Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/1493 Esas 2021/448 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1493
Karar No : 2021/448

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ: Av. …

DİĞER DAVALI : … Bakanlığı (Mülga … Başkanlığı)
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onikinci Dairesinin 21/10/2019 tarih ve E:2017/4, K:2019/7806 sayılı kararının iptale ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: ÖSYM Başkanlığınca yayımlanan KPSS-2016 Lisans Kılavuzu’nun "Başvuru Koşulları" başlıklı 2.1. maddesi ile KPSS 2016/2 ve 2016/6 Tercih Kılavuzları’nın ve bu Kılavuzlara dayanılarak yapılan sağlık personeli yerleştirmelerinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onikinci Dairesinin 21/10/2019 tarih ve E:2017/4, K:2019/7806 sayılı kararıyla;
Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yayımlanan KPSS-2016 Lisans Kılavuzu'nun Başvuru Koşulları başlıklı 2.1 maddesinin iptali istemi yönünden;
Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yayımlanan KPSS-2016 Lisans Kılavuzu'nun Başvuru Koşulları başlıklı 2.1 maddesinde; 31/03/2016 tarihi itibarıyla lisans diploması almaya hak kazanmış adayların ön lisans veya ortaöğretim düzeyinde yapılacak sınava başvuramayacağının belirtildiği,
Devlet memuru olmayı isteyen adayların, bilgi ölçme suretiyle puan esasına göre sıralanmasına yönelik bir yarışma sınavı olan KPSS'nin, evrensel bir norm olan "eşitler arası yarışma" ilkesi gereği, hukuksal durum itibarıyla denk durumda olanların kendi aralarında yarışmalarının, dolayısıyla aynı öğrenim düzeyindeki adayların birbirleriyle yarışmalarının sağlanması amacıyla, ortaöğretim (lise ve dengi), önlisans (iki yıllık meslek yüksek okulları) ve lisans (dört ve daha fazla süreli yükseköğrenim) olmak üzere üç düzeyde yapıldığı,
Kılavuz'da yer verilen, adayların mezun durumunda bulundukları eğitim düzeyinin alt düzeyinden sınava girmelerini engelleyen hükmün de eşitler arası yarışma ilkesinin, bir başka ifadeyle aynı öğrenim düzeyindekiler arasında fırsat eşitliğinin hayata geçirilmesi amacıyla düzenlendiği, adayların bu hususa uymayarak sınava girmeleri halinde sınav sonucu elde ettikleri haklardan yararlandırılmamalarının hakkaniyet gereği olduğu,
Bu nedenle, dava konusu Kılavuz hükmünde hukuka aykırılık bulunmadığı,
Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yayımlanan KPSS 2016/2 ve 2016/6 Tercih Kılavuzları'nın sağlık hizmetlerine özgü alt öğrenimden tercih hakkına yer vermemesinin iptali istemi yönünden;
Aynı meslek diplomasına sahip olan herkesin, kamu hizmetine girmede eşit olduğu, ortaöğretim ya da önlisans düzeyinde aynı mesleki eğitimi alan kişilerden bazılarının daha sonra lisans düzeyinde eğitim almış olmalarının, mesleki eğitimini aldıkları kamu hizmetine girmelerine engel kabul edilmesinin eşitlik ilkesine aykırı olacağı,
Devlet memuru olmayı isteyen adayların, bilgi ölçme suretiyle puan esasına göre sıralanmasına yönelik bir yarışma sınavı olan KPSS'nin, evrensel bir norm olan "eşitler arası yarışma" ilkesi gereği, hukuksal durum itibarıyla denk durumda olanların kendi aralarında yarışmalarının, dolayısıyla aynı öğrenim düzeyindeki adayların birbirleriyle yarışmalarının sağlanması amacıyla, ortaöğretim (lise ve dengi), önlisans (iki yıllık meslek yüksek okulları) ve lisans (dört ve daha fazla süreli yükseköğrenim) olmak üzere üç düzeyde yapıldığı,
KPSS'de genel yetenek-genel kültür testlerinin uygulanması ve ortaöğretim ile önlisans kadrolarına yapılacak yerleştirmelerde, genel yetenek-genel kültür bölümünden alınan KPSS puanının esas alınması nedeniyle, adayların mezun olduğu en üst öğretim düzeyinden sınava girmesinin, eşitler arası yarışma ilkesinin, bir başka ifadeyle aynı öğrenim düzeyindekiler arasında fırsat eşitliğinin hayata geçirilmesi niteliğinde olduğu,
