Danıştay 8. Daire 2016/11673 Esas 2021/1931 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/11673
Karar No : 2021/1931

Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı) : ...
Vekili : Av. ...
Karşı Taraf (Davalılar) : 1- ... Odaları Birliği
Vekili : Av. ...
2- ... Odası Başkanlığı
Vekili : Av. ...

İstemin Özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmaların Özeti : Davalı Türkiye Ziraat Odaları Birliğince istemin reddi gerektiği savunulmakta olup, davalı Polatlı Ziraat Odası Başkanlığınca savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : ...
Düşüncesi : İstemin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Polatlı Ziraat Odasında Ziraat Mühendisi olarak çalışan davacı hakkında zimmet ve oda zararına sebebiyet verme suçlamasıyla yürütülen soruşturma sonucu iş akdinin feshedilmesine ilişkin Polatlı Ziraat Odası Yönetim Kurulu’nun 20.08.2013 tarihli kararı ile Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin ... tarih ve ... sayılı işleminin iptali ile haklarının iadesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; uyuşmazlıkta davacının hangi miktarda parayı zimmetine geçirdiği anlaşılamamakla birlikte, davacının gerçekleştirmiş olduğu usulsüz işlemler sonucu zimmet suçunun işlenmesine zemin hazırladığı ve bu yönüyle fiilinin memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici bir fiil olduğu, ayrıca Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Nizamnamesi'nin 54. maddesindeki düzenleme dikkate alındığında, 1998-2004 yılları arası dönemde gerçekleştirilen usulsüzlüklerin davacının işinde kifayetsizliğini maddi delillerle ortaya koyduğundan, davacının 6964 sayılı Kanun’un 42. maddesi ve 657 sayılı Kanun’un 125/E-g bendi uyarınca iş akdinin feshedilmesine ilişkin dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
6964 sayılı Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Kanunu'nun "Personel İşlemleri" başlıklı 38. maddesi; "Birlik ve odalarda istihdam edilenlerin işe alınma, çalıştırılma, sicil, atanma, yükselme, nakil, işten ayrılma ve çıkarılma, disiplin işlemleri, aylık ücret ve diğer tüm özlük hakları ile işten ayrılanlara ödenecek tazminatların usul ve esasları yönetmelikte gösterilir."; "Cezai Sorumluluklar" başlıklı 42. maddesi; "Odaların ve Birliğin paraları ile para hükmündeki evrak, senet ve diğer malları aleyhine suç işleyen, yahut bilanço, tutanak, rapor ve diğer her çeşit kâğıt, defter ve kayıtlar üzerinde suç mahiyetinde değişiklik yapan veya bunları kasten yok eden organlara dahil kişiler ile personel hakkında Devlet memurları hakkındaki cezalar uygulanır." hükmünü içermektedir.
04.09.1959 tarih ve 10297 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Nizamnamesi'nin 45. maddesinde; Ziraat Odalarında ve Ziraat Odaları Birliğinde çalıştırılacak kimselerin memurlar ve hizmetliler olarak iki sınıfa ayrıldığı; 54. maddesinde; Nizamnamenin 46. maddesinin a, b, c, d fıkralarında yazılı vasıflardan birini kaybedenlerin, vazifeden dolayı hürriyeti tahdit edici bir ceza ile mahkum olanların, bir ayda 7, bir yılda 20 günden fazla mazeretsiz veya mezuniyetsiz vazifeye devam etmeyenlerin, amirlerinin kanun ve nizamname hükümlerine uygun emir ve talimatlarını yerine getirmemekte israr edenler ile işinde kifayetsizliği maddi delillerle sabit olan Oda ve Odalar Birliği memurlarının, Odalar Birliği umumi katibi, birlik umumi heyeti kararıyla ve diğer memurlar tayinlerindeki usule göre işten işten çıkarılacakları, bu madde hükümleri dairesinde işten çıkarılanların, odalarda ve Odalar Birliğinde hiç bir vazifeye kabul edilmeyecekleri düzenlemesine yer verilmiştir.
