Danıştay 13. Daire 2021/680 Esas 2021/1094 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/680
Karar No:2021/1094

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Kurumu

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ordu ili, Akkuş Belediye Başkanlığı'nca, muhtelif hurda malzemelerin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle satılmasına ilişkin 19/10/2020 tarihli ihalenin iptal edilerek söz konusu hurda malzemelerin Kurumlarına satışının yapılması istemiyle davacı tarafından yapılan 12/10/2020 tarihli başvurunun cevap verilmemek suretiyle reddine dair işlemin ve ihalenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; her ne kadar davanın açıldığı tarih itibarıyla 12/10/2020 tarihli davacı başvurusunun zımnen reddedildiğinden bahsedilmesine olanak bulunmamaktaysa da, yargılama devam ederken zımni ret işleminin oluştuğu; dosyadaki bilgi ve belgelerden, 19/10/2020 tarihinde gerçekleştirilen ihale kapsamında 3., 4., 5., 6., 7., 8. ve 9. sırada satışa çıkarılan muhtelif hurda malzemesinin açık arttırma usulü ile satışı yapılarak bu kalemlere ilişkin ihalenin kesinleştiği, 1. ve 2. sırada satışa çıkarılan hurda malzemesine yönelik ihalenin ise farklı gerekçelerle iptal edildiği,
Uyuşmazlık konusu olayda, ihaleye çıkarılan malzemelerin hurda olduğu hususunda ihtilaf bulunmadığı; ancak, anılan malzemelerin davacıya satış suretiyle devri gereken "hurda" niteliğinde olup olmadığının irdelenmesi gerektiği,
Gerek Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğü Hurda İşletmesi Müdürlüğü Yurtiçi Pazarlama ve Satış Yönetmeliği'nin 4. maddesinde yer alan hurda tanımında gerekse Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın 28/05/1971 tarih ve 10163 sayılı yazısında, idarelerce yapılan imalatlar sırasında oluşan artıklar ve hatalı imalat nedeni ile kullanılma imkânı bulunmayan malzemeler ile idarelerin hizmet gereği olarak tedarik ettikleri malzemelerden tedarik amacına uygun olarak kullanılma imkânı kalmayanların, "hurda" olarak tanımlandığı,
Dava konusu ihaleye konu malzemenin, davalı idare tarafından yapılan üretim sırasında oluşan atık ve başka maksatla kullanma imkânı bulunmayan hatalı imalat niteliğinde malzeme kapsamında olmadığı, davalı idarece tedarik edildikten sonra tedarik amacına uygun olarak kullanılma imkânı kalmayan malzemelerden de olmadığı, bilakis davalı idare ile Akkuş İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü arasında imzalanan protokol gereğince davalı idareye yüklenen edimlerin karşılığı olarak davalı idarenin mülkiyetine geçen malzemeler olduğu gözetildiğinde, 19/10/2020 tarihli ihaleye konu malzemelerin, mevzuatta tanımı yapılan "hurda" kapsamında olmaması nedeniyle satış yoluyla davacıya devri gerekmediğinden, dava konusu ihalenin iptal edilerek ihaleye konu malzemelerin davacıya satılmasına yönelik 12/10/2020 tarihli başvurunun zımnen reddine dair işlemde ve 19/10/2020 tarihinde yapılan ihalenin 3., 4., 5., 6, 7., 8. ve 9. sırasında yer alan malzemelere ilişkin kısmında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, 19/10/2020 tarihinde yapılan ihalenin 1. ve 2. sırasında yer alan malzemeler yönünden ise, anılan kalemlerde yer alan malzemelere yönelik alıcı çıkmaması ve sözleşme imzalanmaması nedeniyle davalı idarece ihalenin iptaline karar verildiğinden, dava konusu ihalenin 1. ve 2. sırasında yer alan malzemelere ilişkin kısmı yönünden karar verilmesine yer olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davanın kısmen reddine, kısmen karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, mevzuat uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarının hurda malzemelerinin toplanmasında tek yetkili kuruluşun Kurumları olduğu, davalı idare tarafından ihale suretiyle satışa çıkarılan malzemelerin hurda niteliğini haiz olduğu, İdare Mahkemesi'nce eksik inceleme suretiyle karar verildiği, dava konusu işlemin hukuka aykırı olarak tesis edildiği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, İdare Mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu, bu nedenle davacının temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Ordu İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı yazısı ile yıkımına karar verilen binaların, 2886 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun ilgili maddesi doğrultusunda hurda karşılığı yıkımının sağlanması istenilmiştir. Anılan yazı doğrultusunda, Akkuş İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemi ile söz konusu binaların yıkımı işinin, Akkuş Belediye Başkanlığı tarafından yapılması teklif edilmiştir.
