Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/2018 Esas 2021/425 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/2018
Karar No : 2021/425

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Samsun ili, … ilçesi, … Mahallesinde bulunan ve mülkiyeti davacıya ait … ada, … parsel sayılı taşınmazın, "ticaret alanı" olan kullanım kararının "meydan alanı" olarak değiştirilmesine yönelik 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin kabulüne ilişkin … tarih ve … sayılı Samsun Büyükşehir Belediye Meclisi kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 5. maddesine, 14/06/2014 tarih ve 29030 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin “Plan raporu” başlıklı 9, “İmar planı ilkeleri” başlıklı 21 ve “İmar planı değişiklikleri” başlıklı 26. maddelerine yer verildikten sonra,
Dava dosyasında bulunan bilgi ve belgeler ile taşınmaz mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden;
Dava konusu imar planı değişiklikleriyle, Saathane Meydanı olarak anılan alanın, bir kent meydanı olarak ele alınarak düzenlenmesi ve kentin bu bölgesinde bulunan cami, han, hamam, medrese gibi tarihi ve tescilli yapıların algılanabilirliğinin artırılmasının amaçlandığı,
Anılan amaç kapsamında yapılan imar planı çalışmasının genel anlamda olumlu olmakla birlikte, bu alanın geleneksel bir eski Türk çarşısı özelliği taşıdığı ve alanın bu niteliğinin de yaşatılması gerektiği,
Bu kapsamda, plan değişikliği öncesinde … nolu imar adasında geçerli olan bitişik nizam 7 kat yapılaşma koşulunun, küçük parsel dokusuna sahip ve tescilli yapılarla çevrili alan için uygun bir yapılaşma koşulu olmadığı, alanın yapılaşma koşullarının, geleneksel dokusundaki şekline (geleneksel eski Türk çarşısı özelliği) uygun olarak ticaret alanı olan kullanım kararının korunmasının, alanın geleneksel dokusuna daha uygun bir yaklaşım olacağı,
Planlama kapsamında bulunan imar adalarındaki yapılaşma koşullarının, alanın geleneksel dokusunda olduğu şekle indirilmesi sonrasında bu imar adalarında yer alan yapıların yine özgün halindeki çatı, pencere, kapı özelliklerine uygun olarak yenilemeye tabi tutulmasının, alandaki tescilli yapılar ile birlikte diğer yapıları da belirli bir dönemin mimari özelliklerini yansıtır hale getireceği, böylelikle meydanı ayrıcalıklı ve kimlikli bir mekân haline getireceği, alanın geleneksel dokusuna uygun yapılaşma koşulları oluşturulması halinde tescilli yapıların algılanabilirliğinin sağlanabileceği,
Dava konusu taşınmazın planlama kapsamına alınarak, önceki imar planlarında "7 katlı bitişik nizam ticaret alanı" olan kullanım kararının, dava konusu imar planı değişiklikleriyle "meydan alanı"na dönüştürülmesinin gerekçesi olarak, alanda bulunan Pazar Camisinin algılanabilirliğini ve ulaşılabilirliğini artırmak olduğu ileri sürülmekte ise de, Pazar Camisinin, özgününde, yol kenarında, sokağa cephe veren mahalle camisi olarak ve bir sokak dokusu içinde yer almak üzere yapıldığı ve meydana bakması gerekmediği, … nolu imar adasının yapılaşma koşulları geleneksel dokuya uygun olarak belirlendiği takdirde, … nolu imar adası ile karşı cephesinde bulunan … nolu imar adası arasında bulunan ve içerisinde saat kulesini de barındıran yaklaşık 30 m.lik mesafenin alanda oluşturulması planlanan meydanın bu bölgesi için uygun bir genişlik oluşturacağı,
Davacı taşınmazının içerisinde bulunduğu … nolu imar adasının "ticaret alanı" kullanımından çıkarılarak "meydan alanı" kullanımına katılmasını gerekli ve zorunlu kılan bir hususun ortaya konulamadığı,
