Danıştay 10. Daire 2018/104 Esas 2021/1113 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/104
Karar No : 2021/1113

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / …
(… Bakanlığı)
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : 30/12/2017 tarih ve 30286 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin tamamının iptali istenilmektedir.

DAVACININ_İDDİALARI : Davacı tarafından, kahvenin yanında tüketmek amacıyla likör yaptığı, yönetmelik değişikliğinden doğrudan etkilendiği, evsel kullanım amaçlı etil alkolün bir kısım pasta ve yemek yapımında, sabun ile kolonya üretiminde de kullanıldığı, evinde yemek yaparken etil alkol kullanmak isteyen kişiler ile menüsünde bu tür yemekler bulunan lokantalar ile etil alkol kullanan pastanelerin de değişiklik ile mağdur olduğu, düzenlemenin amacının her 100 litre etil alkole 1.2 gram denatonyum benzoat (ticari adı bitreks) olan madde katılarak tadının acılaştırılması yoluyla evde içki imalini önlemek olduğu, piyasa düzenlemesi veya kamu yararı ve halk sağlığını korumaya yönelik olmadığı, fahiş vergi ödememek amacıyla evinde içki üreten kişilere yönelik olarak yapıldığı, yapılan düzenleme nedeniyle kişilerin merdiven altı üretilen içkilere, metil alkol kullanımına veya damıtma gibi daha tehlikeli alternatiflere yönelmesine neden olunacağı, içki ile mücadelenin başka yollarla yapılması gerektiği, yapılan düzenleme ile etil alkol satış türlerinden olan evsel amaçlı kullanımın fiilen son bulduğu ve genel kullanım amaçlı etil alkole dönüştüğü, kişilerin damıtarak da etil alkol elde edebileceği ve getirilen yasaklamanın amaca hizmet etmediği iddialarıyla 30/12/2017 tarih ve 30286 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin tamamının iptalinin gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Davalı idare tarafından; Bakanlığa evsel kullanım amaçlı etil alkolün sahte içki yapımında kullanıldığına dair bilgilerin ulaştığı, evsel kullanım amaçlı etil alkolün sağlıksız ortamda kayıt dışı alkollü içki üretimi gibi amaç dışında kullanılmaması için düzenleme yapıldığı, şeker ve maya kullanılarak üretilen fermente alkollü içki üretiminde evsel kullanım amaçlı etil alkol kullanılmadığı, fermente alkollü içkilerin damıtılması yoluyla alkol içeriklerinin yükseltilmesi ya da doğrudan alkol oranı yüksek etil alkol kullanılarak üretilebilen distilite alkollü içkilerin üretiminde etil alkol kullanımının miktarına bakılmaksızın yasak olduğunun 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamülleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun'un "Cezai hükümler" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında düzenlendiği, aynı Kanun maddesi uyarınca 350 litreyi aşmayan fermente alkollü içkilerin üretiminin serbest olduğu ve bu yönden evinde fermente içki üretenler açısından bir hak kaybı olmadığı, bir distilite alkollü içki türü olan likör yaptığını ifade eden davacının dava konusu düzenleme yapılmadan da fermente içkiye göre üretimi daha zor ve daha riskli olan distilite alkollü içki üretiminde etil alkol kullanmasının kanuni düzenleme uyarınca yasak olduğu, bu yönden davacı açısından bir hak kaybı olmadığı ve davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : Davacı tarafından, 30/10/2011 tarih ve 28100 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 20. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin değiştirilmesine ilişkin olarak 30/12/2017 tarih ve 30286 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Yönetmeliğin Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin, evinde kahvesinin yanında tüketmek amacıyla likör yaptığı ve yapılan düzenlemeden doğrudan etkilendiğini ileri sürülerek, evsel kullanım amaçlı etil alkolün bir kısım pasta ve yemek yapımında ve sabun ve kolonyada da kullanıldığı, düzenleme ile evinde yemek yaparken etil alkol kullanmak isteyen kişiler ile menüsünde bu tür yemekler bulunan lokantalar ve etil alkol kullanan pastanelerin de mağdur olduğunu, düzenlemenin amacının her 100 litre etil alkole 1.2 gram denatonyum benzoat (ticari adı bitreks) olan madde katılarak tadının acılaştırılması yoluyla evde içki imalini önlemek olduğu, piyasa düzenlemesi veya kamu yararı ve halk sağlığını korumaya yönelik olmadığı, fahiş vergi ödememek amacıyla evinde içki üreten kişilere yönelik olarak yapıldığı, yapılan düzenleme nedeniyle kişilerin merdiven altı üretilen içkilere, metil alkol kullanımına veya damıtma gibi daha tehlikeli alternatiflere yönelmesine neden olacağı, içki ile mücadelenin başka yollarla yapılması gerektiği, yapılan düzenleme ile etil alkol satış türlerinden olan evsel amaçlı kullanımın fiilen son bulduğu ve genel kullanım amaçlı etil alkole dönüştüğü, kişilerin damıtarak da etil alkol elde edebileceği ve getirilen yasaklamanın amaca hizmet etmediği ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı Gıda ve Yem Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin 24. fıkrası düzenlemesinde "Gıda", "Doğrudan insan tüketimine sunulmayan canlı hayvanlar, yem, hasat edilmemiş bitkiler, tedavi amaçlı kullanılan tıbbî ürünler, kozmetikler, tütün ve tütün mamulleri, narkotik veya psikotropik maddeler ile kalıntı ve bulaşanlar hariç, insanlar tarafından yenilen, içilen veya yenilmesi, içilmesi beklenen işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş her türlü madde veya ürün, içki, sakız ile gıdanın üretimi, hazırlanması veya muameleye tâbi tutulması sırasında kullanılan su veya herhangi bir madde" olarak tanımlanmış olup evsel kullanım amaçlı etil alkolün de bu tanıma girdiği anlaşılmaktadır.
Yine dava konusu düzenlemeye kadar, evsel kullanım amaçlı etil alkolün Türk Gıda Kodeksi hükümleri uyarınca etiketinde "muhtelif gıdaların hazırlanması için" şeklindeki ibareyle satışına devam edildiği; evsel kullanım amaçlı etil alkolün gıdaların hazırlanmasında aroma verici, kıvam arttırıcı veya doğrudan katkı maddesi olarak kullanılabildiği anlaşılmaktadır.
Aynı Kanunun "Gıda ve yem güvenilirliği şartları" başlıklı 21. maddesi Gıda güvenilirliği şartlarını sıralamış ve 6. fıkrasında "(6) Bakanlık, insan sağlığını göz önünde bulundurarak bazı madde ve ürünlerin, gıda olarak veya gıda üretiminde kullanılmalarını kısıtlayabilir, yasaklayabilir ya da kullanımını belirli esaslara bağlayabilir." şeklinde hüküm getirilmiştir.
Yine 5996 sayılı Kanun'un "Gıda kodeksi" başlıklı 23. maddesinin 1. fkrasında "(1) Bakanlık, gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemelerle ilgili asgarî teknik ve hijyen kriterleri, bitki koruma ürünü ve veteriner ilaç kalıntıları, katkı maddeleri, bulaşanları, numune alma, ambalajlama, etiketleme, nakliye, depolama esasları ve analiz metotlarını belirleyen gıda kodeksini hazırlar ve yayımlar. Bakanlık, kodeksin hazırlanmasında ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapabilir ve bu amaçla komisyonlar kurabilir. Bakanlık, uluslararası Kodeks Alimentarius Komisyonunun temas noktasıdır ve konu ile ilgili çalışmaları yürütür. Bakanlık gıda kodeksini hazırlamak üzere Ulusal Gıda Kodeks Komisyonu oluşturur. Komisyonun üye seçimi, görev süresi, alt komisyon oluşturulması, Ulusal Gıda Kodeks Komisyonu ve alt komisyonların çalışma usul ve esaslarını belirlemeye Bakanlık yetkilidir. Komisyonun sekretarya hizmetleri Bakanlıkça yürütülür." hükmü yer almıştır.
Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, 08/06/1942 tarihli ve 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu'nun 1. ve 5. maddeleri ile 03/01/2002 tarihli ve 4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9. maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
20/11/2017 tarihli ve 30280 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 76. ila 82. maddeleri ile yapılan değişikliklerle, 4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un adı "Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun” olarak değiştirilmiş, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu kapatılmış ve bazı görev ve yetkileri Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı arasında bölüştürülmüştür.
696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 78. maddesi ile 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun'un "Görevler" başlıklı 4/B maddesinin 1. fıkrası "Bu Kanun hükümleri çerçevesinde aşağıda belirtilen görevler Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütülür. a) Tütün tohumunun taşınması, ithali ve ihracı, tütün üretimi, üretici tütünlerinin alımı, satımı, tütünlerin işlenmesi, depolanması, iç ve dış ticareti ile tütün fireleri, tütün işleme tesislerinin kurulması, üretim izni, proje tadilatı, yer değişikliği, kapatılması ve her türlü devir işlemleri ile tüm bu işlemlerin teknik kontrolüne ilişkin çalışmaları yürütmek. b) Etil alkol ve metanolün üretimi, iç ve dış ticareti, denatürasyonu, ambalajlanması, dağıtımı, üretimde kullanılması amacıyla elde bulundurulması, depolanması, geri kazanımı, işlemesi, üretim tesislerinin kurulması, üretim izni, proje tadilatı, kapatılması ve her türlü devir işlemleri ile 8/6/1942 tarihli ve 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanununun uygulanmasına yönelik işlemlere ve bu işlemlerin teknik kontrolüne ilişkin çalışmaları yürütmek. c) Tütün, tütün mamulleri ve alkollü içkilerin üretim, satış ve sunum faaliyetlerine ilişkin izin ve yetki belgelerinin verilmesi, bu faaliyetlere ilişkin piyasa takip ve kontrolünün sağlanması, tütün ve alkol piyasalarına ilişkin düzenlemeler ve uygulamalar konusunda kamuoyunda tüketici bilinci oluşturmaya yönelik çalışmalar yapılması ve tüketicilerin seçeneklerini azaltabilecek rekabet ve reklam koşullarının belirlenmesi çalışmaları ile bu Kanun kapsamındaki ürünlerde ürün güvenliğini sağlamak amacıyla gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde çalışmalar yürütmek. d) Tütün, tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü ürünler konusunda analizlerin yapılması veya yaptırılmasına yönelik çalışmaları yürütmek. e) 5/5/1969 tarihli ve 1173 sayılı Milletlerarası Münasebetlerin Yürütülmesi ve Koordinasyonu Hakkında Kanun çerçevesinde, görev alanına giren konularda Avrupa Birliği müktesebatına uyum sağlamak amacıyla gerekli çalışmaları yapmak, uluslararası ve yabancı kuruluşlar ile ilgili işlemleri yürütmek, bu kuruluşlarla yapılacak müzakereleri koordine etmek ve istişarelerde bulunmak, gerektiğinde bu kuruluşlara üyelik ile ilgili çalışmaları yürütmek. f) Tütün, tütün mamulleri ve alkol piyasasında faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilerin işlemlerini görev alanı itibarıyla incelemek ve denetlemek, yasadışı ticareti önleyecek faaliyetleri yürütmek, gerektiğinde bu hususlarda yetkili kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği yapmak, piyasalarda görülen aksaklıklara ilişkin çalışmalar yürütmek. g) Mamul üretimi, satışı ve uygunluk belgesi başına alınacak tutarlar ile tescil, izin ve ruhsat bedellerini belirlemek." şeklinde değiştirilmiştir.
4733 sayılı Kanunun "Cezai hükümler" başlıklı 8. maddesi "Ticari amaç olmaksızın, kendi ürettiği ürünleri kullanarak şahsi tüketimi için elli kilogramı aşmayan sarmalık kıyılmış tütün elde eden veya üçyüzelli litreyi aşmayan fermente alkollü içki imal edenler haricinde, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından tesis kurma ve faaliyet izni almadan; tütün işleyenler veya tütün mamulleri, etil alkol, metanol ya da alkollü içki üretmek üzere fabrika, tesis veya imalathane kuran ve işletenler bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin günden onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu Kanunun 6 ncı maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarına aykırı hareket edenler ile tesislerinde izin verilen kategori dışında faaliyette bulunanlara da aynı ceza verilir." hükmünü haizdir.
