MAHKEMESİ :ASLİYE ... MAHKEMESİ
.

Taraflar arasında görülen vasiyetnamenin iptali davasının yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen hüküm davalılardan .......... Köyü Tüzel Kişiliği tarafından temyiz edilmiştir.

Y A R G I T A Y K A R A R I

Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosy...............ki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkilinin kardeşi muris ......."ın ... ..... Noterliğinin ....05.1998 tarih ve 10790 sayılı vasiyetnamesi ile mallarını davalılara bıraktığını, ...... Yardımlaşma Derneğinin vasiyetnamenin tanzim tarihinde ve murisin ölüm tarihinde olmadığını, .... .... ......ile Yukarı............... Yardımlaşma Derneğinin de vasiyetnameyi kabul etmediklerini, ayrıca murisin vasiyetnamenin tanzim tarihinde ehil olmadığını belirterek vasiyetnamenin geçersizliğinin tespiti ile iptalini, olmadığı takdirde tenkis ile mahfuz hissesinin tespit ve tescilini istemiştir.
Davalılar, davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, vasiyetnamenin tanzimi tarihinde murisin fiil ehliyetinin bulunduğu gerekçesi ile ehliyetsizlik nedeniyle vasiyetnamenin iptali isteminin reddine; ancak, davayı kabul eden ........... ve ..... Köyü Yardımlaşma Derneği yönünden davanın kabulüne; davalı ... Derneğinin ise vasiyetnamenin yapıldığı veya murisin öldüğü tarihte tüzel kişiliği bulunmadığı gerekçeleri ile konusuz kalan vasiyetin iptaline karar verilmiş, hüküm, süresinde davalı ... Tüzel Kişiliği tarafından temyiz edilmiştir.
Dosy...............ki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, davalı tarafın sair temyiz itirazları yerinde değildir.
.
Vasiyetnamenin iptali sebepleri Türk Medeni Kanununun 557 ve 558. maddelerinde sınırlı bir şekilde gösterilmiştir.
Ölüme bağlı tasarruflar mahiyetleri icabı, bunları yapanın, ölümünden sonra hüküm doğuran hukuki işlemlerdir. Bunun sonucu olarak ta, muris hayatta olmadığı için amacı ve hükümleri ancak yorum ile belirlenebilir.
Kural olarak, murisin ölüme bağlı tasarruflarını iptal etmekten veya hükümsüz saymaktan çok, bunları muhafaza etmek, vasiyetçinin iradesine ve isteğine daha uygun düşer.
......Hukukundan gelen "favor testamenti" yani vasiyetnamenin muteber tutulması kuralı, Türk Medeni Kanununda açıkça belirtilmemekle beraber, gerek doktrinde ve gerek mahkeme içtihatlarında ölüme bağlı tasarrufların yorumlanmasında uygulanacak temel kurallardan biri olarak kabul edilmektedir.
Bu yorum tarzı, ölüme bağlı tasarrufu imkan olduğu ölçüde geçerli saymaya, onu ayakta tutmaya başka bir ifade ile tasarruf yapanın gerçek iradesini, son arzularını, isteklerini elden geldiği k...............r değerlendirmeye, onu üstün tutmaya, ona saygı ve bağlılık göstermeye yönelmiş bulunmaktadır.
Türk Medeni Kanunu"nunda favor testamenti kuralını düzenleyen genel mahiyette bir hüküm bulunmamakla birlikte bazı maddelerde (örn. Eski MK."nun 451/...;462/...-...;466/... maddeleri) (yeniTMK"nu 504/...; 515/...; 519/... maddeleri) bu kuralın uygulanmasına yer verilmiştir.
