Danıştay 8. Daire 2017/5641 Esas 2021/1874 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/5641
Karar No : 2021/1874

DAVACI : ...
VEKİLİ : Av. ...
DAVALI : ... Bakanlığı
VEKİLLERİ : ...

DAVANIN KONUSU :
12.09.2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 14.10.2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile değişik 35. maddesinin 2. fıkrası ile bu madde kapsamında davacı hakkında tesis edilen "beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına" ilişkin işlemin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu düzenlemenin, kusur değerlendirmesi yapılmasına imkan tanımaksızın iki tarafı da cezalandırdığı, herhangi bir kusurunun bulunmadığı, diğer yazarın duruma sebebiyet verdiğini beyan ettiği, Anayasanın 38. maddesi ve Türk Ceza Kanunu uyarınca ceza sorumluluğunun şahsi olduğu, sadece kendisine ait kusurlu fiilden sorumlu tutulması gerektiği öne sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Usul yönünden davanın süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği; esas yönünden Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinin 4/1-ç maddesi uyarınca başvuru sahibinin yayınevi olması nedeniyle muhatabın yayınevi olduğu ve gerekli bildirimlerin yayınevine yapıldığı, taslak ders kitaplarında benzerlik/aynılık tespit edildiği, Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği uyarınca yazar olarak kitapta ismin yer almasının yeterli koşul olduğu, kusurun bulunmaması durumunda sorumluluğun oluşmayacağı iddiasının yersiz ve dayanaksız olduğu, hukuki dayanaktan yoksun davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Davaya konu düzenleyici işlemde yer alan ''Bu fıkra hükümleri kapsamında onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracı inceleme ve değerlendirmeye alınmaz.'' ifadesinin öngördüğü yaptırım, ders kitabı olarak onaylanmış ve/veya başvurusu yapılmış bir eserin, yazarının herhangi bir fiili hatta bilgisi olmadan bir başka yayınevi tarafından esaslı kısımları bakımından benzer içeriği ihtiva edecek şekilde basılarak başvuruya konu edilmesi halinde, eserin orjinalini hazırlayan ve/veya intihal yapan arasında bir ayrım yapılmaksızın ve bu konuda bir araştırma yapılarak sorumlunun tespit edilmesi öngörülmeksizin, kişilerin cezalandırılmasına ilişkindir.
Düzenleme bu haliyle, orjinal eser ortaya koyan bir yazarın, bir başkasının ve/veya bir başka yayınevinin fiili nedeniyle yaptırıma tabi tutulmasını öngörmektedir. Bir başka ifadeyle, orjinal eser hazırlayan yazar bir başkasının öngörülemez bir fiili nedeniyle yaptırıma tabi tutulmaktadır. Dolayısıyla yazar, bir başkasının olası bir fiili nedeniyle sürekli olarak yaptırım tehdidi altında kalmaktadır. Kabahatlar Kanunundan kaynaklananlar hariç olmak üzere idari yaptırımlar, kısmi bir düzeni belirli bir alanda sunulan kamu hizmetinin işleyişini korumak için getirilen düzenlemeler olup, söz konusu kısmi düzeni bozucu nitelikte bir fiili bulunmayan bir kişinin yaptırıma tabi tutulması mümkün değildir. Başka bir anlatımla, dava konusu düzenleyici işlem bağlamında, kişinin bir fiili bulunmamakta ise yaptırım da uygulanmamalıdır.
Bu bağlamda bir yazarın, bir başka yazarın ya da yayınevinin fiili nedeniyle dahil olmadığı bir süreç sonucu yaptırıma tabi tutulmasının hukuki bir dayanağı bulunmadığından ve hukukun temel ilkelerine aykırı olduğundan, dava konusu düzenleyici işlemin, ''Bu fıkra hükümleri kapsamında onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracı inceleme ve değerlendirmeye alınmaz.'' kısmının iptal edilmesi gerekmektedir.