30/10/2011 tarihli ve 28100 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Etil alkolün piyasaya arzı" başlıklı 20. maddesinin 1. fıkrasının dava konusu değişiklikten önceki halinde, "(1) Etil alkol, kullanım amacına uygun olarak aşağıdaki şekillerde piyasaya arz edilir: a) Evsel kullanım amaçlı etil alkol: Gıda hazırlanması gibi kullanımlar için, gıda alkolü olarak tüketime sunulan etil alkoller, sadece etil alkol üretim tesisinde veya uygun distile alkollü içki üretim tesisinde 70 cl veya 1 litrelik cam şişelerde ambalajlanır veya ambalajlı olarak ithal edilir. Yetkili etil alkol veya alkollü içki dağıtım firmaları eliyle piyasaya arz edilen bu etil alkol, etil alkol toptan satış belgesi, etil alkol ve metanol toptan satış belgesi ve etil alkol perakende satış belgesini haiz satıcılar eliyle tüketime sunulur. b) Genel kullanım amaçlı etil alkol: Temizlik malzemesi, evsel yakıt gibi genel amaçlı kullanımlar için, tam denatüre edilmiş, 1, 5, 10 ve 20 litrelik kaplarda ambalajlı olarak tüketime sunulan bu etil alkoller, sadece etil alkol üretim tesisi ile geri kazanım amaçlı işleme tesisinde ambalajlanır veya ambalajlı olarak ithal edilir. Yetkili etil alkol dağıtım firmaları eliyle piyasaya arz edilen bu etil alkol, etil alkol toptan satış belgesi, etil alkol ve metanol toptan satış belgesi ve etil alkol perakende satış belgesini haiz satıcılar eliyle tüketime sunulur. c) Tıbbi kullanım amaçlı etil alkol: Eczaneler ve hastaneler gibi sağlık kuruluşları için, 2 ve 5 litre hacimli kaplar içinde ambalajlanmış olarak kullanıma sunulan denatüre edilmemiş etil alkoller, sadece etil alkol üretim tesisinde ambalajlanır ya da ambalajlı olarak ithal edilir. Yetkili etil alkol dağıtım firmaları tarafından piyasaya arz edilen bu etil alkoller etil alkol toptan satış belgesi veya etil alkol ve metanol toptan satış belgesini haiz satıcılar eliyle eczane ve hastane gibi sağlık kuruluşlarının kullanımına sunulur. ç) Analiz amaçlı analitik saflıkta etil alkol: Laboratuvar kimyasalı olarak kullanılmak üzere en fazla 250 litre ambalajlı ve etiketi üzerinde kimyasal spesifikasyonları ile üreticisi veya işlemecisi belirtilen ve yetkili alkol dağıtım firmaları tarafından piyasaya arz edilen bu etil alkoller etil alkol toptan satış belgesi veya etil alkol ve metanol toptan satış belgesini haiz satıcılar eliyle kullanım amacına uygun kuruluşların tüketimine sunulur. d) Sanayi girdisi olan etil alkol: Gıda ve ilaç sanayi kullanımına yönelik ambalajlı veya dökme denatüre edilmemiş etil alkoller ile kozmetik, kimya ve diğer üretim sanayinin kullanımına yönelik denatüre edilmiş ambalajlı veya dökme sanayi tipi etil alkol yetkili etil alkol dağıtım firmaları eliyle ve geçerli kapasite raporu aranarak kullanıcının üretim yaptığı yere teslim edilir. Kimya ve diğer sanayi kollarında kullanılabilecek olan tarımsal olmayan etil alkoller, sadece 22 nci maddenin altıncı fıkrası uyarınca tam veya D-2 tipi denatüre edilerek piyasaya arz edilir. e) Yakıt biyoetanolü: Benzin türlerine harmanlama amaçlı yakıt biyoetanolü, kurşunsuz benzin ile harmanlanmak üzere denatüre edilmiş olarak, Kurumdan dağıtım uygunluk belgesi almış olan firmalar eliyle ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun rafinerici veya akaryakıt dağıtıcı lisansını haiz firmaların ana depolarına teslim edilmek suretiyle piyasaya arz edilir." düzenlemesi yapılmıştır.