Bu durumda, dava konusu taşınmazın da içinde yer aldığı alanın "ticaret alanı" kullanımından çıkarılarak "meydan alanı" kullanımına katılmasına ilişkin 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin şehircilik esaslarına, planlama ilke ve tekniklerine uygun olmadığı sonucuna varılarak, anılan plan değişikliklerinin onaylanmasına ilişkin dava konusu … tarih ve … sayılı Samsun Büyükşehir Belediye Meclisi kararında mevzuata ve hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle anılan kararın iptaline karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 02/10/2018 tarih ve E:2016/1155, K:2018/7316 sayılı kararıyla; uyuşmazlığa konu taşınmazın bulunduğu alanın arasta niteliğini taşımayan, sonradan inşa edilen yapılardan oluştuğu, tarihi ve tescilli yapılarla arasında bir bağ bulunmadığı, bu nedenle tescilli tarihi yapıların algılanabilirliğini engelleyen ticaret alanlarının kaldırılarak meydan kullanımına eklenmesinin, tarihi yapıların ortaya çıkarılması anlamında olumlu bir yaklaşım olduğu, bu nedenle, davanın reddi gerekirken davaya konu taşınmazın bulunduğu alanın arasta oluşturduğuna ilişkin görüş doğrultusunda dava konusu imar planları değişikliklerinin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında isabet görülmediği sonucuna varılarak ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi ısrar kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
Yapılan plan değişikliğinin amacının, alan içinde bulunan tescilli tarihi yapıların bir meydan bütünlüğünde algılanabilirliğini arttırmak olduğu ve geleneksel kent meydanının en önemli ve bağımsız ögelerinin de camiler olduğu göz önünde bulundurulduğunda, dava konusu imar adasının karşısında bulunan … ve … numaralı imar adalarının sahip olduğu "bitişik nizam, 6 ve 4 kat" yapılaşma koşullarının, Saathane Meydanının en önemli ögesi olan Samsun Merkez Büyük Camisi ile meydan arasındaki bağı kopartarak, Merkez Büyük Camisinin algılanabilirliğini önemli ölçüde azalttığı, bu durumun da oluşturulmak istenen meydanın bütünlüğünü bozduğu,
Söz konusu imar adalarının planlamaya dahil edilerek ve yapılaşma koşulları geleneksel dokuya uygun hale getirilerek Merkez Büyük Camisinin meydan ile ilişkisinin kurulması ve Merkez Büyük Camisinin algılanabilirliğinin sağlanmasının şehircilik esaslarına daha uygun bir planlama yaklaşımı olacağı karşısında, uyuşmazlık konusu … numaralı imar adasının komşuluğunda yer alan … ve … numaralı imar adalarının birlikte değerlendirilerek planlama yapılması gerekirken, bütüncül bir planlama yaklaşımıyla hazırlanmadığı görülen dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin onaylanmasına ilişkin … tarih ve … sayılı meclis kararında hukuka uygunluk görülmediği gerekçesi eklenmek suretiyle dava konusu işlemin iptali yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, bilirkişi raporunun hatalı tespit ve değerlendirmeler içerdiği, taraflarınca itiraz edilen rapora dayanılarak verilen Mahkeme kararının hukuka uygun olmadığı, İdare Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda; bu alanın geleneksel bir eski Türk çarşısı özelliği taşıdığı ve alanın bu niteliğinin de yaşatılması gerektiği ileri sürülmekte ise de, bilirkişi raporunda yaşatılması gerektiği ileri sürülen dava konusu alanda bulunan binaların geleneksel Türk çarşı niteliğine uygun olmadığı, dava konusu alanda bulunan yapıların tamamının geleneksel mimarisinden uzaklaşılmış olduğu, dava konusu imar planlarıyla, Saathane Meydanı olarak anılan alanın, bir kent meydanı olarak ele alınarak düzenlenmesi ve kentin bu bölgesinde bulunan cami, han, hamam, medrese gibi tarihi ve tescilli yapıların algılanabilirliğinin artırılmasının amaçlandığı ve hukuka, şehircilik esaslarına, planlama ilke ve tekniklerine uygun olduğu, temyize konu Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile ... İdare Mahkemesi ısrar kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Samsun ili, … ilçesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın "ticaret alanı" olan kullanım kararının "meydan alanı"na çevrilmesine ilişkin 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği Samsun Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilmiştir.
