Mahkemesi :İş Mahkemesi

Davacı, ... vatandaşı iken yurtdışında geçen çalışmalarını 3201 sayılı Yasa kapsamında borçlanma hakkı bulunduğunun ve Kuruma yatırılan borçlanma bedeli karşılığı 1260 gün yurtdışı borçlanmasının geçerli olduğunun tespitini istemiştir.
Mahkemece, ilâmında belirtilen şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, tarafların vekillerince temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Eldeki davada; davacı, ... vatandaşı iken yurtdışında geçen çalışmalarını 3201 sayılı Yasa kapsamında borçlanma hakkı bulunduğunun ve Kuruma yatırılan borçlanma bedeli karşılığı 1.260 gün yurtdışı borçlanmasının geçerli olduğunun tespitini istemiş, mahkemece, davacının ... vatandaşı olarak yurt dışında çalıştığı ve bulunduğu 16/05/1994 - 17/04/2004 tarihleri arasındaki süreyi borçlanabileceğinin tespitine, bu konudaki aksine Kurum işleminin iptaline, davacının fazlaya dair talebinin reddine dair davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Dosyadaki bilgi ve belgelerden; 18 yaşını ikmal ettiği 31.12.1971 ila 26.01.1973 ve 01.09.1990 ila 01.01.2013 tarihleri arasındaki dönemlerde Avusturya ülkesinden sigortalılık bildirimleri bulunan, Türkiye’de 5510 sayılı Yasa"nın 4/1-b maddesi kapsamında 22.03.1985 – 03.12.1993 tarihleri arasında zorunlu sigortalılığı, ve 5510 sayılı Yasa"nın 4/1-a maddesi kapsamında 17.04.1971 tarihinden itibaren 155 gün, ve 27.04.2013 ila 20.05.2013 tarihleri arasında sigortalılığı bulunan davacının, davalı Kurum"dan, 20.06.2013 tarihinde 3201 sayılı Yasa kapsamında Avusturya ülkesindeki hizmetlerini borçlanma isteminde bulunduğu, Kurum tarafından davacının yurtdışı hizmetlerini borçlanma başvuru tarihinde ... vatandaşı olmaması nedeniyle yurtdışı hizmetlerini borçlanma talebini 20.06.2013 tarihli yazı ile reddettiği, davacının 24.06.2013 tarihinde kurum hesabına 1.260 gün karşılığı olan 13.154,40 TL borçlanma bedelini yatırdığı, Kurum tarafından davacının yurtdışı hizmetlerini borçlanma hakkı bulunmadığından sehven yatırıldığı belirtilen 13.154,40 TL’nin,
iadesi için 07.11.2013 tarihinde muhasebe fişi düzenlendiği, anılan muhasebe fişinde ödeme alındığına ilişkin imza bulunmadığı, davacı tarafından yatırılan yurtdışı borçlanma bedelinin davacıya iade edilip edilmediği mahkemece, araştırılmadığı, ayrıca İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü"nün 26.08.2013 tarihli yazısında 26.08.2002 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile çıkmasına izin verilen davacının çıkma belgesini teslim aldığı 18.05.2003 tarihinden itibaren vatandaşlık kaydının kapatıldığı belirtilmesine rağmen, davacının nüfus kaydında davacının çıkma belgesini teslim aldığı 18.05.2004 tarihi itibariyle vatandaşlığı kaybettiğinin belirtildiği, davacının çıkma belgesine ilişkin çelişki giderilmediği anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanaklarından biri olan Yurt Dışında Bulunan ... Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkındaki 3201 sayılı Kanunun “Amaç ve kapsam” başlığını taşıyan 1’inci maddesinde; 18 yaşını doldurmuş ... vatandaşlarının yurt dışında geçen ve belgelendirilen çalışma sürelerinin, bu çalışma süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik sürelerinin ve yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerinin, 2’nci maddede belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim, kesenek ve karşılık ödenmemiş olması ve istekleri durumunda bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirileceği; “Tanımlar” başlıklı 2’nci maddesinde; sürelerin değerlendirilmesi ibaresinin, ... vatandaşlığını haiz olanların 1’inci maddede belirtilen sürelerinin istekleri durumunda değerlendirilmesini ifade ettiği belirtilmiş olup, anılan 1’inci madde, 08.05.2008 günü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5754 sayılı Kanunun 79’uncu maddesi ile değiştirilerek, ... vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, ... vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sürelerinin değerlendirileceği hüküm altına alınmıştır.
