Mahkemesi :Asliye Hukuk Mahkemesi

Yukarıda tarih ve numarası yazılı hükmün temyizen tetkiki davalı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış, eksiklik nedeniyle mahalline iade edilen dosya ikmâl edilerek gelmiş olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:
- K A R A R -
Dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan alacak talebine ilişkin olup, mahkemece davanın kabulüne dair verilen karar, davalı tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2- Davalının diğer temyiz itirazlarına gelince;
Davacı davasında 18.02.2009 tarihli sözleşme ile Daday Askerlik Şubesi (... Kışlası) onarım işini 578.000,00 TL anahtar teslimi götürü bedel karşılığında üstlendiklerini, sözleşmedeki bütün imalâtları yerine getirdiklerini, işin devamı sırasında projede bulunmayan ilave imalâtlar yaptıklarını, davalı idare tarafından da iş cetvelinde görülen birçok imalatta değişiklik yapıldığını ve %13,78 oranında ilave iş tespit olunduğunu belirterek sözleşme ve projede olmamasına karşın yapılmış bulunan fazla imalâtların bedelinin tespitini, projesinde olmasına karşın iş cetvelinde özellikle düşük gösterilmiş bulunan imalât tutarlarının ve işçilik bedellerinin tespitini, tespit edilmiş bulunan bu bedellerden fazlaya ilişkin talep hakları saklı kaydı ile 95.000,00 TL"sinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiş yargılama sırasında talebini ıslah ederek 105.528,00 TL"sine çıkarmıştır.
Davalı savunmasında davacının süresinde projeye itiraz etmediğini, keşif artışı olarak kastedilenin kullanılan malzemenin türünde olan değişiklikler olduğunu, davacının dava dilekçesinde bahsettiği 23.061 poz nolu imalâtın binanın çelik konstriksiyonu için belirlenmiş olup bu imalât ile ilgili herhangi bir proje ya da imalât değişikliği yapılmadığını açıklayarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiş, mahkemece sözleşmeye göre Daday Askerlik
Şubesi onarım işinin davacı tarafından tam olarak yapıldığı, hakediş listelerinde gösterilen ilave işlerin davalıya ihtar edildiği, statik proje ve ısınma sistem değişikliğinin yaptırıldığı ancak bedelinin ödenmediği gerekçesiyle bilirkişi raporu da dikkate alınarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
Taraflar arasında 18.02.2009 tarihli sözleşmenin düzenlendiği ihtilafsızdır. Sözleşmenin 9.2 maddesinde ekleri sayılmış olup Uygulama İşleri Genel Şartnamesi sözleşmenin eki olarak sayılmıştır. Söz konusu şartnamenin 11. maddesinde “anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde yapılacak işlerin uygulama projeleri, şartnameler ve diğer teknik belgelerle birlikte yükleniciye verilir” hükmü bulunmakta olup “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi" başlıklı 22. maddesinde uygulama sözleşmelerinde, öngörülmeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde artışa konu olan işin, sözleşmeye esas projenin içinde kalması, idareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik ve ekonomik olarak mümkün olmaması halinde yüklenicinin sözleşme bedelinin %50’si içinde kalan fazlasını veye eksiğini sözleşme hükümleri çerçevesinde yapmaya mecbur olduğu belirtilmiştir. Aynı şartnamenin “Geçici Hakediş raporları” başlıklı 40. maddesinde geçici hakediş raporlarının düzenlenmesi esasları gösterildikten sonra yüklenicinin hakedişe itirazının bulunması halinde bunun "idareye verilen ... dilekçemde yazılı ihtirazi kayıtla" cümlesini yazarak imzalaması gerektiği itirazını bu şekilde bildirmediği takdirde hakedişi olduğu gibi kabul etmiş sayılacağı hükmü bulunmaktadır. Şartnamenin 41. maddesinde de kesin hakedişlerin düzenlenmesi esasları gösterilip ödemelerinin 40. maddede açıklanan geçici hakediş ödeme usulleri çerçevesinde yapılacağı belirtilmiştir.
