Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/2631 Esas 2021/463 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/2631
Karar No : 2021/463

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Sendikası
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onikinci Dairesinin 21/10/2019 tarih ve E:2018/4550, K:2019/7835 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 05/03/2013 tarih ve 28578 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği’nin “Mesai sonrası ve hafta sonları çalışma” başlıklı 30. maddesinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onikinci Dairesinin 21/10/2019 tarih ve E:2018/4550, K:2019/7835 sayılı kararıyla;
Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği'nin iptali istenilen 30. maddesinin, üst hukuk normu olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na ve 5402 sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu'na uygun olarak hazırlandığı anlaşıldığından hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı,
Dava konusu uyuşmazlık, davacı Sendikanın, dava konusu düzenlemenin uygulanması halinde üyelerinin gerçekleşmesi muhtemel mağduriyetlerinin giderilmesi istemi yönünden incelendiğinde;
Anayasa'nın 125. maddesinde; idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğunun kurala bağlandığı,
İdarenin hukuki sorumluluğunun, kamusal faaliyetler sonucunda, idare ile yönetilenler arasında yönetilenler zararına bozulan ekonomik dengenin yeniden kurulmasını, idari etkinliklerden dolayı bireylerin uğradığı zararın idarece tazmin edilmesini sağlayan bir hukuksal kurum olduğu, bu kurumun, kamusal faaliyetler nedeniyle yönetilenlerin malvarlığında ortaya çıkan eksilmelerin ya da çoğalma olanağından yoksunluğun giderilebilmesi, karşılanabilmesi için aranılan koşulları, uygulanması gereken kural ve ilkeleri içine aldığı,
İdarenin kural olarak yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen zararları tazminle yükümlü olduğu, idari eylem ve/veya işlemlerden doğan zararların İdare Hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluk ilkeleri gereği tazmin edildiği,
Kişilerin malvarlığında iradeleri dışında ortaya çıkan kayıp ve eksilme olarak ifade edilen maddi zarardan, idarenin sorumlu tutulabilmesi için idari işlem nedeniyle meydana gelen zararın gerçekleşmiş olması ya da gerçekleşeceğinin kesin ve belli nitelikte olması gerektiği, bu nedenle gerçekleşmesi olası bulunan zararların idarenin tazmin sorumluluğunu doğurmayacağı, henüz doğmamış ve doğması muhtemel zararın idare tarafından tazminine karar verilemeyeceğinden, davacı Sendika tarafından muhtemel olduğu ileri sürülen ve tasavvur edilen zararın bakılan olayda gerçekleşmemiş olduğu, bu nedenle davacı Sendikanın bu iddiasının haklı ve hukuki dayanağı bulunmadığı, dava konusu düzenlemede bu yönüyle de hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 99. maddesinde “Memurların haftalık çalışma süresi, genel olarak 40 saattir. Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir” hükmünün bulunduğu, ancak dava konusu düzenleme ile, denetimli serbestlik uzmanlarına ve memurlarına mesai sonrası ve hafta sonları çalışma uygulamasının getirildiği, bu düzenlemenin hukuki dayanaktan yoksun olduğu, Anayasa’nın 18. maddesinde belirtilen angarya yasağına ilişkin hükmün yoruma yer vermeyecek kadar açık olduğu, ilgili düzenlemenin Anayasa’da belirtilen angarya yasağına aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının "Dava konusu uyuşmazlığın, davacı sendikanın, dava konusu düzenlemenin uygulanması halinde üyelerinin gerçekleşmesi muhtemel mağduriyetlerinin giderilmesi istemi"ne ilişkin gerekçesi çıkarılmak suretiyle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın "Yönetmelikler" başlıklı 124. maddesinde, Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkartabileceği hüküm altına alınmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Çalışma saatleri" başlıklı 99. maddesinde; memurların haftalık çalışma süresinin genel olarak 40 saat olduğu; bu sürenin Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenleneceği; ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma sürelerinin tespit olunacağı belirtilmiştir.
Aynı Kanun'un "Fazla çalışma ücreti" başlıklı 178. maddesinin (B) bendinde ise;
"B) Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir.
Fazla çalışmanın uygulama esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenir.
Milli İstihbarat Teşkilatı mensuplarına ödenecek fazla çalışma ücretleri ve diğer hususlar Başbakan tarafından onaylanacak bir talimatla tesbit edilir." kuralına yer verilmiştir.
