarar görenin bu konularda bilgi sahibi olabilmesinin zorunlu olarak bu gelişmenin tamamlanacağı ana kadar gecikmesini ifade eder (Hukuk Genel Kurulu"nun 06.11.2002 gün ve 2002/4-882 E., 2002/874 K. sayılı kararı). Bu açıklamalar doğrultusunda somut olaya dönüldüğünde; gelişen bir durumun ya da müstakbel (gerçekleşecek-gelecek) bir zararın söz konusu olmadığı tüm dosya içeriğinden ve özellikle davacının maluliyetine ilişkin rapor ve belgelerden açıkça anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca kuyruk sokumu ve kalça kemiği kırılan davacı bakımından değişen ve gelişen durumun olmadığı ve 22.04.2004 tarihinden itibaren çalışabileceğine ilişkin 12.02.2004 tarihli rapordan itibaren zamanaşımı süresinin hesaplanması gerekmektedir. Bu nedenle davacı vekilinin 11.04.2014 tarihinde açılan Kocaeli 4. İş Mahkemesinin 2014/155 E. sayılı dosyasında talep ettiği ek maddi tazminatları yönünden zamanaşımı gerçekleştiğinden bu talepleri yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
O halde, Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır
Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
S O N U Ç: 1-) Davalı ... Mak. San. Ltd. Şti. ve davalı ... Sunta MDF Orman Ürünleri A.Ş. vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile maddi tazminata ilişkin direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatıranlara geri verilmesine,
2-)Direnme konusu dışında kalan manevi tazminat yönünden davalı ... Mak. San. Ltd. Şti. ve davalı ... Sunta MDF Orman Ürünleri A.Ş. vekillerinin temyiz itirazlarının incelenmesi için 21. HUKUK DAİRESİ’NE GÖNDERİLMESİNE, 10.05.2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.