MAHKEMESİ : ... 8. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen karar, süresi içinde duruşmalı olarak davalılardan ... Elektrik Üretim Motorlu Araçlar ... Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmiş ve ise de; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 369. maddesi gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten sonra Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor sunuldu, dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin aralarında asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunan davalı ... ve diğer davalı ... Mühendislik Şirketine ait ... ... Projesinde 10/12/2014-08/09/2016 tarihleri arasında "pompa operatörü" olarak, sabah 08:00-akşam 18:00 saatleri arasında, haftanın en az üç-dört günü sabah 04:00-06:00"lara kadar ve cumartesi tam gün ve ayda en fazla iki hafta tatili izin kullanarak aylık net 2800 TL maaş ile çalıştığını, davacı müvekkilinin almış olduğu maaşın 1523 TL"sinin İş Bankasına yatırıldığını geri kalanın ise elden verildiğini, müvekkilinin davalı şirkette çalıştığı sürece fazla mesai yaptığını, genel tatil ve ulusal bayram tatili izinlerini ve hafta tatili izinlerinin çoğunu kullanmadığını, buna rağmen davalıların müvekkilinin iş sözleşmesini iş bitimi nedeniyle haksız ve tek yanlı ve işçilik haklarının hiç birini ödemeden fesih edildiğini, davalıların aralarında muvazalı olarak anlaşarakmiş devam etmesine rağmen işçilerin iş akitlerinin feshedildiğini ileri sürerek, kıdem ve ihbar tazminatları ile bir kısım işçilik alacağının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı ...A.Ş vekili; müvekkili ile diğer davalı arasında ... ... ve ... inşatı yapım işi kapsamında 01.08.2013 yılında sözleşme imzalandığını işin kül halinde diğer davalıya verildiğini, davalı şirketin faaliyet konusunun elektrik enerjisi üretimi olup işyerinde kendi işçilerinin bulunmadığını, asıl veya yardımcı işçilerin verilmesinin söz konusu olmadığını, bağımsız iki işverenin bulunduğunu, söz konusu davada davalılar arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunmadığından, işbu davanın müvekkil şirkete yöneltilmesinin mümkün olmadığını ve müvekkili şirket bakımından husumet yokluğundan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... Mühendislik"e usulüne uygun tebligat yapıldığı halde cevap dilekçesi vermemiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk Derece Mahkemesince, davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu, davalılardan ...Ltd. Şti. Enerji ve elektrik üretimi alanında faaliyet gösterip bu kapsamda aldığı ... ve ... inşaatının yapım işini diğer davalıya ihale ile devretmekle davacı yönünden asıl işveren sorumluluğunun bulunduğu, ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi"nin 2017/622 Esas, 2017/1072 Karar sayılı içtihadının da bu doğrultuda olduğu, davacının 10/12/2014-08/09/2016 tarihleri arasında çalıştığı, davacı işçinin iş akdinin haklı nedenle feshedildiği hususunda ispat yükünün işverenlerde olduğu, fakat haklı fesih olgusunun davalılar tarafından ispat edilmediği, bu haliyle davacı işçinin kıdem tazminatına ve ihbar tazminatına hak kazandığı, bilirkişinin de bu doğrultuda alacak kalemlerini ...apladığı, haftalık izin ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti, fazla çalışma ücretlerinin tanık beyanına dayalı olarak ...aplandığı, bu haliyle miktar ve tanık beyanları gözetilerek hakkaniyet indirimi yapılması gerektiği, işçinin ücretinin ödendiği hususunu işverenin yazılı delillerle ispat edebileceği, davacı işçinin 2016 yılı Temmuz, Ağustos ve 8 günlük Eylül ayı ücretinin ödendiği hususunu davalı işverenlerin ispat edemediği, yıllık izinlerin kullandırıldığı hususunda da ispat yükünün davalılarda olmasına rağmen, davalıların davacı işçinin yıllık izinlerini kullandığı hususunu kanıtlayamadığı anlaşılmakla davanın kabulüne karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu :
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, ...Elek.Ür. Mot. Araç. .... Ür. .... Paz. San. ve Tic. A.Ş. vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı kanaatine varılarak, davalı ...Elek.Ür. Mot. Araç. .... Ür. .... Paz. San. ve Tic. A.Ş."nin istinaf başvurusunun esas yönünden reddine karar verilmiştir.
Temyiz Başvurusu :
Kararı, ...Elek.Ür. Mot. Araç. .... Ür. .... Paz. San. ve Tic. A.Ş. vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Taraflar arasında öncelikle çözümlenmesi gereken uyuşmazlık davalı ...Elek.Ür. Mot. Araç. .... Ür. .... Paz. San. ve Tic. A.Ş. ile diğer davalı arasında asıl işveren - alt işveren ilişkisi kurulup kurulmadığı, anahtar teslimi ile iş verilip vermediği ve ...Elek.Ür. Mot. Araç. .... Ür. .... Paz. San. ve Tic. A.Ş."nin bağımsız işveren olup olmadığı konusundadır.
