Danıştay 6. Daire 2018/2500 Esas 2021/4854 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/2500
Karar No : 2021/4854

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR): 1- … İnş.Müh.Tur.San. ve Tic.Ltd.Şti
2- …
3- …
VEKİLİ : Av. …
4- …
5- …

KARŞI TARAF (DAVALILAR): 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- …Belediye Başkanlığı - …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İzmir İli, Menderes İlçesi, … Mahallesi, … ada, …parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda Menderes Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen ve İzmir Büyükşehir Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan … sayılı parselasyon işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen E:…, K:… sayılı kararda; dava dosyasındaki mevcut bilgi ve belgeler ile mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, düzenleme sınırının mevzuata uygun olduğu, uyuşmazlık konusu parselden düzenleme ortaklık payı kesildikten sonra aynı yer ve konumda olan imar parseline tahsis yapıldığı, düzenleme alanından kesilen düzenleme ortaklık payı oranının amacı dışında kullanılmadığı, düzenleme sahası içinde bulunan kapanan kadastral yolların belediye adına ihdas edilmediği, yeni oluşan imar parselinin parsel genişliğinin ve derinliğinin Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği hükümlerine ve dayanağı 1/1000 ölçekli uygulama imar planı kararlarına uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu taşınmazı kapsayan alanda yapılan parselasyonun yürürlükteki imar planına uygun yapılmadığından hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARIN ÖZETİ: Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : İzmir İli, Menderes İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda 3194 sayılı İmar Kanununun 18.maddesi ile 2981 sayılı Kanunun Ek 1. maddesi uyarınca yapılan … sayılı parselasyon işlemi Menderes Belediye Encümeninin … tarih ve …sayılı kararı ile kabul edilerek İzmir Büyükşehir Belediyesi Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanmış, davacılar tarafından 10/09/2015 tarihinde kayda giren dilekçe ile bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT: 3194 sayılı İmar Kanununun "Arsa ve Arazi düzenlemesi" başlıklı 18. maddesinde; imar sınırı içindeki binalı ve binasız arazi ve arsaların plan ve mevzuata uygun, inşaata veya tespit edilmiş olan diğer kullanma şekillerine elverişli duruma getirilmesi amacıyla düzenlenmesi için, sahiplerinin muvafakatı aranmaksızın bunları birbirleriyle, yol fazlalarıyla ve belediyeye, kamu kurumlarına ait yerlerle birleştirerek plan ve mevzuat gereklerine göre hisseli ve hissesiz olarak yeniden parsellere ayırmaya ve bu parselleri kişilere dağıtmaya belediyelerin yetkili oldukları kurala bağlanmıştır. Bu çerçevede 3194 sayılı Kanunun 18. maddesinde tanımlanan parselasyon işlemi, bir düzenleyici işlem olan uygulama imar planının uygulanmasının (hayata geçirilmesinin) araçlarından birini oluşturmaktadır.
2981 sayılı Yasanın Ek 1. maddesinde, imar planı olan yerlerde, 09.05.1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi gereğince arsa ve arazi düzenlemelerinde, binalı veya binasız arsa ve arazilere bu Kanundan önce özel parselasyona dayalı veya hisse karşılığı satın alınan yerler dikkate alınarak müstakil, hisseli parselleri veya üzerinde yapılacak binaların daire miktarları göz önünde bulundurularak kat mülkiyeti esasına göre arsa paylarını sahipleri adlarına re'sen tescil ettirmeye, valilik veya belediyelerin yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Parselasyon işleminin amacı; imar planı, plan raporu ve ilgili yönetmelik hükümlerine göre, imar adasının biçim ve boyutu, yapı düzeni, inşaat yaklaşma sınırı ve bahçe mesafeleri, yapı yüksekliği ve derinliği, yerleşme yoğunluğu, taban alanı ve kat alanı katsayısı, arazinin kullanılma şekli, mülk sınırları, mevcut yapıların durumu göz önüne alınmak suretiyle üzerinde yapı yapmaya elverişli imar parseli oluşturmaktır. Düzenleme sınırı içerisinde bulunan yol, yeşil alan gibi kamusal alanların bedelsiz olarak kamuya kazandırılması için imar parsellerinde oluşacak değer artışı karşılığında düzenleme ortaklık payı alınması mümkün olmakla birlikte, asıl amaç plana uygun yapı yapmaya elverişli imar parselleri oluşturmaktır.
Binalı veya binasız bu arsa ve arazilerden, maddede ifade edilen 3194 sayılı Kanunun yürürlüğünden önce, özel parselasyona dayalı veya hisse karşılığı satın alınan yerlerin bulunması halinde Ek 1. maddenin uygulanması mümkün olup, imar parsellerine yapılacak tahsiste özel parselasyona dayalı ve hisse karşılığı satın alınan yerler dikkate alınarak arsa paylarını sahipleri adlarına re'sen tescil ettirme imkanı tanınmaktadır.
Ek 1. maddeyle getirilen kuralların içeriği, 3194 sayılı Yasa kapsamında yapılan parselasyon işlemlerine yönelik bir nitelik taşıdığını göstermektedir.