Bununla birlikte; hukuka aykırı olduğu anlaşılan düzenleyici işleme dayanılarak tesis edilen bireysel işlemin de hukuka uyarlık taşımadığından, iptal edilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava; 12.09.2012 gün ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 14.10.2015 gün ve 29502 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelikle ile değişik 35. maddesinin 2. fıkrası ile bu madde kapsamında davacı hakkında tesis edildiği belirtilen "beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına" dair işlemin iptali istemine ilişkindir.
12.09.2012 gün ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin, 14.10.2015 gün ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelikle ile değişik 35. maddesinin 2. fıkrasında; ''Kurulca kabul edilmiş bir ders kitabı veya incelenmek ve değerlendirilmek üzere başvurusu yapılmış bir taslak ders kitabının, aynı adla veya farklı bir adla esasta bir değişiklik olmadan veya standart olarak kabul edilen tanımlar, şekiller ve işlemleri içeren bilgiler haricinde belirli bir bölümünde ya da kısmında değişiklik olmadan aynı yayınevi veya başka bir yayınevi tarafından sunulması hâlinde, söz konusu kitap için daha önce yapılmış başvurular ve varsa onaylar dâhil olmak üzere, iki farklı yayınevi adına başvuru yapılmış ise her iki başvuru da iptal edilir. Beş yıl süre ile yayınevlerinin taslak kitabının alan ve sınıf düzeyi için başvuruları kabul edilmez. Onayı veya başvurusu iptal edilen kitaplar beş yıl süre tamamlanmadan başka bir yayınevi adına, aynı yazar veya başka bir yazar adına inceleme ve değerlendirme için Başkanlığa sunulamaz. Bu fıkra hükümleri kapsamında onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracı inceleme ve değerlendirmeye alınmaz.'' kuralı yer almıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; matematik öğretmeni olan davacı tarafından hazırlanan, ‘’Matematik 12. Sınıf İleri Düzey’’ taslak ders kitabının, 2016 yılı 2. döneminde ... yayıncılık tarafından ders kitabı olarak okutulması istemiyle yapılan başvuru sonrası, taslak kitabının farklı bir yazar tarafından kaleme alınan ve farklı bir yayınevi olan ait taslak ders kitabı ile benzerlik/aynılık gösterdiğinin tespit edildiğinin davacı tarafından, Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 35/2 maddesine göre işlem yapılacağının haricen öğrenilmesi üzerine, 17.2.2017 günü Milli Eğitim Bakanlığına başvuruda bulunularak, hakkında bir işlem yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise bu işlemin geri alınması ve tarafına tebliğ edilmesi istemiyle başvuruda bulunulduğu, Milli Eğitim Bakanlığının 28.2.2017 günlü işlemi ile Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 4/1- ç maddesi uyarınca başvuru sahibinin ders kitabını hazırlayan ilgili hizmet birimi veya yayınevi olduğu, buna göre işlemin tarafı ve başvuru sahibi olan yayınevi ile gerekli yazışmaların yapıldığının bildirilmesi sonrası işbu davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Yukarıda alıntısı yapılan, Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 35. maddesinin 2. fıkrasının ilk cümlesi uyarınca Talim Terbiye Kurulunca kabul edilmiş ders kitapları veya taslak ders kitapları arasında benzerlik/ aynılık olduğunun tespit edilmesi durumunda yayınevleri bakımından, iki farklı yayınevi adına başvuru yapılmış ise, her iki başvuru da iptal edilecek ve beş yıl süre ile yayınevlerinin taslak kitabının alan ve sınıf düzeyi için başvuruları kabul edilmeyecektir. Bununla birlikte; anılan fıkranın devamında, onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarı bakımından, beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağı öngörülmüş olup, yayınevleri ve yazarlar bakımından farklı yaptırımlar kurala bağlanmıştır.