Konuya ilişkin olarak; 3201 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği"nin “Kapsam” başlığını taşıyan 2’nci maddesinde; bu Yönetmelik hükümlerinin, ikili veya çok taraflı Sosyal Güvenlik Sözleşmesi yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın yabancı bir ülkede, ... Vatandaşı olarak çalışmış, çalışan veya çalışacaklar ile gerek borçlanma ve gerekse aylık alma sürelerinde ... Vatandaşı olanları kapsadığı açıklanmış, anılan Yönetmeliği yürürlükten kaldıran ve 06.11.2008 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin aynı başlıklı 2’nci maddesinde; bu Yönetmeliğin, ikili veya çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın yabancı bir ülkede geçen sigortalılık veya ev kadını sürelerinde ve borçlanma istem tarihinde ... vatandaşı olanları kapsadığı bildirildikten sonra, “Borçlanma kapsamındaki süreler” başlığını taşıyan 6’ncı maddesinde, ... vatandaşlığının kazanılmasından önce veya ... vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra yurtdışında sigortalı veya ev kadını olarak geçen sürelerin borçlandırılmayacağı belirtilmiştir.
Diğer taraftan; 403 sayılı ... Vatandaşlığı Kanunu"nun 20’nci maddesinde, herhangi bir nedenle yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanan kimseler yönünden ... vatandaşlığından çıkma izninin İçişleri Bakanlığınca verilebileceği hüküm altına alındıktan sonra 06.07.2004 günü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5203 sayılı Kanunun 1’inci maddesi ile değişik “Yabancı Muamelesi ve Saklı Tutulan
Haklar” başlıklı 29’uncu maddesinde; bu Kanun gereğince ... vatandaşlığını kaybeden kişilerin, kayıp tarihinden başlayarak yabancı muamelesine tâbi tutulacağı, ancak doğumla ... vatandaşı olup da, İçişleri Bakanlığı"ndan vatandaşlıktan çıkma izni alanların ve bunların vatandaşlıktan çıkma belgesinde kayıtlı ergin olmayan çocuklarının; Türkiye Cumhuriyeti"nin millî güvenliğine ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü ve seçme - seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları dışında, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tâbi olmakkoşuluyla ... vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam edecekleri yönünde düzenleme yapılmış olup; her ne kadar 12.06.2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla yürürlüğe giren 5901 sayılı ... Vatandaşlığı Kanununun 47’nci maddesiyle, söz konusu 403 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmış ise de; mülga 20’nci maddedeki düzenlemeye 5901 sayılı Kanunun “... vatandaşlığından çıkma” başlığını taşıyan 25’inci maddesinde, yine mülga 29’uncu maddedeki hükme ise, 5901 sayılı Kanunun “Çıkma izni almak suretiyle ... vatandaşlığını kaybeden kişilere tanınan haklar” başlıklı 09.05.2012 tarih ve 6304 sayılı Yasa"nın 14. maddesiyle değişik 28’inci maddesinde paralel bir düzenlemeye yer verilmiştir.