TMK."nu hükümlerine göre mahsup mirasçı veya vasiyet alacaklısı (musaleh) olabilmek için medeni haklardan istifade ehliyetine (hak ehliyetine) sahip olmak gerekir. Hak ehliyeti ancak şahıslara tanındığı için, ancak gerçek kişi veya tüzel kişiler mirasçılık ehliyetine sahiptir. İnsan dışındaki varlıklar ve tüzel kişiliği bulunmayan topluluklar mirasçı olamayacağı gibi vasiyet alacaklısı da olamazlar. O halde muris tüzel kişiliği olmayan bir topluluğa ölüme bağlı bir kazandırm............... bulunmuşsa lehdarın medeni haklardan istifade ehliyeti bulunmadığından bu tasarrufu hükümsüz saymak gerekir. Kural bu olmakla birlikte Yasanın ve olayların yorumu ile farklı çözümler de bulunmuştur. TMK"nun 577/.... madde hükmüne göre; "Tüzel kişiliği bulunmayan bir topluluğa belli bir amaç için yapılan kazandırmaları, o topluluk içindeki kişiler, bu amacı gerçekleştirme kaydıyla birlikte edinmiş olurlar; amacın bu yolla gerçekleştirilmesine olanak yoksa, yapılan kazandırma vakıf kurma sayılır". Miras bırakan topluluğun üyelerinin kazandırm...............n yararlandırılmasından çok, amacın sağlanmasına ağırlık verdiğine göre, işlem bu hedefe ulaşmaya elverişli olan ölüme bağlı bir vakfa çevrilerek ayakta tutulmaktadır. Bu yaklaşım miras bırakanın farazi iradesine uygun olduğu gibi, çevrilen kazandırma ölüme bağlı tasarruf şeklinde yapıldığından vakıf kurma işlemi için aranan yasal şekil şartı da gerçekleşmektedir. Benzer bir olayda ... .... ... Dairesinin 02.....1986 tarih 5778-5388 sayılı kararında; ...... İlköğretim okulunda okuyan fakir öğrencilere yapılan vasiyet, eski MK. 519/... (TMK."nu 577/...) maddesi uyarınca geçerli sayılmıştır. Bu halde lehine vasiyet yapılan kişilerin çevresi ve sayısı belli olduğu için, yapılan kazandırma tutarı fakir öğrenciler arasında eşit olarak paylaştırılır. Başka bir deyimle, her fakir çocuk, payına düşen miktar için, vasiyet alacaklısı olarak, vasiyetin yerine getirilmesini istemek hakkına sahip olur.

Benzer nitelikte bir hüküm de; TMK"nun 583. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; "mirasın açıldığı anda henüz var olmayan bir kimseye artmirasçı veya art vasiyet alacaklısı olarak, tereke veya tereke malı bırakılabilir..."
Somut olayda, ... ..... Noterliğinin ....05.1998 tarih ve 10790 sayılı vasiyetnamesinde mirasbırakan ......, babası ......dan kendisine irsen ve teselsülen intikal eden ve intikali lazım gelen Kızılcahamam ilçesi, .......... köyü hudutları dahilindeki bilumum gayrimenkullerinden adına isabet eden hak ve hisselerinin kayıt ve tescilinden sonra tamamını üvey kardeşi ..........."a bıraktığını, müteveffa murisi annesi ......."dan kendisine irsen ve teselsülen intikal eden Kızılcahamam ilçesi, ....köyü ve..... köyleri hudutları dahilinde murisi adına kayıtlı bulunan gayrimenkullerdeki hak ve hisselerini ........ ............... Köyü Yardımlaşma Derneğine bıraktığını, satın almakla sahip olduğu taşınmazları ise .......... Köyü Yardımlaşma Derneğine bıraktığını belirtmiş, vasiyeti tenfiz memurları atamış, menkul mallarının da cenaze ve sair giderlere harcanmasını vasiyet etmiştir.
.......... Köyü Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneğinin 1991 tarihinde kurularak 1993 yılında fesih olduğunu, .......... Köyü Kültür Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneğinin ise 05.01.2009 tarihinde kurulduğu dosya içerisindeki bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır.
O halde, yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler karşısında murisin resmi şekilde düzenlediği vasiyetnamesi ile sahibi olduğu taşınmazlarının .......... Köyünde hayır işlerinde kullanılmasını istediği vasiyet metninden açıkça anlaşılmaktadır. Ayrıca, taşınmazlarının satışının yapılması için vasiyeti tenfiz memurları atamıştır. Mahkemece, vasiyetnamenin yapıldığı tarihte veya murisin ölümü tarihinde vasiyet lehtarı olan .......... Köyü Kültür ve Yardımlaşma Derneğinin tüzel kişiliği olmadığı başka bir ifade ile vasiyet lehtarının hak ehliyetinin bulunmadığından bahisle davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 09.....2013 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
.
