Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2021/11324 Esas 2022/1990 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :Kadastro Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Kadastro Tespitine İtiraz

Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada bozma üzerine yapılan yargılama sonunda Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş olup hükmün davacı Hazine vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, dosya incelendi, gereği düşünüldü.
K A R A R
Mahkemenin verdiği karar ... tarafından bozulmuş olup, bozma ilamında özetle; “mahkemece yapılan araştırma ve incelemenin yeterli olmadığı belirtilerek, davacı Hazine’nin dayanağı tapu kaydının tesisinden itibaren tüm dayanakları ile getirtilmesi, sonrasında mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişilerle; aynı yönteme göre tespit edilecek taraf tanıkları, tutanak bilirkişilerinin tümü, fen bilirkişi ve 3 kişilik ziraat mühendisleri kurulu huzuruyla keşif yapılması, taşınmazların başında icra edilecek keşif sırasında davacı dayanağı tapu kaydı ve yapılacak araştırmaya göre varsa tapu kaydının haritası uygulanıp kapsamının 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 20/A maddesi gereğince haritasına göre belirlenmesi, ancak tapu kaydının krokisi zemine uygun değilse ve uygulama kabiliyeti yok ise veya dayanak tapu kaydı harita-krokiye bağlı değilse tapu kayıtlarının sınırlarına itibar edilmesi; bu amaçla dayanak tapu kaydının ihdasından itibaren tüm tedavülleriyle okunup kayıtta yazılı hudutlar yerel bilirkişilere zeminde göstertilmesi, yerel bilirkişilerin zeminde gösterdiği hudutların teknik bilirkişiye harita üzerinde işaretlettirilmesi, kayıtta yazılı olup yerel bilirkişiler tarafından zeminde gösterilemeyen hudutların tespiti için davacıya tanık dinletme imkanının sağlanması ve bu suretle kaydın kapsamının duraksamaya yer vermeyecek şekilde tespit edilmesi, keşif icrası sırasında dinlenecek yerel bilirkişi ve taraf tanıklarından tapu kayıtlarının ihdası, intikali, intikal sırasında hudutlarda ve miktarda değişiklik varsa bu değişikliğin nedeni, hudutların arz ettikleri özellikler hususunda maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınması, tapu kaydının revizyon gördüğü parsel ile bunlardan hükmen kesinleşenler varsa bu dosyalardaki kayıt uygulaması tapu kaydına kapsam tayin edilirken göz önünde bulundurulması, yerel bilirkişi ve tanıkların kayıtların uygulanması ve taşınmazların tasarrufu hususundaki beyanlarının zemine uygunluğu komşu parsel tutanak ve dayanaklarıyla denetlenmeli, beraberinde götürülecek teknik bilirkişiye uygulanan kayıtların hudutları ile kapsamını belirtir keşfi takibe imkan verir gerekçeli kroki ve rapor alınması, 3 kişilik ziraat mühendislerinden oluşan bilirkişi kurulundan çekişmeli taşınmazların tarımsal niteliğini bildiren, komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde toprak yapısı, eğimi, bitki desenini açıklayan, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş ve sınırları işaretlenen fotoğrafları ile desteklenmiş ayrıntılı rapor alınması, fen bilirkişisine keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, ayrıntılı rapor ve harita düzenlettirilmesi, sonuca göre, taşınmazların davacı Hazine tapusu kapsamında kalması halinde tapu oluşum tarihine kadar, kayıt kapsamı dışında kalması halinde tespit tarihine kadar 3402 sayılı Kanun'un 14. maddesi uyarınca davacı lehine zilyetlik kazanım şartlarının oluşup oluşmadığı araştırılarak sonucuna göre karar verilmesi” gereğine değinilmiştir.