Ancak, mezun olduğu en üst öğretim düzeyinden sınava giren adayların, mezun olduğu alt öğrenim düzey(ler)indeki kadrolara başvuru yapmasının engellenmesinin, davacı ve onunla aynı durumda olan, mezun olduğu lisans programı ile atanma imkânı bulamayarak, daha fazla istihdam imkânı bulunan önlisans programlarını bitiren ya da önlisans mezunu olup (kültür ve donanım seviyesini artırmak, yeteneklerini geliştirmek, zorunlu askerlik hizmetinin süresini kısaltmak ve benzeri sebeplerle) bir lisans programı okumak isteyen onbinlerce adayın mağduriyetine neden olacağı gibi Anayasa'da yer alan, hizmete alınmada görevin gerektirdiği niteliklerden başka bir ayırım gözetilemeyeceği hükmüne ve eşitlik ilkesine aykırılık teşkil ettiği,
Davalı idare tarafından Danıştay Onikinci Dairesinin 27/06/2013 tarih ve E:2009/5045, K:2013/5796 sayılı kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 23/11/2015 tarih ve E:2013/4362, K:2015/4294 sayılı kararı ile bozulması üzerine, hem önlisans hem de lisans mezuniyeti olan kimselere, lisans düzeyinden sınava girmek kaydıyla alacağı puan ile önlisans kadrolarına başvuru yapabilme imkânının tanındığı düzenlemeye, KPSS 2016/2 ve 2016/6 Tercih Kılavuzlarında yer verilmemesine ilişkin işlemin, yargı kararının uygulanması niteliğinde olduğunun ileri sürüldüğü, ancak bahsedilen davanın konusunun; lisans mezunu olduğu halde 2008 yılında ortaöğretim mezunları için yapılan KPSS'ye katılarak başarılı olan ve sağlık teknisyeni olarak göreve başlayan bir kişinin, lisans mezunu olduğunun anlaşılması üzerine sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin işlem ile bu işlemin dayanağı olan, lisans mezunlarının önlisans ve ortaöğretim düzeyinde yapılan KPSS'ye giremeyeceğine ilişkin Başvuru Kılavuzu hükmünün iptali isteminden ibaret olduğu, bu nedenle Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararı gerekçesinin, mezun olduğu en üst öğretim düzeyinden sınava girerek puan alan adayların, mezun olduğu alt öğrenim düzey(ler)indeki kadrolara başvuru yapmasına engel teşkil eder bir niteliğinin bulunmadığı,
Bu nedenle, dava konusu Tercih Kılavuzlarında eksik düzenleme bulunduğundan, söz konusu Kılavuzlarda hukuka uyarlık bulunmadığı,
KPSS 2016/6 ve 2016/2 Tercih Kılavuzları'na dayanılarak yapılan sağlık personeli yerleştirmelerinin iptali istemi yönünden;
İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini amaçlayan iptal davasının görüşülebilmesinin ön koşullardan biri olan "dava açma ehliyeti"nin, her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari faaliyetler ile idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin buna bağlı olarak olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçütler içinde menfaat ilişkisinin varlığını ifade ettiği, her olay ve davada, idari işlem ile dava açacak kişi arasında öngörülen subjektif ehliyet koşulu olarak menfaat ihlalinin, kişisel, meşru ve güncel bir menfaat olması ölçütleri kapsamında yargı mercilerince değerlendirileceği,
Bu durumda 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde iptal davalarının, idari işlemlerin iptali için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlandığı, anılan Kanun'un 15/1-(b) maddesinde, dava dilekçelerinin 14. madde uyarınca incelenmesi sonucu ehliyet hususunda kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddine karar verileceğini öngörüldüğü,
Davacının; söz konusu Kılavuzlara dayanılarak yapılan sağlık personeli yerleştirmelerinin iptalini istemekte herhangi bir menfaatinin bulunmadığı gerekçesiyle,
Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yayımlanan KPSS-2016 Lisans Kılavuzu'nun "Başvuru Koşulları" başlıklı 2.1. maddesinin iptali istemi yönünden davanın reddine, Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yayımlanan KPSS 2016/2 ve 2016/6 Tercih Kılavuzları'nın sağlık hizmetlerine özgü alt öğrenimden tercih hakkına yer vermemesi yönündeki dava konusu işlemin iptaline, KPSS 2016/2 ve 2016/6 Tercih Kılavuzları'na dayanılarak yapılan sağlık personeli yerleştirmelerinin iptali isteminin ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idarelerden Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı tarafından, davacının tarafı olmadığı bir davada kararın hukuka aykırılığını gerekçesiz olarak ileri sürdüğü, KPSS'nin ortaöğretim, önlisans ve lisans olmak üzere üç düzeyde yapıldığı, adayların mezun durumunda bulundukları eğitim düzeyinden sınava girmelerine her zaman imkan tanındığı, ortaöğretim mezunu olan adayın ön lisans eğitimini bitirene kadar, ön lisans mezununun lisans eğitimini tamamlayana kadar sınava girdikleri eğitim düzeyine ait mezuniyetleri esas alınarak tercih işlemlerine başvurabildiği, bu durumun eşitlik ilkesi ve hakkaniyet gereği olduğu, ancak üst öğrenim mezunu olan bir adayın alt öğrenim düzeyinden tercih yapmasının fırsat eşitliği dengesinin bozulmasına neden olacağı, bu nedenle Daire kararının iptale ilişkin kısmının bozulmasına karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının temyize konu kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı, 30/07/2007 tarihinde Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Astsubay Meslek Yüksekokulu Ambulans ve Acil Bakım Teknikerliğinden, 01/06/2009 tarihinde Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Sağlık Kurumları İşletmeciliğinden (önlisans), 30/05/2011 tarihinde Anadolu Üniversitesi İşletme Bölümünden (lisans), 13/06/2016 tarihinde Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Çanakkale Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulundan mezun olmuştur.
22-29 Mayıs 2016 tarihleri arasında yapılan KPSS-2016 Lisans sınavına katılan ve bu sınavda aldığı puanlarla alt öğrenim düzeyinden tercih yapmak isteyen davacı tarafından, 2016 KPSS Lisans Kılavuzu'nun 2.1. maddesinin, KPSS 2016/2 ve 2016/6 yerleştirme Kılavuzlarının ve bu Kılavuzlara dayanılarak yapılan sağlık personeli atamalarının iptali istemiyle temyizen bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın kamu hizmetlerine girme hakkının düzenlendiği 70. maddesinde; "Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir. Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiç bir ayırım gözetilemez. " hükmü yer almaktadır.
03/05/2002 tarih ve 24744 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe konulan Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmeliğin 6. maddesinde; KPSS'nin usul ve esasları, içeriği, puan türleri ve hesaplama yöntemi, başvuru yapacakların öğrenim düzeyi, sınavdan elde edilecek puan türlerinin yerleştirmede ve giriş sınavına çağrıda kullanılmasına ilişkin esasların, Devlet Personel Başkanlığı ve ÖSYM tarafından müştereken belirleneceği ve bu usul ve esaslara uygun olarak bir KPSS Kılavuzu ve Başvuru Belgesi hazırlanacağı düzenlenmiştir.
Söz konusu düzenlemeye dayanılarak çıkarılan KPSS-2016/2 Tercih Kılavuzu'nda;
"...
1.3 Adayların bu kılavuzda yer alan kadro ve pozisyonları tercih edebilmeleri için, 22 Mayıs 2016, 16 Ekim 2016 ve 20 Kasım 2016 tarihlerinde yapılmış olan Kamu Personel Seçme Sınavlarından (2016-KPSS Lisans ve 2016-KPSS Ortaöğretim/Önlisans) birine girmiş ve bu sınavların en az birinden ilgili KPSS puanını almış olmaları gerekir." hükmüne,
KPSS-2016/6 Tercih Kılavuzu'nda ise;
"...
