Bölge Adliye
Mahkemesi : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
No : 2020/816-2021/718

İlk Derece
Mahkemesi : Turhal 1. Asliye Hukuk Mahkemesi

Dava, davalı işveren yanında geçen çalışmaları yönünden itibari hizmet süresi tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince İlk Derece mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın kabulüne karar verilmiştir.
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince bozmaya uyularak davanın kabulüne dair verilen kararın davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacının davalı iş yerinde 08.12.1997 - 20.08.2004 tarihleri arasında kazan dairesinde, 20.08.2004 - 02.07.2007 tarihleri arasında tarım makineleri bölümünde müteferrik işçi, 26.07.2007 den itibaren ise operatör ve tamirci olarak yine tarım makineleri bölümünde çalıştığı, eldeki dava ile bu çalışmalarının 506 sayılı Yasanın Ek 5. maddesinin IV. Bendi kapsamında çalışmalar olduğundan itibari hizmet süresi verilmesi gerektiğinin tespitini talep ettiği, Mahkemece davanın kabulüne dair verilen kararın Dairemizce “...davacının, iş yerinde çalıştığı birim ve yaptığı iş tereddüde yer bırakmayacak şekilde belirlenmeli; iş yerinde itibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektirir koşullarda bildirimi yapılan sigortalılar bulunup bulunmadığı araştırılarak, varlığı halinde, çalışma ortamı yönünden beyanlarına başvurulması gereği üzerinde durularak, iş yerinin kapsamı, çalışma düzeni ve koşulları ile bölümleri ve bu bölümlerin taşıdıkları özellikler, hangi bölümlerdeki çalışmalarda anılan yasada sayılan fiziksel dış etkenlere maruz kalındığı ve buna bağlı olarak itibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektirir işlerden olup olmadığı yönleri incelenip davacının çalışmasının iş yerinin hangi bölümlerinde geçtiği, yapılan işin niteliği, özellikleri ve buna bağlı olarak hangi olumsuz dış etkenlere maruz kalındığı hususunda uzman bilirkişilerden rapor alınmalı; alınan rapor mevcut delillerle birlikte değerlendirilerek sonucuna göre davacının 506 sayılı Yasa’nın Ek 5. maddesinin IV. bendinin (1., 2., 3. ve 4.) alt bentlerinde belirtilen işleri yaparken fiziksel dış etkenlerin ve olumsuz çalışma koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği irdelenerek karar verilmelidir...” gerekçesi ile bozulduğu, Mahkemece bozmaya uyularak davanın kabulüne karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davacının iş yerinde kazan dairesinde geçen çalışmaları hakkında verilen kabul kararı yerinde ise de, 20.8.2004 tarihinden sonra tarım makinaları bölümünde geçen hizmetlerin itibari hizmet süresi kapsamında geçtiğine dair verilen kabul kararı eksik araştırma ve incelemeye dayalıdır.
Bozma sonrası davacı vekili beyanında, davacının 20.8.2004 tarihinden itibaren şeker fabrikasının tarım makineleri bölümünde tarım makinelerinin ve pancar boşaltma makinelerinin bakım-onarım ustası olarak çalıştığını ve yüksek ses ve gürültüye maruz kalarak kaynak, oksijen taşlama ve pres gibi işler yaptığını beyan etmiştir.
Türkiye Şeker Fabrikalarının Tarım Makinaları Kısmı personelinin yaptığı işlerin bildirildiği yazıda, bu bölüm personelinin şirket demirbaşında kayıtlı pancar yüklü araçları boşaltarak pancarların istiflenmesine yarayan seyyar pancar boşaltma makinalarının kullanılması, söz konusu makinelerin ayarları, bakım-onarım, tamirat ve revizyonlarının yapılması, seyyar pancar boşaltma makinelerinin demontaj ve montajlarının yapılması, şeker pancarı ekiminde kullanılan mekanik hassas ekim makinelerinin bakım, onarım ve tamirat işlerinin yapılması, ihtiyaç halinde atölye içerisinde muhtelif delme, kesme, taşlama ile gerektiğinde makine başında da olmak üzere kaynak işlerinin yapılması ve işlerinin atölye, pancar ekim alanları ve pancar alım merkezlerinde yürüttükleri belirtilmiştir.
Dosya içerisine keşif sonrası alınan bilirkişi raporunda ise tarım makineleri bölümü ile ilgili olarak, keşif sırasında tarım makineleri bölümünde bulunmayan ancak tanık beyanlarına göre daha önce bulunduğu beyan edilen “kaynak makineleri, oksijen tüpü ve bunun gibi cihazlarla kaynak yapıldığı” tespitinden başka bir tespit bulunmamaktadır.
İtibari hizmet süresi, ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanların erken yıpranmaları nedeniyle daha erken emekli olabilmeleri için kanun koyucu tarafından belirlenmiş erken emeklilik sağlayan düzenlemelerden biridir. İtibari hizmet süresi fiilen olmayan ancak kanun koyucu tarafından verilen imkân nedeniyle varsayılan bir sürenin sigortalılık süresine eklenmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır.
Davanın yasal dayanağı olan 506 sayılı kanunun Ek 5’inci maddesinin IV bendinde, fabrika, atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında çalışanlardan, çelik, demir ve tunç döküm, zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde, patlayıcı maddeler yapılmasında ve kaynak işlerinde çalışanlara çalışılan her tam yıl için 90 gün itibari hizmet süresi verileceği düzenlenmiştir.
Mahkemesince, davacının tarım makineleri bölümünde geçen çalışmalarının, davalı işveren tarafından belirtilen çalışmalardan hangisi veya hangileri kapsamında geçtiği ve IV.bent kapsamında sayılan hangi zararlı etkene ne kadar süre maruz kaldığı hususları tespit edilerek somutlaştırılmalı ve davacı yönünden bireyselleştirilmek suretiyle düzenlenecek ek rapor doğrultusunda varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken yetersiz ve genel tespitler içeren rapora göre karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/2 maddesi gereği yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde davalı işverene iadesine, 29/09/2021 gününde oy birliğiyle karar verildi.