Olayda, gerek Danıştay 8. Dairesince yapılan ara kararına verilen yanıtta, gerekse davacının davalı idareye yaptığı başvuruyu takiben, dava dilekçesine ve takip eden dilekçelerine karşılık idarece verilen yanıtlarda, yayınevi hakkında bir işlem tesis edilmekle birlikte, ancak kendi adına dava açabilme hakkına sahip olan davacı adına bireysel bir işlemin tesis edilmediği görülmekle, işbu davanın esasının incelenmesinin mümkün bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, matematik öğretmeni olan davacının adının yazar olarak yer aldığı, ... Yayıncılık adına başvurusu yapılan ... kodlu ‘’Matematik 12. Sınıf İleri Düzey’’ taslak ders kitabı ile ... Yayıncılığa ait ... kodlu ‘’Matematik 12. Sınıf İleri Düzey’’ taslak ders kitabının benzerlik/aynılık gösterdiğinin hazırlanan raporla tespit edildiği, davacının Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 35/2 maddesine göre işlem yapılacağını haricen öğrendiği, 17.02.2017 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığına başvuruda bulunarak, hakkında bir işlem yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise bu işlemin geri alınması ve tarafına tebliğ edilmesi istemiyle başvuruda bulunması üzerine Milli Eğitim Bakanlığının 28.02.2017 tarihli işlemi ile Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 4/1- ç maddesi uyarınca başvuru sahibinin ders kitabını hazırlayan ilgili hizmet birimi veya yayınevi olduğu, buna göre işlemin tarafı ve başvuru sahibi olan yayınevi ile gerekli yazışmaların yapıldığının bildirilmesi sonrası bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı idare tarafından, davanın süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği öne sürülmüşse de, bakılan davanın dava açma süresi içerisinde açıldığı anlaşıldığından, işin esasının incelenmesi gerekmektedir.

ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun ''Kapsam'' başlığını taşıyan 52. maddesinde; eğitim araç ve gereçlerinin, eğitim kurumlarında kullanılacak ders kitapları ile öğretmen ve öğrencilere kaynak ve yardımcı olacak basılı eğitim malzemesini, milli eğitimin genel amaçlarının gerçekleşmesine yararlı olacak diğer eserleri ve eğitim araç ve gereçlerini kapsayacağı; ''Görev'' başlığını taşıyan 53. maddesinde; Milli Eğitim Bakanlığının, kendisine bağlı eğitim kurumlarının eğitim araç ve gereçlerini, gelişen eğitim teknolojisine ve program ve metotlara uygun olarak sağlamak, geliştirmek, yenileştirmek, standartlaştırmak, kullanılma süresini ve telif haklarını ve ders kitabı fiyatlarını tespit etmek, paralı veya parasız olarak ilgililerin yararlanmasına sunmakla görevli olduğu; ''Görevin yerine getirilmesi'' başlığını taşıyan 54. maddesinde; Milli Eğitim Bakanlığı eğitim araç ve gereçlerini, hazırlamak, imal etmek ve satın almak; kişilere veya kuracağı komisyonlara veya yarışmalar düzenleyerek hazırlatmak; özel kesimce hazırlananlar veya imal edilenler arasından seçmek veya tavsiye etmek suretiyle 53. maddede belirtilen görevini yerine getirceği; ''Okullarda okutulacak kitapların tespiti ve ücret ödenmesi'' başlığını taşıyan 55. maddesinin son fıkrasında; ders kitaplarının kabulü, uygunluk süresi, telif hakkı ve ücretlerle ilgili esaslar; inceleme işlemleri ve alınacak inceleme ücreti miktarı; Millî Eğitim Bakanlığınca incelettirilecek eserler için ödenecek ücret miktarı; ders kitaplarının hazırlanması ve incelenmesinde aranacak kriterler ile ders kitabı üreten yayın evlerinde aranacak kriterler; ders kitabı dışındaki diğer kitap ve eğitim araçlarının kullanımı ve bunlardan hangileri için inceleme ücreti alınacağı ve ödeneceği ile ilgili esas ve usullerin Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