6964 sayılı Kanun'un 38. maddesi uyarınca çıkarılan Ziraat Odaları Personel Yönetmeliği'nin 1. maddesinde; "Bu Yönetmeliğin amacı, Ziraat Odalarında çalıştırılan personelin işe alınması, nakil, terfi, kadro, çalışma esasları, sosyal, mali, idari ve diğer özlük hakları, ödüllendirme, disiplin yönünden tabi olacakları hükümler ve göreve son verme şartları ile diğer hak ve yükümlülüklere ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir."; 3. maddesinde; "Bu Yönetmelik; Ziraat Odalarında personel kadrolarında daimi kadrolu ve sözleşmeli olarak çalışan Memur ve Hizmetli personeli kapsar."; 13. maddesinde; "Odalarda Memur ve Hizmetli kadrolarına atama yetkisi Yönetim Kurulunundur. Yönetim Kurulu bu yetkisini devredemez. Oda Genel Sekreteri veya Genel Sekreter Vekili, Yönetim Kurulunun teklifi üzerine Meclis tarafından atanır. Genel Sekreter dışındaki Oda personeli Yönetim Kurulu kararı ile atanır. Görevden alınmada da aynı usul uygulanır."; 73. maddesinde; "Ziraat Odaları hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesi, Oda menfaatlerinin korunması, Odaya duyulan güvenin sağlanması ve bu güvenin sürdürülmesi amacıyla, 6964 sayılı Kanun ve bu kanuna dayalı olarak çıkarılan Tüzük ile bu Yönetmeliğe dayanılarak yapılan düzenlemelerin emrettiği görevlerin; Oda içinde ve dışında yerine getirilmesi, zorunlu kılınan hususlara uyulmaması, yasaklanan işlerin yapılması, yetkilerin aşılması ya da gereken durumlarda yetkilerin kullanılmaması ve kötüye kullanılması hallerinde Ziraat Odaları personeli hakkında bu Yönetmelikte belirtilen disiplin cezaları uygulanır."; 74. maddesinde; "Oda personeline yaptıkları fiil ve eylemin niteliğine ve ağırlığına göre: uyarma, kınama, ücret kesme, kısa süreli durdurma, uzun süreli durdurma, işten çıkarma cezasının verilebileceği belirtildikten sonra, işten çıkarma; personelin, bir daha Ziraat Odasında herhangi bir göreve atanmamak üzere ilişkisinin kesilmesi olarak tanımlanmıştır."; 80. maddesinde; "Görevden çıkarma cezasının uygulanacağı fiil ve haller: a) Vazifeden dolayı hürriyeti tahdit edici bir ceza ile mahkum olmak, b) Bir ayda yedi gün, bir yılda yirmi günden fazla mazeretsiz veya mezuniyetsiz göreve devam etmemek, c)Üstlerinin kanun ve tüzük hükümlerine uygun emir ve talimatlarını yerine getirmemekte ısrar etmek, d) İşine yetersizliği maddi delillerle sabit olmak (rapor, tutanak vb. belgeler), e) Tüzük’ün memur olabilmek için gerekli nitelik ve şartlarını düzenleyen 46. maddesinin (a), (b) ve (d) fıkralarında yazılı niteliklerden birini kaybetmek, f) 657 sayılı Devlet Memurları Yasasının 125/E maddesinde sıralanan; bir daha Devlet Memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve davranışlarda bulunmak olarak belirlendikten sonra, Görevden Çıkarma Cezasının, Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Nizamnamesi ve Ziraat Odaları Personel Yönetmeliğinde belirtilen şartların tahakkuku halinde uygulanacağı, bu hükümlere göre görevden çıkarılanlara herhangi bir tazminat ödenmeyeceği"; 81. maddesinin (a) bendinde; "Birlik Müfettişleri tarafından Odalarda yapılan soruşturmalar: Birlik Müfettişleri tarafından yapılan soruşturma sonucu hazırlanan personelin disiplini ile ilgili raporlar Birlik Yönetim Kurulunda görüşülerek gereğinin yapılması için Odaya gönderilir. Oda Genel Sekreteri veya Genel Sekreter Vekilini ilgilendiren hususlar Oda Meclisinde, diğer personeli ilgilendiren hususlar Yönetim Kurulunda görüşülerek