Yukarıda yer verilen 30/10/2011 tarih ve 28100 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 20. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, dava konusu edilen 30/12/2017 tarih ve 30286 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Yönetmeliğin Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiştirilmiş, yapılan düzenleme ile "(1) Etil alkol, kullanım amacına uygun olarak aşağıdaki şekillerde piyasaya arz edilir: a) (Değişik:RG-30/12/2017-30286) Evsel kullanım amaçlı etil alkol: Bu etil alkoller, sadece etil alkol üretim tesisinde veya uygun distile alkollü içki üretim tesisinde 70 cl veya 1 litrelik cam şişelerde mutlak alkol miktarı üzerinden 100 litresine 1,2 gram denatonyum benzoat katılması suretiyle ambalajlanır veya ambalajlı olarak ithal edilir. Yetkili etil alkol veya alkollü içki dağıtım firmaları eliyle piyasaya arz edilen bu etil alkol, etil alkol toptan satış belgesi, etil alkol ve metanol toptan satış belgesi ve etil alkol perakende satış belgesini haiz satıcılar eliyle tüketime sunulur. Bu ürünlerin etiketinde “Gıda amaçlı kullanılması uygun değildir.” şeklinde hüküm getirilmiştir.
Düzenleme ile evsel kullanım amaçlı etil alkol satışına dair düzenleme kaldırılmamış da olsa, kullanım amacına bakıldığında artık fiilen evsel kullanımın temizlik gibi bazı kullanımlar dışında ortadan kalkacağı, genel kullanım amaçlı etil alkol ile evsel kullanım amaçlı etil alkol kullanım sahalarının düzenlemeden sonra farksız bir hal alacağı anlaşılmaktadır.
Dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerden ve yukarıda yer verilen mevzuattan, 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamülleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun'un "Cezai hükümler" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrası uyarınca distilite alkollü içkilerin üretiminde etil alkol kullanımının miktarına bakılmaksızın yasak olduğu, 350 litreyi aşmayan fermente alkollü içkilerin üretiminin serbest olduğu ve getirilen düzenleme uyarınca evinde fermente içki üretenler açısından bir hak kaybı olmadığı; davalı Bakanlığın halk sağlığını korumak amacıyla gıda konusunda düzenlemeler yapma ve yasaklamalar getirme yetkisinin olduğu, bu yetkilere ek olarak Tütün ve Alkol Piyasasını Denetleme Kurumu'nun kapatılmasından sonra alkol piyasasında da düzenleme yapma yetkisine sahip olduğu anlaşılmakta olup; düzenlemede dayanağı mevzuata ve amaçlarına aykırılık bulunmamaktadır.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, davacının Yönetmelik değişikliğinden doğrudan etkilendiği ve yeni düzenlemenin hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek 30/12/2017 tarih ve 30286 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
Dosyanın incelenmesinden; dava konusu 30/12/2017 tarih ve 30286 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile 30/10/2011 tarihli ve 28100 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin değiştirildiği ve değişikliğe ilişkin geçiş hükümlerinin getirildiği, değiştirilen Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin ise 01/10/2020 tarih ve 31261 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 5. maddesi ile yürürlükten kaldırıldığı ve 8. maddesi ile de değişikliğe ilişkin geçiş hükümleri getirildiği görülmektedir.
Bu durumda, dava konusu Yönetmelik değişikliğinin yürürlükten kaldırılması nedeniyle konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine hukuki olanak bulunmamaktadır.
