Danıştay 8. Daire 2017/565 Esas 2021/1604 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/565
Karar No : 2021/1604

Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı) : … Valiliği
Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davalı) : … İnş. Turz. San. Tic. Ltd. Şti.
Vekili : Av. …

İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Aksaray ili, Ortaköy ilçesi, … mevkiinde bulunan … ada, … parsel sayılı mera vasıflı taşınmazın üzerinde madencilik faaliyeti yürütmekte olan davacı şirket tarafından, söz konusu meranın tahsis amacı değişikliğinin iptal edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemle bildirilen Aksaray İl Mera Komisyonu'nun … tarih ve … sayılı kararının iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, madencilik faaliyeti yürütmesi için tahsis amacı değiştirilmiş olan alan dışında da faaliyette bulunduğu tespit edilen davacı şirketin, mera vasıflı taşınmaz üzerindeki faaliyetleri ile ilgili olarak 3091 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik hükümleri uyarınca tecavüzün men'ine karar verilmesi gerekirken, bunun yerine madencilik faaliyetleri yürütmesi için tahsis amacı değişikliği yapılmış olan alanla ilgili olarak mevzuatta düzenlemesi ve yasal dayanağı olmayan bir usulle tahsis amacı değişikliğinin iptal edilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği; zira mera tahsis değişikliği dışında faaliyet gösterilmesi halinde yaptırımın ne olacağı konusunda kanun veya kanunun yetki verdiği yönetmelikte bir düzenleme olmadan geri dönüşüm sözleşmesinde yer alan bir madde ileri sürülerek meranın tahsis amacı değişikliğinin iptal edilemeyeceğinde kuşku bulunmadığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin 19/b maddesi uyarınca, davacı şirketin taahhütlerine uymadığının tespitinden sonra, bir defaya mahsus olmak üzere 90 gün süre verilip, bu süre sonunda da taahhüt edilen hususlara uyulmaz ise yatırım durdurulur hükmüne göre işlem yapılması gerekirken, Yönetmelikteki bu hüküm işletilmeksizin geri dönüşüm sözleşmesinden hareketle sözleşme feshedilerek tahsis amacı değişikliğinin iptal edilmesinde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
4342 sayılı Mera Kanunu'nun "Tahsis Amacının Değiştirilmesi" başlıklı 14. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan halinde; "Tahsis amacı değiştirilmedikçe mera, yaylak ve kışlaktan bu Kanunda gösterilenden başka şekilde yararlanılamaz. Ancak, bu Kanuna veya daha önceki kanunlara göre mera, yaylak ve kışlak olarak tahsis edilmiş olan veya kadimden beri bu amaçla kullanılan arazilerden;
a) Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığının talebi üzerine, 3213 sayılı Maden Kanunu ve 6326 sayılı Petrol Kanunu hükümlerine göre, arama faaliyetleri sonunda rezervi belirlenen maden ve petrol faaliyeti için zaruri olan,
(...) Yerlerin, ilgili müdürlüğün talebi, komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, valilikçe tahsis amacı değiştirilebilir ve söz konusu yerlerin tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır. Bu madde kapsamında başvuruda bulunan kamu kurumları ile işletmeciler, faaliyetlerini çevreye ve kalan mera alanlarına zarar vermeyecek şekilde yürütmek ve kendilerine tahsis edilen yerleri tahsis süresi bitiminde eski vasfına getirmekle yükümlüdürler. Bu yerler, tahsis süresi bitiminde özel sicile kaydedilir. (...) Bu Kanun kapsamında, 3213 sayılı Maden Kanunu ve 6326 sayılı Petrol Kanunu hükümlerine göre arama ve işletme faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkartılacak bir yönetmelikle düzenlenir. (...)" hükmü yer almaktadır.
4342 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan ve 31/07/1998 tarih ve 23419 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mera Yönetmeliği'nin "Tahsis Amacının Değiştirilmesi" başlıklı 8. maddesinde; "Mera, yaylak ve kışlak alanları ile umuma ait çayır, otlak ve kamu orta mallarının tahsis amacı; zaruri olan hallerde ilgili müdürlüğün Bakanlık İl Müdürlüğüne talebi, Komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, talep edilen alanın tamamının veya bir kısmının tahsis amacı valilikçe değiştirilebilir. Tahsis amacı değiştirilen alanların tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır. (...)
b) Geri dönüşüm sözleşmesi: Talep uygun görüldüğü takdirde arama, işletme ruhsat sahipleri ve geri dönüşümü olan kamu yatırımı kapsamında başvuranlarla, bu Yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde sözleşme yapılır. Arama ve işletme ruhsat sahipleri ile kamu yatırımı kapsamındaki geri dönüşümü olan yatırımlarda yatırımı yapan kişi ve kurumlar, zarar verdiği alanları eski vasıf ve kapasitesine getirmek için Komisyonca belirlenecek teminatı yatırır ve sözleşmeyi imzalar. Yatırımı yapan kişi ve kuruluşlar yirmi yıllık ot geliri ile öngörülen teminatları yatırmadan ve hazırlanan sözleşmeyi imzalamadan çalışmalara başlayamaz, başladığı takdirde verilen izinler veya tahsis amacı değişikliği iptal edilerek verdiği zararlar tazmin edilir. (...)
c) Tahsis amacının değiştirilmesi süresinin sona ermesi: Tahsis amacı değişikliği arama izinleri, işletme ruhsatı ile kamu yatırımı kapsamında tahsis amacı değişikliği sonunda verilen iznin iptali ve bir ay içerisinde yenilenmemesi, sözleşme süresinin dolması, hak sahibinin vazgeçmesi veya hak sahibinin taahhütname veya sözleşme, Kanun ve Yönetmelik hükümlerine uymadığının tespiti halinde Komisyonun uygun görüşü ile valilikçe iptal edilir. (...)
d) Yapılacak yapılar: Ruhsat sahibi, arama ruhsatı süresince ruhsat aldığı alan içinde kalıcı yapı yapamaz. İşletme ruhsatı alan ruhsat sahibi ile geri dönüşümü olan kamu yatırımı kapsamında tahsis amacı değişikliği uygun görülen alanlarda, kurum ve kuruluşlar yapılacak işin gereği olan, geçici tesis yapılarını ancak Komisyonun uygun görüşü doğrultusunda Valilikten izin almak suretiyle yapabilir." hükmüne yer verilmiştir.
Dosyasının incelenmesinden, Aksaray ili, Ortaköy ilçesi, … mevkiinde bulunan … ada, … parsel sayılı mera vasıflı taşınmazla ilgili olarak tahsis amacı değişikliği yapıldığı ve 20/09/2006 tarihinde imzalanan Geri Dönüşüm Sözleşmesi uyarınca da davacı şirkete söz konusu taşınmazın 81.200 m²'sinde madencilik faaliyetinde bulunması için tahsis edildiği, idarece yapılan denetimler neticesinde davacı şirketin madencilik faaliyeti yürütmesi için tahsis amacı değişikliği yapılmış olan taşınmaz dışında, ruhsat sahası içerisinde bulunmayan mera vasıflı olan taşınmazın üzerinde davacının yaklaşık 14 dekarlık alanı yemekhane, yatakhane, tuvalet, kantar binası ve çıkan malzemenin depolanması suretiyle kullanarak tecavüzde bulunduğunun tespit edildiği, bunun üzerine Aksaray İl Mera Komisyonu'nun … tarih ve … sayılı kararı ile Geri Dönüşüm Sözleşmesinin 9. ve 11. maddeleri uyarınca sözleşme feshedilerek tahsis amacı değişikliğinin iptal edildiği, söz konusu işlemin … tarih ve … sayılı yazı ile davacı şirkete bildirilmesi üzerine de bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda ilgili hükümlerine yer verilen mevzuat uyarınca, tahsis amacı değiştirilmedikçe meralardan, Mera Kanununda gösterilenden başka şekilde yararlanılamayacağının düzenlendiği, Kanunda hangi durumlarda mera tahsis amacı değişikliği yapılacağının tahdidi olarak sayıldığı, bu durumlarda dahi faaliyetin kalan mera alanlarına zarar vermeyecek şekilde yürütülmesinin şart koşulduğu açıktır.
