Danıştay 10. Daire 2019/4803 Esas 2021/1433 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/4803
Karar No : 2021/1433

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Isı İnşaat Nakliyat Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı dava konusu işlemin iptali yolundaki kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, sigortalı işe giriş bildirgesi ve aylık prim ve hizmet belgelerini süresinde vermediğinden bahisle 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesi uyarınca tesis edilen 50.607,00 TL tutarında idari para cezası verilmesine ilişkin Denizli Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; 25/06/2015 tarihinde, davacı tarafından işletilen otelde sosyal güvenlik denetmen yardımcısı başkanlığında yapılan denetim sonucu 8 kişinin çalıştığının tespit edilerek tutanağa bağlandığı, yapılan inceleme sonucu 5510 sayılı Kanun'un 8. maddesinde öngörülen sigortalı işe giriş bildirgesinin, sigortalının çalışmaya başladığı tarihten önce Kurum'a verilmediği ve 2015 yılının 6. ayına yönelik olarak asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin süresinde Kurum'a verilmediğinden bahisle aynı Kanun'un 102. maddesi uyarınca davacı hakkında toplam 50.607,00 TL tutarında idari para cezası uygulandığı, bu cezaya karşı yapılan itirazın reddine karar verilmesi üzerine, idari para cezası işleminin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı, davacıya belirtilen nedenlerle idari para cezası verilmiş ise de; şahısların iş yerinde çalıştığına ilişkin somut bir tespitin bulunmadığı, sadece şahısların isminin yer aldığı tutanağın işleme gerekçe alındığı, iş yerinde bulunanların ifadelerine başvurulmadığı gibi şahısların iş yerinde çalıştığına ilişkin herhangi bir ifadenin de bulunmadığı, bununla birlikte listede adı bulunan … isimli şahsın başka bir iş yerinde sigortalı olarak çalıştığı yönünde bir itiraz yapılmasına rağmen bu hususta herhangi bir değerlendirme yapılmadığı, dolayısıyla gerekli ve yeterli somut tespit olmaksızın cezai işlem tesis edildiği anlaşıldığından, dava konusu işlemde eksik inceleme nedeniyle hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, işlemin hukuka uygun olduğu, İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı şirket tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Danıştay Başkanlık Kurulunun 07/03/2019 tarih ve 2019/24 sayılı kararıyla Danıştay Onbeşinci Dairesinin kapatılması üzerine Danıştay Onuncu Dairesine gönderilen dava dosyasında, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Pamukkale Kaymakamlığı'nın 22/06/2015 tarihli Oluru ile Pamukkale İlçe Jandarma Komutanlığı'nın … tarih, … sayılı yazısı gereği, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü makamının 24/06/2015 tarihli onayına istinaden davacı şirkete ait iş yerinde yapılan 25/06/2015 tarihli denetim sonucu, 8 kişinin çalıştığının tespit edildiğine dair tutanağın düzenlendiği, denetim sonucu hazırlanan tutanağa istinaden 5510 sayılı Kanun'un 8. maddesinde öngörülen sigortalı işe giriş bildirgesinin, sigortalının çalışmaya başladığı tarihten önce Kurum'a verilmediği ve 2015 yılının 6. ayına yönelik olarak asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin süresinde Kurum'a verilmediğinden bahisle davacı şirketin 50.607,00 TL idari para cezası ile cezalandırıldığı, bu işleme yapılan itirazın reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 8. maddesinde, "İşverenler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür." hükmü; işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 86. maddesinde, "İşveren bir ay içinde 4 üncü ve 5 inci maddeye tabi çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalıların; a) Ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını, b) 80 inci maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını, c) Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını gösteren ve örneği Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenen asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgesini, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındakiler için en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar, diğer sigortalılar için ise ait olduğu ayı takip eden ayda Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma vermekle veya sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren, onbeş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür." hükmü; 102. maddesinin 1. fıkrasının "a/2" bendinde, "8 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen bildirgenin verilmediğinin, mahkeme kararından veya Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden ya da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarının kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır." hükmü; “c” bendinde, “86 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usûlde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;... 4) Belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır." hükmü yer almaktadır.
5510 sayılı Kanun'un 59. maddesinde, "Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarının görevleri sırasında tespit ettikleri Kurum alacağını doğuran olay ve bu olaya ilişkin işlemler, yemin hariç her türlü delile dayandırılabilir. Bunlar tarafından düzenlenen tutanaklar aksi sabit oluncaya kadar geçerlidir." hükmü bulunmaktadır.