Vasiyetnamenin iptali davasının yargılaması sonucunda ilk derece mahkemesinin vasiyetnamenin geçersizliğinin tesbitine ve iptaline dair kararın temyiz incelemesi neticede bozma ilamında belirtilen gerekçelere göre bozulması hususunda karara aşağıdaki gerekçelere göre karşı oyumuz"dur.
Vasiyetname lehtarının ".......... Köyü Kültür Dayanışma Derneği olduğu, 1991 yılında kurularak 1993 yılında fesih ve tasfiye olduğu vasiyetnamenin açılmasından çok sonra 05.01.2009 tarihinde kurulduğu" üzerinde bir uyuşmazlık yoktur.
Sorunun çözümü için aşağıdaki hususların açıklanması zorunludur.
4722 sayılı Türk Medeni Kanunu"nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunun m.... hükmüne göre mirasçılık ve mirasın geçişi, mirasbırakanın ölümü tarihinde yürürlükte olan hükümlere göre belirlenir.
Mirasçı olabilmek için mirasbırakanın ölümü anında mirasa ehil olarak sağ olmak şarttır. Mirasın açıldığı anda sağ olan mirasçı sonr...............n ölürse, onun miras hakkı kendi mirasçılarına kalır.
Mirasbırakanın ölümü anında mirasa ehil olarak sağ olma (TMK.m.580 F.I).
Mirasçı olabilmek için mirasbırakanın ölümü anında mirasa ehil olmak, sağ olmak şarttır.
Vasiyetnamenin yorumunda Miras Hukukunun dikkate alınması gereken özellikleri Borçlar Hukuku ve Miras Hukuku karakterleri içinde incelemek gerekir.
MK.m.... hükmüne göre, Borçlar Kanununun genel nitelikleri hükümleri, uygun düştüğü ölçüde tüm özel ... ilişkilerine uygulanır. Bu itibarla, borçların doğumuna, ifasına ve sona erdirilmesine ilişkin hükümlerin uygun düştüğü ölçüde Miras Hukuku alanında da uygulama alanı bulacağı tereddütsüzdür. Fakat, Borçlar Hukukundan taşınacak yorum kurallarının hangi esaslar çerçevesinde uygulanabileceği, Miras Hukukunun kendine ait özellikleri gözönünde bulundurulmak suretiyle belirlenmelidir.
Borçlar Hukuku alanındaki işlemlerde öne çıkan ve yorumda dikkate alınması gereken başlıca özellik, bir yandan borçlandırıcı işlem yoluyla borç altına girmenin kural olarak tarafların iradesine bağlı olması, diğer yandan borçlandırıcı işlemlerin iki taraflı yapısı nedeniyle bazı şartlar altında karşı yanın korunmaya değer haklı güveninin ortaya çıkmasıdır. Borçlar Hukukunun “irade özerkliği” ve “işlem güvenliği” kurumlarına eşdeğerde önem veren bu özelliği, irade beyanının yorumunda, objektif esaslara dayanan güven teorisinin benimsenmesine yol açmıştır.
Vasiyetnamenin yorumunda mirasbırakanın son arzularını gerçekleştirmenin yolu, irade teorisinin mutlak bir şekilde uygulanmasıdır. Zira irade teorisi, dışa vurulmuş irade yerine, beyan sahibinin gerçek iradesini üstün tutmakla, vasiyetnamenin varması gerekli olmayan tek taraflı işlem karakterine en uygun çözümü sunmaktadır. İrade teorisinin uygulanması sayesinde, içeriği eksik, hatalı ya da muğlâk olan tasarruf ile mirasbırakanın gerçekte ne istemiş olduğu saptanmaya çalışılır.
.