Bu kapsamda, Akkuş İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ve davalı idare arasında 13 adet binanın, hurda karşılığı yıkımı hususunda 25/09/2020 onay tarihli protokol imzalanmıştır. Davalı idare tarafından, söz konusu binaların yıkımı neticesinde elde edilen 171.930 kg muhtelif hurda malzemesinin, 2886 sayılı Kanun'un 45. maddesi uyarınca açık teklif usulü ile 19/10/2020 tarihinde satışının yapılacağı ilan edilmiştir.
Davacı tarafından, 12/10/2020 tarihli dilekçe ile, dava konusu ihalenin iptal edilerek ihale konusu hurda malzemelerin Kurumlarına satışının yapılması istemiyle yapılan başvurunun cevap verilmemek suretiyle reddi üzerine anılan işlemin ve ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır
İLGİLİ MEVZUAT:
3284 sayılı Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının Yasak Edilmesi ve Satın Alınması Hakkında Kanun'un 1. maddesinde, "Demir, bakır, kurşun, kalay, tutya, aleminyum, antimuvan ve nikel hurdalar ile bunların hurda hâlindeki halitalarının ve kullanılamayacak bir hâle gelmiş bilümum muharrik veya müteharrik vasıtaların memleket dışına çıkarılmasını yasak etmiye Cumhurbaşkanı salahiyetlidir. Bu maddelerin memleket içinde satılması serbesttir."; 2. maddesinde, "Resmi daire ve müesseselerde birinci maddede yazılı mevaddan kendi ihtiyaçlarından fazla olanlar, 2490 sayılı Kanun'un 66'ncı maddesine göre askeri fabrikalara devredilir." kuralı yer almaktadır.
15/03/1950 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan, Kurum Ana Statüsüne paralel hükümler bulunan mülga 5591 sayılı Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Kanunu ile Kuruma verilen görevler gözönünde bulundurularak Bakanlar Kurulu'nca anılan Kanun'da belirtilen maddelerin Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na devri usulü 20/03/1971 tarih ve 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile düzenlenmiştir. Anılan Bakanlar Kurulu Kararı ile, resmi daire ve idareler ve iktisadi devlet teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda hâlindeki halitalarının ve kullanılmayacak bir hâle gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının kendi ihtiyaçlarından fazlalarının, MKE Kurumu'nun altı ayda bir piyasa etütlerine dayanılarak yapacağı tespit ve teklif ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca kabul edilecek fiyatlarla adı geçen Kurum'a satış suretiyle devredileceği belirtilmiştir.
28/10/1984 tarih ve 18559 sayılı Resmî Gazete yayımlanan Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Ana Statüsü'nün "Teşekkülün Amaç ve Faaliyet Konuları" başlıklı 4. maddesinin yedinci bendinde, resmi daire ve idareler, iktisadi devlet teşebbüsleri, müesseseler ve bağlı ortaklıklar, uluslararası ikili anlaşmalara giren kuruluş ve teşekküllerin hurdaya ayırdıkları her türlü maden, malzeme, araç ve gereçleri toplamak, değerlendirmek ve kullanmak, MKE Kurumu'nun faaliyet konuları arasında sayılmıştır.
