10. Hukuk Dairesi 2015/9858 E. , 2015/13278 K.
"İçtihat Metni"Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava, yersiz ödenen aylıkların tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği üzere davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davacı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
5510 sayılı Yasanın 96. maddesi, “Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;
a) Kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,
b) Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmidört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmidört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa, bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır…” düzenlemesini içermektedir.
Somut olay incelendiğinde; davalıların murisi ..."a 2147 sayılı ve 3201 sayılı Yasalar kapsamında yaptığı yurtdışı hizmet (Almanya"da geçen çalışmaları) borçlanmaları gözetilerek, 14.11.1991 onay tarihli karar ile 19.09.1991 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanmış olup, Kurum tarafından 28.08.2006 tarihli işlemle yurda kesin dönüş yapılmadığından bahisle aylıkları başlangıç tarihinden itibaren iptal edilmiştir. Sigortalı ...un 18.07.2006 tarihinde ölümü üzerine, mirasçılarının, murislerinin yaşlılık aylığının iptaline ilişkin Kurum işleminin yerinde olmadığı ve hak sahibi ..."a ölüm aylığı bağlanması istemiyle dava açtıkları,...mesi"nin 2006/1146 esas ve 2008/684 karar sayılı kararı ile Kurum işleminin iptaline ve hak sahibine ölüm aylığı bağlanmasına karar verildiği, anılan kararın Dairemizin 05.04.2010 tarih ve 2008/21820 esas ve 2010/4962 karar sayılı ilamı ile onanarak kesinleştiği anlaşılmıştır.
Mahkemece, davalılardan ... yönünden ... İş Mahkemesi"nin 2006/1146 esas ve 2008/21820 karar sayılı dava dosyasında verilen ölüm aylığı bağlanmasına ilişkin kararın kesin hüküm oluşturduğu kabul edilerek, dava şartı yokluğundan davanın reddine karar verilmiştir.
Dava konusu uyuşmazlığın daha önce bir kesin hüküm ile (HUMK. m.237, HMK.m.303) çözümlenmemiş olması dava şartıdır. Bu olumsuz dava şartı adıyla adlandırılır. Birinci dava ile ikinci davanın müddeabihlerinin (konusunun), dava sebeplerinin(vakıaların) ve taraflarının aynı olması maddi anlamda kesin hüküm oluşturur (HUMK.m.237, HMK.m.303).
Ancak eldeki dava mükerrer ve bu nedenle yersiz ödenen ölüm aylıklarının istirdatına ilişkin olup, .... İş Mahkemesi"nin değinilen dosyası ise murislerinin yaşlılık aylığının kesilmesine ilişkin Kurum işleminin iptali ve hak sahibi ..."a ölüm aylığı bağlanması istemine ilişkin olmakla, her iki davanın konusu ve talep sonucu farklı olduğundan kesin hüküm oluştuğundan bahsedilemez.
Sigortalının mirasçıları tarafından Kurum aleyhine açılan davada;... İş Mahkemesince verilen karar üzerine, 01.09.2006 ile 01.07.2009 tarihleri arası aylıklarına mahsuben 19.796.10 TL asıl alacak, işlemiş faiz ve yargılama giderleri nedeniyle toplam 23.138,51 TL tutarında, Kurum aleyhine icra takibi yapıldığı ve Kurum tarafından, 06.07.2010 tarihinde 27.379,75 TL icra dosyasına ödendikten sonra, haksahibi ..."a 15.01.2011 onay tarihli karar ile 01.07.2006 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlandığı, ölüm aylığı bağlanma kararında 01.07.2006 ile 20.12.2011 tarihleri arası ölüm aylıkları nedeniyle 33.445,14 TL"nin banka arcılığıyla gönderildiğinin bildirildiği, hak sahibine ödeme yapılıp yapılmadığının belirsiz olduğu görülmektedir.
Eldeki dava, mükerrer ödenen 27.379,75 TL"nin davalılardan teselsülen tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, ... dışındaki diğer davalıların evli oldukları ve bu nedenle hak sahibi sıfatını taşımadıkları ve yapılan icra takibinin bu davalılar yönünden haksız olduğu, asıl alacağın yersiz ödenen kısmından eşit olarak sorumlu oldukları, haksahibi eş konumundaki ... tarafından Mahkeme kararına dayalı olarak yapılan takibin ise yerinde olduğu kabul edilerek bu davalı yönünden, davanın reddine karar verilmişse de kararın eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeye dayalı olduğu anlaşılmaktadır.
Öncelikle hak sahibi ..."a 01.09.2006 ile 01.07.2009 tarihleri arasında ödenmesi gereken ölüm aylığı tutarları Kurumdan getirilerek, takip tarihi olan 29.07.2009 tarihi itibariyle, takibe konu yapılabilecek asıl alacak tutarı ve işlemiş faiz belirlendikten sonra, bakiyesi bakımından yapılan ödemenin yersiz olduğunun kabulü gerekmektedir.Öte yandan, hak sahibi ..."a ölüm aylığı bağlanma kararında belirtilen 33.445,14 TL"nin ödenip ödenmediği araştırılarak, ödenmişse; 01.09.2006 ile 01.07.2009 tarihleri arasındaki ölüm aylıkları yönünden mükerrer ödeme varsa, 5510 sayılı Yasa"nın 96. maddesi uyarınca irdeleme yapılması gerektiği açıktır.
Yukarıda yapılan maddi ve hukuki olgular gözetilerek yapılan inceleme ve araştırma sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.
O hâlde, davacı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ:Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 30.06.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.