Borçlanma yasası niteliğindeki 3201 sayılı Kanunun 1’inci ve bu Kanunun Uygulama Yönetmeliği"nin 2’nci maddelerinde; ... vatandaşlarının, ... vatandaşı olarak yurtdışında geçen çalışmalarını borçlanabilmeleri öngörülmüş olmakla, anılan Kanun, yurt dışı hizmet borçlanması hakkının kullanılabilmesi için çalışmanın geçtiği dönemde sigortalı ile uyrukluk ilişkisini aramaktadır ve söz konusu Yönetmelikte, borçlanma tarihinde de ... vatandaşı olunması gerektiği belirtilmiştir. Bununla birlikte; gerek mülga 403 sayılı Kanunun 29’uncu, gerekse 5901 sayılı Kanunun 6304 sayılı Yasayla değişik 28’inci maddesinde; doğumla ... vatandaşı olup da, İçişleri Bakanlığından çıkma izni alarak ... vatandaşlığını yitirenlerin, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı tutularak, anılan kişilerin, bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tâbi olmak koşuluyla ... vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam edecekleri kabul edilmiş, böylelikle, çıkma izni almak suretiyle ... vatandaşlığını kaybeden kişiler yönünden kazanılmış haklar koruma altına alınmıştır. Kişinin bulunduğu statüden doğan, kendisi yönünden kesinleşmiş ve kişisel niteliğe dönüşmüş olan hak niteliğindeki “kazanılmış hak”, hukuk devleti kavramının temelini oluşturan en önemli unsurlardandır ve kazanılmış hakları ortadan kaldırıcı nitelikte sonuçlara yol açan yorumlar; Anayasa’nın, Cumhuriyetin niteliklerinin belirtildiği 2’nci maddesinde yer alan, Türkiye Cumhuriyetinin, sosyal bir hukuk devleti olduğu yönündeki hükmüne aykırılık oluşturacağı gibi, toplumsal kararlılığı ve hukuksal güvenceyi ortadan kaldırarak belirsizlik ortamının doğmasına neden olacağından kabul edilemez.
Öte yandan; 11.09.2014 tarihli Mükerrer Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe giren 6552 sayılı Kanunun 28"inci maddesi ile değişik 3201 sayılı Kanunun 1"inci maddesinde “... vatandaşları ile doğumla ... vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle ... vatandaşlığını kaybedenlerinon sekiz yaşını doldurduktan sonra ... vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu Kanun"da belirtilen sosyal güvenlikkuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri hâlinde, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir.” biçimimde getirilen düzenleme ile; ... vatandaşlığından izinle çıkmadan önce yurt dışında ... vatandaşı olarak geçirilen 3201 sayılı Yasa kapsamındaki sürelere ilişkin borçlanma hakkı tanınmıştır.
Tüm bu açıklamalar ve yasal düzenlemeler ışığı altında yapılan değerlendirme sonunda; ... vatandaşlığından izinle çıkan ve borçlanma başvurusunda bulunduğu tarihte ... vatandaşı olmayan kişilerin istemlerinin, ... vatandaşlığının yitirildiği tarih öncesine ait süreler yönünden kabul edilmesi gerekmekte, bu kişilere, ... vatandaşlığından izinle çıkmadan önce yurt dışında geçirdiği 3201 sayılı Yasa kapsamındaki sürelere ilişkin borçlanma hakkı tanınmalıdır.
Yukarıdaki açıklamalar gözetilerek; izinle ... vatandaşlığından çıkan davacının çıkma belgesini teslim aldığı tarihe ilişkin çelişki giderilerek, davacının 3201 sayılı Yasa"nın 1. maddesi kapsamında yurtdışı hizmetlerini borçlanma hakkı bulunduğu tarih aralığı infaza uygun ve tereddüte mahal verilmeyecek şekilde tespit edilmeli, davacının, 24.06.2013 tarihinde yurtdışı borçlanma bedeli olarak 13.154,40 TL’nin Kurum tarafından davacıya iade edilip edilmediği, iade edilmiş ise hangi tarihte iade edildiği araştırılmalı, tüm dosya kapsamından elde edilecek sonuca göre karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gözönünde tutulmaksızın, eksik inceleme ve araştırmayla yazılı şekilde hüküm kurulması, usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde tarafların vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, istek halinde temyiz harcının davacıya iadesine, 02.04.2015 gününde oybirliği ile karar verildi.