19/03/2001 tarih ve 2001/15 sayılı (mülga) Başbakanlık Genelgesi'nde, 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı hükümleri çerçevesinde her türlü hurda malzemenin, kamu kurum ve kuruluşlarınca MKE Kurumu Hurda Sanayi İşletmeleri (HURDASAN) A.Ş.'ye satış suretiyle devri öngörülmüştür.
03/11/2006 tarih ve 26335 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğü Hurda İşletmesi Müdürlüğü Yurtiçi Pazarlama ve Satış Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde, "Hurda, imalat artıkları, tedarik amacına uygun şekilde kullanılma imkânı kalmayan veya kullanılması ekonomik olmayan, ayrıca teknolojik gelişmeler karşısında mahiyetleri itibarıyla kullanılması mümkün olmayan her türlü iktisadî kıymetler" olarak tanımlanmıştır.
Diğer taraftan, 20/03/1971 tarih ve 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'na göre HURDASAN A.Ş'ye satış yoluyla devredilecek hurda malzeme, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın 28/05/1971 tarih ve 10163 sayılı yazısında,
"1- İmal sırasında tahsihi yapılamayacak şekilde bozulan ve başka maksatla kullanma imkânı olmayan iktisadi kıymetler,
2- İmal sırasında elde edilen kırpıntı, arayiş, döküntü gibi esas gayesinde kullanılması imkânı kalmayan malzeme artık ve parçaları,
3- Tedarik maksat ve gayesine uygun şekilde kullanılması imkânı kalmayan her çeşit malzeme, parça, makina, tezgah, aparat, tesisat, muharrik ve müteharrik araç ve gereçlerden;
-Giderilmesi mümkün veya iktisadî olmayan arızalar dolayısıyla kullanma kabiliyetleri kalmayanlar,
-Normal çalışma süresini doldurması nedeniyle kullanılması imkânı kalmayan veya kullanılması ekonomik bulunmayan veya kullanılmasında tehlike olanlar,
-Teknik ve teknolojinin gelişmesi karşısında tip, kapasite ve mahiyetleri itibarıyla kullanılışından ekonomik fayda temin edilmesi mümkün olmayanlar,
-Muhafaza sürelerinin sona ermesi ve miadını doldurması veya muhafaza şartlarının aksaması hesabıyla kullanma imkânı kalmayan veya kullanılışından iktisadî fayda elde edilmesi mümkün olmayanlar,
-Kullanılması men olup da imhası cihetine gidilecek olanlar" olarak belirtilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat kuralları uyarınca, resmî daire, idareler ve iktisadi devlet teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda hâlindeki halitalarının ve kullanılmayacak bir hâle gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının kendi ihtiyaçlarından fazlalarının davacı Kurum'a satılacağı açıktır.
Bu itibarla, resmî kurum olan davalı idareye ait 19/10/2020 tarihli ihaleye konu muhtelif hurda malzemesinin, mevzuatta yer alan düzenlemeler uyarınca davacı Kurum'a satışının yapılması gerektiği, dolayısıyla anılan malzemelerin satışının, 2886 sayılı Kanun'a tabi olarak yapılacak herhangi bir ihaleye konu edilemeyeceği dikkate alındığında, piyasada daha yüksek fiyatla satılmasıyla daha fazla kamusal gelir elde edileceğinden bahisle muhtelif hurda malzemesinin, 2886 sayılı Kanun'un 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle satımına ilişkin ihalenin iptal edilerek söz konusu hurda malzemesinin davacı Kurum'a satışının yapılması istemiyle yapılan 12/10/2020 tarihli
başvurunun cevap verilmemek suretiyle reddine dair işlem ile satış ihalesinde hukuka uygunluk, davanın kısmen reddine, kısmen karar verilmesine yer olmadığına yönelik Mahkeme kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVA KONUSU İŞLEMLERİN İPTALİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı …-TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5. Davalı tarafından yapılan toplam …-TL yargılama giderinin davalı üzerinde bırakılmasına,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın ve istemi hâlinde ilk derece ve temyiz aşamalarında kullanılmayan (…-TL + …-TL) toplam …-TL yürütmeyi durdurma harcının davacıya iadesine,
7. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
8. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 29/03/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.