03/07/2005 tarih ve 5402 sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu'nun 27. maddesinde, "Danışma Kurulu, Daire Başkanlığı, müdürlükler ve koruma kurullarının teşkilât, görev, çalışma, disiplin ve denetimine ilişkin esas ve usûller, kadrolu veya gönüllü çalışanların sınav, atama, görevde yükselme, görev, yetki ve sorumlulukları, nitelikleri, nakil, sicil, disiplin, eğitim ve benzeri özlük işlemleri ile malî hükümlere ilişkin esas ve usûller ile diğer hususlar bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Denetimli Serbestlik Daire Başkanlığı, denetimli serbestlik müdürlükleri, Denetimli Serbestlik Hizmetleri Danışma Kurulu ile koruma kurullarının teşkilat, görev, yetki, çalışma, toplantı usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla hazırlanan ve 05/03/2013 tarih ve 28578 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği'nin "Eğitim ve iyileştirme bürosu" başlıklı 17. maddesinde;
"(1) Eğitim ve iyileştirme bürosu, vaka sorumlusu tarafından gönderilen yükümlülerin topluma kazandırılmasına, eğitim ve iyileştirilmesine yönelik denetim planında belirlenen çalışmaları yürütür. Büroda eğitim ve iyileştirme çalışmalarını yürütmek üzere yeteri kadar uzman personel görev yapar.
(2) Eğitim ve iyileştirme bürosunda görevli denetimli serbestlik uzmanlarının görevleri şunlardır:
a) Yükümlülere yönelik bireysel görüşmeler ile grup çalışmalarını yürütmek.
b) Müdahale programlarını uygulamak.
c) İyileştirme çalışmaları kapsamında özel hayatın gizliliğine dikkat ederek yükümlülerin aile, okul ve iş yerleriyle iş birliği yaparak çalışmalar yürütmek.
ç) Diğer kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının işbirliğinde eğitim ve iyileştirmeye yönelik programlar hazırlamak ve yürütmek.
d) Kurumlar ile sivil toplum kuruluşlarının eğitim ve iyileştirmeye yönelik yürüttükleri sosyal, kültürel ve sportif faaliyetler ile eğitim programlarını tespit etmek; iyileştirme çalışmaları kapsamında yükümlüleri bu tür programlara yönlendirmek.
e) Haklarında çalışma yükümlülüğü veya eğitim kurumuna ya da programına devam etme tedbiri verilen yükümlülerin kuruma yerleştirilmesinde, gerektiğinde yükümlülere refakat etmek.
f) Müdür tarafından iyileştirme kapsamında verilen diğer görevleri planlamak ve yapmak.";
"Farklı çalışma usulü ve süresi" başlıklı 29. maddesinde;
"(1) Denetim bürosunda görevli denetimli serbestlik memurları, çalışma süresi, günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ve fazla çalışma hususlarında genel hükümlere tabidir.
(2) Yürütülen hizmetin niteliğinin, normal mesai saatleri dışında çalışmayı gerekli kılması halinde, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 99 uncu maddesi uyarınca haftalık kırk saati geçmemek üzere farklı çalışma saatleri belirlenebilir.
(3) Denetim bürosunda görevli denetimli serbestlik memurları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 178 inci maddesi ve 19/2/1975 tarihli ve 7/9493 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelik uyarınca, müdürün gerekli görmesi halinde, günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti verilmeksizin çalıştırılabilir. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün izin verilir. Fazla çalışma izninin kullanımı konusunda genel hükümler uygulanır.
(4) Çalışma çizelgeleri müdürlükçe düzenlenir.";
Dava konusu "Mesai sonrası ve hafta sonları çalışma" başlıklı 30. maddesinde ise;
"(1) Eğitim ve iyileştirme bürosunda görevli denetimli serbestlik uzmanları, yükümlülerin iyileştirilmeleri ve topluma kazandırılmalarına yönelik çalışmalar kapsamında, günlük çalışma saatleri dışında, mesai sonrası ve hafta sonları hükümlülerle grup çalışması veya bireysel görüşmeler kapsamında çalışabilirler.
(2) Mesai sonrası ve hafta sonları çalışma, önceden müdürlüğe yazılı olarak iletilir ve müdürün onayının ardından çalışma yapılır.
(3) Mesai sonrası ve hafta sonları çalışma yapılması halinde, gerekli güvenlik önlemlerinin alınması için yeteri kadar denetimli serbestlik memuru görevlendirilir.
(4) Mesai sonrası ve hafta sonları çalışma durumunda, denetimli serbestlik uzmanı ile güvenlik önlemlerinin alınması için görevlendirilen denetimli serbestlik memuruna fazla çalışma ücreti verilmez." düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri dikkate alındığında, Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği'nin iptali istenilen 30. maddesinin, üst hukuk normu olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na ve 5402 sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu'na uygun olduğu anlaşıldığından, düzenleyici işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan, Danıştay Onikinci Dairesince davacı Sendikanın, iptal talebinin yanında zararın tazmini talebinin de olduğu kabul edilerek kararda buna ilişkin gerekçeye de yer verilmiş ise de, davacının bu yönde bir talebi bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Daire kararının yalnız düzenleyici işleme yönelik yukarıda belirtilen gerekçeyle onanması gerekmekte olup, kararda sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın reddine ilişkin temyize konu Danıştay Onikinci Dairesinin 21/10/2019 tarih ve E:2018/4550, K:2019/7835 sayılı kararının, yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 10/03/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.