Mirasbırakan her ne k...............r vasiyetnamesindeki beyanıyla arzusunu açıklamış olsa da, bu beyanı, iç iradeyi dışa vuran bir araçtan ibarettir. Vasiyetnamedeki beyan ile gerçek irade arasında bir uyumsuzluk ortaya çıktığında, araç olan beyan değil, iç irade esas alınmalıdır. Nitekim her türlü irade sakatlığını iptal sebebi olarak gören MK.m.504/f. II ve 557/b. II hükümleri de, irade teorisinin somut görünüm biçimleridir.
Mirasbırakanın açıklamış olduğu irade her zaman onun asıl arzusu anlamına gelmeyeceği gibi, iç iradenin sonuç doğurması mutlaka mirasbırakan tarafından açıkça beyan edilmesine de bağlı değildir. Vasiyetnamenin yorumu yoluyla mirasbırakanın gerçek iradesine uygun düşen son arzuları ortaya çıkarılmalıdır.
Vasiyetnamede yorum sorununun ve yorum yapma ihtiyacının mirasbırakanın menfaati, yasal mirasçıların menfaati açısından bakmak ve vasiyetnamenin metnine bağlılık esasını kabul etmek esastır. (........Vasiyetnamenin Yorumu 2011 İst.sh.58)
Vasiyetnamenin yorumunun irade teorisine göre yapılacak olması, vasiyetname metninin hiçbir işlevi olmadığı anlamına gelmez; hatta tam tersine vasiyetname metni ve sözü, yorum yapılabilmesinin yegâne varlık sebebidir. Buna göre yorum, ancak kanunun öngördüğü şekilde düzenlenmiş bir vasiyetname varsa, or............... beyan edilmiş irade hakkında söz konusu olabilir. Vasiyetname hiç yoksa ya da vasiyetname yoruma elverişli değilse, mirasbırakanın gerçek arzusunun araştırılmasına da olanak yoktur. Yorumun kurucu unsuru, mirasbırakanın şekle uygun olarak irade beyanında bulunmuş olmasıdır. Bir başka ifadeyle, yorumun objesi yorumlanacak olan hukuki işlemin kendisidir.
Buna göre, yorum vasıtasıyla sadece vasiyetnamede yer alan bir irade beyanının anlamı açıklanabilir. Bu irade beyanı, muğlâk, eksik, hatalı ya da gizli olabilir; yeter ki, vasiyetname metninde kendisine bir dayanak bulsun. Bir başka ifadeyle, yorum, vasiyetnamede yer alan ya da hiç değilse kökü vasiyetnameye uzanan ancak içeriği eksik, hatalı, muğlâk ya da gizli olan bir irade beyanının mevcut olduğu hâllerde, mirasbırakanın gerçek amacının ne olduğunu tespit edebilmeyi sağlar.
Vasiyetnamenin irade teorisine yorumu, mirasbırakan tarafından hiç ya da kanunun öngördüğü şekilde beyan edilmemiş olan bir arzunun ya da başka bir olgunun vasiyetnameye sokulmasına imkân vermez. Yorumun hareket noktası ve sınırı vasiyetname metnidir; bu itibarla vasiyetname metninden ve or...............ki beyanlardan tamamen soyut bir yorum yapılmasına olanak yoktur. Vasiyetnamede mevcut olmayan bir şeyden, mirasbırakana ait bir irade beyanı türetilemez.
Yorum yoluyla varlığı iddia edilen ölüme bağlı tasarrufun ya da irade beyanının vasiyetnamede bulunmamasının (mirasbırakanın bunu yapmayı ihmal etmesinin) hangi sebepten kaynaklandığının bir önemi yoktur. Mirasbırakanın gerçek iradesini yansıtan ölüme bağlı tasarrufu yapmamasına, unutkanlık, bilgisizlik, hukuki yetersizlik yahut başka bir neden yol açsın, varılacak sonuç aynıdır. Vasiyetnamede kendine yer bulmamış, en azından ima dahi edilmemiş ölüme bağlı arzular, yorum faaliyetinde dikkate alınmazlar.

.
Vasiyetnamenin düzenlendiği andaki iradeyi esas alma teorisi Dernek Tüzel Kişiliğinin bulunmaması sebebi ile vasiyetname lehtarı olamayacağı sonucunun ortaya çıkmasını sağlayacaktır. Zira, vasiyetnamenin açılması tarihinde Dernek Tüzel Kişiliği yoktur.
