BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi 2019/504 Esas 2021/1925 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
16. HUKUK DAİRESİ
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
DOSYA NO: 2019/504 Esas
KARAR NO : 2021/1925 Karar
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 26/09/2018
NUMARASI: 2014/1524 E. - 2018/924 K.
DAVANIN KONUSU: İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
KARAR TARİHİ: 10/11/2021
İstinaf incelemesi için dairemize gönderilen dosyanın ilk incelemesi tamamlanmış olmakla, HMK 353. ve 356. maddeleri gereğince dosya içeriğine göre duruşma yapılmasına gerek görülmeden dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu;
G E R E Ğ İ D Ü Ş Ü N Ü L D Ü :DAVA:Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı ... Ltd. Şti'nin iptali ve iadesi talep edilen çekin yetkili hamili, ... San. Tic. Ltd. Şti.'nin keşideci, ... Edirne Şubesi'nin muhatap olduğu 9.000,00 TL miktarlı çekin, 03/05/2013 tarihinde, davacı şirket çalışanı ... kullandığı araçtan çalındığını, hırsızlık vakası ile ilgili olarak Güneşli Polis Merkezi Amirliği'ne bildirimde bulunulduğunu, Bakırköy 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2013/264 Esas sayılı dosyası üzerinden ödeme yasağı kararı alındığını, çeki çalanlar tarafından davacı şirketin temsilcisi olan ... imzası taklit edilerek ve sahte kaşe kullanılmak sureti ile çekin tedavüle sokulduğunu, bu yolla çekin davalı ....'ye ulaştığını ve bu davalının çeke konu alacağı tahsil etmek için İstanbul .... İcra Dairesi'nin ... Esas sayılı dosyası üzerinden kambiyo senetlerine mahsus yolla takip başlattığını, takip kapsamında haciz ve muhafaza işlemleri yapıldığını, haciz baskısından kurtulmak amacıyla çek keşidecisinin çek bedelini takip dosyasına nakden ödediğini, ancak takibin iptali için İstanbul 12. İcra Mahkemesi'nin 2013/915 Esas sayılı dosyası üzerinden takibin iptali davası açıldığını, ayrıca çekin bu şekilde ortaya çıkması sonucu istirdatı amacıyla işbu davanın açıldığını, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring Ve Finansman Şirketleri Kanunun 9/2 maddesi kapsamında gerçek bir mal ve hizmet satışını konu almayan ve fatura ile tevsik edilmeyen alacakların faktoring şirketlerince devir ve temlik alınamayacağını işbu çekten kaynaklanan alacağın da davalı ... şirketine temliki aşamasında gerçek bir mal ve hizmet satışı söz konusu olmadığından faktoring şirketinin temlikinin yasaya aykırı olduğunu, kaldı ki davalı ... şirketinin davacı şirketi telefonla araması üzerine durumun kendilerine izah edildiğini, davalı şirketin iyi niyetli olduklarına dair bir belge sunamadığını, davalı ... şirketinin çeke konu haklarını kaybedeceğini, takip konusu çek üzerindeki ilk ciranta imzasının sahteliği ve ciro silsilesinin kopukluğu nedeniyle davacının yetkili hamil olduğunun tespiti ile TTK m.758 uyarınca çekin ve çek bedelinin iadesini ve asıl alacak üzerinden %20 tazminata hükmedilmesini talep etmiştir.
CEVAP:Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın yetkisiz mahkemede açıldığını, davaya konu çek bedelinin dava tarihinden önce tahsil edildiğini, çek aslının da ödeme yapan keşideciye iade edildiğinden davacı şirketin davasında hukuki bir yararı olmadığını, çekin dayanağını teşkil eden alacağı fatura ile tevsik etmek suretiyle çeki devralan davalının yasadan kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirdiğini, davalı şirketin takip konusu çeki dava dışı müşterisinin üstündeki cirantadan olan ve fatura ile tevsik edilmiş alacağına istinaden aldığını, faktoring şirketlerinin kıymetli evrak üzerinde yer alan tüm imzaların sıhhatini ve cirantaların birbirleri ile olan hukuki ilişkilerini tetkik edebilme hak, yetki ve yükümlülüğünün bulunmadığını, davalı şirketin çeki devraldığı tarihte çek hakkında ödemeden men kararı verildiğine ilişkin herhangi bir bildirim yapılmadığını öne sürerek, davanın, çekin iadesi talebinin, kötü niyet tazminatı talebinin reddini talep etmiştir.
MAHKEME KARARI: İstanbul 1. Asliye Ticaret Mahkemesi 26.09.2018 tarihli 2014/1524 E. - 2018/924 K. sayılı kararıyla; "... bilirkişi raporu ile de tespit edildiği üzere istirdatı talep edilen çeke konu alacak temlik aşamasında fatura ile tevsik edildiğinden ve dosya kapsamı ile olağan seyrinde gelişen bu ilişki itibari ile davalının çekleri temlik alırken TTK m.792 kapsamında kötü niyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu ve paralel nitelikteki 6361 sayılı FKFFŞK'nın 9/3 maddesi kapsamında faktoring şirketinin iadesi talep olunan çeki iktisap ederken bile bile borçlunun zararına hareket ettiği ispat edilemediği" gerekçesiyle; ödeme keşideci tarafından yapılmış olduğundan menfi tespit talebinin ve davalının kötü niyeti ispat edilemediğinden davanın reddine, karar verilmiştir.