Dava konusu işlem tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan haliyle 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin ''Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı'' başlığını taşıyan 28. maddesinde; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının, Bakanlığın bilimsel danışma ve karar organı olduğu; aynı maddenin 6. fıkrasında; Talim ve Terbiye Kurulunun, evrensel değer ve standartları gözönünde bulundurarak, kalite, eşitlik ve etkililik ilkeleri ile millî ve toplumsal değerlere dayalı bir eğitim sistemi oluşturmak amacıyla yerine getireceği görevler belirtilmiş olup; aynı fıkranın (a) bendinde; eğitim sistemini, eğitim ve öğretim plan ve programlarını, ders kitaplarını hazırlatmak, hazırlananları incelemek veya inceletmek, araştırmak, geliştirmek ve uygulama kararlarını Bakan onayına sunmak, bu görevler arasında yer almıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 4. maddesinin (ç) bendinde; başvuru sahibinin, ders kitabını hazırlayan hizmet birimini veya yayınevini ifade ettiği belirtilerek; ''Taslak ders kitaplarının Başkanlığa teslimi'' başlığını taşıyan 11. maddesinde; taslak ders kitaplarının Başkanlığa elektronik ortamda teslim edileceği; eğitim ve öğretim programı doğrultusunda ilgili hizmet birimi veya yayınevince hazırlanan taslak ders kitapları için inceletmenin yılda iki dönemde yapılacağı; birinci başvuru dönemi için başvuruların 16 Ocak veya takip eden işgününde başlayacağı; 1 Şubat veya takip eden işgünü mesai bitiminde sona ereceği; ikinci başvuru dönemi için başvuruların 16 Temmuz veya takip eden işgününde başlayacağı; 1 Ağustos veya takip eden işgünü mesai bitiminde sona ereceği; 13. maddesinde; Talim Terbiye Kurulu Başkanlığınca taslak ders kitaplarının başvuru sırasına göre ön incelemeye tabi tutulacağı; Daire Başkanlığınca hazırlanan ön inceleme raporunun Talim Terbiye Kurulu tarafından değerlendirileceği ve başvurulan eserin panel inceleme ve değerlendirmesine girip girmeyeceğinin Kurul tarafından karara bağlanacağı; Kurul tarafından panel inceleme ve değerlendirmesi için uygun bulunan taslak ders kitapları için panel inceleme ve değerlendirme süreci başlatılacağı; ''Panellerin oluşturulması'' başlığını taşıyan 18. maddesinde; her bir panelin öğretmenler, alan eğitimcileri/uzmanları, görsel tasarım uzmanları ile dil uzmanlarından oluşacağı; panelde en az altı, en çok sekiz üye bulunacağı; gerekli görülmesi hâlinde ölçme ve değerlendirme, program geliştirme, rehberlik, çocuk gelişimi ve/veya eğitim teknolojisi alanlarında uzman/öğretmen veya öğretim üyesinin panelde görevlendirileceği; ilgili alanda yeterli uzman bulunmaması veya ek uzman ihtiyacı olması halinde panelin hangi alandan uzmanlardan teşkil edeceğine Kurulun karar vereceği; inceleme/değerlendirme veri tabanı sistemine kayıt yaptıran öğretmen ve alan eğitimcileri/uzmanları arasından elektronik ortamda Başkanlıkça yansız atama yoluyla görevlendirme yapılarak panel oluşturulacağı; panelistlerin görevlendirilmesinin yansız olarak yapıldığını izlemek üzere, ders kitaplarını hazırlayan sektörden ve ilgili sivil toplum kuruluşlarından birer temsilci gözlemci olarak panelist görevlendirme sürecine katılabileceği; panelist görevlendirmelerinin yapılacağı yer ve zamanın ilgili sivil toplum kuruluşlarına en az 24 saat öncesinden Daire Başkanlığınca faks veya e-posta ile bildirileceği; Bakanlıkça sipariş ve satın alma usulleriyle temin edilen veya yayınevlerince hazırlanan taslak ders kitaplarının, dersin konusu ve sınıf seviyesi dikkate alınarak Kurulca görevlendirilecek paneller tarafından değerlendirileceği; her bir paneliste incelemek üzere görevlendirildiği taslak ders kitabına elektronik ortamda erişim ve inceleme yetkilendirmesi için bir kullanıcı adı ve şifresi gönderileceği; panelde görevlendirilen kişilerden incelenecek kitabın yazarları veya yayınevi ile değerlendirmelerini etkileyecek herhangi bir bağı veya ticari çıkar ilişkisi olmama şartının aranacağı; panelistlerin çıkar ilişkisi olmadığını ve panel inceleme sürecinde takip edilmesi gereken bilgilerin gizliliğininin sağlanmasını da içeren etik ve yasal kurallara uyacaklarını beyan eden bir sözleşme imzalayacağı; panelde görevlendirme sürecinin tamamlanması için etik sözleşmenin imzalanması gerektiği; ''Panel inceleme ve değerlendirme süreci'' başlığını taşıyan 19. maddesinde; ders kitaplarının incelenmesinde, değerlendirmeye esas olacak kriterlerin Kurulca belirlenerek duyurulacağı; panelistin yetkilendirildiği dosyalara erişerek Kurulca belirlenmiş kriterlere göre inceleme işlemini yapacağı ve inceleme/değerlendirme raporunu bildirilen süre içinde elektronik ortamda Başkanlığa sunacağı; panelistlerin inceleme/değerlendirme raporlarını gönderdikten sonra Başkanlıkça belirlenecek tarih ve yerde toplantıya çağrılacağı; toplantının Kurulca görevlendirilecek moderatörün yönetiminde yürütüleceği; Başkanlıkça, moderatöre yardımcı olmak ve panel ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek üzere bir personel görevlendirileceği; toplantıda her bir panelistin raporunu sözlü olarak sunacağı panelistlerin raporlar üzerinde görüşlerini açıklayacağı ve inceleme/değerlendirme müzakere edileceği; müzakerelerin tamamlanması ve panel üyelerinin müzakerenin yeterli olduğuna ilişkin görüş birliğine varmasından sonra, maddede belirtilen ölçütlere göre “gizli puanlama, açık tasnif” yöntemiyle puanlama yapılacağı; oylama sonrasında Kurula sunulmak üzere, tüm panelistler ve moderatör tarafından imzalanan bir panel raporu hazırlanacağı; panel raporunda puanlamaya esas teşkil eden gerekçelerin somut olarak ifade edileceği; Kurulun panel raporu ile puanlama sonuçlarını karara bağlayacağı; ''Ders kitaplarının yayımlanması'' başlığını taşıyan 20. maddesinde; Kurulca kabul edilen ders kitaplarının yayımlanmasının nasıl yapılacağı kurala bağlanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin ''Yazar veya yayınevi değişikliği'' başlığını taşıyan 35. maddesinde; '' (1) Kurul kararına göre ders kitabının üzerinde bulunan yazar ya da yazarların isimleri esasa ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararı, yayınevinin adı ise tarafların rızalarına dair noter sözleşmesi olmadan değiştirilemez. Değişiklik istenmesi veya ihtilaf durumunda konu belgeleri ile birlikte Kurula sunulur ve Kurulun vereceği karar doğrultusunda işlem yapılır.
(2) Kurulca kabul edilmiş bir ders kitabı veya incelenmek ve değerlendirilmek üzere başvurusu yapılmış bir taslak ders kitabının, aynı adla veya farklı bir adla esasta bir değişiklik olmadan veya standart olarak kabul edilen tanımlar, şekiller ve işlemleri içeren bilgiler haricinde belirli bir bölümünde ya da kısmında değişiklik olmadan aynı yayınevi veya başka bir yayınevi tarafından sunulması hâlinde, söz konusu kitap için daha önce yapılmış başvurular ve varsa onaylar dâhil olmak üzere, iki farklı yayınevi adına başvuru yapılmış ise her iki başvuru da iptal edilir. Beş yıl süre ile yayınevlerinin taslak kitabının alan ve sınıf düzeyi için başvuruları kabul edilmez. Onayı veya başvurusu iptal edilen kitaplar beş yıl süre tamamlanmadan başka bir yayınevi adına, aynı yazar veya başka bir yazar adına inceleme ve değerlendirme için Başkanlığa sunulamaz. Bu fıkra hükümleri kapsamında onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracı inceleme ve değerlendirmeye alınmaz.'' kuralına yer verilmiştir.