Mera Kanunu'nun 19. maddesinde, meraların korunması amacıyla bir düzenlemeye yer verilerek, meralara tecavüz olduğu takdirde 3091 sayılı Kanun ve 2886 sayılı Kanun uyarınca gerekli işlemlerin yapılacağı belirtilmiş ise de, tahsis amacı değişikliğinden kaynaklı faaliyetler nedeniyle amaç değişikliği yapılmayan alanlarda oluşabilecek tecavüz ve zararlara karşı alınacak tedbir ve uygulanacak yaptırımlara dair ayrıca bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Başka bir ifadeyle, Kanunda meraların genel olarak ne şekilde korunacağı düzenlenmiş, tahsis amacı değişikliğinden kaynaklanan durumlarda meraların korunmasına ilişkin özel ve farklı bir husus düzenlenmemiştir.
Bununla birlikte, Mera Kanunu'na dayanılarak çıkarılan Mera Yönetmeliği'nin tahsis amacı değişikliğini düzenleyen 8. maddesinde Kanuna ek olarak, tahsis amacı değiştirilen alanlarda geri dönüşüm sözleşmesi imzalanmadan faaliyete başlanılamayacağı, aksi takdirde tahsis amacı değişikliğinin iptal edileceği belirtilmiş; ayrıca, hak sahibinin sözleşme, Kanun ve Yönetmelik hükümlerine uymadığının tespiti hali tahsis amacı değişikliği kararının iptal sebepleri arasında sayılmıştır.
Buradan hareketle, tahsis amacı değiştirilen alanlar dışında kalan mera vasıflı arazilere verilecek zararların, gerek Mera Kanunu'nun 19. maddesi gereğince 3091 sayılı Kanun ve 2886 sayılı Kanun uyarınca alınacak tedbirler ile gerekse Mera Yönetmeliğinin 8. maddesinde yer alan tedbir ve yaptırımlarla önlenebileceğinde şüphe bulunmamaktadır.
Öte yandan, davacı şirket ile davalı idare arasında imzalanan geri dönüşüm sözleşmesinde de, Kanun, yönetmelik ve sözleşme hükümlerine uyulmaması iptal sebebi olarak öngörülmüş olup, tahsis amacı değiştirilen alanlar dışında çalışma yapılamayacağı ve çevreye zarar verilemeyeceği açıkça belirtilmiştir.
Uyuşmazlıkta, davalı idarece davacının madencilik faaliyetinde bulunması için dava konusu mera vasıflı taşınmazda tahsis amacı değişikliği yapıldığı, buna karşın dosyada yer alan tespit tutanaklarının incelenmesinden, davacı şirketin tahsis amacı değişikliği yapılmış olan taşınmaz dışında, ruhsat sahası içerisinde bulunmayan mera vasıflı olan taşınmazın üzerinde de yaklaşık 14 dekarlık alanda yemekhane, yatakhane, tuvalet, kantar binasının kullanılması ve çıkan malzemenin depolanması şeklinde faaliyette bulunduğu ve bu suretle mera vasıflı taşınmaza tecavüzde bulunduğunun sabit olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Mera Yönetmeliği ve davacı tarafından imzalanan geri dönüşüm sözleşmesine göre tahsis amacı değişikliği yapılan alan dışında kalan mera vasıflı taşınmazda yapılan faaliyet, tahsis amacı değişikliğine dair kararın iptalini gerektirdiğinden, dava konusu işlemde hukuka aykırılık, aksi yöndeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; … İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 16/03/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.