Danıştay 10. Daire 2018/4738 Esas 2021/986 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/4738
Karar No : 2021/986

DAVACI : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
DAVALI : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : 1. Hukuk Müşaviri …

DAVANIN_KONUSU : Davacı Belediye tarafından yapılan imar uygulaması sırasında kadastro müdürlüğünce istenen döner sermaye ücreti ile bu ücretin dayanağı olan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün 23/02/1993 tarih ve 1993/2 sayılı Yönergesinin 15 ila 26. maddelerinin ve 27. maddesinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ_İDDİALARI : Davacı Belediye tarafından, idarelerce yönerge yolu ile hukuk kuralı konularak genel düzenleyici işlem yapılamayacağı, dava konusu yönergenin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALININ_SAVUNMASI : Davalı idarece, usule ilişkin olarak davacının dava açma menfaati bulunmadığı, davanın süresinde açılmadığı, esasa ilişkin olarak ise, dava konusu yönergenin hukuka uygun olarak düzenlendiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.


DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, 23.2.1993 tarih ve 1993/2 sayılı Kadastro Müdürlüklerinde Döner Sermaye Uygulanmasına İlişkin Yönerge'nin 15-27.maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
Kadastro Müdürlüklerinde Döner Sermaye Uygulanmasına İlişkin 1993/2 sayılı Yönerge 3402 sayılı Kadastro Kanununun 38.maddesinin 1. ve 2.fıkrası ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliği'nin 4.maddesinin (a) fıkrası ve Tescile Konu Olan Harita ve Planlar Yönetmeliğine dayanılarak çıkarılmıştır.
25.11.2010 tarih ve 6083 sayılı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 10.maddesi ile 3402 sayılı Kadastro Kanununun 37, 38 ve 47/G maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
Yine 6083 sayılı Yasanın 8.maddesinin (1).fıkrasında, genel müdürlüğün, ürettiği her türlü tapu, kadastro, harita ve arşiv bilgi ve belgeleri ile sunduğu hizmetlerden gelir elde etmek üzere merkez veya bölge müdürlükleri bünyesinde döner sermaye işletmeleri kuracağı, (5).fıkrasında ise döner sermaye işletmelerinin yönetimi, faaliyet alanları, işleyişi, sermaye kaynakları, her türlü idari ve mali işlemleri ile gelirlerine ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığının da görüşü alınarak çıkartılacak yönetmelikle belirleneceği öngörülmüştür.
6083 sayılı Yasanın 8.maddesine dayanılarak hazırlanan ve 28.1.2012 tarih, 28187 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliğinin 4.maddesinde " faaliyet alanları", 29.maddesinde ise "ücret tarifesinin tespiti" düzenlenmiştir.
Bu haliyle dava konusu Yönergenin uygulanma kabiliyeti kalmamıştır.
Davacı tarafından, 22.7.2008 tarih ve 9228 sayılı yazı ile Urla Kadastro Müdürlüğüne başvurularak, imar uygulamasında talep olunan belge harçlarının dayanağı yasa kurallarının belirtilmesi istenilmiş, bu başvuruya istinaden de Urla Kadastro Müdürlüğü tarafından 3.9.2008 tarih ve 1454 sayılı yazı ile cevap verilmiş olup, bu cevap davacıya yönelik subjektif nitelikte bir uygulama işlemi olarak görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolunda karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 05/02/2018 tarih ve E:2015/284, K:2018/289 sayılı bozma kararı üzerine Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün hasım konumuna alındığı ve dosyanın usulüne uygun olarak tekemmülünün sağlandığı görülmekle, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; davacı Belediye tarafından yapılan imar uygulaması sırasında kadastro müdürlüğünce istenen döner sermaye ücreti ile bu ücretin dayanağı olan Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü'nün 23/02/1993 tarih ve 1993/2 sayılı Yönergesinin 15 ila 26. maddeleri ile 27. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün usule ilişkin itirazları yerinde görülmemiştir.

ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun, dava konusu işlem ve düzenlemenin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan “Döner Sermaye Teşkili” başlıklı 37. maddesinde, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü bünyesinde veya Genel Müdürlüğün ihtiyaç duyduğu bölge müdürlüklerinde döner sermaye işletmeleri kurulabileceği, döner sermaye işletmeleri için genel bütçeden 300 milyon lira sermaye tahsis olunduğu, bu miktarın Bakanlar Kurulu Kararıyla beş katına kadar artırılabileceği, bu suretle artırılan sermayenin elde edilen kârlarla karşılanacağı, döner sermayenin, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bütçesine bu amaçla konulan ödeneklerle işletme faaliyetinden elde edilecek karlar ile bağış ve yardımlardan meydana geldiği, döner sermaye faaliyetlerinin gerektirdiği gider veya harcamalar ile kiralama, satın alma, araç, gereç, araştırma ve eğitim giderleri ve diğer ihtiyaçların döner sermayeden karşılanacağı, döner sermayeden bunlar dışında herhangi bir harcama yapılmayacağı; “Döner Sermaye İşletmelerinin Yetkileri” başlıklı 38. maddesinde, Döner Sermaye İşletmelerinin Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün hizmetlerine öncelik vermek ve aksatmamak kaydıyla, kamu yararının ve milli ekonominin gerektirdiği veya teknik olarak yapılmasının mümkün olduğu hallerde; kamu kurum ve kuruluşlarından veya yerli gerçek ve tüzel kişilerden sipariş almaya ve her türlü teknik işlemlere girişmeye ve gerektiğinde müştereken iş yapmaya yetkili olduğu, Genel Müdürlükçe meydana getirilmiş olan kadastral ve topografik harita, fotograf, nirengi ve poligon değerleri, her türlü bilgi ve belgeleri bedel karşılığında verebileceği, teknik aletleri, uçakları ve benzeri araç ve gereçleri kiralayabileceği; 47. maddesinin 1. fıkrasının (G) bendinde ise, döner sermaye işletmesinin faaliyet alanları, gelir kaynakları, mali işlemleri ile harcama usul ve esaslarına ilişkin hususların Yönetmelikle düzenleneceği hükümlerine yer verilmiştir.