Öte yandan, dava dilekçesinde duruşma yapılması talebinde bulunulmuş ise de; dava konusu yönetmelik değişikliği ile düzenlenen maddenin yeni yönetmelik değişikliği ile yürürlükten kaldırılması nedeniyle işin esasına geçilerek karar verilmesine olanak bulunmadığından, yargılamanın makul süre içinde yürütülmesini ve gereksiz gider yapılmamasını kapsayan usul ekonomisi ilkesi göz önüne alınarak duruşma yapılmasına gerek görülmemiştir. (Nitekim Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 23/11/2020 tarih ve E:2019/2658, K:2020/2485 sayılı kararı da bu yöndedir.)

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Konusu kalmayan dava hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca takdir edilen … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan kısmın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 11/03/2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Dilekçeler üzerine ilk inceleme" başlıklı 14. maddesinde, dava dilekçelerinin, görev ve yetki, idari merci tecavüzü, ehliyet, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, süre aşımı, husumet, Kanun'un 3. ve 5. maddelerine uygun olup olmadıkları yönlerinden sırasıyla inceleneceği belirtilmiş; "İlk inceleme üzerine verilecek karar" başlıklı 15. maddesinde de, belirtilen bu hususlarda kanuna aykırılık görülmesi durumunda verilecek kararlar açıklanmıştır.
Anılan Kanun'un 31. maddesinin 1. fıkrası ile, feragat ve kabul hallerinde uygulanması hususunda atıf yapılan Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 307. maddesinde davadan feragat, 308. maddesinde de davayı kabul, davaya son veren taraf işlemleri arasında sayılmıştır.
2577 sayılı Kanun'un "Tebligat ve cevap verme" başlıklı 16. maddesinde ise, dava dilekçelerinin ve eklerinin birer örneğinin davalıya, davalının vereceği savunmanın davacıya tebliğ olunacağı; davacının ikinci dilekçesinin davalıya, davalının vereceği ikinci savunmanın davacıya tebliğ edileceği; Danıştayda ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülen davalarda savcının esas hakkındaki yazılı düşüncesinin taraflara tebliğ edileceği, tarafların tebliğden itibaren on gün içinde görüşlerini yazılı olarak bildirebilecekleri kural altına alınmış; "Dosyaların incelenmesi" başlıklı 20. maddesinde de, dosyaların tekemmül ettikten sonra karara bağlanacağı vurgulanmıştır.
Diğer taraftan, anılan Kanun'un "Duruşma" başlıklı 17. maddesinin 1. fıkrasına göre de, ilk derece olarak Danıştayda görülen iptal davalarında, tarafların dava dilekçesi ile cevap ve savunma dilekçelerinde duruşma yapılmasını istemeleri halinde duruşma yapılması zorunludur.
Dosyanın incelenmesinden; Danıştayda ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülen davada, savcının yazılı düşüncesinin taraflara tebliğ edilerek görüşlerini yazılı olarak bildirmelerine imkan tanınması suretiyle dosyanın tekemmülünün sağlanmadığı; davacı tarafından dava dilekçesinde usulüne uygun olarak duruşma yapılması isteminde bulunulduğu anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; dava konusu 30/12/2017 tarih ve 30286 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin, 01/10/2020 tarih ve 31261 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 5. maddesi ile yürürlükten kaldırılması nedeniyle verilen "karar verilmesine yer olmadığına" dair kararın; dosyanın tekemmül süreci tamamlanmadan karar verilmesine istisnai imkan tanıyan 2577 sayılı Kanun'un 15. maddesinde yer alan ilk inceleme üzerine verilen kararlardan olmadığı gibi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda belirtilen davaya son veren taraf işlemlerinden olan davadan feragat veya davayı kabul neticesi verilen bir karar da olmadığı açıktır.
Bu durumda; 2577 sayılı Kanun'un 16. maddesinde öngörülen dosyanın tekemmül sürecine ilişkin açık ve kesin hüküm karşısında usul kurallarına uygun olarak dosya tekemmül ettirilerek ve yine anılan Kanun'un 17. maddesinde yer alan zorunluluk uyarınca duruşma yapılarak karar verilmesi gerektiği oyuyla dosya tekemmül ettirilmeksizin ve duruşma yapılmaksızın verilen Daire kararına bu yönden katılmıyorum.