4857 sayılı İş Kanunu"nun 2/6 maddesi uyarınca, “Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir.
Alt işverene verilen iş, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır.
Alt işveren sıfatının kazanılmasında diğer koşullar ise, asıl işverenden istenilen işin, asıl iş, ya da, işyeriyle ilgili işin bir bölümünde veya işyeri eklentilerinde alınmış olması ve bu işte işi alanın kendi işçilerinin çalıştırılması ve bu nedenle de işveren sıfatına sahip olunmasıdır.
Asıl alt işveren ilişkisinin gerçekleşmesi için, asıl işverenin mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işi yada asıl işin bir bölümünü alt işverene vermesi gerekir. Verilen iş, mal veya hizmet üretimine ilişkin olmayan bir iş ise, bu tür bir ilişki doğmaz.
Asıl işveren alt işveren ilişkisinin varlığı için, öncelikle, işin başka bir işverenden alınmış olması, bir başka ifade ile asıl işverenin işverenlik sıfatına sahip olması, asıl işyeri ya da işyerinden sayılan yerlerde kendi adına işçi çalıştırıyor olması gerekir.
İşin belirli bir bölümünde değil de tamamının bir bütün halinde ya da bölümlere ayrılarak başkalarına devredildiği, işten bu yolla tamamen el çekildiği, sigortalı çalıştırılmadığı için işveren sıfatının haiz olunmadığı durumda ise, bunları devralan kişiler alt işveren, devredenler de asıl işveren olarak nitelendirilemeyecektir.
Alt-asıl işveren arasındaki ilişki, niteliğine göre, eser, taşıma, kira gibi sözleşmelere dayanır. Alt işveren üstlendiği işi sözleşme koşulları doğrultusunda, ama kendi adına ve bağımsız bir biçimde yürütür. Çalıştırdığı işçilerle kendi adına iş sözleşmesi yapar; gerekli talimatları verir; işçilere ücretlerini kendisi öder; ücret bordrolarını düzenler; SGK primlerini yatırır.
Öncelikle asıl iş, yardımcı iş ve anahtar teslimi iş kavramları üzerinde durmak gerekir.
Asıl iş, mal ve hizmet üretiminin esasını oluşturan iştir ve bu iş doğrudan üretim o...anizasyonu içinde yer alır ve üretimin zorunlu unsurdur. Asıl işverenin faaliyet alanına göre belirlenir.
Yardımcı iş, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber, doğrudan üretim o...anizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan, ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan iştir.
Anahtar teslimi işten bahsedilmesi için; alt işverenin asıl işverenden aldığı işin, Asıl işverenin sigortalı çalıştırdığı işe göre ayrı ve bağımsız bir nitelik taşıması, İşyerindeki üretimle ilgisinin olmaması veya asıl işin tamamlayıcısı niteliğinde bulunmaması, verilen işin asıl iş yada yardımcı iş niteliğinde olmayıp, başkaca bağımsız bir iş olması gerekir.
Burada önemli olan asıl işverene ait “iş” kavramının hangi iş olduğudur. Asıl işverene ait olan ve alt işverenin yapacağı iş, asıl işverenin ürettiği mal ve hizmet süreci içinde veya tamamlayıcı olmalıdır.
İşin bir bölümünde işçi çalıştırmayan, işin tamamını anahtar teslimi ve ihale yolu ile başkasına devreden ve işten elini çeken kişi asıl işveren olarak nitelendirilemez.
Görüldüğü gibi anahtar teslimi işte, işverenin asıl faaliyet alanı olan mal ve üretim alanı dışında bir yapım işi sözkonusudur.
Davalı ...Elek.Ür. Mot. Araç. .... Ür. .... Paz. San. ve Tic. A.Ş. kontrol ve denetim görevi dışında işçi çalıştırmadığından, ... inşaatı yapım işini tümüyle diğer davalı şirkete devrettiğinden asıl işveren olarak nitelendirilemez.
Davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığı halde davalı ...Elek.Ür. Mot. Araç. .... Ür. .... Paz. San. ve Tic. A.Ş."nin tüm alacaklardan diğer davalı ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulması isabetsiz olmuştur. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 36/2. maddesi gereğince, sadece her hak ediş dönemine ilişkin son üç aylık ücret alacağından sorumludur.
Sonuç: Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının yukarıda yazılı sebeplerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 12.02.2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.