gereği yerine getirilir ve sonucu Birlik’e bildirilir."; anılan maddenin ikinci fıkrası ve devamında; " (2) Personelin savunması alınmadan disiplin cezası verilemez, (3) Oda Yönetim Kurulu tarafından açılan soruşturmalarda; suç teşkil eden fiillere ilişkin personelin yazılı veya sözlü savunması için yedi günden az olmamak üzere süre verilir. Bu süre içinde veya belirtilen tarihte savunmasını yapmayan personel hakkında dosya üzerinde karar verilir, (4) Birlik müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporları ayrıca disiplin kurulunda ele alınmaz. Soruşturma raporları doğrudan Oda Yönetim Kurulunda görüşülür, (5) İlgili personelin yazılı savunması alınmak kaydıyla, Odalarda Genel Sekreter tarafından doğrudan uyarma cezası verilebilir. (6) İlgili personelin yazılı savunması alınmak kaydıyla Yönetim Kurulu Başkanı tarafından uyarma cezası verilebilir, (7) Soruşturmayı yapanın veya disiplin kurulunun yedi günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen tarihte savunmasını yapmayanlar savunma hakkından vazgeçmiş sayılır,(8) Aynı olaydan dolayı ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması, disiplin kovuşturmasını geciktiremez. Görevlinin Türk Ceza Kanununa göre mahkum olması veya olmaması halleri ayrıca disiplin cezası uygulanmasını engellemez, (9) Disiplin Kurulu veya birim amirleri tarafından verilen uyarı cezaları Yönetim Kuruluna girmez, (10) Disiplin cezaları verildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder ve derhal uygulanır."; 86. maddesinin (i) bendinde; "Görevden çıkartma cezasını gerektiren fiillerin gerçekleşmesi halinde Odada görevli memur ve hizmetlilerin görevine Yönetim Kurulu kararı ile Oda Genel Sekreterinin görevine ise Meclis kararı ile son verilir." düzenlemesi yer almaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; davacının Polatlı Ziraat Odası Yönetim Kurulu’nun 08.01.1998 tarihli kararı uyarınca sözleşmeli ziraat mühendisi olarak istihdam edilerek kendisine ikinci derece imza yetkisi verildiği ve oda genel sekreteri yanında, çiftçi belgesi düzenlemek, çiftçilere ait aidatları tahsil etmek ve makbuzlarını kesmek, telefonlara bakmak, evrak takibi yapmak gibi idari görevler üstlendiği; Polatlı Ziraat Odası'nın 2011 yılı öncesine ait bilanço, tahsil bordroları vb. iş ve işlemlerinde usulsüzlük bulunduğunun yeni Yönetim Kurulu'nca tespiti üzerine durumun Türkiye Ziraat Odaları Birliği’ne ihbar edildiği, aralarında davacının da bulunduğu kişiler hakkında Türkiye Ziraat Odaları Birliği müfettişlerince hazırlanan ... tarih ve ... sayılı soruşturma raporunun; dönemin oda yönetim kurulu, genel sekreteri, ilgili memur, muhasebeci ve davacının, stok tutarlarının dayanağı olmaksızın zimmete geçirildiği, üyelerden alınan aidat ve toprak tahlil gelirlerinin muhasebe kayıtlarına eksik intikal ettirildiği, bankadan çekilen tutarların kayıtlara alınmadığı, gerçekte bankaya para yatırılmamasına rağmen yatırılmış gibi muhasebeleştirildiği, dayanağı olmaksızın sermaye hesabına borç, kasa hesabına alacak yazılmak suretiyle bazı meblağların kayıt dışına çıkarıldığı, odaya bağışlanan soğan tohumu fatura bedelinin bilançoda gider gösterildiği, SGK primlerinin fazladan tahakkuk ettirilerek ödenmiş gibi gösterildiği, belli meblağların mükerrer olarak kaydedilerek kasanın eksiltilmesi konularında hazırlandığı, davacının, 1998-2004 yılları arasında genel sekreterin talimatıyla büyük defteri tuttuğu, dayanağı olmaksızın gider