1.3 Adayların bu kılavuzda lisans düzeyinde ilan edilen kadroları tercih edebilmeleri için, 22 Mayıs 2016 tarihinde yapılmış olan Kamu Personel Seçme Sınavına (2016-KPSS Lisans), ön lisans ve ortaöğretim düzeylerinde ilan edilen kadroları tercih edebilmeleri için ise 27-28 Eylül 2014 tarihinde yapılmış olan Kamu Personel Seçme Sınavlarından (2014-KPSS Ortaöğretim/Önlisans) birine girmiş ve bu sınavların en az birinden ilgili KPSS puanını almış olmaları gerekir.
27-28 Eylül 2014 tarihlerinde gerçekleştirilen Kamu Personel Seçme Sınavlrından (2014-KPSS Ortaöğretim/Önlisans) birine girmiş olanlardan 22 Mayıs 2016 tarihinde yapılmış olan Kamu Personel Seçme Sınavına da (KPHSS-2016 Lisans) girmiş olanlar, ortaöğretim/önlisans düzeyinde ilan edilen kadrolardan tercih yapamayacaklardır. Bu durumda olan adaylar (nitelik kodlarından tercihte bulunabilecekleri bir kadronun bulunması ve lisans düzeyinden mezun olmaları koşulu ile), yalnızca lisans düzeyindeki kadrolardan tercih yapabileceklerdir." hükmüne yer verilmiş,
Her iki Kılavuz'da ortak olarak;
1.4 Yerleştirme işlemlerinde ortaöğretim mezunları için KPSSP94, önlisans mezunları için KPSSP93 ve lisans mezunları için KPSSP3 puanı kullanılacaktır.
...
2. TERCİHLERİN YAPILMASI İÇİN GENEL BİLGİLER
Tercihlerin geçerli olabilmesi için tercihlerin ÖSYM'ye internetle gönderildiği gün itibarıyla, sınava girilen öğrenim düzeyindeki bir okuldan veya programdan mezun olunması zorunludur. Tercihlerin internetle ÖSYM'ye gönderildiği gün itibarıyla mezun durumda bulunmayan adayların, yerleştirilmeleri yapılmış olsa bile, atamaları yapılmayacaktır. Adayların boş kadrolara ve pozisyonlara yerleştirme işlemlerine alınabilmeleri için tercihlerin kurallara uygun olarak yapılması ve yapılan tercihlerin geçerli olması zorunludur.
...
3. TERCİHLERİN YAPILMASI İLE İLGİLİ İŞLEMLER
...
3.6 ...
Mezun olduğunuz ortaöğretim/ön lisans/lisans programı tercih etmiş olduğunuz kadro/pozisyon için aranan nitelikler ile uyumlu değilse yapmış olduğunuz tercih sistem tarafından kabul edilmeyecektir. Tercihlerinizi yaparken bu durumu göz önünde bulundurunuz.
4.4 Yerleştirmede adayların ÖSYM kayıtlarındaki bilgileri esas alınacaktır. Bu bilgilerde gerçeğe uymayan hususlar tespit edildiği takdirde, yerleştirmesi yapılan adayların kamu kurum ve kuruluşlarınca atamaları yapılmayacak, adaylar bu durumdan dolayı bir hak iddia edemeyeceklerdir.
7. HAK İDDİA EDİLEMEYECEK DURUMLAR
KPSS'de yüksek puan almak, bu kılavuzda yer alan kadro ve pozisyonlara yerleştirmede tek başına bir hak teşkil etmeyecektir. Yanlış, yanıltıcı veya yalan beyanda bulunanlar ile bilgilerindeki tutarsızlıklar yüzünden yerleştirmesi yapılamayan veya daha alt tercihlerine yerleştirilen adaylar bu durumdan dolayı bir hak iddia edemeyecektir. Kamu kurum ve kuruluşlarının atama için öngördükleri niteliklere sahip olmayan adaylar, yerleştirmeden doğan tüm haklarını kaybedeceklerdir." hususları kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Devlet memuru olmayı isteyen adayların, bilgi ölçme suretiyle puan esasına göre sıralanmasına yönelik bir yarışma sınavı olan KPSS, evrensel bir norm olan "eşitler arası yarışma" ilkesi gereği, hukuksal durum itibarıyla denk durumda olanların kendi aralarında yarışmalarının, dolayısıyla aynı öğrenim düzeyindeki adayların birbirleriyle yarışmalarının sağlanması amacıyla, ortaöğretim (lise ve dengi), önlisans (iki yıllık meslek yüksek okulları) ve lisans (dört ve daha fazla süreli yükseköğrenim) olmak üzere üç düzeyde yapılmaktadır.