Bu durumda, 2981 sayılı Yasanın 3290 sayılı Yasa ile değişik Ek 1. maddesinin 3194 sayılı Yasanın 18. maddesi uyarınca yapılacak parselasyon işlemlerini tamamlayıcı nitelikte uygulama yapılmasına olanak sağladığı, bu maddenin amacının 3194 sayılı Yasa uyarınca yapılan parselasyon işlemlerinin uygulanmasında problemlere neden olan özel parselasyona dayalı olarak veya hisse karşılığı satın alınan yerlere bir çözüm getirmek olduğu, 2981 sayılı Yasanın Ek 1. maddesinin 3194 sayılı Yasanın 18. maddesinden farklı şekilde özel parselasyona dayalı olarak satın alınan yerlerin müstakil tahsis edilmesi olanağını sağladığı, hisseli satın alınan taşınmazların ise yine hisse miktarları göz önünde bulundurularak paylı mülkiyet esaslarına göre tahsis edileceği sonucuna varılmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME: Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda, alanda daha önce kabul edilen ıslah imar uygulaması ve parselasyon işlemlerinin farklı mahkeme kararları ile iptaline karar verilmesi sebebiyle davalı idarece tescil edilen planlarının geri dönüşümleri yapılarak aynı alanda dava konusu … sayılı parselasyon işleminin onaylandığı, davacının taşınmazının 1989 yılında tescil edilen ıslah imar uygulaması sonucu oluştuğu, söz konusu ıslah imar uygulamasından dava konusu parselasyon işleminin onaylanmasına kadar yaklaşık yirmi altı yıllık bir süre geçtiği, bu süre kapsamında dava dosyasına sunulan durum haritası ve uydu görüntüsünde de görülebileceği üzere imar planına göre yapılaşan fiili bir durumun oluştuğu, dava konusu parselasyon işleminin uygulandığı alanda olduğu gibi tescil tarihinden sonra yeni imar uygulamasının yapılması durumunda, düzenleme sahasında ruhsatlı yapıların bulunması, mülkiyetlerin el değiştirmesi gibi nedenlerin yeni yapılan parselasyonun teknik bir zorluğu olarak ortaya çıktığı, bu nedenle idarelerin yeni parselasyon işlemlerini 2981 sayılı Kanun’un Ek-1 inci maddesince onayladıkları, aksi durumda dava konusu parselasyon işleminde olduğu gibi aradan geçen yirmi altı yıl sonra yeni bir parselasyon yapılması durumunda daha önce imar uygulaması yapılamamış gibi işlem yapılmasının parsel maliklerini mağdur edeceği, ayrıca dava konusu parselasyon öncesinde de yargı kararı ile iptaline karar verilmiş işlemin ıslah imar uygulaması olmasının bu zorunluluğa neden olduğu, dava konusu parselasyon öncesinde mülkiyet dokusunun ıslah imar planı ile oluşması, ıslah imar parselleri üzerinde yapılaşmaların bulunması, fiili bir durum oluşması nedeniyle dava konusu parselasyonda 2981 sayılı Kanun'un Ek 1. maddesinin uygulanmasının uygun olduğu görüşlerine yer verilmiştir.
Uyuşmazlık, 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi ile 2981/3290 sayılı Yasayla eklenen Ek 1. maddesine dayalı olarak tesis edilen parselasyon işleminden kaynaklanmaktadır.
2981/3290 sayılı Yasanın Ek 1. maddesi 3194 sayılı Yasanın 18. maddesinden farklı olarak, özel parselasyona dayalı olarak veya hisse karşılığı satın alınan yerlerin müstakil olarak tahsis edilmesine olanak sağlamayı amaçlamaktadır. Bu maddenin uygulanabilmesi için, yukarıda sayılan şartların yanında parselasyon kapsamına giren taşınmazlara ilişkin İmar Kanununun yürürlüğünden önce onaylı özel parselasyon ve/veya tapuda şerh edilmiş rızai taksim sözleşmesinin bulunması, özel parselasyonun belediye, tapu, noter gibi resmi bir kuruma sunulmuş olması gerekmektedir.
Bilirkişi raporunda, dava konusu parselasyon öncesinde mülkiyet dokusunun ıslah imar planı ile oluşması, ıslah imar parselleri üzerinde yapılaşmaların bulunması, fiili bir durum oluşması nedeniyle dava konusu taşınmazın 2981 sayılı Kanunun Ek 1. maddesinin uygulanma koşullarını taşıdığı görüşlerine yer verilmiş ise de; anılan Kanunun açık hükmü değerlendirildiğinde, düzenleme sahasının çok parçalı bir mülkiyet dokusuna sahip olması, ıslah imar parselleri üzerinde yapılaşmaların bulunması nedeniyle fiili bir durum oluşmasının alanda 2981 sayılı Kanunun Ek 1. maddesinin uygulanma koşullarının bulunduğu sonucunu doğurmayacağı açıktır.
Bu durumda, parselasyon işlemine konu düzenleme sınırında 2981/3290 sayılı Yasanın Ek 1. maddesinin uygulanmasına ilişkin koşulların bulunup bulunmadığı, şartların varlığı halinde 3194 sayılı Yasanın 18. maddesi ile 2981/3290 sayılı Yasanın Ek 1. maddesi esaslarına uygun şekilde işlem tesis edilip edilmediği ile yukarıda sözü geçen belgelerin bulunup bulunmadığı araştırılıp, gerekirse yerinde yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak karara bağlanması gerektiğinden, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.
Öte yandan, bu alanda 1/25000 ölçekli Tahtalı Barajı Su Toplama Havzası Çevre Düzeni Planının ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planının onaylanarak yürürlüğe konulduğu, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığınca 10/08/2006 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planında dava konusu taşınmazın orta yoğunluklu kentsel gelişme alanı ile tercihli ticaret alanı olarak tanımlanan yerde kaldığı; 19/03/2007 onaylı 1/1000 ölçekli Menderes Merkez Yerleşim Alanı Uygulama İmar Planında ise parselin ayrık nizam 5 katlı konut alanı olarak tahsis edildiği görüldüğünden, çeşitli tarihlerde revizyona da tabi tutulan bu planların onaylanarak yürürlüğe girmesi ile bölgeye ilişkin ıslah imar planının yürürlükten kaldırılmış olduğu tartışmasızdır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacıların temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:.., K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın adı geçen … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 31/03/2021 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.