kaydedilen tutarlara ilişkin mahsup fişlerinde, yevmiye ve defteri kebirde ve anılan yıllara ilişkin bilanço kapanışında imzasının bulunduğu, üyelerden alınan aidat ve toprak tahlil gelirlerinin muhasebe kayıtlarına eksik intikal ettirildiği iddiasına yönelik olarak davacının, "Aidat ve tahakkuk defterlerinden üyenin borcunun ne kadar olduğunu öğrenip, makbuz düzenleyerek genel sekretere tahsilat için yönlendirdiklerini" ifade ettiği, para teslimlerinde tutanak düzenlenmediği ve tahsilat bordrolarının ay sonlarında toplu olarak tutulduğu, tükenmez kalemle yazılması gereken ve davacı tarafından tutulduğu ifade edilen bordroların kurşun kalemle doldurulduğu, tahsilat makbuzlarının bir kısmının iptalinde davacının da imzası bulunmasına rağmen makbuzların defterlerden kontrolünün ve düzeltiminin kendisine bu konuda bir görev verilmemesine rağmen gerçekleştirildiği, bu tespitler esas alınarak düzenlenen raporda davacının diğer kişilerle birlikte zimmet suçunu işlediği sonucuna varıldığı, anılan raporun değerlendirilmesi sonucu davacının iş akdinin feshine ilişkin dava konusu işlemlerin tesis edilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda; davacının ... tarih ve ... sayılı Oda Yönetim Kurulu kararı ile sözleşmeli ziraat mühendisi olarak ikinci derece imzaya yetkili olarak atandığı ve 01.01.1998 tarihinde (1) yıl süreli hizmet sözleşmesi imzalayarak göreve başladığı, sözleşme uyarınca Oda Yönetim Kurulunca genel sekreterlik ve bağlı bulunduğu şube müdürlüğünce verilecek talimat doğrultusunda Türkiye Ziraat Odaları Birliği mevzuat hükümlerine uygun olarak verilecek görevleri yapacağı ve görev yaptığı Odada ziraat mühendisi olarak anılacağının hükme bağlandığı, sözleşmesinin yıllar içerisinde yenilendiği, 2011 yılında yapılan seçimler sonucu Oda Yönetim Kurulu'nun değiştiği, Oda gelir-gider dengesizliklerinin giderilmesi ve Oda mali yapısının düzeltilmesi amacıyla oda üyeliklerine zam yapıldığı, yapılan zamma rağmen Oda gelirlerinde herhangi bir artış olmaması üzerine durumdan şüphelenilmeye başlanıldığı, 12.02.2013 tarihli Yönetim Kurulu toplantısı öncesinde Ocak 2013 yılına ait tahsilat bordroları ile aynı ayın mizanının karşılaştırılması sonucu 80.000-TL'ye yakın eksiklik tespit edilmesi üzerine durumun tutanak altına alınarak Türkiye Ziraat Odaları Birliği'ne bildirildiği ve Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulduğu, olayın ortaya çıktığı 12.02.2013 tarihinde dönemin Oda Genel Sekreteri ... ve memur ...'nun sorumluluğu paylaşarak suçlarını itiraf ettikleri ve oda zararını ödeyeceklerini ifade ederek olayın Savcılığa duyurulmaması hususunda talepte bulunduklarının Oda Yönetim Kurulu Başkanı ve (6) Yönetim Kurulu Üyesinin yazılı ve imzalı dilekçeleri Türkiye Ziraat Odaları Birliği Teftiş Kurulu Başkanlığı'na bildirildiği, Polatlı Ziraaat Odası'nda 18.02.2013-30.06.2013 tarihleri arasında yapılan incelemede 20.02.2013 tarihinde müfettişlerce ifadesine başvurulan ve 15.06.2011 tarihinden itibaren Oda'da memur olarak çalışmakta olan ...'ın üye aidat tahsili makbuzu kestiğini ancak tahsilatların Genel Sekreter ... tarafından yapıldığını, tahsilat makbuzlarının dökümünün yapıldığı tahsilat bordrolarının aylık olarak tahsilat makbuzundaki koçan numarasına göre kendisinin ve davacı tarafından birlikte hazırlandığı, bunların toplama ve muhasebeleştirme işlemlerinin ..., ... ve Mali Müşavir ... tarafından birlikte yapıldığı, günlük kasa sayımı ve bordro düzenlemesi yapılmadığı, bu durumun davacı tarafından Genel Sekretere sorulduğunda gerek olmadığı, zaten muhasebeye işlendiği şeklinde yanıt alındığı, kasa anahtarının ...'da bulunduğunu belirttiği, 18.06.2013 tarihinde alınan ikinci ifadesinin birinci ifadesini ve olayların ortaya çıkış şekli ile ... ile ...nun itiraflarını teyit eder nitelikte olduğu, 22.02.2013 tarihinde Oda Yönetim Kurulu'nun 9 numaralı kararı ile davacının Genel Sekreter Vekili olarak atandığı, kasa anahtarının beraber açmak ve kapatmak koşuluyla davacı ve memur ...'a teslim edildiği, konu ile ilgili olarak müfettişlere ifade veren Mali Müşavir ...'ın işlemlerin dönemin Yönetim Kurulu Başkanı'nın direktifleri doğrultusunda ..., ... ve ... tarafından bilgilendirildiği şeklinde yaptığını, evrakların ise oda eski Yönetim Kurulu Başkanı ile ... ve ...'nca hazırlanarak kendisine verildiğini ve odaya ait paraların bu kişilerde bulunduğunu belirttiği, adı geçen mali müşavirin bu ifadesini müfettişlere gönderdiği Noter ihtarnamesiyle geri aldığı, davacının üzerine atılı suçlamaları öğrenim durumu itibariyle yeterli muhasebe bilgisinin bulunmaması ve herhangi bir meblağı zimmetine geçirmediği gerekçesiyle reddettiği, Türkiye Ziraat odaları Birliği müfettişlerince hazırlanan 30.06.2013 tarih ve 13/1 sayılı Kanuni Soruşturma Raporu'nda stok defter ve kayıtlarının hiç veya gereği gibi tutulmaması, üye aidatlarının tahsiline ilişkin makbuzların hiç veya usulüne uygun tutulmaması ve/veya usulsüz olarak iptal edilmesi, bu makbuz ve tahsilatların hiç veya gereği gibi muhasebeleştirilmemesi, bankadan çekilen ve yatırılan para miktarlarında usulsüzlük yapılması, muhasebe oyunları ile yüklü miktarda meblağların kayıt dışı bırakılması, odaya bağışlanan soğan tohumu fatura bedelinin bilançoda gider gösterilmesi, SGK primlerinin fazladan tahakkuk ettirilerek ödenmiş gibi gösterilmesi, belli meblağların mükerrer olarak kaydedilerek kasanın eksiltilmesi suretiyle Odanın faiz hariç 1.943.213,25-TL zarara uğratıldığının, bu zarardan dönemin Yönetim Kurulu Başkan ve Üyeleri, Genel Sekreter ..., memur ... ve ziraat mühendisi davacı ...'ın sorumlu olduklarının belirtildiği ve zimmet suçlamasıyla haklarında işlem yapılmak üzere Cumhuriyet Savcılığı'na ihbar edilmeleri gerektiğinin bildirildiği, davacı ve diğer ilgililer hakkında ... Ağır Ceza Mahkemesi'nin E: ... sayılı dosyası üzerinden zimmet, zimmete iştirak ve görevi kötüye kullanmak suçlarından yapılan yargılamanın halihazırda devam ettiği, dosya kapsamında Sayıştay Emekli Uzman Denetçilerinden oluşan üç kişilik bilirkişi heyetince hazırlanan 03.07.2014 tarihli raporda davacı ...'ın muhasebe ve defter kayıtlarını tutma hususunda yetkili ve bilgili olmadığı, bu nedenle dava konusu eylemlerden ve çıkan zarardan sorumlu olmadığı şeklinde görüş bildirildiği anlaşılmıştır.
Bu itibarlı davacı kakkında ileri sürülen iddialar sonucu dava konusu işlem tesis edildiği gibi hakkında ceza davasının açıldığı, dolayısıyla isnat edilen eylemin ceza hukuku bakımından suç olduğu da dikkate alındığında ceza mahkemesinde görülen davada verilecek kararın, işbu davanın esası hakkında verilecek kararı etkileyeceği anlaşıldığından, ceza mahkemesinde verilecek kararın sonucu beklenmek ve gerekçeli karar değerlendirilmek suretiyle bir karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle; ... İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 31/03/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.