Danıştay 10. Daire 2019/4855 Esas 2021/1185 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No: 2019/4855
Karar No: 2021/1185

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Kooperatifi
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, kooperatifte çalışan ...ve ... isimli şahısların sigortalı işe giriş bildirgelerinin çalışmaya başladıkları tarihten önce Kuruma bildirilmediği, iş yerinin 07/05/2013 tarihinden itibaren sigortalı çalıştırmaya başlamış olmasına rağmen iş yeri bildirgesinin verilmediği, 2013/5-12 - 2014/1-5 dönemleri ile 2015/2. ayına ait asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde kuruma verilmediği, ...'ın sigortalılığının sona erdiğine ilişkin bildirimin süresi içinde yapılmadığı ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilen iş yerine ait defter, kayıt ve belgelerin onbeş gün içinde ibraz edilmediği gerekçesiyle, Malatya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Beydağı Sosyal Güvenlik Merkezi tarafından 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesine istinaden uygulanan … tarih ve … sayılı, 36.872,00 TL ve … sayılı 14.418,00 TL idari para cezası işlemlerinin ve bu cezalara yapılan itirazın reddine dair … tarih ve … sayılı komisyon kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davacı Kooperatife ait işyerine yönelik olarak yapılan denetim kapsamında kayıt inceleme talebine ilişkin olarak gönderilen 09/02/2015 tarih ve 93 sayılı yazının ... isimli şahsa tebliğ edildiği, bu şahsın Kooperatif üyesi olduğu ve tebliğ mazbatasını işyerinin işçisi sıfatıyla tebellüğ ettiği, işyerine ait defter, kayıt ve belgelerin davalı kuruma 15 gün içinde ibraz edilmediği, ...isimli şahıs ile Kooperatif arasında 08/05/2014 tarihinde imzalanan tutanakla adı geçen şahsın Kooperatif bünyesinde 4 yıllık çalışmasının olduğu, bu tarihten sonra çalışmasının bulunmadığının kabul edildiği, buna göre ... ve ...'ın bu Kooperatifte sigortasız olarak istihdam edildiği, bu şahısların işe giriş bildirgeleri ile ilgili dönemlere ait aylık prim ve hizmet belgelerinin ve ...'ın ayrılış bildirgesinin süresi içinde kuruma verilmediğinin açık olduğu, bu nedenlerle yükümlülüklerini yerine getirmeyen Kooperatifin 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesinin 1. fıkrasının (a), (b), (c), ve (j) bentleri uyarınca toplam 51.290,00 TL tutarında idari para cezası ile cezalandırılması yönünde tesis edilen işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, Malatya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Beydağı Sosyal Güvenlik Merkezince düzenlenen … tarih ve … sayılı idari para cezası kararı ile defter kayıt ve belgelerin 15 gün içinde mücbir sebep olmaksızın tam olarak incelemeye ibraz edilmediğinden bahisle 14.418,00 TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin 07/05/2015 tarih ve 6871755 sayılı davalı idare işleminin ...ile ...'ın sigortasız olarak çalıştırıldığı, defter ve belgelerin ibraz edilmediği gerekçeleriyle düzenlendiği, ancak bu belgelerin istenilmesine dair yazının usulüne uygun tebliğ edilmediği, ...isimli şahsın Kooperatifte çalışmaya başladığı tespitinin ancak mahkeme tarafından yapılabileceği, ...'ın Kooperatifin çalışanı değil yönetim kurulu üyesi olduğu, yönetim kurulu üyesinin sigortasız işçi olarak çalıştırıldığı iddiasının asılsız olduğu, idari para cezalarında hukuka uyarlık bulunmadığı, davanın reddi yolunda verilen Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Danıştay Başkanlık Kurulu'nun 07/03/2019 tarih ve 2019/24 sayılı kararıyla Danıştay Onbeşinci Dairesinin kapatılması üzerine Danıştay Onuncu Dairesine gönderilen dava dosyasında, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:


İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
… Kooperatifi işyerinde sigortasız çalıştığı belirlenen iki kişiye ait işe giriş bildirgeleri, işyerine ait işyeri bildirgesi, bir işçiye ait işten ayrılış bidirgesi, 2013/5-12, 2014/1-5 ve 2015/5. ay dönemlerine ilişkin aylık prim ve hizmet belgeleri ile işyerine ait defter kayıt ve belgelerin yasal sürede düzenlenmediğinden bahisle 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesine istinaden uygulanan … tarih ve … sayılı, 36.872,00 TL ve 6871755 sayılı, 14.418,00 TL idari para cezası işlemlerinin ve bu cezalara yapılan itirazın reddine dair … tarih ve … sayılı komisyon kararının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların sigortalı sayılacağı;
8. maddesinde, işverenlerin, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri 7. maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlü olduğu, 9. maddesinde, birinci fıkranın (a), (c) ve (d) bentlerine göre sigortalılığı sona erenlerin durumlarının işverenleri tarafından en geç on gün içinde Kuruma bildirileceği, 11. maddesinde, işverenin örneği Kurumca hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte Kuruma vermekle yükümlü olduğu hüküm altına alınmış, dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 86. maddesinde, "İşveren bir ay içinde 4 üncü ve 5 inci maddeye tâbi çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine tâbi sigortalıların; a) Ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını, b) 80 inci maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını, c) Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını,gösteren ve örneği Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenen asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgesini, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındakiler için en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar, diğer sigortalılar için ise ait olduğu ayı takip eden ayda Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma vermekle veya sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren, onbeş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür. İşveren, işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere on yıl süreyle, kamu idareleri otuz yıl süreyle, tasfiye ve iflâs idaresi memurları ise görevleri süresince, saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde onbeş gün içinde ibraz etmek zorundadır. İşverenin, sigortalıyı, 4857 sayılı İş Kanununun 7 nci maddesine göre başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devretmesi halinde, sigortalıyı devir alan, geçici iş ilişkisi süresine ilişkin birinci fıkrada belirtilen belgelerin aynı süre içinde işverene ait işyerinden Kuruma verilmesinden, işveren ile birlikte müteselsilen sorumludur.(......)" hükümleri yer almış;
102. maddesinin 1. fıkrasının (a-2) bendinde, "8 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen bildirgenin verilmediğinin, mahkeme kararından veya Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden ya da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarının kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır." hükmüne;
(b) bendinde "11 inci maddesinde belirtilen bildirgeyi, Kurumca belirlenen şekle ve usûle uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde, anılan ortamda göndermeyenler veya bu Kanunda belirtilen süre içinde Kuruma vermeyenlere; 1) Kamu idareleri ile bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin üç katı tutarında, 2) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin iki katı tutarında, 3) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgari ücret tutarında, idari para cezası uygulanır," hükmüne;
(c-4) bendinde, "86 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usûlde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için; belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır." hükmüne;
(e) bendinde , 86. maddesinin ikinci fıkrasındaki yükümlülüğü Kurumca yapılan yazılı ihtara rağmen onbeş gün içinde mücbir sebep olmaksızın tam olarak yerine getirmeyenlere;
Bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin oniki katı tutarında,
Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı tutarında,
Defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin üç katı tutarında idari para cezası uygulanır.