Bunun üzerine, davacı tarafından, Saathane Meydanı ve tarihi arastanın bir bütün olarak korunması gerektiği, uygulama sınırlarının keyfi olarak belirlendiği, koruma amaçlı plan ile normal imar planının bir arada yapılmasının doğru olmadığı, mülkiyet hakkının sınırlandırıldığı, dava konusu planın, kamu yararına, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırı olduğu iddiasıyla temyizen incelenen dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT :
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinde; "Nazım İmar Planı"; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan şeklinde tanımlanmış, anılan Kanun'un “Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulması” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde ise; “İmar planları; nazım imar planı ve uygulama imar planlarından meydana gelir. Mevcut ise bölge ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye Meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde bir ay süre ile ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye Başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar.” hükmüne yer verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde; kanunlarla büyükşehir belediyesine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar plânlarını, parselasyon plânlarını ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak konusunda büyükşehir belediyelerine yetki verilmiş, aynı fıkranın (g) bendinde ise; büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yollar, meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımı ile bu yolların temizliği ve karla mücadele çalışmalarını yürütmek görevlerinin büyükşehir belediyelerinin yetkisinde olduğu düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu imar planlarıyla "meydan alanı" olarak düzenlenen alanda, eski Samsun’un geleneksel kent merkezini oluşturan meydan alanını çevreleyen; Samsun Merkez Büyük Camisi, Pazar Camisi, Şifa Hamamı, Süleyman Paşa Medresesi, Taşhan gibi tarihi ve tescilli yapılar ile Şifa Hamamı ve Süleyman Paşa Medresesinin batısında yer alan Samsun Büyükşehir Belediyesi kullanımındaki tarihi ve tescilli yapılar bulunmaktadır.
Dava konusu imar planı değişikliklerinden önce yürürlükte olan imar planlarında, alan, bitişik nizam 7 katlı ticaret alanı olarak düzenlenmiştir.
Saathane Meydanı olarak anılan bu alan, önceleri, 1-2 katlı ticari ünitelerden oluşan geleneksel eski Türk çarşısı özelliği taşımakta iken, zamanla yapılan imar planlarının verdiği yüksek ve yoğun yapılaşma hakları neticesinde, eski Türk çarşısındaki yapıların sanatsal ve mimari özellikleri kaybolmuş, alanda bu özellikteki yapılar kalmamış ve nihayet gelinen noktada, alanın bütününde bir trafik karmaşası ve reklam levhası kirliliğine sebep olan bitişik nizam 7 katlı ticari yapılar meydana gelmiştir.
Dava konusu imar planı değişiklikleriyle, Saathane Meydanının bir kent meydanı olarak ele alınarak düzenlenmesi ve kentin bu bölgesinde bulunan cami, han, hamam, medrese gibi tarihi ve tescilli yapıların algılanabilirliğinin artırılması amaçlanmıştır.
Ancak, İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda da belirtildiği üzere; dava konusu taşınmazın da bulunduğu planlama alanında; eski geleneksel halinde 1-2 katlı yapılaşmaların ve küçük parsel dokusunun oluşturduğu alanın 6-7 kata varan yapılaşmalarla niteliksiz bir hale dönüştüğü, mevcut 1-2 katlı yapılarda da geleneksel cephe ve çatı özelliklerinin bozulduğu, alanın bütününde bir trafik karmaşası ve reklam levhası kirliliğinin yaşandığı, dava konusu imar planı değişiklikleri öncesi bitişik nizam 7 kat yapılaşma koşulunun bu alan için uygun olmayan bir planlama kararı olduğu ve alanın geleneksel çarşı dokusunun büyük ölçüde bozulduğu, dava konusu edilen alanda yer alan eski yapıların geleneksel mimarisinden uzaklaşılmış olup, mevcut yapıların kat yükseklikleri de göz önüne alındığında, bu yapıların ve genel olarak Saathane Meydanının döneminin mimari özelliklerine göre düzenlenmesinin mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, eski Türk çarşısı niteliğini taşımayan ve bu alandaki tarihi ve tescilli yapıların görünümünü ve erişilebilirliğini engelleyen, sonradan inşa edilen 6-7 katlı ticari yapılardan oluşan dava konusu taşınmazın da bulunduğu alanın, bu yapılardan arındırılarak "meydan alanı" olarak kullanımını düzenleyen dava konusu imar planı değişikliklerinin, tarihi yapıların ortaya çıkarılması anlamında olumlu bir yaklaşım ortaya koyduğu anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu itibarla, dava konusu taşınmazın bulunduğu alanın, geleneksel çarşı dokusunun korunması gerektiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi ısrar kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin … İdare Mahkemesinin temyize konu … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/03/2021 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi

KARŞI OY
X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; … İdare Mahkemesince verilen ısrar kararının usul ve hukuka uygun olduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyorum.