MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki “işçilik alacağı" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İzmir 5. İş Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 26.12.2012 gün ve 2011/945 E..2012/899 K. sayılı kararın davacı vekilince temyizi üzerine Yargıtay 7. Hukuk Dairesi’nin 22.10.2013 gün ve 2013/7661 E., 2013/16959 K. sayılı kararı ile;
"…Davacı vekili, iş sözleşmesinin davalı işverenlerce haklı bir sebebe dayanmaksızın feshedildiğini, davalı işverenler arasında işyeri devrinin söz konusu olduğunu ileri sürerek, kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla çalışma ücreti, işçilik ücreti ve asgari geçim indirimi alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. vekili, davacının davalı şirket çalışanı olmadığını, yine davalılar arasında bir işyeri devrinden bahsedilemeyeceğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
Davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti. temsilen davayı takip eden olmamıştır.
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti."nin iş sözleşmesini fesihte haksız olduğu gerekçesiyle bu davalıya yöneltilen davanın kısmen kabulüne, davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. ne yöneltilen davanın ise; davalılar arasında İş Kanununun 6. maddesine göre yapılan bir devirden bahsedilemeyeceği, devir kabul edilse davacının iş sözleşmesinin diğer davalı şirketteki çalışması devam ettiği esnada feshedildiği, davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti."nde çalışması bulunmadığı gerekçesiyle husumetten reddine karar verilmiştir.
Davacı taraf davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti."nin diğer davalı şirketle birlikte işçilik alacaklarından sorumlu olması gerektiğini ileri sürmektedir. Davacı taraf iddialarını özetle; davalılar arasında işyeri devri bulunduğu, davacının iş sözleşmesi feshedilmeden önce her iki şirketin devir işlemleri sürecinde işyerinin işletilmesinde birlikte hareket ettikleri, davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti."nin devirden sonra bir şirket adresi göstermesine karşın aslen bu şirketin ticari hayattan çekildiği ve şirketin tabela şirketi mehiyeti taşıdığı savlarına dayandırmaktadır.
Mahkemece öncelikle bir işyeri devrinden bahsedilemeyeceği belirtilmiş, devir olgusu kabul edilse dahi akdin devirden önce son bulduğu bu sebeple davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti."ne husumet yöneltilemeyeceği değerlendirilmiştir.
Dosya kapsamından; davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti. ile davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti."nin işyeri olarak kullandıkları yerin aynı olduğu, söz konusu işyerinin Batı Özel Dershaneleri Ltd. Şti. tarafından tahliye edilmesinden sonra (savunmaya göre) ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti."nin daha önce işyeri olarak kullanılan binanın bazı katlarını kiraladığı, bir kısım öğrencilerin ara vermeden davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.nin işlettiği dersanede eğitimlerine devam ettiği yine bir kısım öğretmenlerin de çalışmalarına ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. bünyesinde devam ettikleri anlaşılmaktadır. Dosya içerisinde bulunan davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. ile dava dışı kiralayanlar arasında yapılan kira sözleşmesinde Rodopİşhanının 1-2-3-4. katlarının boş olarak kiralandığı belirlenmiştir. Bir kısım öğrenci ve öğretmenlerin Batı Özel Dershaneleri Ltd. Şti."nden sonra ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. ne geçtikleri uyuşmazlık dışı olduğuna göre devir olgusunun gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespiti bakımından eğitim öğretimde kullanılan eşya ve araç gereçlerin davalılar arasında el değiştirip değiştirmediğinin tespiti önem arz etmektedir. Eğer davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti."nce davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti. tarafından kullanılan eşyalar kullanılmakta ise bu durum hakkında taraflardan izahat alınmalı ve eğer var ise davalılar arasındaki söz konusu eşyanın el değiştirmesine ilişkin sözleşme metinleri incelenmelidir.
Davacının ikinci iddiası, ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti."nin davacının akdi henüz feshedilmeden önce davalı dersanenin işletilmesine katıldığı yönündedir. Davacının bu iddiasına yalnızca kira sözleşmesinin tarihi, şirket-işyeri adres değişiklik tarihleri ile cevap vermek mümkün görünmemektedir. Bu sebeple bu iddianın karşılanması bakımından tekrar ayrıntılı şekilde tanık ifadelerine başvurulmalı davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. yetkilileri tarafından henüz davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti. işyerini kayden terk etmeden önce yönetime müdahale edilip edilmediği, çalışanlarla ileriye yönelik planlamalar yapılıp yapılmadığı keza öğrencilerle danışmalık adı altında görüşmeler ya da kayıtların devamı, yenilenmesine dair görüşmeler yapılıp yapılmadığı belirlenmelidir. Yine bu bağlamda gerek darsanede çalışan öğretmen gerekse de eğitim gören öğrencilerin davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti. ile olan borç-alacak ilişkilerinin davalı Eşref Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti."ne geçiş gösterip göstermediği şirket kayıtları incelenerek tespit edilmelidir.
Mahkemece davacının Batı Özel Dershaneleri Ltd. Şti."nin devirden sonra bir şirket adresi göstermesine karşın faliyetlerine devam etmediği, aslen bu şirketin alacaklıları aleyhine danışıklı işlemle ticari hayattan çekildiği iddiasına dair herhengi bir araştırma yapılmadığı anlaşılmaktadır. Bu sebeple davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti."nin halen fiilen faliyetlerine devam edip etmediği tespit edilerek toplanacak diğer delillerle birlikte davalılar arasında alacaklılar aleyhine danışıklı işlem yapılıp yapılmadı şüpheye yer vermeyecek şekilde ortaya konmalıdır.
Yukarıda belirtilen hususlar bakımından gerekli araştırma ve inceleme yapılmaksızın eksik inceleme ile davalı ....Özel Eğitim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. ne yöneltilen davanın husumet yokluğundan reddine karar verilmesi isabetsiz olup bozma nedenidir..."
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda mahkemece önceki kararda direnilmiştir.


HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Davacı vekili müvekkilinin davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti. bünyesinde davalı işyerinde 01.01.1992 tarihinden itibaren dizgi birimi personeli olarak çalıştığını, son yıllarda davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti’nin ekonomik nedenlerle ücretleri ödeyemez hale geldiğini, bunun üzerine söz konusu davalının, davacının çalıştığı Batı Dershanesi işyerini diğer davalı ....Özel Eğt. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye devrettiğini, iş sözleşmesinin 30.06.2011 tarihinde haklı bir neden olmaksızın feshedildiğini ileri sürerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla kıdem ve ihbar tazminatı ile ücret, asgari geçim indirimi ve fazla çalışma alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ....Özel Eğt. Hizm. Tic. Ltd. Şti. vekili müvekkili şirket ile diğer davalı şirket arasında işyeri devrinin söz konusu olmadığını, davacı işçinin, diğer davalı şirkette dizgi birimi personeli olarak çalışmakta iken 30.06.2011 tarihinde iş sözleşmesinin feshedildiğini, davalı ... Ltd. Şti’nin başka adrese taşındığını ve burada faaliyetlerine devam ettiğini, davalı müvekkilinin ise diğer davalının tahliye ettiği adresteki taşınmazı 05.08.2011 başlangıç tarihli kira sözleşmesi ile kiraladığını, müvekkili şirket ile diğer davalı şirket arasında herhangi bir hukuki veya organik bağ bulunmadığını, davacı işçinin müvekkili şirkette hiçbir zaman çalışmadığını, kaldı ki bir an için işyeri devri olduğu kabul edilse bile davacının 4857 sayılı İş Kanunu’nun 6/1. fıkrası uyarınca devir tarihinden önce davacı işçinin iş sözleşmesi feshedildiğinden müvekkili şirketin sorumlu olmasının düşünülemeyeceğini belirterek davanın reddini istemiştir.
Davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti. ise yargılamayı takip etmemiş ve cevap dilekçesi de sunmamıştır.
Mahkemece davacının iş sözleşmesinin davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti. tarafından 30.06.2011 tarihinde feshedildikten sonraki bir tarihte davalı işyerinin diğer davalı şirkete devredildiği, devirden sonra davalı Fen Bilimleri Dershanesinin bu işletmesinde diğer davalı şirketin bir kısım öğretmenleri ile yeni iş sözleşmesi yapmak suretiyle ve davalı ... Dershanesinin öğrencileri ile öğretime devam ettiği anlaşılmış ise de, yapılan bu devrin 4857 sayılı Kanunun 6.maddesi anlamında işyeri devri olmadığı gibi bu işlemlerin işyeri devri olarak kabulü halinde dahi devir tarihinden önce davacının iş sözleşmesinin sonlanmış olduğu, davacının devirden sonra da davalı Fen Bilimleri Dershanesinde herhangi bir çalışmasının bulunmadığı anlaşılmakla devreden diğer davalı şirketten devir tarihinde devredilen böyle bir iş ilişkisinin bulunmadığı, ayrıca davalı şirketler arasında hukuki ve fiili bir irtibatında olmadığı, her iki şirketin devir tarihinden sonra da tüzel kişiliklerini koruyarak mevcudiyetini sürdürdükleri görülmekle davacının çalışmasının tespit edildiği tüm hizmet sürelerinden davalılardan Batı Özel Dershaneleri Ltd. Şti.’nin sorumlu olacağı, diğer davalı şirketin ise davacının tespiti yapılan çalışmalarından sorumlu olmayacağı yönünde kanaat oluştuğu gerekçesiyle davacının kıdem ve ihbar tazminatı ile ücret, asgari geçim indirimi ve fazla çalışma alacağı istemli davasının davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti. yönünden kısmen kabulüne, diğer davalı ....Özel Eğt. Hizm. Ltd. Şti. yönünden ise sıfat yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.
Hükmün davacı vekili tarafından temyizi üzerine Özel Dairece yukarıda başlık bölümünde belirtilen nedenlerle karar bozulmuştur.
Mahkemece, gerekçe genişletilmek suretiyle önceki kararda direnilmiştir.
Direnme kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık davalı şirketler arasında işyeri devri olup olmadığı ve mahkemece işyeri devri ile ilgili yapılan araştırmanın yeterli bulunup bulunmadığı, burada varılacak sonuca göre de davalıların işçilik alacaklarından birlikte sorumlu tutulup tutulmayacağı noktalarında toplanmaktadır.
4857 sayılı İş Kanununun 6. maddesi uyarınca işyeri veya işyerinin bir bölümü hukuki bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer. Dolayısıyla işyeri devri, iş sözleşmesini sona erdiren bir neden değildir. Ayrıca devir halinde devredilen işyerinde çalışmasını sürdüren işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafında bir değişiklik meydana gelmektedir. Burada belirtilmesi gereken işveren tarafında meydana gelen bu değişiklik yanında iş sözleşmesinden doğan hak ve borçların yeni işverene (devralan işverene) geçmesinin kanun hükmü gereği kendiliğinden gerçekleşmesidir. Bir başka deyişle devredilen işyeri veya işyeri bölümünde çalışmakta olan işçinin, iş sözleşmesinin devralınan işverene geçmesi için işçinin bu yönde bir irade açıklamasına gerek bulunmamaktadır. Ancak kendiliğinden işveren tarafın değişmesi ve iş sözleşmesinden doğan hak ve borçların devralan işverene geçmesi için gerekli olan ön koşul devir tarihinde mevcut olan iş sözleşmesinin varlığıdır. Eş deyişle devredilen işyeri veya işyeri bölümünde daha önce çalışmış olan ancak devir tarihinde iş sözleşmesi sona ermiş bulunan işçilerin iş sözleşmeleri devralan işverenle devam etmeyecektir.
Hal böyle olunca işyeri devrinden önce iş sözleşmesinin sona ermiş olması durumunda işyerini veya bir bölümünü sona erme tarihinden sonra devralan işverenin, devreden işveren döneminde doğan işçilik alacaklarından sorumlu tutulması mümkün olmayacaktır. 4857 sayılı İş Kanununun 6/1. fıkrasında, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmelerinin bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçeceği belirtildiğinden devir tarihinden önce sona ermiş olan yani devir tarihinde mevcut bulunmayan iş sözleşmelerinden devralan işverenin sorumluluğu söz konusu olmayacaktır.

Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında somut olay incelendiğinde; davacı işçinin iş sözleşmesinin 30.06.2011 tarihinde davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti. tarafından feshedildiği uyuşmazlık dışıdır. Davacının çalışmakta olduğu Batı Dershanesinin, diğer davalı ....Özel Eğt. Hizm. Tic. Ltd. Şti. tarafından mülk sahipleri ile yapılan 05.08.2011 tarihli kira sözleşmesi ile kiralandığı ve anılan işyerinde faaliyete başladığı işyeri sicil tasdiknamesi ve vergi levhası ile ticari kayıtlardan anlaşılmaktadır. Dinlenen davacı ve davalı tanık beyanlarından fesih tarihinden önce fiili olarak işyerinin devredildiğine dair sonuca ulaşılması da mümkün olmamıştır. Kaldı ki yargılama sürecinde davacı, işyeri devrinin fesihten önce gerçekleştirildiğini iddia etmemiş sadece işyeri devri bulunduğunu belirtmekle yetinmiştir. Dosyaya ibraz edilen resmi kayıtlar ve diğer deliller birlikte değerlendirilmelidir. Bu nedenle somut olayda, işyeri devrinden önce davacı işçinin iş sözleşmesinin feshedildiği, bir başka deyişle işyeri devrinin fesihten sonra gerçekleştiği ve devir tarihinde mevcut bir iş sözleşmesinin varlığından da söz edilemeyeceği görülmekle mahkemece bu yönde yapılan değerlendirme isabetlidir.
Ne var ki mahkemece somut uyuşmazlığın çözümü noktasında yapılan araştırma yeterli değildir.
Fesih tarihi itibari ile yürürlükte bulunan 818 sayılı Borçlar Kanununun 179. maddesinde, "Bir işletmeyi aktif ve pasifleriyle birlikte devralan kimse, bunu alacaklılara ihbar veya gazetelerde ilan ettiği tarihten itibaren onlara karşı mamelekin veya işletmenin borçlarından mesul olur; şu kadar ki, iki yıl müddetle evvelki borçlu dahi yenisiyle birlikte müteselsilen mesul kalır “ yönünde düzenleme bulunmaktadır.
Davalı ....Özel Eğt. Hizm. Tic. Ltd. Şti.’nin 4857 sayılı Kanun"un 6. maddesi kapsamında işçilik alacaklarından sorumlu tutulması mümkün değil ise de, uyuşmazlığın çözümü açısından; davalı şirketin ilgili dershaneyi Borçlar Kanunu"nun 179. maddesi kapsamında aktif ve pasifleri ile devralıp almadığı hususunun belirlenmesi zorunludur.
Dolayısıyla mahkemece bu hususta gerekli araştırma yapılmalı ve davacının çalıştığı işletmenin davalı şirket tarafından aktif ve pasifleri ile devralındığı belirlendiği takdirde; davalının, devirden önce sona ermiş iş sözleşmesinden kaynaklanan işçilik alacaklarından Borçlar Kanunu"nun 179. maddesi gereğince sorumlu tutulması gerektiği dikkate alınarak hüküm kurulmalıdır.
Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmelerde dosyada yer alan delillerin somut olayın çözümünde yeterli olmadığı, tanık beyanlarından davalı iki şirketin 2011 yılı Haziran ayından davalı ... Dershaneleri Ltd. Şti.’nin adres değişikliği yaptığı 2011 yılı Kasım ayına kadar aynı adreste faaliyet gösterdiklerinin anlaşıldığı, devir işleminin muvazaalı yapılıp yapılmadığının araştırılması gerektiği, dolayısıyla bu yönleri içeren Özel Daire bozma kararının isabetli olup direnme kararının bozulması gerektiği belirtilmiş ise de bu görüş yukarıda belirtilen nedenlerle çoğunluk tarafından benimsenmemiştir.
Bu durumda, dosya kapsamından davacı işçinin iş sözleşmesinin işyeri devrinden önce sona erdiği anlaşılmakla 4857 sayılı İş Kanunun 6. maddesinin uygulanması mümkün değil ise de, fesih tarihinde yürürlükte olan 818 sayılı Borçlar Kanunun 179. maddesi uyarınca işletmenin aktif ve pasifleriyle birlikte devrinin söz konusu olup olmadığının araştırılması gerektiği, bu nedenle mahkemece eksik inceleme ile karar verildiği sonucuna varılmakla yerel mahkeme kararının değişik bu gerekçe ile bozulması gerekmiştir.
S O N U Ç: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının yukarıda yazılı değişik gerekçe ile BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere 15.03.2017 gününde yapılan ikinci görüşmede oyçokluğu ile karar verildi.