Danıştay 10. Daire 2019/881 Esas 2021/1266 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/881
Karar No : 2021/1266

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı (… Gümrük Müdürlüğü)
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacının mülkiyetinde olan ve … Oto. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. adına tescilli serbest dolaşıma giriş beyannamesiyle ithal edilen … şasi numaralı ve … plakalı araç hakkında 4458 sayılı Gümrük Kanunu uyarınca alınan mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararına istinaden, araca emniyet birimlerince el konulması üzerine uğranıldığı ileri sürülen 10.000,00 TL (miktar arttırım ile 161.600,00 TL) araç bedelinin idareye başvuru tarihi olan 28/08/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; aracın ithal edildiği tarihte yapılması gereken gözetim ve denetim görevini gereği gibi yerine getirmeyen ve bu denetimi aradan uzunca bir süre geçtikten sonra, araç iyi niyetli 3. kişilerin mülkiyetindeyken gerçekleştiren idarenin hizmet kusurunun bulunduğu, bu durumda, idarenin, kamu hizmetinin geç yerine getirilmesinden doğan hizmet kusuruna bağlı olarak, davacının, el konulan araç üzerindeki mülkiyet hakkından yoksun kalması nedeniyle maddi zararının oluştuğunun sabit olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu … İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve taraflarca ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİNLERİN_İDDİALARI :
1- Davalı idare tarafından, davanın süresinde açılmadığı, davacı aleyhine bir zarar meydan gelmediği, mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karara karşı ithalatçı firma tarafından açılan davanın devam ettiği, mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karar kesinleşmediğinden aracın mülkiyetinin davacıda olduğu, idare tarafından yapılan işlemlerin usul ve yasaya uygun olduğu, hizmet kusurlarının bulunmadığı, dava konusu aracın ithal işlemleri sırasında gereken dikkat ve özenin gösterildiği, davacının bir zararı varsa ithalatçı firmaya dava açması gerektiği, Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
2- Davacı tarafından, İdare Mahkemesince her ne kadar, davanın kabulüne karar vermişse de hüküm fıkrasında maddi tazminat bedelinin 161.600,00 TL yerine sehven 161.000,00 TL olarak belirtildiği, faiz başlangıç tarihinin arttırılan bedel için de idareye başvuru tarihi olması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Taraflarca karşılıklı olarak temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ :.Davalı idarenin temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Davacının mülkiyetinde bulunan ve … Otom. Tic. Ltd. Şti. adına tescili serbest dolaşıma giriş beyannamesiyle ithal edilen … şasi numaralı ve … plakalı araç hakkında Bakanlık müfettişlerince düzenlenen 01/04/2014 tarihli soruşturma raporu ile yapılan yurt dışı araştırmaları neticesinde dava konusu aracın da dahil olduğu 151 adet araç hakkında "yeni ve kullanılmamış" olarak beyan edilmesine rağmen "eski" oldukları ve ithalat rejim kararına aykırı şekilde ithal edildiklerinin tespit edildiği gerekçesiyle 29/09/2014 tarihli mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı alınmıştır.
İthalatçı firma tarafından bu karara itiraz edilmiş, itirazın reddi üzerine ise … Vergi Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında dava açılmıştır. Açılan dava sonucunda, … Vergi Mahkemesinin .. tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile ehliyet yönünden davanın reddi yönünde verilen kararın Danıştay Yedinci Dairesinin 06/03/2019 tarih ve E:2016/6856, K:2019/1088 sayılı kararıyla bozulması üzerine yeniden yapılan yargılamada mahkemece … tarih ve E:…, K:… sayılı karar ile dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Dava konusu araç ise 17/09/2015 tarihinde Mersin'de bulunan … Limanı gümrüklü saha içinde yer alan geçici depolama sahasında muhafaza altına alınmıştır.
Bunun üzerine davacı tarafından, aracına emniyet birimlerince el konulması üzerine uğranıldığı ileri sürülen 10.000,00 TL (miktar arttırım ile 161.600,00 TL) araç bedelinin idareye başvuru tarihi olan 28/08/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmış; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2/1-b maddesinde ise, idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, idari dava türleri arasında sayılmıştır.
İdare, kural olarak yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen zararları tazminle yükümlü olup; idari eylem ve/veya işlemlerden doğan zararlar idare hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluk ilkeleri gereği tazmin edilmektedir.