(j) bendinde, "9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre sigortalılığı sona erenlere ilişkin bildirim ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesinde yer alan sandıklara, sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi, süresi içinde ya da Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında, bir takvim ayında işlenen bu fiillerden dolayı tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla her bir sigortalı veya sandık iştirakçisi için asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanır." hükümlerine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, ...ile davacı Kooperatifin başkan, başkan vekili, muhasip ve iki üyesinin imzalarının bulunduğu 08/05/2014 tarihli tutanakta; ...'ın 4 yıldır Kooperatifte çalıştığı, bu çalışmaya ait 5.900,00 TL alacağının bulunduğu, bu tarihten itibaren çalışmayacağı hususlarında mutabakata varıldığı, Malatya Sosyal Güvenlik Denetmenliği'nin 09/02/2015 tarih ve 2.291.093 sayılı yazısı ile Kooperatifin 01/05/2010 ile 31/05/2014 dönemine ait defter ve belgelerinin yazının alındığı tarihten itibaren 15 gün içinde teslim edilmesinin bildirildiği, bu yazının 16/02/2015 tarihinde Kooperatif üyesi ... tarafından tebliğ alındığı, istenilen kayıt ve belgelerin Kooperatif tarafından davalı idareye teslim edilmediği, bunun üzerine ...ve ... isimli şahısların sigortasız çalıştıkları gerekçesiyle işe giriş bildirgeleri, işyeri bildirgesi, bir işçiye ait işten ayrılış bildirgesi, 2013/5-12, 2014/1-5 ve 2015/5 dönemlerine ilişkin aylık prim ve hizmet belgeleri ile işyerine ait defter kayıt ve belgelerin yasal sürede Kuruma verilmediğinden bahisle 5510 sayılı Kanun'un 102. (a-2), (b-1), (c-4), (j) maddelerine istinaden 36.872,00 TL ve (e-1) maddesine istinaden 14.418,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin işlemlerin tesis edildiği, bu işlemlere yapılan itirazın reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta ... isimli kişinin 08/05/2014 tarihli tutanakta Kooperatif üyesi olarak, Akçadağ Noterliği tarafından düzenlenen 18/09/2014 tarih ve 1750 sayılı Kooperatife ait imza sirkülerinde de üye olarak imzasının bulunduğu, bu kişinin Kooperatifte çalıştığına dair herhangi bir belgenin bulunmadığı, ...isimli kişinin ise Kooperatifte 4 yıl çalıştığı, ücretlerini Türkiye Halk Bankası'ndan aldığı konusunda beyanının bulunduğu, bu beyana istinaden davalı idare tarafından ilgili bankaya yazılan yazı ile bu kişinin banka nezdinde herhangi bir hesabının olup olmadığı var ise tam açıklamalı hesabının dökümü istenildiği, bankanın Malatya Şubesinin … tarih ve … sayılı yazısında, ...adına herhangi bir borç, alacak ve mevduat kaydına rastlanılmadığının bildirildiği, idari para cezasına konu olan 2013/5,6,7,8,9,10,11,12 - 2014/1,2,3,4,5 dönemlerine ait işe giriş ve ayrılış tarihlerine dair başkaca bilgi ve belgenin dava dosyasına sunulmadığı görülmüştür.
Bu itibarla, yönetim kurulu üyesi olan ...'ın Kooperatife gelen tebligatı almasının orada sigortasız işçi olarak çalıştığı anlamına gelmediği açık olup, ...'ın çalışma başlangıç ve bitiş sürelerinin de beyan dışında ispata yarar diğer bilgi ve belgelerle ispatlanması gerekmektedir.
Bu durumda, ...'ın davacı Kooperatifte işçi olarak çalıştığına dair tebligat belgesini almak dışında bir bulgunun bulunmaması, ...'ın ise Kooperatifteki çalışma başlangıç ve sona erme süresinin belirlenmesini sağlayacak, tanık, maaş bordrosu, banka ödeme belgeleri, şahsa ait imzalı belgelerin bulunup bulunmadığı hususlarının araştırılarak bir karar verilmesi gerekirken eksik incelemeye dayalı olarak verilen İdare Mahkemesi kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın reddine ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 16/03/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.