Dava konusu işlem ve düzenleme tarihinde yürürlükte olan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliği'nin "Çalışma alanları" başlıklı 4. maddesinde, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesinin Kamu kurum ve kuruluşları ile yerli gerçek ve tüzel kişilere, sipariş almak suretiyle her türlü harita, kadastro değişiklik işlemleri ve bunlarla ilgili teknik hizmetler üreteceği, uygulayacağı, idari işlemleri yapacağı ve bunların üretim hizmetlerine katılacağı, Genel Müdürlükçe üretilmiş olan her türlü belge, bilgi, harita ve hava fotograflarını bu konudaki kanuni takyidler mahfuz kalmak şartıyla bedeli mukabilinde verebileceği belirtilmiş; 7. maddesinde, Döner Sermaye İşletmesinin gelirlerinin; üretilen, satılan ve kiralanan mal ve hizmetler karşılığında elde edilen gelirler ile faiz ve komisyon gelirlerinden oluştuğu hususuna yer verilmiş; 41. maddesinde de, Genel Müdürlükçe üretilen mal ve hizmetler veya yapılan işlerin maliyeti, hammadde ve malzeme, işçilik, yolluk, çeşitli işletme masrafları, amortisman payları ve kardan oluşturulmak suretiyle maliyet fiyatlarının altında olmamak şartıyla aynı işi ve hizmetleri yapan kuruluşlardaki fiyat listeleri de göz önünde tutularak İşletme Müdürlüğünce hazırlanan ücret tarifelerinin Yönetim Kurulu Kararı ile kesinleşeceği öngörülmüştür.

Dava Konusu Yönergenin İncelenmesi:
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün faaliyet alanlarıyla ilgili düzenlemelerde adı geçen terimlerden olan "kadastro"; taşınmaz malların konumlarını, sınırlarını, alanlarını belirleyip bir plan üzerinde gösterme eylemini, "kadastral harita"; mülkiyet ile ilgili sınırları ve yapıların dokusunu gösteren haritayı, "topografik harita"; yeryüzünün veya bir parçasının şekilsel yapısının belli bir ölçek içinde yatay düzlem üzerinde gösterilmesiyle elde edilen haritayı; "nirengi noktası"; harita yapımında arazide sabit olarak belirlenen noktaları, "nirengi değeri", her dereceden nirengilerin düz ya da koordineleri, semtleri ve aralarında ölçülmüş uzaklıkları gösteren değeri; "poligon noktası"; koordinatları belirlenen nirengi noktaları arasında kenar ve açıları ölçülerek, bu ölçülere göre koordinatları hesaplanan noktaları, "poligon değeri" ise; nirengi noktalarındaki ölçülere dayalı olarak oluşturulan koordinatları hesaplanan noktaların değerini ifade etmektedir.
Sözü edilen Kanun ve Yönetmelik hükümlerine göre; Tapu ve Kadastro İşletmesi Döner Sermayesinin gelirleri; üretilen, satılan ve kiralanan mal ve hizmetler karşılığı elde edilen gelirler ile faiz ve komisyon gelirlerinden oluşmaktadır. Döner sermaye gelirleri arasında sayılan "üretilen mal ve hizmetler" ibaresinden; yukarıda tanımlarına yer verilen, Genel Müdürlükçe meydana getirilmiş olan kadastral harita ile topografik harita, fotograf, nirengi ve poligon değerlerine ilişkin belgelerin anlaşılması gerekmekte olup; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nce sunulan tüm kamu hizmetlerinin bu kapsamda kabul edilmesine olanak bulunmamaktadır. Başka bir ifadeye; üretilen mal ve hizmetlerin, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nce sunulan tüm kamu hizmetlerini değil, sadece Kadastro Müdürlüklerince yapılacak olan ve yukarıda anılan hizmetleri kapsadığı açıktır. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün asli görevlerinden olan ve Tapu Sicil Müdürlüklerince yapılacak tapu işlemleri sırasında düzenlenerek ilgililere verilen belgeler, karşılığında Döner Sermaye İşletmesi geliri elde edilebilecek hizmetler arasında yer almamaktadır.
Olayda, davacı belediye tarafından yapılmakta olan imar uygulamasına esas olmak üzere taşınmaz koordine değerlerinin kadastro müdürlüğünden istenildiği, harcı yatırılmak suretiyle istenen hususların yerine getirileceğinin bildirilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı, davacı tarafından yönergenin iptali istenen hükümlerinin, aplikasyon, birleştirme, irtifak hakkı tesisi veya terkini, cins değişikliği, parselin yerinde gösterilmesi ve kadastral haritaların istenilmesine yönelik işlemleri içerdiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu yönergenin iptali istenen maddelerinde yer alan iş ve işlemlerin döner sermaye gelirleri arasında sayılan "üretilen mal ve hizmetler" kapsamına girdiği, sunulan tüm kamu hizmetlerine yönelik döner sermaye ücreti istenmesinin söz konusu olmadığı görülmekte olup, yönergenin iptali istenen 15 ila 26. maddeleri ile 27. maddesinde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, hukuka uygunluğu tespit edilen Yönergeye uygun olarak tesis edildiği görülen davacıdan döner sermaye ücreti istenilmesine ilişkin 13/07/2008 tarih ve 1166 sayılı işlemde de hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (Otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 09/03/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.