Somut olayda taraflar arasında düzenlenen 18.02.2009 tarihli sözleşmede yapılacak işlerin bedelinin 578.000,00 TL götürü bedel olarak kararlaştırıldığı, işin devamı sırasında 8 hakediş düzenlendiği tüm hakedişlerin davacı yüklenici tarafından itirazi kayıt konulmaksızın imzalandığı, 6 nolu hakedişin düzenlenmesinden sonra 05.02.2010 tarihinde %13,58 keşif artışı verildiği, 7. hakedişin düzenlenmesinden sonra 28.05.2010 tarihinde geçici kabulün yapılıp 15.06.2010 tarihinde 8 nolu hakedişin düzenlendiği, 11.06.2013 tarihinde de kesin kabulün yapıldığı görülmektedir. Dosya içerisinde bulunan 9 nolu hakedişin ise kesin hakediş olarak yüklenici tarafından düzenlendiği görülmekte olup bu hakedişte davalı idarenin onayının bulunmadığı, ihtilafında bu hakedişten kaynaklandığı anlaşılmaktadır. 9 nolu hakedişin incelenmesinde ise bu hakedişin birim fiyatlı olarak düzenlendiği anlaşılmaktadır. Davacı işin devamı sırasında verilen keşif artışı nedeniyle işin birim fiyatlı iş haline geldiğini iddia etmekte ise de öncelikle belirtmek gerekir ki götürü bedelli işlerde yapılacak keşif artışı, sözleşmeyi götürü bedelli sözleşmeden birim fiyatlı sözleşmeye dönüştüremez. Bu gibi durumlarda incelemenin mutlaka sözleşme ve eklerinin belirlediği esaslara göre yapılması gerekir. Zira sözleşmenin eki olan “Uygulama İşleri Genel Şartnamesi” dava ve sözleşme tarihinde yürürlükte olan 1086 sayılı HUMK"nın 287. ve 6100 sayılı HMK"nın 197. maddesine göre delil sözleşmesi niteliğinde olup, mahkemelerce görevi gereği kendiliğinden gözetilmesi gerekir.
Sözleşme ve şartname hükümleri dikkate alındığında düzenlenen ara hakedişler, yüklenici tarafından uygulama işleri genel şartnamesinde gösterilen usulde itiraz edilmemiş olması nedeniyle kesinleşmiş olup bu hakedişlere giren imalâtlar yönünden yüklenicinin talepte bulunması mümkün değildir. Yüklenici ancak bu hakedişlere girmeyen imalâtlar varsa talepte bulunabilecek olup bu talebe konu olacak imalâtların bedellerininde sözleşme eki uygulama işleri genel şartnamesi 11. maddesine göre %50 kapsamda kalması halinde sözleşme fiyatlarıyla belirlenmesi gerekir. Bu oranı aşan imalât bulunması halinde ise bedelinin 6098 sayılı TBK 526. maddesinde tanımlanan vekâletsiz iş görme hükümlerine göre yapıldığı yıl piyasa fiyatlarına göre hesaplattırılması gerekir. Mahkemece yapılması gereken iş hükme esas alınan raporu veren bilirkişilerden alınacak ek rapor ile itiraza uğramayarak kesinleşen hakedişe giren imalâtlar dışında kalan imalât yapılıp yapılmadığının incelenmesi, yapılmış ise bunların sözleşme bedelinin %50 artışı kapsamında olup olmadığının belirlenmesi, %50 kapsamında ise bedellerinin sözleşme fiyatlarıyla hesaplattırılması, %50 oranı da aşan imalât varsa bunların bedellerinin yapıldığı yıl piyasa fiyatlarına göre hesaplattırılıp sonucuna göre karar verilmesinden ibaret iken eksik inceleme ile davanın kabulüne karar verilmesi doğru olmamış, bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda 1. bentte açıklanan nedenlerle davalının sair temyiz itirazlarının reddine, 2. bentte açıklanan nedenlerle kararın temyiz eden davalı yararına BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin harcının istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine, karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme isteminde bulunulabileceğine 19.03.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.