Vasiyetnamenin düzenlenmesi ile mirasbırakanın ölümü arasında geçen süre zarfında yapılan kanuni düzenlemeler nedeniyle ölüme bağlı tasarruf için önceden öngörülmüş olan hukuki sonuç boşa çıkıyorsa, tamamlayıcı yorum yardımıyla tasarrufun içeriğinde değişikliğe gidilmesi mümkündür.
Hukuken geçerlilik şartlarını taşımayan bir irade beyanına, yönelmiş olduğu sonuç dikkate alınarak benzer bir etki tanınmasını ifade eden tahvil (conversion), sağlararası işlemlerde olduğu gibi, vasiyetnamede de ihtiyaç duyulan bir kurumdur.
Yorum ile tahvilin farklıkları ve aynı zamanda benzerlikleri dikkate alındığında, somut olayda hangi kurumun uygulama alanı bulacağı noktasında şu saptamayı yapmak mümkündür: Yorum yoluyla vasiyetnameyi ayakta tutmak mümkünse, yani mirasbırakanın beyan ettiği iradesinin altındaki gerçek arzu, metindeki ifadelere ve nitelendirmelere bakılmaksızın hukuki kurumlara uydurulabiliyorsa ya da vasiyetnamedeki boşluklar tespit edilen farazi irade yardımıyla doldurulabiliyorsa, tahvile başvurmaya ihtiyaç kalmayacaktır.
Oysa, yorum yoluyla sonuca gidilmeyeceği yapılan açıklamalar ile belirlidir.
Tüzel Kişiliği Olmayan Topluluk Lehine Kazandırma Yapılması; MK.m.577/f. II’ye göre, “Tüzel kişiliği bulunmayan bir topluluğa belli bir amaç için yapılan kazandırmaları, o topluluk içindeki kişiler, mirasbırakan tarafından belirlenen bu amacı gerçekleştirme kaydıyla birlikte edinmiş olurlar; amacın bu yolla gerçekleştirilmesine olanak yoksa, yapılan kazandırma vakıf kurma sayılır."
MK.m.577/f. II, bu içeriği itibarıyla vasiyetnamenin kanun yoluyla tahvil edilerek ayakta tutulmasını öngören bir düzenlemedir. Zira, MK.m.577/f. I uyarınca, kazandırma lehtarı (mirasçı veya vasiyet alacaklısı) olabilmek için hak ehliyetine sahip olmak gerekmektedir. Medenî haklardan yararlanabilmeyi ifade eden hak ehliyeti ise, yalnızca insanlara ve tüzel kişilere tanınmıştır (MK.m...., 48) Dolayısıyla gerçek ve tüzel kişiler dışındaki varlıkların ve toplulukların mirasçı ya da vasiyet alacaklısı sıfatını elde edebilmesi; ölüme bağlı tasarrufa konu olan kazandırmaya nail olabilmesi hukuken mümkün değildir. Bunun bir sonucu olarak da, mirasbırakanın tüzel kişiliği olmayan bir topluluk lehine yapmış olduğu kazandırmanın hükümsüz sayılması icap etmektedir. İşte MK.m.577/f. II hükmü bur............... devreye girmekte ve ortaya çıkan geçersizliği favor testamenti ilkesinden hareketle bertaraf ederek, geçersiz olan ölüme bağlı tasarrufu yakın amaç güden başka bir tasarrufa dönüştürmektedir. Örnek olarak mirasbırakan, ... ... Fakültesinde okuyan fakir öğrenciler lehine vasiyet yaparsa veya ... Garnizonunda görev yapan askerleri mirasçı atarsa, MK.m.577/f. II"nin kapsamına giren bir ölüme bağlı tasarruf söz konusu olur.

.
Bu bağlamda, vasiyetnamenin yorumu ile sonuca ulaşılmasının mümkün olmamasına, derneğin tüzel kişiliğinin fesih ve tasfiye ile sona ermesine ve MK.577/II.madde hükmünün değerlendirilmesinin gerekmesine göre, bozma kararının gerekçesine ve ilk derece mahkemesinin kararındaki esasa göre Karşı Oyumuz"dur. 09.....2013
.