İSTİNAF BAŞVURUSU: Davacı vekilinin süresinde ibraz ettiği istinaf dilekçesinde; davalının ağır kusurunun açıkça ortada olduğunu, davalının Factoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 5. Maddesi kapsamında, senedin keşidecisine başvurarak borcun teyit edilmesini sağlayacak yöntemlerden ve veri tabanlarından yararlanılarak istihbarat çalışması yerine getirmesi gerekirken yerine getirmediğini, bilirkişi raporundan, davalı şirketin ... firmasının 25.06.2013 tarihinde alacağını temlik aldığını, çek hakkında Bakırköy 1.Asliye Ticaret Mahkemesi 2013/264 E sayılı dosyasından 22.05.2013 tarihli ödeme yasağı verildiğini, bilirkişi raporunda davalı şirketin ağır kusurlu olduğu ve çek bedelini iadesi gerektiğinin tespit edildiğini.-Adli Tıp Kurumu Fizik İhtisas Dairesi Adli Belge inceleme şubesi tarafından tanzim edilen raporda da dava konusu çekteki imzanın müvekkile ait olmadığının tespit edildiğini, bunun da davalının kusurlu olduğunu gösterdiğini.-Davalı şirketin takipten önce kendilerine telefonla ulaştıklarında durumun izah edildiğini, beyanla mahkeme kararının kaldırılarak, çekin ve çek bedelinin iadesine karar verilmesini talep etmiştir.Davalı vekilinin istinaf dilekçesine cevabında; faktoring işleminin yapıldığı, 25/06/2013 tarihi itibarıyla muhatap bankaya bildirilmiş ödemeden men yasağının bulunmadığını, işlem tarihi itibarıyla da müvekkiline yapılmış, resmi, gayrı resmi bildirim bulunmadığını, müvekkilinin iyi niyetli olduğunu ve çeki iktisabında kusurunun bulunmadığını, ödemeden men kararının hırsızlık olayından aylar sonra bankaya bildirildiğini, çekin davacı defterlerinde de yer almadığının bilirkişi raporu ile tespit edildiğini, dava konusu çekin araç içerisinde bulunmadığını, davacının elinden rızası dışında çıktığının ispatlanamadığını, çekteki imzalardan birinin sahte olmasının ciro zincirinde kopukluk yaratmayacağını beyanla istinaf başvurusunun reddini talep etmiştir.
DELİLLER:Davaya konu çekin; keşide yeri Edirne, keşide tarihi 31/08/2013 tarihli, 9.000,00 TL miktarlı, muhattap bankası ... Edirne Şubesi, ... seri nolu, keşidecisi ... Ltd. Şti., lehtarı davacı ... Ltd. Şti., ilk cirantası ... Ltd. Şti., ikinci cirantası ... Ltd. Şti., üçüncü cirantası ... şirketi, ... ve son ciranta ve hamilin davalı ... A.Ş. Olduğu, 22/05/2013 tarihinde muhattap bankaya ibraz edildiği ve ödeme yasağı şerhi düşüldüğü anlaşılmıştır.İstanbul ... İcra Müdürlüğü'nün ... Esas sayılı dosyasının incelenmesinde; alacaklı ... Şirketi tarafından, 12/09/2013 tarihinde, borçlular ...Ltd. Şti., ... Ltd. Şti., .... Ltd. Şti.,... şirketi ve ... aleyhine , 9.000 TL bedelli çeke dayalı olarak, ferileri ile birlikte 10.274,55 TL Toplam alacağın tahsili talebiyle, kambiyo senetlerine mahsus takip başlattığı, icra dosyasında bulunan tahsilat makbuzlarından 22/10/2013 tarihinde ... tarafından 4.000 TL , ... tarafından 8.773,25 TL ödeme yapıldığı anlaşılmıştır.Adli Tıp Kurumu Fizik İhtisas Dairesi'nin 16/02/2017 tarihli raporunda; üzerinde "ÖDENDİ" yazılı olan, ... Edirne Şubesi'ne ait ... seri nolu ve 31/08/2013 tarihli 9.000 TL bedelli çekteki, 1. Ciro imzası ile ...'ın mukayese imzaları arasında ilgi ve irtibat tespit edilemediği beyan edilmiştir.Mahkemece Hendek 1. Asliye Ticaret Mahkemesi aracılığıyla alınan Mali Müşavir Bilirkişi raporunda; davacı şirketin ticari defterlerinin incelendiği, davacı şirket ile ... Tic. Ltd. Şti. Arasında 2012 yılından, 2013 yılı sonuna kadar ticari ilişki bulunduğu, satış faturalarının yevmiye kayıtlarına işlendiği, davaya konu çekin şirket yevmiye kayıtlarında bulunmadığı, davacı şirketin .... Ltd. Şti. Ve ... şirketi- ...ile ticari bağının ve yevmiye kaydının bulunmadığı beyan edilmiştir.İlk derece mahkemesince mali müşavir bilirkişiden alınan 24/01/2018 tarihli raporda; ...dava dışı ... ile davalı ... şirketi arasında 06/11/2011 tarihinde 200.000,00 TL limitli faktoring sözleşmesi imzalandığı, bu sözleşme kapsamında ... tarafından ... Ltd. Şti. Adına 15/04/2013 tarih 14894 sayılı ve 14.219,00 TL tutarlı fatura düzenlendiği ve ... bu faturaya konu alacak nedeniyle ... Ltd. Şti'den ciro yoluyla devraldığı ... Bank 31/08/2013 keşide tarihli ve ... sayılı 9.000,00 TL miktarlı ve ... Bank 03/08/2013 keşide tarih ve ... sayılı 4.750,00 TL miktarlı iki adet çeke konu alacağı davalı ... şirketin ciro etmek suretiyle temlik ettiği ve bu temlikle birlikte faktoring sözleşmesi kapsamında komisyon kesintisi yaptıktan sonra 25/06/2013 tarihinde banka üzerinden ... 12.800,00 TL ödeme yaptığı tespit edilmiştir.