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda; davanın reddine, çekişmeli 101 ada 31 parsel, 109 ada 5, 6, 7, 8, 9 ve 10 nolu parsellere ilişkin kadastro tespit tutanaklarının tespit gibi tescillerine karar verilmiş; hüküm, davacı Hazine vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Mahkemece dava konusu taşınmazlar üzerinde tespit malikleri lehine zilyetlikle iktisap koşullarının oluştuğu kabul edilmek suretiyle yazılı şekilde karar verilmiş ise de bozma ilamının gerekleri tam olarak yerine getirilmediği gibi, yapılan araştırma ve inceleme de hüküm kurmak için yeterli bulunmamaktadır. Bozma ilamına uyulmakla taraflar yararına usuli kazanılmış hak oluşacağı gibi, Mahkemeye de bozma ilamı doğrultusunda işlem yapma ve bozma ilamında işaret edilen hususları eksiksiz olarak yerine getirme yükümlülüğü doğar. Mahkemece, davacı Hazine’nin dayandığı tapu kayıtlarının yönetemine uygun bir şekilde uygulamasının bozma ilamında belirtilmesine rağmen, 14.12.1951 tarihli ve 243 sıra numaralı tapu kaydının dava konusu 109 ada 5, 6, 7, 8, 9, 10 parsel sayılı taşınmazların tamamını bir bütün halde kapsadığı iddia edildiği halde mahkemece yapılan keşifte herbir taşınmaz için ayrı ayrı olarak davacının dayandığı tapu kaydı dinlenen kişilere okunmuş, tapu kayıtlarının haritası olup olmadığı araştırılmamış, mevcut ise haritası getirtilmek suretiyle, haritasının bulunmaması ya da uygulanma kabiliyetinin olmaması halinde kayıtta tarif edilen sınır yerleri esas alınarak uygulama yapılmadığı gibi komşu taşınmazların tespitlerine esas kayıtlar getirtilerek çekişmeli taşınmazların yönünü ne okuduğu üzerinde durulmamıştır. Diğer taraftan, davacı Hazine, dava konusu taşınmazlar hakkında mera ve kaçak ve yitik kişilerden kaldığı iddiasında bulunmasına rağmen yöntemine uygun şekilde araştırma yapılmamış, taşınmazların öncesinin ne olduğu, taşınmazın niteliğine, kullanım durumuna, üzerinde sürdürüldüğü iddia olunan zilyetliğin şekline ve süresine ilişkin olarak somut verilere dayalı bilgi içermeyen ziraatçi bilirkişi kurulu tarafından hazırlanan zirai raporla yetinildiği gibi bir arazinin niteliğini, üzerinde sürdürülen zilyetliğin şeklini ve süresini en iyi belirleme yöntemi hava fotoğraflarının incelenmesi olduğu halde, hava fotoğraflarından da yararlanılmamıştır. Bu şekilde eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulması usul ve yasaya uygun düşmemektedir.
Hal böyle olunca; doğru sonuca ulaşılabilmesi için Mahkemece öncelikle, dava konusuu taşınmazlara ait en eski ve yeni tarihli ortofoto ve uydu fotoğrafları ile Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin harita sorgulama sayfasına girilerek, taşınmazların bulunduğu köyü/mahalleyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafı bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya arasına konulmak suretiyle, buradan elde edilen verilere göre tespit tarihi olan 2008 yılından 15-20-25 yıl öncesine ilişkin farklı dönemlerde çekilmiş stereoskopik hava fotoğraflarının en az üç tanesi tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğü'nden getirtilerek dosya arasına konulmalı, davacı Hazine’nin dayandığı yukarıda anılan tapu kayıtları tesisinden itibaren tüm tedavüllerini gösterir şekilde ayrıntılı kayıtlar (eksiksiz ve tedavülleri birbiriyle bağlantılı olacak ve kütüklerden fotokopi çekilmiş olarak değil, bilgisayar çıktısı olarak ve köy, mahalle, mevki, cins, sınırlar, yüzölçümü, malik, hisse, geldi, gitti ve revizyona ilişkin tüm bilgileri içerir şekilde) ile varsa tesis ve ifraz krokisi ile haritalarının onaylı örneklerinin mahalli Tapu Müdürlüğünden (eski yazı tapu kayıtlarının Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Arşiv Dairesi Başkanlığından) ayrı ayrı sorulup getirtilmesi, ayrıca bu tapu kayıtlarının kadastro çalışmaları sırasında revizyon görüp görmediğinin sorularak, revizyon görmüş ise revizyon gördüğü taşınmazların kadastro sonucu oluşan kadastro tutanakları ile kadastro sonucu oluşan tapu kayıtları ile tespite dayanak belgelerin onaylı örnekleri getirtilerek dosyasına konulması, (başka dosyalarda dava konusu iseler ilgili dava dosyalarına ilişkin olarak mahkeme hakimince düzenlenecek dosya inceleme tutanaklarının konulması), dava konusu taşınmazları dıştan çevreleyen komşu parselleri (ada ve parsel numaralarını da gösterir şekilde) bir arada gösterir geniş çaplı kroki getirtilerek komşu parsellerin tespit edilmesi suretiyle, komşu taşınmazların (dava konusu parsellerin hudutlarında dere, yol vs bulunması halinde bunlardan sonra gelen parsellerde dahil olmak üzere) kadastro tespit tutanaklarının onaylı suretleri ile varsa dayanaklarını oluşturan kayıt ve belgelerin tesisinden itibaren tüm tedavüllerinin (ilk tesisinden itibaren tüm tedavüllerini gösterir şekilde ayrıntılı kayıtlar eksiksiz ve tedavülleri birbiriyle bağlantılı olacak ve bilgisayar ya da daktilo ile yazılı şekilde) kadasto tespitleri kesinleşmiş ise kadastro sonucu oluşan tapu kayıtlarının ve tapu kütük sayfalarının, hükmen kesinleşenlere ait dava dosyalarının, davalı iseler derdest dava dosyalarının dosya içerisine konulması (komşu parseller davalı iseler dosya inceleme tutanaklarının da düzenlenerek dosya arasına konulması), dosya bu şekilde ikmal edildikten sonra mahallinde, yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan, komşu köylerde ve taşınmazların bulunduğu köyde yaşayan şahıslar arasından seçilecek yerel ve tutanak bilirkişileri ile taraf tanıkları ve önceki bilirkişiler dışındaki jeodezi ve fotogrametri mühendisi, inşaat mühendisi, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu ve fen bilirkişinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır. Taşınmazların başında icra edilecek keşif sırasında davacı dayanağı tapu kaydı ve yapılacak araştırmaya göre varsa tapu kaydının haritası uygulanıp kapsamı 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 20/A maddesi gereğince haritasına göre belirlenmelidir. Ancak tapu kaydının krokisi zemine uygun değilse ve uygulama kabiliyeti yok ise veya dayanak tapu kaydı harita-krokiye bağlı değilse tapu kayıtlarının sınırlarına itibar edilmeli; bu amaçla dayanak tapu kaydı ihdasından itibaren tüm tedavülleriyle okunup kayıtta yazılı hudutlar yerel bilirkişilere zeminde göstertilmeli, yerel bilirkişilerin zeminde gösterdiği hudutlar teknik bilirkişiye harita üzerinde işaretlettirilmelidir. Kayıtta yazılı olup yerel bilirkişiler tarafından zeminde gösterilemeyen hudutların tespiti için davacıya tanık dinletme imkanı sağlanmalı ve bu suretle kaydın kapsamı duraksamaya yer vermeyecek şekilde tespit edilmelidir. Keşif icrası sırasında dinlenecek bilirkişi ve taraf tanıklarından tapu kayıtlarının ihdası, intikali, intikal sırasında hudutlarda ve miktarda değişiklik varsa bu değişikliğin nedeni, hudutların arz ettikleri özellikler, taşınmazların kaçak ve yitik kişilerden kalıp kalmadığı, taşınmazın geçmişte ne durumda bulunduğu, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, kim tarafından, ne zamandan beri ne suretle kullanıldığı, taşınmazların öncesinin mera, yaylak veya kışlak olup olmadığı, taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olması halinde imar ve ihyaya konu edilip edilmediği, imar ve ihyaya konu edilmiş ise, ihyanın hangi tarihte başlayıp, ne zaman bitirildiği, zaman içinde sınırlarında mera var ise mera yönünden genişleme olup olmadığı, hususunda yerel bilirkişi ve tanıklardan maddi olaylara dayalı, ayrıntılı bilgi alınmalı, mahkemenin, taşınmazların konumu ve niteliğine ilişkin gözlemi tutanağa geçirilmeli, tapu kayıtlarının revizyon gördüğü parsel ile bunlardan hükmen kesinleşenler varsa bu dosyalardaki kayıt uygulaması tapu kaydına kapsam tayin edilirken göz önünde bulundurulmalıdır. Yerel bilirkişi ve tanıkların kayıtların uygulanması ve taşınmazların tasarrufu hususundaki beyanlarının zemine uygunluğu komşu parsel tutanak ve dayanaklarıyla denetlenmeli, 3 kişilik ziraat mühendislerinden oluşan bilirkişi kurulundan çekişmeli taşınmazların tarımsal niteliğini bildiren, komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde toprak yapısı, eğimi, bitki desenini açıklayan, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş ve sınırları işaretlenen fotoğrafları ile desteklenmiş ayrıntılı rapor alınmalı, inşaat mühendisi bilirkişiden ise çekişmeli bölüm üzerindeki yapının niteliğini, yapılış şeklini ve yaşını açıklayan rapor düzenlemesi istenilmeli; jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişiye tevdi edilerek stereoskop aletiyle incelenmeleri neticesinde, taşınmazların sınırlarını ve niteliğini, öncesinin ne olduğunu, imar-ihyaya konu edilip edilmediğini, imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor alınmalı, fen bilirkişisinden keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, uygulanan kayıtların hudutları ile kapsamını belirtir keşfi takibe imkan verir gerekçeli kroki ve rapor alınarak socuna göre karar verilmelidir.
Mahkemece, bu hususlar gözetilmeksizin, eksik araştırma ve incelemeye dayalı olarak karar verilmesi isabetsiz olduğundan, hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacı Hazine vekilinin itirazlarının kabulü ile hükmün 6100 sayılı HMK'nin Geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA, taraflarca HUMK'un 440/I maddesi gereğince ... ilamının tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, 07.03.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.