Hukuki Değerlendirme:
Düzenleyici işlem yönünden;
Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinin bir bütün olarak değerlendirilmesinden; ders kitabını hazırlayan hizmet biriminin veya yayınevinin başvuru sahibi olarak taslak ders kitabını elektronik ortamda, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığına teslim edeceği; taslak ders kitabı ile diğer eğitim araç- gereçlerini incelemek ve değerlendirmek üzere panelist adı verilen, alan eğitimcisi/uzmanı, görsel tasarım uzmanı veya dil uzmanlarından oluşan panellerin belirleneceği, panelistler tarafından hazırlanan raporların panellerde müzakere edilerek, oylama yapılacağı ve oylama sonrası Talim Terbiye Kuruluna sunulmak üzere tüm panelistler ve moderatör tarafından imzalanan panel raporu hazırlanacağı; panel raporunda puanlamaya esas teşkil eden gerekçelerin somut olarak ifade edileceği ve Kurulun panel raporu ile puanlama sonuçlarını karara bağlayacağı, son aşamada Kurulca kabul edilen ders kitaplarının yayımlanacağı anlaşılmıştır.
Yönetmeliğin 35. maddesinin davaya konu 2. fıkrası gereği; Talim Terbiye Kurulunca kabul edilmiş bir ders kitabı veya incelenmek ve değerlendirilmek üzere başvurusu yapılmış taslak ders kitabının, aynı adla veya farklı bir adla esasta bir değişiklik olmadan veya standart olarak kabul edilen tanımlar, şekiller ve işlemleri içeren bilgiler haricinde belirli bir bölümünde ya da kısmında değişiklik olmadan aynı yayınevi veya başka bir yayınevi tarafından sunulması hâlinde, söz konusu kitap için daha önce yapılmış başvurular ve varsa onaylar dâhil olmak üzere, iki farklı yayınevi adına başvuru yapılmış ise her iki başvurunun da iptal edileceği ve bu kapsamda onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağı açıktır.
Bu eksende; davaya konu düzenlemede, Talim Terbiye Kurulunca kabul edilmiş bir ders kitabı veya incelenmek ve değerlendirilmek üzere başvurusu yapılmış taslak ders kitabında esasta değişiklik olmadan yeniden Talim Terbiye Kurulunun incelemesine sunulmasının engellenmesi, ders kitaplarının hazırlanmasında, tekrarların meydana gelmemesi ve intihal yapılmasının önlenmesi amacının bulunduğu anlaşılmış olup; üst hukuk normlarına ve akademik hizmet gereklerine uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bireysel işlem yönünden;
Olayda; 2016 yılı 2. Döneminde Talim Terbiye Kurulu Başkanlığına başvurusu yapılan ... kodlu ''Matematik 12. Sınıf İleri Düzey’’ taslak ders kitabı ile ... Yayıncılığa ait ... kodlu ‘’Matematik 12. Sınıf İleri Düzey’’ taslak ders kitabının benzerlik/aynılık gösterdiğinin panel raporu ile belirlenmesi üzerine Talim Terbiye Kurulu tarafından, ... Yayıncılık hakkında Yönetmeliğin 35. maddesinin 2. fıkrası uyarınca işlem yapılması uygun bulunmuştur. ... Yayıncılık tarafından, benzerlik/aynılığa sebep olan 3. kişinin sorumlu olduğunu itiraf ettiği, davacının ve ... Yayıncılığın ise durumdan haberdar olmadığı belirtilmişse de, ... Yayıncılık hakkında Yönetmeliğin 35. maddesinin 2. fıkrasının uygulanmasına karar verilmiştir.