KPSS'de genel yetenek-genel kültür testlerinin uygulanması ve ortaöğretim ile önlisans kadrolarına yapılacak yerleştirmelerde, genel yetenek-genel kültür bölümünden alınan KPSS puanının esas alınması nedeniyle, adayların mezun olduğu en üst öğretim düzeyinden sınava girmesi, eşitler arası yarışma ilkesinin, bir başka ifadeyle aynı öğrenim düzeyindekiler arasında fırsat eşitliğinin hayata geçirilmesi niteliğindedir. Aynı şekilde, mezun olunan öğrenim düzeyine göre, herkesin sadece mezun olduğu en üst öğrenime uygun kadroya atanmak için başvuruda bulunabilecek olmasının da söz konusu ilkenin gereği olduğu açıktır.
Dosyanın incelenmesinden; 2016/2 ve 2016/6 Tercih Kılavuzları'ndan dava konusu ibarenin çıkarılması neticesinde, hem önlisans hem de lise mezuniyeti olan kimselere, önlisans düzeyinden sınava girmek kaydıyla alacağı puan ile lise kadrolarına başvuru yapabilme imkanının kaldırıldığı anlaşılmaktadır.
Davalı idarece, söz konusu düzenlemeye yer verilmesi ve sonrasında söz konusu düzenlemenin Tercih Kılavuzları'ndan çıkarılmasına gerekçe olarak, Danıştay Onikinci Dairesinin 27/06/2013 tarih ve E:2009/5045, K:2013/5796 sayılı iptal kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 23/11/2015 tarih ve E:2013/4362, K:2015/4294 sayılı kararı ile bozulması gösterilmektedir. Anılan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararına karşı yapılan karar düzeltme istemi ise 30/10/2017 tarih ve E:2016/3133, K:2017/3294 sayılı kararıyla reddedilmiştir.
Temyize konu Daire kararında, "...dava konusu işlemin gerekçesi olarak davalı idare tarafından bahsi geçen yargı kararının uygulanması olduğu ileri sürülmüş ise de, bahsedilen davanın konusunun; lisans mezunu olduğu halde 2008 yılında ortaöğretim mezunları için yapılan KPSS'ye katılarak başarılı olan ve sağlık teknisyeni olarak göreve başlayan bir kişinin, lisans mezunu olduğunun anlaşılması üzerine sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin işlem ile bu işlemin dayanağı olan, lisans mezunlarının önlisans ve ortaöğretim düzeyinde yapılan KPSS'ye giremeyeceğine ilişkin Başvuru Kılavuzu hükmünün iptali isteminden ibaret olduğu göz önüne alındığında, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararı gerekçesinin; mezun olduğu en üst öğretim düzeyinden sınava girerek puan alan adayların, mezun olduğu alt öğrenim düzey(ler)indeki kadrolara başvuru yapmasına engel teşkil eder bir niteliğinin bulunmadığı..." belirtilmekle birlikte; esasında dava konusu işlem ile, herkesin, mezun olduğu en üst öğrenim düzeyine ilişkin sınava girip, bu sınavdan alınan puan ile başvuruda bulunmasının sağlanması ve aynı zamanda eşitler arasında ayrımcılığın ortadan kaldırılması amacıyla hem alt hem de üst öğrenim düzeyinden mezuniyeti olan kimselerin, en üst öğrenim düzeyinden sınava girmek kaydıyla alacağı puan ile alt öğrenim düzeyinden mezun olanlara ilişkin kadrolara başvuru yapmasının engellenmesine ilişkin şartların konulmasında, hukuka ve hakkaniyete aykırılık görülmemiştir.
Bu itibarla, Daire kararının, KPSS 2016/2 ve 2016/6 Tercih Kılavuzları'nın eksik düzenleme nedeniyle iptaline yönelik kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerden Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen reddine, kısmen ehliyet yönünden reddine, kısmen iptale yönelik Danıştay Onikinci Dairesinin 21/10/2019 tarih ve E:2017/4, K:2019/7806 sayılı kararının temyize konu iptale ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davalı idarelerden Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığına iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
5. Kesin olarak, 10/03/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.