Mahkemesi : Hatay İş Mahkemesi
Tarihi : 08.01.2015
No : 2013/384-2015/10

Davacı, 02.03.1987 tarihinde 1 gün süreyle hizmet akdiyle çalıştığının tespitini istemiştir.
Mahkemece, ilâmında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı Kurum avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Kanun’un geçici 7/1’inci maddesi uyarınca uygulama alanı bulan mülga 506 sayılı Kanun’un 79 ve 108’inci maddeleri olup, tespiti istenen dönemde 05.07.1977 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanunu yürürlükte olduğundan uyuşmazlığın bu kanun hükümleri ile 506 sayılı Kanunun 2 ve 3’üncü maddelerine göre çözümlenmesi gerekmektedir. Olağan olarak sigortalılık niteliği, 506 sayılı Kanun’un 2’nci maddesine göre hizmet akdinin kurulması ve 6’ncı madde gereğince çalışmaya başlanması ile edinilir. 506 sayılı Yasa’nın 3. maddesinin II/B bendine göre, “Özel Kanunda tarifi ve nitelikleri belirtilen çıraklar hakkında çıraklık devresi sayılan süre içinde analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları...” uygulanmamaktadır. Uyuşmazlık konusu dönemde yürürlükte bulunan ve 05.07.1977 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 2089 sayılı Çırak Kalfa ve Ustalık Yasasının 4’üncü maddesi çırağı , “Bu kanuna tabi bir sanatı, o sanat için düzenlenen teorik ve pratik öğrenim programına göre o iş yerinde öğrenmek amacı ile bir çıraklık sözleşmesi ile bir işyeri sahibinin hizmetine giren kimse...” olarak tanımlamıştır. Kanunun 5’inci maddesine göre çırak olabilmek için 12 yaşından küçük, 18 yaşından büyük olmamak gerekir. Kanun"un 16. maddesinde ise, işyeri sahibi veya temsilcisinin çırak adayını çalıştırmağa başlamadan önce velisi veya kanuni mümessili ile üç örnek yazılı bir çıraklık sözleşmesi yapmağa mecbur olduğu , 20 maddesinde, sözleşmenin bir örneğinin Mahalli Çıraklık Eğitim Komitesine, derneğe kayıtlı ise ilgili derneğe veya odaya vermek ve sicil numarasını alarak sözleşmeye yazmak zorunda olduğu öngörülmüştür. Diğer taraftan bir kişiye çırak denilebilmesi için, o kimsenin durumunun bu özel kanunda çıraklar hakkında yapılan tarife ve nitelendirmeye uyması gerekir. Yani, taraflar arasındaki ilişkinin niteliği belirlenirken, başka bir ifade ile davacının belirtilen tarihte çırak olup-olmadığına karar verilirken, çalışma ilişkisine bakılarak karar verilmelidir. Kişi işyerinde üretimle ilgili çalışmalara bilfiil katılıyor, meslek ve sanat eğitimi arka planda tutuluyorsa, bu durumda çıraklık ilişkisinden söz edilemeyecektir.
Görüldüğü üzere, davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Kanun"un 3/II-B bendine göre; özel kanunda nitelikleri belirtilen çıraklar, çıraklık devresi sayılan süre içerisinde malullük yaşlılık, ölüm sigortaları hükümlerine tabi olamazlar ve bu hükmün sonucu belirtilen sürelerin sözü edilen Kanun"un 108. maddesinde belirtilen sigortalılık başlangıcı olarak kabul edilemez (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 02.07.2003 gün ve 2003/21-464 E. 2003/444 K. sayılı kararı).
Dosyadaki kayıt ve belgelerden;01.06.1972 doğumlu davacının 02.03.1987 tarihli ,Teknik ve Endüstri Meslek lisesi müdürü tarafından verilmiş ilk işe giriş bildirgesinin 21.04.1988 tarihinde Kurum kayıtlarına intikal ettiği, işe giriş bildirgesi üzerinde " çırak " ünvanı bulunduğu, ancak çalışmasının mevcut olmadığı, 04.03.1987 tarihli çıraklık sözleşmesi ile davalı A.. Ş.. in ... Elektrik adlı işyerinde elektrik tesisatı eğitimine başladığı, çıraklık sözleşmesinin usulünce tanzim edildiği yine sözleşmenin devamında 20.05.1987 tarihinde davalı tarafça çırak yıllık değerlendirme sicil fişi düzenlendiği gibi davalı A.. Ş.. tarafından kuruma verilen 1987 yılı bodroları arasında davacının adının bulunmadığı yanı sıra davacı dava dilekçesinde davalı işverenin yanında 7-8 ay çalıştığını yazılı olarak beyan ettiği halde duruşmada dinlenen davacı tanıklarının çalışma süresi yönünden dahi davacının kendi beyanları ile örtüşmediği anlaşılmıştır.
Somut olayda, davacının davalı işyerinde çırak olarak çalıştığına dair anılan yazılı belgeler bulunmaktadır ve bu belgelerin aksi ispat edilememiştir. 01.06.1972 doğumlu olan davacının mahkemece kabul edilen başlangıç tarihinde henüz 15 yaşında olması , çalışılan işyeri ve çalışma koşulları ile yapılan işin niteliği birlikte değerlendirildiğinde davacının davalı işveren nezdinde çırak olarak çalıştığı sabit iken, davanın reddi yerine yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olmuştur.
Yapılacak iş davanın reddine karar vermekten ibarettir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 06.10.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.