Davacının, Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 35/2 maddesine göre işlem yapılacağını haricen öğrenmesi üzerine 17.02.2017 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığına başvuruda bulunarak, hakkında bir işlem yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise bu işlemin geri alınması ve tarafına tebliğ edilmesi istemiyle başvuruda bulunması üzerine Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, 28.02.2017 tarihli işlemle Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 4/1- ç maddesi uyarınca başvuru sahibinin ders kitabını hazırlayan ilgili hizmet birimi veya yayınevi olduğu, buna göre işlemin tarafı ve başvuru sahibi olan yayınevi ile gerekli yazışmaların yapıldığı bildirilmiştir. Bu çerçevede; Yönetmeliğin 35. maddesinin 2. fıkrası gereği davacının, yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağı öngörülen beş yıllık süre başlamış olup, davacı hakkında sonuç doğurduğu ve davacının hukuki durumunu etkilediği ve davacıya ayrıca bir tebligat yapılmasının gerekli olmadığı açıktır.
Bu bağlamda; dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden, öncelikle davacı tarafından hazırlanan davaya konu taslak ders kitabının öncelikle ... Yayıncılık tarafından, Talim Terbiye Kuruluna teslim edildiği, Yönetmeliğin 35. maddesinin davaya konu 2. fıkrasının amaçsal yorumu kapsamında, davacının bir fiilinin bulunmadığı anlaşıldığından, davacının beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına ilişkin işlemin hukuka aykırı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 12.09.2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 14.10.2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelikle ile değişik 35. maddesinin 2. fıkrasının iptali istemi yönünden DAVANIN REDDİNE,
2. Davacı hakkında tesis edilen "beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına" ilişkin işlemin İPTALİNE,
3. Dava kısmen iptal, kısmen de ret ile sonuçlandığından, aşağıda dökümü yapılan ... TL yargılama giderinin ... TL kısmının davacı üzerinde bırakılmasına ve kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ... TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, yargılama giderlerinin diğer kısmı olan ... TL'nin ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ... TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
30/03/2021 tarihinde oyçokluğu karar verildi.

KARŞI OY
(X) Dava; 12.09.2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 14.10.2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelikle ile değişik 35. maddesinin 2. fıkrası ile bu madde kapsamında davacı hakkında tesis edilen "beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına" ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 35. maddesinin 2. fıkrasında; ''Kurulca kabul edilmiş bir ders kitabı veya incelenmek ve değerlendirilmek üzere başvurusu yapılmış bir taslak ders kitabının, aynı adla veya farklı bir adla esasta bir değişiklik olmadan veya standart olarak kabul edilen tanımlar, şekiller ve işlemleri içeren bilgiler haricinde belirli bir bölümünde ya da kısmında değişiklik olmadan aynı yayınevi veya başka bir yayınevi tarafından sunulması hâlinde, söz konusu kitap için daha önce yapılmış başvurular ve varsa onaylar dâhil olmak üzere, iki farklı yayınevi adına başvuru yapılmış ise her iki başvuru da iptal edilir. Beş yıl süre ile yayınevlerinin taslak kitabının alan ve sınıf düzeyi için başvuruları kabul edilmez. Onayı veya başvurusu iptal edilen kitaplar beş yıl süre tamamlanmadan başka bir yayınevi adına, aynı yazar veya başka bir yazar adına inceleme ve değerlendirme için Başkanlığa sunulamaz. Bu fıkra hükümleri kapsamında onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracı inceleme ve değerlendirmeye alınmaz.'' kuralına yer verilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 35. maddesinin 2. fıkrasının ve Dairemiz ara kararlarına davalı İdare tarafından verilen cevapların dikkate alınması suretiyle uyuşmazlığın bir bütün olarak değerlendirilmesinden; davacı hakkında, beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına ilişkin bir işlemin tesis edilmediği, ortada idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu idari bir işlem bulunmaması nedeniyle davanın esasının incelenmesinin mümkün olmadığı anlaşıldığından, davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği oyu ile aksi yönde oluşan çoğunluk kararına katılmıyorum.