G E R E K Ç E :Çeke dayalı istirdat talepli davada, mahkemece davanın reddine karar verilmiş, davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur. Davacı vekilinin, dava dilekçesinde, davaya konu çekin müvekkili şirket yetkilisinin aracından çalındığını, imzasının taklit edilerek piyasaya sürüldüğünü ileri sürdüğü ve çekin ve çek bedelinin istirdadını talep ettiği anlaşılmakla, davanın yasal dayanağı 6102 Sayılı TTK 792. Maddesidir. TTK 792. Madde de; "Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790'ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yetkili hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu taktirde o çeki geri vermekle yükümlüdür." hükmü düzenlenmiştir. Yasal düzenlemeden anlaşılacağı üzere ispat yükü davacıda olup, davacı öncelikle çekin rızası dışında elinden çıktığını ve ardından da davalının çeki iktisabında kötüniyetli ve ağır kusurlu olduğunu kanıtlamakla yükümlüdür.(bkz Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin 23/02/2021 tarihli 2020/1945 Esas -2021/1627 Karar sayılı kararı)Mahkemece Adli Tıp Kurumu Fizik İhtisas Dairesi'nden alınan raporda, çekteki lehtar ciranta imzasının, davacı şirket yetkilisine ait olmadığının tespit edildiği, davacı şirket yetkilisi tarafından şikayette bulunularak, ödemeden men yasağı alındığı, imza inkarı mutlak defilerden olup herkese karşı ileri sürülebileceği, çekin davacı elinden rızası dışında çıktığına dair karine teşkil ettiği, ancak davacı tarafın davada menfi tespit talebinin bulunmadığı, istirdat talep ettiği anlaşılmıştır.İstirdat davası, borçlu olunmayan bir tutarın icra tehdidi altında ödenmesi üzerine açılabilecektir. Davacı tarafça ödenen bir meblağın bulunmadığı, dava dilekçesinde de çekin keşidecisi tarafından ödendiği beyan edilmiştir. Bu durumda, davacı tarafça, davalının çek bedelinin kendisine iadesini talep etmesi mümkün değildir. Çekin istirdatı talebinin incelenmesinde, yukarıda açıklandığı üzere, davacının çekin rızası dışında elinden çıktığını ispat ettikten sonra, davalının çeki kötüniyetli ve kusurlu olarak iktisap ettiğinin ispatı gerekmektedir. Mahkemece alınan bilirkişi raporunda, davalı ... Şirketinin defterlerinin incelendiği, davaya konu çeki usulüne uygun Faktoring işlemi neticesinde iktisap ettiği ve alacağın fatura ile belgelendirildiğinin tespit edildiği görülmüştür. Davacı tarafça, davalının çeki kusurlu ve kötüniyetli olarak iktisap ettiği ispatlanamadığından, TTK 792. Madde gereğince çekin istirdadı koşullarının oluşmadığı, mahkemenin davanın reddi kararının yerinde olduğu kanaatiyle, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
H Ü K Ü M : Yukarıda açıklanan gerekçe ile:1-6100 sayılı HMK.'nın 353/1-b-1 maddesi gereğince davacı vekilinin yerinde görülmeyen istinaf isteminin ESASTAN REDDİNE,2-Alınması gereken 59,30 TL harçtan, peşin alınan 35,90 TL harcın mahsubu ile bakiye 23,40 TL eksik harcın davacıdan alınarak hazineye irat kaydına, 3-İstinaf incelemesi duruşmasız yapıldığından avukatlık ücreti takdirine yer olmadığına,4-İstinaf yargılama giderleri olarak; davacı tarafça yapılan masrafların üzerinde bırakılmasına,5-Artan gider avanslarının karar kesinleştiğinde ve talep halinde ilk derece mahkemesince yatıran tarafa iadesine, Dair, dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu 10/11/2021 tarihinde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.