İdarenin yürütmekle görevli olduğu bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde veya işleyişindeki nesnel nitelikli bozukluk, aksaklık veya boşluk olarak tanımlanabilen hizmet kusuru; hizmetin kötü işlemesi, geç işlemesi veya hiç işlememesi hallerinde gerçekleşmekte ve idarenin tazmin yükümlülüğünün doğmasına yol açmaktadır.
Karayolları Trafik Yönetmeliğinin "Zapt, müsadere veya tasfiye kararı alınan araçlar hakkında yapılacak işlemler" başlıklı 73. maddesinin 3. fıkrasında; "Zapt edildiği halde henüz müsaderesine veya tasfiyesine karar verilmemiş olan ve işlemleri devam eden araçların, sahibine yediemin olarak teslim edilmemiş olması şartıyla tescil kayıtları zapt tarihi itibariyle geçici olarak silinir ve ilgili vergi dairesine onbeş iş günü içinde bildirilir. Yargılama veya diğer işlemlerin sonucuna göre yeniden işlem tesis edilir." düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare hukuku ilkelerine göre maddi zarar, idari işlem veya eylem nedeniyle kişinin malvarlığında meydana gelen azalma veya elde edilmesi kesin olan gelirden yoksun kalma sonucu uğranılan zarardır.
Uyuşmazlıkta, davacı üzerine kayıtlı araca kaçak olduğu gerekçesiyle yapılan el koyma, bir idari işlem niteliğinde olmakla birlikte bu idari işlemin davacının zararına doğrudan yol açmayacağı, yapılan tahkikatın ardından açılan ceza davası sonucunda aracın kaçak olduğunun mahkeme kararı ile sabit olması ve müsadere kararı verilmesi veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yönünde bir karar alınması durumunda zararın ortaya çıkacağı, aksi durumda ise aracın davacıya iade edileceği ve bu durumda da ortada bir zarardan bahsedilemeyeceği açıktır.
Dosyanın incelenmesinden; davacının mülkiyetinde bulunan … plakalı, aracın, … Otom. Tic. Ltd. Şti. adına tescili serbest dolaşıma giriş beyannamesiyle ithal edildiği, Bakanlık müfettişlerince düzenlenen 01/04/2014 tarihli soruşturma raporu ile yapılan yurt dışı araştırmaları neticesinde "yeni ve kullanılmamış" olarak beyan edilmesine rağmen "eski" olduğu ve ithalat rejim kararına aykırı şekilde ithal edildiğinin tespit edildiği gerekçesiyle 29/09/2014 tarihli mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı alındığı, bu karara karşı ithalatçı firma tarafından yapılan itirazın reddi üzerine açılan davada ..Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile dava konusu işlemin iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davada, tazminat olarak aracın satın alma değerinin talep edildiği göz önüne alındığında; el konulan aracın ancak kesinleşmiş bir müsadere veya mülkiyetinin kamuya geçirilmesi kararı ile davacının mülkiyetinden çıkacağı ve davacının mal varlığında bir azalma olacağı açıktır. Davaya konu araç ile ilgili olarak verilen mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararının Kocaeli 2. Vergi Mahkemesinin 13/07/2020 tarih ve E:2020/466, K:2020/512 sayılı kararı ile iptaline karar verildiği görülmektedir.
Davacı tarafından aracın trafik kayıtlarının kapatıldığı ve adına kayıtlı olmadığı ileri sürülmüş ise de Konya Valiliği İl Emniyet Müdürlüğünün … tarih, … sayı ve "… Plakalı Araç" konulu yazısında aracın tescil kaydının Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 73/3. maddesi gereği 17/05/2015 tarihi itibariyle PolNet kayıtlarından trafikten çekme şeklinde kapatıldığının belirtildiği görülmektedir. Dolayısıyla aracın tescil kaydının kapatılmasının geçici bir işlem olması nedeniyle davacının mülkiyetinden çıktığından bahsedilmesi mümkün değildir.
Bu durumda, İdare Mahkemesince zararın tam ve kesin olarak oluştuğu kabul edilerek tazminat isteminin kabulü yolunda verilen karara karşı davalı idarenin istinaf isteminin reddi yönündeki Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne, davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın kabulüne ilişkin … İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurularının reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 18/03/2021 tarihinde kesin olarak oy birliğiyle karar verildi.