KARŞI OY
(XX) Dava; 12.09.2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 14.10.2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelikle ile değişik 35. maddesinin 2. fıkrası ile bu madde kapsamında davacı hakkında tesis edilen "beş yıl süre ile hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracının inceleme ve değerlendirmeye alınmayacağına" ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 35. maddesinin 2. fıkrasında; ''Kurulca kabul edilmiş bir ders kitabı veya incelenmek ve değerlendirilmek üzere başvurusu yapılmış bir taslak ders kitabının, aynı adla veya farklı bir adla esasta bir değişiklik olmadan veya standart olarak kabul edilen tanımlar, şekiller ve işlemleri içeren bilgiler haricinde belirli bir bölümünde ya da kısmında değişiklik olmadan aynı yayınevi veya başka bir yayınevi tarafından sunulması hâlinde, söz konusu kitap için daha önce yapılmış başvurular ve varsa onaylar dâhil olmak üzere, iki farklı yayınevi adına başvuru yapılmış ise her iki başvuru da iptal edilir. Beş yıl süre ile yayınevlerinin taslak kitabının alan ve sınıf düzeyi için başvuruları kabul edilmez. Onayı veya başvurusu iptal edilen kitaplar beş yıl süre tamamlanmadan başka bir yayınevi adına, aynı yazar veya başka bir yazar adına inceleme ve değerlendirme için Başkanlığa sunulamaz. Bu fıkra hükümleri kapsamında onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracı inceleme ve değerlendirmeye alınmaz.'' kuralına yer verilmiştir.
Davaya konu düzenleyici işlemde yer alan ''Bu fıkra hükümleri kapsamında onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracı inceleme ve değerlendirmeye alınmaz.'' ifadesinin öngördüğü yaptırım, ders kitabı olarak onaylanmış ve/veya başvurusu yapılmış bir eserin, yazarının herhangi bir fiili hatta bilgisi olmadan bir başka yayınevi tarafından esaslı kısımları bakımından benzer içeriği ihtiva edecek şekilde basılarak başvuruya konu edilmesi halinde, eserin orjinalini hazırlayan ve/veya intihal yapan arasında bir ayrım yapılmaksızın ve bu konuda bir araştırma yapılarak sorumlunun tespit edilmesi öngörülmeksizin, kişilerin cezalandırılmasına ilişkindir.
Düzenleme bu haliyle, orjinal eser ortaya koyan bir yazarın, bir başkasının ve/veya bir başka yayınevinin fiili nedeniyle yaptırıma tabi tutulmasını öngörmektedir. Bir başka ifadeyle, orjinal eser hazırlayan yazar bir başkasının öngörülemez bir fiili nedeniyle yaptırıma tabi tutulmaktadır. Dolayısıyla yazar, bir başkasının olası bir fiili nedeniyle sürekli olarak yaptırım tehdidi altında kalmaktadır. Kabahatlar Kanunundan kaynaklananlar hariç olmak üzere idari yaptırımlar kısmi bir düzeni belirli bir alanda sunulan kamu hizmetinin işleyişini korumak için getirilen düzenlemeler olup, söz konusu kısmi düzeni bozucu nitelikte bir fiili bulunmayan bir kişinin yaptırıma tabi tutulması mümkün değildir. Başka bir anlatımla, dava konusu düzenleyici işlem bağlamında, kişinin bir fiili bulunmamakta ise yaptırım uygulanmamalıdır.
Bu bağlamda; bir yazarın, bir başka yazarın ya da yayınevinin fiili nedeniyle dahil olmadığı bir süreç sonucu yaptırıma tabi tutulmasının hukuki bir dayanağı bulunmadığından ve hukukun temel ilkelerine aykırı olduğundan, dava konusu düzenleyici işlemin, ''Bu fıkra hükümleri kapsamında onayı veya başvurusu iptal edilen kitabın veya taslak kitabın yazarının beş yıl süre ile yazarı veya yazarlarından biri olduğu hiçbir taslak ders kitabı veya eğitim aracı inceleme ve değerlendirmeye alınmaz.'' ilişkin kısmının iptal edilmesi gerekmektedir.
Bununla birlikte; hukuka aykırı olduğu anlaşılan düzenleyici işleme dayanılarak tesis edilen bireysel işlemin de hukuka uyarlık taşımadığından, iptal edilmesi gerektiği oyu ile aksi yönde oluşan çoğunluk kararına katılmıyorum.