5510 sayılı Kanun'un 59. ve 86. maddelerine dayanılarak hazırlanan "Kamu İdarelerinin Denetim Elemanlarınca Yapılacak Tespitler Hakkında Yönetmelik'in 4. maddesinde, "kamu idareleri denetim elemanı" kamu idarelerince tabi oldukları kanun ve diğer mevzuat uyarınca ülke, bölge ve il düzeyinde denetim, soruşturma ve inceleme yetkisi verilmiş denetim elemanı sıfatını haiz kişiler şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin 6. maddesinde de, "Kamu idarelerinin denetim elemanlarınca 5 inci maddede belirtilen tespitler dikkate alınarak, işyerinde fiilen veya kayden çalıştırıldığı tespit edilen sigortalılar ile sigortalı sayılanların prime esas kazançlarının veya sigortalı gün sayılarının eksik bildirilmesine ilişkin fiili tespit veya kayıt inceleme tutanağı, ilgili ünite tarafından Kurum mevzuatına uygun olarak işleme alınır." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
5510 sayılı Kanun hükümlerine göre ceza verilebilmesi için cezaya esas alınan fiil ve olayların somut, kesin ve hiçbir duraksamaya yer vermeyecek şekilde davalı idarece tespiti gerekli ve zorunludur. Bu tespitler çalışanların şikayet ve itirazlarına, işverene ait kayıt ve defterlere, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının işlemlerine bakılarak yapılabilecek ve aksi sabit oluncaya kadar bu tespitlere itibar edilerek, denetim elemanlarınca yapılan bildirimlerin idari işlemin tesisi için yeterli bulunması halinde, ek bir araştırma yapılmaksızın işlem tesis edilebilecektir.
Pamukkale Kaymakamlığı'nın 22/06/2015 tarihli Oluru ile Pamukkale İlçe Jandarma Komutanlığı'nın … tarih, … sayılı yazısı gereği, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü makamının 24/06/2015 tarihli onayına istinaden davacı şirkete ait iş yerinde, sosyal güvenlik denetmen yardımcısı başkanlığında yapılan 25/06/2015 tarihli denetim sonucu tutulan tutanakta; iş yerine ait 2015/05 aylık prim ve hizmet belgesinde adları ve kimlik bilgileri bulunan …, … ve …'nın yanı sıra ad ve kimlik bilgileri kayıt altına alınan …, …, …, …, …, … ile pasaport numaraları belirtilen … ve …'nın çalışmakta olduğunun tespit edildiği, iş yerinin otel ve disko kısımlarından oluştuğu, … adlı kişinin Gürcistan vatandaşı olduğu, kişinin yabancı kimlik numarası ile çalışma izin belgesinin tespit edilemediği, … adlı kişinin ise Azerbaycan pasaportu taşıdığı, kişinin yabancı kimlik numarası ile çalışma izin belgesinin tespit edilemediği, yabancıların kimlik numaraları tespit edilemediğinden pasaport numaralarının yazıldığı, … adlı kişinin ise imzadan imtina ettiği ve ücret beyanında bulunmadığı, tanık olarak Jandarma Başçavuş …'in tutanağa imza attığı ve tutanakta kayıt altına alınan çalışanların kimliklerinin beraberce tespit edildiği ve …'in bu kişilerin çalışmakta olduklarını beyan ettiği, iş yeri sigortalısı …'nın, "kendisinin mesul müdür olduğunu, iş yerinde yapılan işin otel işletmeciliği ve disko-bar işletmeciliği işi olduğunu, çalışanların çalıştıkları gün kadar sigorta bildirimlerinin yapıldığını, adı kayıtlı olan yabancıların çalışma izin belgelerinin olmadığını, iş yeri yetkililerinin Denizli Merkez'de olduklarını, iş yerinde bulunmadıklarını" beyan ettiği görülmektedir.
Bu durumda; dava konusu işlemin dayanağını oluşturan 25/06/2015 tarihli tutanakta, çalıştığı tespit edilen kişilerin isimlerinin yanında aylık 1.201,50 TL brüt ücret üzerinden çalıştığına yönelik ibare olduğu ve bu kişiler tarafından (… dışında) tutanağın imzalandığı ve mesul müdür … tarafından bu kişilerin iş yerinde çalışmadığına dair herhangi bir beyanda bulunulmadığı ve tutanağın imzalandığı göz önünde bulundurulduğunda, belirtilen ifadelerin çalışma olgusunun varlığı için yeterli olup olmadığı ortaya konularak, tüm kişiler hakkında ayrı ayrı değerlendirme yapılarak bir karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 29/03/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.