MAHKEMESİ : İŞ MAHKEMESİ


Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

YARGITAY KARARI

A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili dava dilekçesinde, müvekkilinin davalıların işleteni ve donatanı olduğu deniz takside kaptan olarak görev yaptığını, müvekkilinin 01/05/2014-22/01/2015 tarihleri arasından aylık brüt 1.977 TL maaş ile çalıştğını, müvekkilinin maaşlarının ödenmemesi nedeniyle iş akdini 22/01/2015 tarihli ihtarname ile haklı olarak feshettiğini iddia ederek ücret alacağı ve fazla mesai ücretinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili cevap dilekçesinde, davacının gönderdiği ihtarnamenin davalı şirkete 23/01/2015 tarihinde tebliğ olduğunu, davacının 23/01/2015 tarihi itibariyle işi bıraktığını, davacının tüm taleplerinin haksız ve hukuka aykırı olduğunu, şirket kayıtlarına göre davacının çalıştığı süre boyunca tüm haklarının eksiksiz ödendiğini, davacının müvekkilinden herhangi bir alacağı bulunmadığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Kararı davalı vekili temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
4857 sayılı İş Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca “deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar” hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz. Deniz taşıma işlerinde çalışanlar 854 sayılı Deniz İş Kanununa tabidir. Gemiler aracılığı ile yapılan deniz taşıma işleri ayrı bir yasaya tabi olduğundan, 4857 sayılı Yasanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Deniz İş Kanunu"nun 46 ncı maddesi uyarınca, “Bu kanun kapsamına giren gemiadamlariyle bunların işveren veya işveren vekilleri arasında bu kanundan veya hizmet aktinden doğan davalar hakkında, 5521 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Hizmet aktinde ayrıca bir hüküm yoksa dava geminin bağlama limanında iş davalarını bakmaya yetkili mahkemede görülür”.
Deniz İş Kanunu"nun 1. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, bir geminin Deniz İş Kanunu"nun kapsamına girebilmesi için denizlerde, göllerde ve akarsularda çalıştırılması, bu geminin Türk Bayrağı taşıması, geminin yüz ve daha yukarı grostonilatoluk olması gerekir. Maddenin 2. fıkrasına göre de:
a) Aynı işverene ait gemilerin grostonilatoları toplamı yüz veya daha fazla olduğu" takdirde, bu gemilerle, bu gemilerde çalışan ve çalıştıranlar Deniz İş Kanunu hükümlerine tabi olacaklardır.
b) İşverenin çalıştırdığı gemi adamı sayısı beş veya daha fazla bulunduğu takdirde" başka bir şart aranmaksızın, başka bir anlatımla geminin grostonilatosuna bakılmaksızın, bu gemi Deniz İş Kanunu kapsamına giren bir işyeri olacaktır.
Gemi yabancı ülke bayrağı taşıyor veya gemi Türk bayraklı olsa dahi yüz grostonalitonluk değilse yada diğer belirtilen istisnai şartları taşımıyor ise bu gemide çalışanlar hakkında Deniz İş Kanunu uygulanamaz. Taşıma işinde çalışan bu gemideki işçiler de 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı dışında kaldığından, haklarında Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır. Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulanması ile ilgili uyuşmazlıkta ise görevli mahkemeler genel mahkemelerdir.
İş ilişkisine dayalı bir uyuşmazlıkta işçi deniz taşıma işinde çalışır, ancak çalıştığı gemi Deniz İş Kanunu kapsamında kalmaz ise uyuşmazlığın Borçlar Kanunu hükümlerine göre genel mahkemede çözümleneceği açıktır. Ancak gemi ticaret gemisi ise deniz ticareti hükümlerine tabi olması nedeni ile özel ihtisas mahkemesi görevli olabilir. Nitekim 5136 sayılı Kanun ile 6792 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesine eklenen fıkra uyarınca 19.7.2004 tarihli olurla İstanbul’da kurulan Denizcilik İhtisas Mahkemesi HSYK’nun 20.7.2004 gün ve 370 sayılı kararı ile faaliyete geçirildiğinden, uyuşmazlığın bu mahkemeye gönderilmesi gerekir.
Gemi adamının 854 sayılı Kanuna tabi olmaması halinde uyuşmazlık 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu" na çözüleceğinden 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu" nun yürürlüğe girdiği 25.10.2017 tarihinden sonra açılan davalar 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu" nun 5/1-a maddesi uyarınca iş mahkemelerinde görülecektir.
Diğer taraftan 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 49. maddesine göre denizlerde, göllerde ve akarsularda Türk Bayrağı‘nı taşıyan yüz ve daha yukarı grostonilatoluk gemilerde bir iş sözleşmesi ile çalışan gemiadamları ve bunların işverenleri hakkında uygulanan bu yasa hükümlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak üzere yapılacak takip, denetim ve teftişleri yürütmeye iş müfettişleri yetkili kılınmıştır. Maddeye göre “Bu kanun hükümlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak üzere yapılması gereken takip, denetim ve teftişler Çalışma Bakanlığı tarafından yapılır. Bu konuda İş Kanunu’nun iş hayatının denetim ve teftişine ilişkin hükümleri ve aynı kanunun bu hükümlerle ilgili ceza maddeleri uygulanır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 92/3 maddesi uyarınca da “Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleri ile işçi şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir”.
Mahkemeler görevli olup, olmadıklarını re"sen araştırmak zorundadır.
Somut uyuşmazlıkta, dosyadaki veriler davalıya ait deniz takside kaptan olarak çalıştığını iddia eden davacının 854 sayılı Deniz İş Kanunu" na tabi olup, olmadığını belirlemeye yeterli değildir.
Bu nedenle Mahkemece yukarıdaki açıklamalar ve özellikle 854 sayılı Deniz İş Kanunu"nun 1.maddesindeki unsurlara göre gerekli araştırma yapılarak davacının 854 sayılı Deniz İş Kanununa tabi olup, olmadığı ve buna bağlı olarak Mahkemenin görevi hakkında bir karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, bozma sebebine göre sair temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, 06/02/2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.